Dominici Soto ... In libros Posteriorum Aristotelis, siue De demonstratione. absolutissima commentaria

321쪽

De mediatorum ignorantia .caρ .XIII. 293

prima figura per tale medium ut subi jciatur quidem. a. maiori extremitati,de nullo tamen. b.si dicatur,tunc ambae praemissae sunt fatis. Cuius rationem subiungit, quia in prima figura contrario modo debent sumi praemissis, ut. f. maior sit negati ua& minor affirmativa, ut si ad concludendum hanc mediatam salsam,nullus homo est sensibilis, sumatur pro medio, equus, quod sub ij citur sensibili &negatur de homine,videlicet nullus equus est se a sibilis, omnis homo est equus , ergo nullus homo est sensibilis. Subiungit autem, Cum vero mediuceu. d. non subi j cietur ipsi .a. subintellige nec prae dicatur de b, tunc.a.d,id est maior, erit vera, d.b. vero.i. minor erit falsa.JVt si .d.sit lapis & dicas,nullus lapis est sensibilis, omnis homo est lapis , ergo nullus homo cst sensibilis. In tertia particula Cu conelvia autem per mediam figuram J transit ad secundam figuram ubi paralogismus non potest concludere nisi negative & ponit tertiam cbnclusionem. In secunda figura fieri non potest ut ambae praemissae

sint totaliter falsae,potest tamen altera totaliter esse falsa indifferenter tam maior quam minor. Probatur,nam si datur negatiua mediata falsa:ut nullum

b.est.2.sua contraria,omne.b.estra. debet esse vera.

Si autem. b. est.a. non potest dari unum medium quod uniuersaliter affirmetur de a.& negetur de, b. St. n. Oml .a .est.c.& nullum.b. est. c, fieri non potest ut.b .sit.a. Et tame ut ambae piaemissae essent sal .

De in secunda figura,cum vna praemissa debeat esse affirmativa & alia negatiua,deberet medium quod est praedicatum utrobique in affirmativa non conuenire subiecto,& in negativa conuenire illi. Dixit autem , stois falset J quia partialiter pro aliquo supposito subiecti bene possunt esse falsae, ut si dicas,nussu sensibile est equus, omnis ho est equus,

322쪽

ergo nulIus homo est sensibilis, maior tamen est falsa no pro Oibus sed pro aliquibus suppositis. Potest tamen maior esse vera & minor falla in, Camestres,si lumatur.c. mediu quod sit superius ad utraque extremitatem vi,omne risibile est animal, nullus homo est animal, ergo nullus homo est risibulis,Rursus si in eisdem terminis arguas in Cesare , minor vice versa erit vera & maior falsa, ut nullurisibile est animal, omnis homo est animal, ergo, nullus homo est risibilis. Concludit denique Arist. si deceptio sit negativa. i. negative concludens , COMIu. satis dictum est quomodo fiet. In quarta particula, Sed si affirmativa)prosequitur Arist. dicere de paralogismo concludente affirmative. Et primo deprima figura ponit quartam conclusionem propori tionabiliter ad primam. Cum propositio assirmatiua falsa mediata concluditur in prima figura per medium proprium, fieri non potest ut ambae pra misi e sint falsae,sed sola maior. Exempli gratia. Haec negativa est mediata vera, nullus ho est qualitas , cuius propriu mediu est substantia, rone cuius honon est qualitas,per quod concluditur in Celarent hoc modo,nulla substatia est qualitas,omnis ho est substantia,ergo nullus ho est qualitas.Si igitur per

idem medium coii cludatur,omnis ho est qualitas: in Barbara, aut particularis in Darii minor debet manere eadem, & per consequens semper erit v ra,sed maior quae couertitur.i. 'uae mutatur in sua

cfntraria,est falsa,vi omnis substantia est qualitas, o is homo est substatia,ergo Ois homo est qualitas. Subiungit φ idem efficietur si sumatur medium ex alia serie,quod tamen habeat eande habitudine ad trema,ut in errore negativo dictum est.Veluti si mediu sit,animai,vel sensibile, quod non est proxima ro cur lio non est qualitas,ut si arguatur,omno. ' animal

323쪽

Dimal est lualitas omnis ho est animal .e molatio est qualitas. In quinta particula , Sed cu non

quinta coclusio quando mediu non est propriu sed extraneum . Qui habet thes p tes.Prima, Si mediu extraneum d.lubsiciatur a,idest,maiori extremitati,tunc.a. d. id est maiorAErit vera,d.b.vero, idest ni inor erit falsis. Fieri nanque potest,ut. a. cmaior extremitas, cuida insit. .medio,&cuidam non insit. . minori extremitatidi tamen medium non dicatur de minori extremitate,ut si arguas,omnis color est qualitas,omnis homo est color,ergo omnis lici est. qualitas. Si vero mediu non subucitur maiori extremitati'; tunc maior 1 emper erit falsa,cum sit affirmativa minor vero potest esse vera &falsa. Exemptu Aristo.primi membri est:omnis scientia est ales, omnisnuis rixit scientia,ergo omnis musica est animati Exemplum secundi potest esse, omnis scietia est animal, omnis color est scientia, ergo omnis color est ales.

IGNORANTIA

C A P. XIIII.

NipssetvM est etiam sissensis m.1M quispia defuerit, necessario est silan tiam aliquam deesse:quam quidem consequi non possimus ,si dissimis vel inductione, vel demonInratione. autem demonsIratio quidem ex νniuersalibus inductio νero' ex particularibus ς ficti vero

324쪽

non poten ut uniuersalia percipiantur , nsperinductionem .um uiam ct ea quae abstracta dicatur, erunt per inaeuctionem nota, si quis nota νο- luerit facere . inesse inquam nonnulla generi cui que oesnon separabilia sunt, ct unumquodque

en tale. Inductionem autem eum qui sensiu caret conficere, um eorum esse constat, quae nullo pacto fieri possunt,ipsorum nanquestingularium e fipsi essus. n enim fieri potest,ut ipsorum accipiatur scientia . PQque enim ex uniuersalibus Absque inductione, neque per inducIionem sine

ΡΟ τ ignorantiam prauae dispositionis subsequitur in hoc capite quod apud Comment torem est textus. 33. sermo de ignorantia purae hegationis quae sit sine paralogismo. Ignorantia vero multis modis contingere potest,quibus contingit homines non dare literis operam,quia non omnibus datum est adire Corinthum. hi tamen modi fio cadunt sub arte,quia de contingentib.singularibus non est scientia.Ub idque selu docet Ari funicummqdum,quo necessarium est carere scientia.Est ere usio. go in hoc capite unica conclusio. Deficiente sensit necesse est sciam eam deficere, quae per illum sen- .e ....' sim acquiritur, ut caecus scientiam deo coloribus habere non potest,nec surdus,de sono, dummodo a natiuitate huiusmodi sensibus caruerit. Probae Aristo.conelusionem hac ratione . Omnis scientia aut inductione acquiritur,aut demonstratione,sed neutra istarum deficiente sensu acquiri potest de obiecto illius sensus,ergo.Probatur minor. Indu- cum fiat ex singularibus quae sunt obiecta sensuums

325쪽

De Ignorantia negationis cap.XIIII. 29y

siium, manifestum est sinon posse sine sensit, ut nisi per tactum, cognoscere non possumus hunc ignem esse calefactivum,&hunc,&non alios.&c. Sed nec demonsti alio quae ex uniue salibus procedit fieri potest sine sensit, quia uniuersialium cognitio ex singularium experientia gignitur, ut. I. met. cap. docet Arist. At vero quia posset quis obijc xe non omnia uniuersalia cognosci ex inductionesngularium.Sunt.n. uniuersalia quo non abstrahit a materia,ut oem ignem esse calefactivum, albedinem disgregare vitum,&similia, & haec manifestuest inductive cognosci,sed sunt alia uniuersalia, viniathematica,quae abstrahunta materia,ut triangulum habere tres angulos, quae videntur non acquiri per inductionem sensus, quia nec tractat de tria gulo calido nec colorato.&c. Ideo subiungit Aristu uod illa etiam uniuersalia quae abstraci a dicuturi scilicet mathematica, haberi non possunt nisi per inductionem: nam qua is sint per intellectum abstracta, tamen realiter non sunt nisi in singulariabus, & ideo nisi quis per sensum aut visus aut tactus cognosceret partem & totum , non haberet propriam scientiam illius , omne totum est maius sua parte.Et ita concludit,s neque uniuersalia sui

cognita sine inductione,neque inductio fit sine sensu. In quo utS.Tho.perdocte considerauit, condemnat Arist.duas positiones.Primam Platonis qui dicebat nos habere scietias per species ab ideis nobis participatas. at si vera esset, possemus quideuniuersalia sine inductione singularium cognoscere. Altera quam condemnat opinio est, quam so san tenuit Commentator.3 .de anima commento .

36. videlicet , possumus in hac vita cognoscere substantias separatas quidditatiue: cum tamen illarum sensationes non habeamus proprias.

326쪽

Quaestio sexta.

i Utrum deficiente sensu, deficiat scientia , illius obiecti.

AP A a et a n gatiua arguitur.Et prim5 contra rationem Arist. quae videtur latius esse prolata quam fuerit necessarium Inductio rerum spiria tualium, vis hic angelus est separatus a materia , di hic.&c.non fit per sensu, ergo non omnis inductio fit per sensunt, ut ratio eius praesupponit. S cundo arguitur,oe neq; omnia uniuersalia cogno scantur tali inductione quae si per sensum. Habo inus.n.scientia de Deo,& de intelligetijs, & de materia prima,& de sorma substatiali, & de hoc principio,quodlibet est vel noest, alijsq; id genus plurimis,& non per sensum,ergo male dicit Aristo.' omnia uniuersalia, etiam abstracta, cognoscuntue per sensum . Tertio arguitur. Per notitiam viatii sensus saepe deuenimus in cognitionem obiecti alterius,sensus,ut videntes lac cognoscimus esse dulce,&in tenebris gustantes cognoscimus esse albo. Et cecus audies tubam,cognoscit figura eius, qua prius per tactum expertus est, ergo deficiente voci Usu per alium possumus habere scientiam bbie . Si illius.Veluti si mihi.v.g.deficeret odoratus a natiuitate, videremq; vultures a loginquo venire ad cadauera,facerem argumentum , Vultures aliquo sensu mouentur ad hoc cadaue non tactu,nec vi subnec gustu, nec auditu, ergo odore. Et confir Naturale est nobis per causas cognoscere effectus, sed Qualitates primae sunt causis secundarum,ergo qui haberet tactum quo cognosceret primas qualitatess

327쪽

pe Ignorantia negationis. capa IIII. 3 o i

litates,per illum posset venire in cognitionem secundarum,quae Rint 'biecta alioru sensuv. Ouarto tandem ad rem arguitur. Caecus potest per disciplinam acquirere scientias de colorib.puta,m albedo disgregat visum,nigredo congregat, ait esendo Causas, videlicet, quia albedo plus participat de Iuce atque adeo acutius penetret & di reIet visum,ergo deficiente sensu non est necestariu deficere scientiam illius obiecti. In contrarium est autoritas Aristotelis. . AD plenam intelligentiam coclusionis Aristot. 'ut verissima est,notandum est primo, quod scientiam pro isto statu acquirimus: aut inuentione,aut disciplina,vt habetur. I. metaph.Auditus potissimuseruit disciplinae,ut docet illic Arist. p. i .& visus

seruit inuentioni,vi docet cap. 2. Secundo notan dum,st scientia de aliqua re haberi potest uno modo in uniuersali per conceptus communes & con- notati uos, alio mo per coceptus proprios & quid-ditati uos. Hoc notato respondetur ad quaestionem tribus conclusionibus.Prima.Deficiente aliquo sensu non potest haberi scientia obiecti illius per inuetionem. Vt si cicus natiuitate nullam disciplinam audiret de coloribus, nullam prorsus haberet illorum scietiam. Probatur. Intellectus noster pro isto statu ita est sensibus allipatus , ut sine fantasmatibus intelligere non posui. Unde Aristo. 3.de anima text. 18. necesse est inquit intelligentem fanta mi ta speculari: sed caecusanatiuitate nulla potest habere tantasmata propria colorum,ergo neque habere eorum scientiam. Secundo arguitur. Si nasceretur homo omni prorsus tensu orbus,profecto de

mundo isto nihil amplius sciret qua lapis,cum sensus sint intellectus tantiae, ergo eadem ratione qui careret sensu visus,non haberet scientiam coloris: immo

328쪽

3or t et PosterioruIn mus. immo neque ille haberet magis scientiam visus ἰquam ego modo habeo sexti sensus exterioris qui nulIus est. Est nihilominus secunda conclusio.Cscus a natiuitate licet posset auditu per disciplinam habere aliquam scientiam de coloribus per conceptus communes cunnotativos, tamen non potest

habere scietiam per proprios & quidditati uos. Priama pars nota est,quia poteli caecus in scholis doceri , t sicut sonus quem experitur percipitur audia tu, ita &alia qualitas percipitur alio sensu qui dicitur visus, & sicut acutus sonus & acutus sapor aliter afficit auditum & gus una qua grauis, ita alius color disgregat,& alius congregat visum,& potest discere,iac quod gustat esse album, cerasa esse rin, bea,& alia id genus. Sed secunda pars probatur , quia certe ista iudicia non sunt propria & quid ditativa colorum sed communia. Probatur, quia proprie caecus no intelligit quid est albedinem disgregare & nigredinem congrepare, sed per similitu dinem ad ionum vel ad gultum : neque intelligit diffexentiam inter album & nigrum, rubeum &viride, sed habet omnino similes conceptus eis quos ego habeo dii disputo de sexto sensu, an videlicet Deus possit facere alium sensum, quo percipiatur aliud sensibile distinctum a quinque generibus 5

sibilium . Vtranque partem huius conclusionis videtur milii astruere Aristo. Σ. Phy.tra. 6. dicen S, ca cum a natiuitate de coloribus ratiocinante de not-bus quidem habere sermonem, rem vero no intelligere. Seqhitur ex his tertia coclusio. De uniue

silibus quq sunt re a materia separata, ut Deus &intelligentiae,non possum us naturaliter pro isto statu habere propriam & quidditatiuam scientiam , quia cognitio nostra pro illo statu non potest habe

ii nisi per sensum,& illa duo sunt sensibilia sed cognoscia

329쪽

De Ignorantia negationis. cap.XIIII. 3ot gnostimus de illis aliqua communia praedicata &ab effectu puta, et deus est prima caula istorum in

seriorum, ' intestigentiae mouet coelos & similia REsPONDETun ergo ad prima duo argumenta per tertiam conclusionem. Etenim quan uis faciamus iii ductionem intelligentiarum,tamen de

illis singulatibus non habemus propriam scientiae tam ingotum enim est mihi , ' haec intelligentia est separata, quam qu bd intelligentia in communi est separata. Nec de illo primo principio quodlibet est vel non est, haberem propriam scientiam , si nullum prorsus haberem sensum , quia tunc nec haberem fantasmata qliae necesse est intestigentem speculari. Atqui nec materiam primam cognoscere possumus nisi per sensum , puta per transmutationes quas videmus,ut ait Aristo. I. Physi.tex.6. &pariter formam cognoscimus per eius operati nes. 8. Metaphy. Ad tertium asumentum respon Ad terti detur, quod qui habet omnes sensus potest quidepostquam expertus est obiecta omnium,per cognitionem unius venire in cognitione alterius,&post

uam vidi lac esse album & gustaui esse dulce, posum per visum iudicare esse dulce, &per ustum iudicare esse album,sed nisi caecus audisset lac esse album, nunquam per gustum cognosceret esse aubum. Ad aliud,si carens odoratu videret vultures a longinquo venire,conceditur' coniectaret alia sorte sensum esse vulturibus, sed de illo non haberet propriam scientiam , quia nesciret magis quomodo immutaretur ille sensus,iquam ego scio modo quomodo immutaretur sextus sensus si fieri esset possibilis a Deo. Est tamen notandum, cum

sint aliqua sensibilia communia pluribus sensibus, secundo de anima tex. 63. potest quidem qui uno caret,habere scientiam per alium,ut qualitas & Ggura

330쪽

Ansiit in demon.proce in insi. O.XV. 3o

AN SIT IN DEMON .strationibus processus

in infinitum.

C A P. X V.

31 N I s autem ratiocinatio tribus Text.

ἡ terminis constat, atque alia est asfirmativa, quae quidem ostendere potes a copetere ipsi c, ex eo quia. a.competit ipsib, ct b. competit ipsi. c, alia ennegatiua,quae quidem alteram propositionem habet virmativam,alteram negativam, patet igitur haec esse principia, ct ea quae suppositiones dicuntur. His enim semiptis necesse is demons, ave . a. per. b. medium ipse competere, c, ct rumsus . a. per medium aliud ipsi inesse, b. O item , h. per aliud quippiam ipsi competere, c. FSi igitur nobabiliter solumque disserendi modo ratiocinari volumus, id tantum ut patet considerandum G ,s ratiocinatio ex quam maximὸ probabilibus verisimilibusque conficitur . Atque si per a b propositionem qua quidem tametsi Ῥerj non vacat medio, Nidetur tamen eodem vacare)ratiocinationem quispiam fecerit, is est ut ad disserentem pertinet ratiocinatus, sin Nerὸ non isto pactooed ad veritatem ratiocinationes