장음표시 사용
351쪽
3 6 Poster Aruni Primus. qua priora quippiam innotescit, ista verὸ nesciamus, neque ad ista melius sumus assem, quam si scientiann haberemus: nec id profecto sciamus , quod per illa notum escitur. Si igitar si visimpliciter quippiam per demolinrationem, O non ex quibusdam, nec ex suppositione sciamus, noeesse est praedicationes medias flare: nam se non sient, sied semper aliquid superiussitsumpto, nium erit tum demon iratio. Quare si fieri noupoten,νt infinita qui'uam pertranseat,eapr fecto, quorum en demonstratio nunquam per demonstrationem sciemus. Quod si neque melius
ad ipsa sumus assem, quam se sciremus, nihil
tum per demonstrationemsimpliciter ,sed ex sue positione sciemus. Ex his igitur quae disserendi diximus modo, id de quo loquimur ita esse quiaspiam credet. F Resolutiuὸ autem per haec breuius pessicuum fuerit fieri non posse, νt versus superius, aut inferius infinita praedicata in il monItrativis scienti, sint, de quibus praesens
haec consideratio eIl. Demonnratio enim est dehisce, quae rebus insunt per se : ea vero quae per se competunt, duplicem subeunt modum: quaedam enim in eadem sunt definitione rerum, qui
bus inesse dicuntur, H multitudo, vel diui
le:haec enim numero competunt, ct in ipsis sino definitione: quaedam in ratione sua res ea susciapiunt,quibus copetunt, ut impar:hoc enim numera copetit, ct definitione suam merum fuscipit is
352쪽
quod non sit proce nin . Ca.XVIII. 327 At feri nequit, ut aut hc, aut illasint infini-
ta, ne ea quidem quae ut impar de numero praedi cantur. gam in impare rursks aliud erit in defini' tione,cuim est ipsum,hoc si sit,primum numerus ipse cui quidem competunt,in definitione erit ipsorum. Si igitur fieri nequit, ut insint uni talia infinita, nec infinita versus superius erunt. vero necesse est ipsi primo competant Nniuersa ,
' veluti numero, numerus istis insis,quare conuertuntur,non superabunt. ec item ea, qua desinitiones eorum quibus insunt ingrediuntur,non
enim assignari donitiones possent. Quares hae sunt νniuers ea qus per sepraedicantur haec aut infinita no sunt ant omnia plane versus supera, qMare stant oe ad infera. Quod si ita sit, erum Oeasanὸ sinita,quae inter duos terminos collocantur.j od rursus si ita sit, patet iam ct demonsrationum esse principia necessario , ac demon-srationem non omnium esse, quod quidem nonnullos asserere iam in initio diximus . Eteni principia snt,neque demqnstra uia Ait: omnitaneque in infinitum fieri potest abitio , nam alterum ictorum utrumuis esse,nil aliud est quam nullum interuallum esse medio vacans, atque indiuisibile,sed νniuersa esse diuisibilia. Id enim quod demonstratur,non foris addito ed immisso termino demonstratur. Quapropter fieri poto, Hhoc pacto procedatur in infinitum, feri quoque potest,ut inter duos terminos infinita media ca-
353쪽
ΡOsτxxv A u hitur in superioribus duobus
capitulis demonstratum si non est inim finitum processus ascendendo, aut descendendo , esse non potest in medijs , quae inter duo extrema semuntur,item quhd si non proceditur in infinitu maffirmativis ocedi non potest in negativis,N-- stat in hoc decimooctauo capite ostendere , vi affirmativis non sit processus in infinitu,nec alcendendo, nec descendendo, ut per omnes numeros probatum sit processum in nfinitum in demonstrationibus non esse possibilem. Atqui apud C mimentatorem duo sunt textus in hoc capite. fari, dimusquintus,& trigesimvssextus. Jn primo oste
dit Aristo.intentum rationibus communibus sumptis a dialectica,de in altero id manifestat argum et eis sumptis ex propria ratione demonstrationis.Ptimus textus diuiditur in quinque particulas. Enimi uero, quia debet rem ostendere per inductibnem videlicet,quod nec in praedicatis quidditatiuis,nec in accidentalibus sit infinitus processus, in prima, particula praemittit distinctionem praedicationum an praedicationem simpliciter absolute, & praedicationem secundum accidens idest secundum quid.
Ait ergo, res ipsa tunc pates,it si primum disse
rendi modo.i.dialectice, deinde reselutive, idest, ex propria ratione dei nonstrationis ostendatur. Et udi angit,si in his quae dς definiendis rebus dicun turis i in pra cam quidditatiuisiquae ingredi
354쪽
. tur delinitionem specierum,per se notum est px
. cessum in infinitum esse postibilem, cum quia curerum essentit definibiles sint finitae , non possunt' labere praedicata quidditatiua in nita, tum etiam quia definitio datur,ut per illam natura rei innote' Rat,si autem infinita ellent in definitione, non es.. sit definitio cognoscibilis. Infinitum enim non est cognoscibile,tertio Phy.tex. 6 sAAt vexo vires uniuersaliter in omnibus praedicatis innotescat,notandum est inquit tripliciter aliquam praedicatione
esse accitantes tast nanque praedicatio per acci- p dens,aut quando accidens praedicatur de accideni trivi album ambula aut quando sibiectum pridi' satur de accidente,ut hoc magnum est lignu, aue quando accidens praedicatur de subiecto, ut lignuin magnum,homo ambulat.Et est inter has pr dia' rationes disserentia,u, cum subiectum praedicatur de accidet ut album est lignu,non denotatur vesbii sit subiectu ligni modus est loquendi Arist. n o tericis multis ignotus, quia ut aliquid sit subi alicuius sermae,requiritur si perpetuo fuerit subie ctu,ut ho est animes, aut-illud subiectu sueritetum tale,yclisnu factum est albuset vero albuni, nec perpetuo ruit lignu, quia liqc non est necesi ri album est lignum, nec album fictu est lignu, sed econuerso signum factum est album. Unde itu sa,album est lignum , est per accidens ea ratione , quia id cui accidit albedo, puta hoc lignum emb.
num. Et eadem ratione cum vniam accidens praeicatur de alio, ut musicum est album non est praedicatio per accides,eo oe accidens quod est musica sit subiectu albedinis, sed eo si id cui accidit musica accidit albedo. Attame,lignu est albu, est pera cidens,quia lignum est subiectum albedinis, quia. i lignum fa, uni est athum qiure lignu non est al
355쪽
animal rationale, aut id quod illud est quoddam.
i.aut aliquam partem quidditatis subiecti, ut homo est animal. Definitio enim dicit totam essentia
subiecti, sed partes definitionis significant quod modo paues subiecti,eo modo quo in predicabilibus in de genere, & in de differetia expositum est. sed praedicatum accidentale no significat id quod est subiectum.Cum enim dico, homo est albus,noessero,esse hominem idem esse, quod esse album . Subdit, Atque ea quq non substantiam significatJ.i.praedicata accidentalia debet praedicari de subiecto. Et non debent esse quicquam album .i .subiectu substantiale quod est album , non quia est aliud quicqua,quemadmodum,homo est albus, non ho est aliud.Quod eo dicit,quia musicu,quamquaaccides,potest esse albu,quia est aliud quicqua: scilicet quia est Petrus cui accidit & Musica & albedo. At vero quia dixerat Arist.praedicatum substantiale esse id quod est suum subiectum tuta ideesse Petrum & hominem & animal, ne quis obij-ciat argumentum ex ideis Platonis, quas Platonici ocebant praedicari de singularibus,non tamen es.se realiter in sinoularibus sed habere esse perpetuuseparatum ab illis,excludit illas ideas, quq LatinEetiam dicuntur formae,dicens, Formae nanque V leat,sidium enim sunt attrectationes.JBoetius vertit jecies gaudeant,mostra enim sunt.Litera Gmca sic habet, so gar eide chaereto, teretismata garestin.Jchaereto,est verbum salutandi, significans,de gaudeant,& valeant.Boetius transtulit in prima Ggnificatione,quo caligin e multis offudit,ut crederent Aristo. hic laudare Platonis ideas , propterea sunt immateriales, cum tamen manifeste veliticere,2 Valeant.i.recedat, ut est illud Comicum.
valeat qui inter nos dissidium curat, quia nihil ad
356쪽
. rem pertinet,teretismata enim sunt illa preludia citharediis antequa opus incipiat praemittit, pulsando chordas. Et io alij transtulerunt, cantit nae enim sunt, & Boetius, nescio qua ratione ductus,monstra enim sunt, sed multu, Argyropylus dixit,fidiu attrectationes. Sunt etenim strepitus illi chordarum qui nihil ad musicam pertinet. Et hos est quod ait Arist.nempe ' illae ideae,aut nihil sui, aut nihil pertinent ad reni praesentem tanqua prae. . dicata de quibus di putatur an procedant in infini
missis suppositionibus accedit ad probandum intetiqnem dialecticl. Quod facit tribus rationibus Primo enim probat, quod non sit processus in inlibnitum in prsdicatis directis& indirectis sini uisu Itis,per modum circuli,& deinde quodn psittais processus directe ascendendo, aut descendedo. Et shpponit primo,' si directe & secundu natura a pridicatur de b, b. non pridicatur cirecte de a Et hoc est quod ait. sSi non hoς istius est qiualitas,& illud huius, aeque qualitatis est quais fieri , secto nequit. &e. JQualitatem hic vocat non solii accidens quarti πεdicamenti, sed quacunqς dis stionem formale, quae directe de alio .praedicatur, sue sit in pridicatis quidditatiuis,sive in accidEt libus. Ait ergo,q, si animal, & rationale,& album & alia pretdicamenta sunt praedicata directa de libanine, homo non erit prεdicatum illorum. Sed suanquit, 't verum dicas,at non fit, ut econtra praedices Vero. i. het, homo est rationalis,homo est albui fit ut sint vers aepositiones de simpliciter prεdica xi'ne,,conuertentes vero poliunt esse vere propastiones,si sint particulares,nunquam tamen erui impliciter praedicationes. At nihilominus admis
si huiusmodi pridicationib. indirectis probat, b
357쪽
pe processis in .mdem. O. XVIII.
nec in illis erit in infin tum abire. Aut enim prεdiacatum in directe pridicabitur tanquam accidens , aut tanquam genus,aut differentia itaque subiectu
sit genus,aut differentia prεdicati,ut animal est homo,bipes est animal. Si tanquam genus & dξ ia vedicas direct homo est bipes , & indirecte, bipes est animal,& directe animal est iensibile, di incires e sensibile est corpus. &c. in his iam dictum est in principio huius capitis non esse processum in inlinitum. Quod probat, quia Ois talis substatia est definibilis,2la vero substatia cuius sunt infinita p- dicata essentialia definiri no p5t,ut nos supra exposuimus . Si aut talis indirecti pr dicatio est, sicut substatia praedicat de quali, aut quato. &c. Vt albus' ho,aut unu accidens de alio,vi muscu est albii: ia limoi propositiones exclusae fiant ab arte syllogistica,quia non sunt simpli praedicationes.Accidem
ita.n. lecundu natura pdicantur de substatia,sed noecouersio. Nec unum accides praedicatur de alio,
oprie. Et hoc est qε dixerat,qualitatis no est qualitas, ga qualitas no inest proprie accideti tanquas ubi Eq,sed ii coceditur,musicu est albu,quia utra
que cruci in ' eidem subiecto, & quamuis qualitas insit quantitati tanqua subiebo,quo, est quiata qualitas e quantitas insunt substatiae tane subiecto,qδ. In . particula, LSed nec versus supera.Jsu tur secunda ro dialectica, qua probatur,n
in 1 iratis directis esse in infinitu abire.Supponitin primo, st cum vnu de uno praedicat, praedicatu se habet respectu subiecti,aut tane quale gd,aut tacua quantu uid, aut tanqua unu aliud noue prae
dicamentoru accidentiu ut tan2 unu eorum,qui
sunt in substaQ.i. in essentia rei,putassenus,aut differetia .secudo supponit ex ia modictis, genera
358쪽
Posteriorum Primus. dicamenta accidentiu sunt finita,ut numerata sunt in praedicamentis.Et quarto supponit,m hic nol quimur de pr dicatione ubi plura prεdicantur de uno: quia praedicata complexa pnt si partes multis modis multiplicari.Et quinto supponit et ex diu loquimur de praedicationibus simpliciter, puta in qua praedicatur genus aut disserentia, aut accidens de subiecto siue sit accides per se ut propria passio,siue accides commune:quia unum acridens non est subiectum alterius. Hinc sormat vir tualiter hanc rationem: Aut esset processus in infi- tum descendendo aut ascendedo:neutrum istori': ergo .Probatur maior. In pr dicatis directis accidentia debent praedicari de praedicatis quidditat, uis substantiae,& inter praedicata substatiae su peti ra debent praedicari de inferioribus,ut patet ex prima suppositione. Sed in pdieatis quidditatiuis sit, stantiae descendedo non est processus in infinitum, Quae erat secunda suppositio nec praedicata acci dentalia sunt infinita, ut dicebat tertia suppositio: ergo,in praedicatis quidditatiuis non est descensus infinitus.Exempli gratia. Si dicas substantia est qualis,quanta. &c. cum sint solu nouem praedicamera
non pnt esse praedicata infinita,q, si subsumas,omnis substantia est qualis,corpus est substantia,ei corpus est quale,& rursus si sub ly corpus, subii mas,animal,& ita descedendo,no descendes in infinitum sed sistes in Petro.Sed φ nec sit ascensus verius supera. i.ascendendo probat:quia neutra. i. nee praedicata essentialia, nec accidentalia sunt infinita. Et ita concludit esse unum modum probandi,
nec ascendendo,nec descendo sit progressus in in finitu in quinta particula, sAlius autemJsubium git alium modum probandi etiam dialecticii. Sup
Ponit .n. Primo omnem propositione mediata esse
359쪽
De proces in in .indem. ca. XVIII .
demonstrabilem. Et mediata appellat de cuius subiecto aliud prius dicitur, ut homo est corpus, de . cuius subiecto prius dicitur animal,per quod corpus demonstratur de homine. Secundo stipponit,st ad propositionem demonstrabilem, non possi mus esse melius dispositi, quam si illam sciamus , ad principium autem immςdiatum possumus .esse melius dispositi.Nam propositionem demonstrabilem cogn0scimus per scientiam, principium vero immediatum,per intellectum, qui est melior habitus.Tertib supponit ex secudo capitulo, in nisi sciamus aut intelligamus principia demonstrationis, non possumus conclusionem scire. Nisi sorte secun du quid ex aliquibus positis, & admissis a resipondente disputationis gratia, vel sicut perspectivus ex suppositis,receptis a geometra demonstrat.Tuc arguit Arist.Omnis propositio mediata est per aliqua principia demonstrabilis &scibilis, & non potest ipsa sciri,nisi omnia eius principia sciantur, ergo necesse est omnia eius principia sciri, sed infinita non possunt sciri,ut lese docet r.& 3.phy. ergo principia debent esse finita,& per consequens non proceditur in infinitum. In text.36. ΓResolutive
autem J probat eandem conclusionem argumento sumpt' ex propria ratione demonstrationis. Rationes enim superiores dialectice sunt comunes omnibus praedicatis tam essentialinus, quam accide talibus emonstrativae vero solii procedunt ex propositionibus,qui sunt per se. Ait ergo Aristo. quod resistutius,idest ex pro 'rijs rationibus demonstrationis breuius,& per icacius ostendetur,nec sursum, nec deorsim in infinitum abire demonstrationem .Et sermat hanc rationem, Omnis demon-
iratio proc edit ex propositionibus per se, aut pruino modo, puta in quibus praedicatum est de uom
360쪽
ramii,sed tertius est modus per se essendi,& qua tus Per se causandi. Concludit tandem p si nec 1scendendo, nec descendendo est processus in infinitum, fit ut neque inter infimum subiectum si remum praedicatum sint infinita media, quod C. 16. satis monstratum est. In secunda particula textus, Quod rursus.JEx dictis,& maxime ex ulti- tria conclusione immediate praecedenti infert alia qua esse prima principi a demonstrationum, & per
consequens non omnium esse demonstrationem ,
v aliqui philosophi dicebant, quorum cap. s. m ininit.Subdit rationem. ΓEtenim si principia inquiesio illa non sunt demonstrabilia , nec erit proceia sus in infinitum in demonstrationibus. Quod adhuc noua ratione confirmat,quae talis est. Dicere
v nullum est primum principium , aut ' demon-Πrationes in infinitum abeant, tantundem est ac si dicatur,s, nulla est propositio immediata, sed iam dictum est aliquas esse immediatas propositiones, nam probatum est inter extrema finiis distantiae nomediare infinita , & per consequens dari aliquod praedicatum quod immediate conueniat subiecto, ergo falsum est dicere, quod nullum est primum principium, aut quod demonstrationes procedant in infinitum .prodat Aristo.maiorem . Nam mediudemonstrationis non sumitur de foris, videlicet stsi extraneum extremis, sed debet esse intrinsecum utrique medians inter subiectum & praedicatum, scut,animat,mediat inter corpus,& hominem: exso dicere e demonstrationes pos uni procedere in infinitiim,est dicere 2 inter aliqua duo extrema unius propositionis dantur infinita media,quod insuperioribus praesertim capitulo. 15. probatum estine impossibile.