장음표시 사용
381쪽
las &c. qui vero econuersis scit particularem non subinde scit uniuersalem : ergo scia uniuersalis est Praestatior,& per conseques denabitratio uniuersa- Iis per quam illa gignitur dignior eli particulari. Ini3 . parti. fpraeterea uniuersali, J sequitur dein ii Tere ada. septima&postrema ro. Demonstratio quae ad intel cima. lectum terminatur praestabilior est illa quae terminatur ad senium, sed uniuersalis terminatur ad intellectumam demonstrat uniuersale,quod solo intellectu directe cognoscitur. Etenim spes uniuer a-Ies dire te representantes uniuersale non fiunt nisi per abstractione intellectus,& io solii sunt in intellectu: demostratio vero particularis terminatur adsensum,na singularia solo sensu cognoscutur directe ab intellectu vero solii cognoscunt reflexe, L. Preflexione ad singulare phalasma.Cuius ro est,quiacu in intellectu nulla sit species nisi per abstractionem, nulla est proinde illic singularis: p uniuersale vero non pol intellectus hoc potius e illud singulare representare, nisi reflectedo se supra singulare
phalasma,ut 3.de ani. Deo dante faciemus notum.
De Demonstratione a Trinatiua de negati Ua.
C A P. XXI. demJ quae E podulationibus suppositionibusve,
382쪽
Posteriorum Primus. aut prodositionibus paucioribus connat. Nanas notae militersint, citius per hasce cognitio co- parabitur, quod quidem magis est expetendum, ratio autem propositionis iratus, nsflabiliorem eam inquam esse qus ex paucioribus constat,ν niuersaliter hec est. 2 ams smiliter sunt ipsa media nota, priora vero sunt notiora , sit una quide, demonnratio, qua. b. c. de medijs, a. demonstratur ipsi competere. e: alia ver0,qria rursus.a.per b. c. media ipsi. d. competere demonstratur: hae
igitur, a.d.inquam ct, a. e. simili modo sese habent sed a. d. prior est, atque notioi. a. e, per illam enim haec demonstratur, atqui id magis croditur, per quod ostenditur aliud, demonstratis igitur ea quae ex paucioribus constat modosint caetera paria ) prsabilior est, Ni probauimus. Ambae igitur per tres terminos, propositionesνe duas demonstrant:νerum altera esse quippiam, altera di esse quippiam, O non esse sumit: ex pluribus ergo constat, quare inferior est vi constat, quam a*rmativa. FPraeterea id ita esse patet, cum demonnratum sit ratiocinationem esse
non posses ambae propositiones negatiussintdedaltera talem altera dormativam esse oportere . FPreterea insuper hoc sumere oportet: nam cis demonstratio accrescit, affirmativas quidem pro
positiones necesse est fieri plures, sed fieri nequit
vt vlla in ratiocinatione plures una, sint negat uae:a .nanq; nulli competat.b, ct cuilibet insitae.
383쪽
De demon. Urrmativa. cap. XX. 3 6ISi igίtur ambae propositiones sunt augenh media sunt interponeda,atque inter.a.b.st.d.inter. b.c sit. e.patet igitur,e. quidem virmatiuὸ tam subhci quam etiam dici,d. vero dici quidem agrmatiuὸJubi ci autem negatisὸ.2cam ipsum qu dem de quolibet. b. prsdicetur , a. vero nulli ipse insit oportet.Fit igitur νna propositio negativa, ipsa inquam a.d. Idem essecsteris in ratiocinationibus modus, etenim necesse eIn medium quiadem id, quod inter asyrmativa propositionis terminos cadit nteruallum,νtrumq; virmativum altera negativum escere, quare tantum νηa οWc propositio talis,csters omnes sunt , vi pater ,
affirmatius . Si igitur id per quod quippiam de
Monstratur notius en,magisque creditur, negativa quidem per af rmativa demonstratur,ut patuit,affirmativa νero,per negat tua non dem5Brat,bsc ipsa fanὸ cu priorsit, notior, O magis credatur,pnabilior erit sine dubio negatiuae pretereas νniuersalis ea lpositio quae vacat medio,ratiocinationis est,νtiatet principiu,atque in Uyrmativa quidem Gyrmativa, in negativa
vero en negativa, conflat autem affirmativam negativa priorem esse,notioremve negatio nanisque per af rmationem innotesccresolet, prsc
ditque negationes e matio, perinde ac esse prg cedit non esse affirmativa profecto demonstratio probabilior eIi negatiua,quippe cai principium ipsussi negatiuae principioprasiabilius, eamq;
384쪽
as, Posteriori mimus. praenabiliorum esse oporteat, quae pVRabilioribus principiis utatur. FInsiuper antiquior est, nam absque virmatiua,negativa esse non potes
SE virvκ in hoc capite vigesim optimo
comparatio demonstrationis affirmativae ad negatiuam. Quod cum apud Commentatorem v-nicus sit textus quadragesimus , in quinque tamen particulas secatur , nam tot rationibus Aristoteles probat affirmativam demonstrationem praestare r. Ratio. negaritiae. Prima ergo ratio est . Illa demonstratio
est excellentior quq ex paucioribus petitionibus suppositionibusve aut propositionibus,id est dignitatibus procedit nomina haec latissime; exposui .mus cap. 8. super textum. 21. sed demonstratio aia
firmativa ex paucioribus huiusmodi principijs procedit quam negatiua,ergo est excellentior. Maiore probat Aristo. dupliciter, Primo quia licet omnia principia essent aeque nota,tamen per pauciora citius de facilius attingimus scientiam , quod maxi- . me est expetendum , ergo demonstratio quae per Pauciora demonstrat expetibilior est. Secundo id probat uniuersaliter. Esto principia eiusdem ordianis sint aeque nota.ccomparando primum primo ,
di secundum secundo &c.nihilominus quato prineipium est prius & immediatius, tanto est notius, ut ex supradictis constat. Hoc supposito ostendit
maiorem hoc exemplo.Detur propositio mediata. a.e,s.Omne.e. est.a.quar debet demonstrari per tri media scilicet.b.c.d,sit vero.a.d.quae solii monstratur per duo,scilicet.b, c.ut sit V. g. a. e. omnis h
mo est substantia,& a.d. omne animal est substantia,ut a.sit substantia,e. homo nam praecedens litera semper designat pr dicatu .d. sit animai,c.corpus ani*atum,&b.corpus. Manifestum est hic s
385쪽
a.d. notior est quam .a .e,nam ut dictum est capit. 1. magis scimus principia qua conclusiones, sed .a.e. demonstratur per a. d. vi omnis homo est substantia,per omne animal est substatia,ergo. a.d. est notius, α per consequens illa demonstratio quae per Pauciora media demonstrat notiorem conclusiondconcludit,qua illa quq per plura demonstrat, atq;
adeo praestabilior est. Minorem autem videlicet affirmativam perpauciora media demonstrare,pr bat, quia licet utraque demonstret per tres terminos & duas praemistis, tamen affirmativa demonstrat per unum genus propositionis. s. solii peraLnrmari uas, negativa vero demonstrat per duo genera,quippe cuius altera praemissa debet esse affirmativa altera negativa. In secuda particula Pre- I. ratio. terea id.JSequitur secunda ratio facilis.Demostratio affirmativa procedit ex ambabus affirmativis, negativa vero ex una affirmativa,ergo affirmativaeli praestantior. Probatur consequentia, quia posta
quam ex puris negati uis nihil sequitur, sed in om-ri demonstratione negativa requiritur saltem una praemissa affirmativa & in propositione affirmatia . . ua nulla requiritur negatiua,signum est propositiorem afnrmativam maiorem habere virtutem ad demonstrandum quam negativam , & per cons quens demonstrationem affirmativam quae utramque praemissam habet affirmativam prestantiorem esse. In tertia particula Praeterea insuper. 'subse- . uultur tertia ratio. Propositio affirmativa plus & Τ' frequentius seruit ad resoluendum propositiones mediatas ad immediatas qua negativa, ergo est dignior, & per consequens demonstratio alarma Sua,quae constat ex ambabus praemissis affirmativis eli dignior. Probat maiorem. Nam si propositio memata est affirmativa, debetieduci per ambaura missas
386쪽
nec negatiua immediata habet priorem negativa, itamen secundum. esse naturae rerum affirmatio praecedit negationem , sicuti esse praecedit non esse,& per affirmationem innotescit negatio, sicut per positiuum innotescit priuatio . ' Quod si quis arguat negationem praecedere affirmationem: nam antequa mundus esset,verum erat dicere,mundus non est, & quodcunque individuum prius non est qua sit. Respondetur 91 via generationis ex non esse proceditur ad esse , tamen id quod . non est non produceretur nisi ab illo quod est, sicut aqua non calefieret nisi ab igne qui est actu calidus . Et nisi deus fuisset sternus,nihil produceret. Hac de causa priuatio innotescit per habitum t tenebrε sunt absentia lucis:& caecitas, carentia visus . Vnde de Chimaera,quae nunquam fuit,nullam cognitionem habemus nisi per negationem rerum quas nouimus,ut si neque sit homo neque equus &c. In s. particula Inuiper antiquior estJconcluditur quinta & vltima ratio, videlicet s demostratio affirmativa sit praestantior, quippe antiquior sit & natura Prio cum negativa propositio dependeat ab assi maliva perquam demonstratur, non in ecouersio.
C A P. XXII. Μ autem asmatiuapvstabilior
sit negativa, patet rectam etiam ea
prςstabiliore esse,qus ad id deducitqι fieri nequit.Atq; primo scire dif
387쪽
366 Posseri orion Primus. fertilami tru oportet. Igitur. a. quide nulli λeompetat, veris cuilibet insit.c. atque hoc pacto negativa recta fit demonstratio, qua quidem. d. processione recta nulli competere dem onstratur .
Sed ea qua ducit ad id quod fieri nequit , sic fesse
habet:nam se demonΠrandum est,a. nusti compe-tπe.bsumendum est econtra,cuilibet eisdem ipsum competere . a b.etiam cuilibet. c. quare sit ut a cuilibet competat. c. Sit autem notum a
concessum, hoc minimὶ fieri posse, non ergo fieri potest,ut a competat ipse b,quod β.b.conceditur ipsi competere coieri proseiso nequit νt.a. competat ipse. b. FTermini igitur ordine simili di ponuntur, verum disserentia in propo tionum negatiuarum cognitione consistit, utra inquam saryst notio Nirum haec, a. nulli competit b, an inaa,nulli competit. c. cum igitur conclusio notior estrum ea sanὸ sit demonstratio, qua deducitur in id quod haudquaquam fieri potest, sed cum ea pro positio quae in ratiocinatione sumitur notior est,
tum recta nimirum ocitur demonInratio. Finconstat propositionem hanc, a. nulli competit. b, priorem hac esse natura. a. nulli competit. c. Ea nanque sunt conclusione priora, ex quibus eme sit ipsa conclusio, atque patet hac quidem. a. nul .competit,ccnclusionem ese, illam autem. a.
nulli. b. competit,id ess: ex quo emergit ipsa conclusio. Un enim si sit vi quippiam tostatur, hoc quidem est conclusio, ista νero ex quibus , sed id quidem
388쪽
Dedem. ad impossibile. cap. XXII. quidem ex quo fit ratiocinatio, que sic sese hebet:
Ῥt ant totius ad partem, aut partis ad totum rationem habeat, at . a. c. . a. b. propositiones non
sic inter sese habent,vi patet. Si igitur ea demonsratio, quae ex notioribus prioribusve conficitur semper est praestabilior,utraque vero demonklratio dicta, ex negatione quidem creditur, altera tamen ex propriὸ, altera ex posteriore, negativa
demonstratio praestabilior eIn ea simpliciter demonstratione, qua deducitur ad id quod fieri nequit. Pare patet, virmativam quoque demon-xirationem rectam , quae quidem negatiuae prἴ- stat,νt patuit, praestabiliorem esse eadem.
SV s s ε v I T v n in hoc capite. 22. Vt monstretur demonstrationem directam praestantiorem esse illa quae est ad imposibile.Atqui apud Comentatorem unicus est hic textus. i. diuiditur aurem in tres particulas . In prima definitur quid si demonstratio ad impossibile, quod explicatur per comparationem ad demonstrationem directa. Assumantur enim duae praemissae in Celarent,nullub.est.a, omne. c.est.b. Ex his fiet demonstratio directa si concludatur, nullum. c. est a. At veris ut maior illa negativa demonstretur ad impossibile, su-niendum est inquit contrarium, scilicet a. nulli c5- petere. b. Non est licitus Aristo.in tanto rigore loqui. non enim sumendum est contrarium, Id con
tradictorium,nam qui negaret, nullum.b. est.a,n gare etiam posse omne.b. est.a.cum duae contrarie
possunt esse fallar. Ergo,vel loquitur in materia naturali bi contrariae non possunt esse falsae,vel accipit indifferenter contrarium pro contradictorio.
389쪽
368 Poneriorum PrImus. Demonst. ergo demonstratio ad impossibiIe quando ex
ad impost contrario aut contradictorio propositionis negatae
insertur aliquod impossibile per quod ostenditur
propositionem negativam esse Veram,ut si negetur nullum b.est.a .in materia naturali,scilicet, nullum animal est lapis, dato cotrario,omne.b. est. a:& subsumpto,omne.c.est.b, scilicet omnis homo est ani mat,inferam,omnis homo est lapis, conseques est falsum & non minor,ergo maior,& per conseques contrarium est verum. In secunda particula, Termini igitur.J inseri conuenientiam & differentiam inter huiusmodi demonstrationes. Conueniunt.n. P utraque procedit ex eadem dispositione trium terminorum , puta ex eodem medio & ex eisdem extremitatibus icet non ex eisdem praemissis,quia
directa fit in Celarent,& ad impossibile,in Barbara. Differentia tamen inquit est , φ si illa negativa
quae sumpta est pro maiori de Celarent notior est in veritate,quam contraria conclusionis quae insertur in Barbara semper loquitur in materia naturali fit tunc demonstratio directa in Celarent.Sin vero contraria conclusionis quae insertur in Barbara est notior,tunc demonstratio fit ad impossibile. Exepli gratia. Neganti hanc, nullum animal rationale est irrationale, in vanum sane demonstraretur ad impossibile ex eius contraria. s. omne animal rationale est irrationale, omnis homo est animal rati nate,ergo nullus homo est irrationalis, conseques est salsum , quia sua contraria in materia naturali est vera.s nullus homo est irrationalis,ergo aliquς praemissarum &c. In vanum inquam esset,quia illa contraria conclusionis, scilicet nullus homo est imrationalis , quae sumitur pro praemissa, ignotior est quam,nullum animal ration se est irrationale, ubi tormaliter exprimitur pridicatum repugnare ra-
390쪽
Dedem. ad impo sit bile Cap. XXII.
fioni stibiecti. Vnde potius ex hac arguendum est directe in Celarent, nullum animal rationale est ir rationale,omnis homo est animal rationale, ergo nullus homo est irrationalis.At vero econuerso neganti hanc,nullus homo est irrationalis, potest ad impossibile demonstrari ex contraria. f. omniS hO- .mo est irrationalis, omne animal rationale est ho, ergo omne animal rationale est irrationale, cons quens est falsum,immo, nullii aiat rationale est irrationale, quq clarior est qua illa primo negata. Eodem ino neganti hanc,aial non est equus,aiguitur ad impus sibile ex contradictoria, omne animal est equus,ois homo est animal, ergo omnis ho est equus,consequens est falsum .ergo &c. nam rustico notius est hominem non esse equu,quam alat non
esse equu. In tertia particula, At cialat &c. JHis suppositis probat conclusione intenta. Et probatio est haec,Demonstratio affirmativa potior est Cnegativa,& negativa g ad impossibile, erro omnis demonstratio directa prs stantior est quam ad impo L. sibile. Et hoc modo fit nota illa consequetia in principio capituli,quae prima fronte non habet apparetiam . Cum affirmativa demonstratio praestantior sit quam negativa, patet rectam praestabiliorem esse ea quae est ad impossibile. Est enim sensu si suposito ex dictis affirmativam praestabiliorem esse negativa, & ostenso iam nunc negativam praestabiliorem esse ea quς est ad impossibile , fit ut omnis directa sit praestantior. Quod autem negativa directa praestantior sit demonstratione ad impossibile, Probat hoc modo, Illa demostratio est praestabilior ut ex dictis patet,quae procedit ex primibus & notioribus,sed demonstratio negativa directa procodit ex prioribus notioribus, ergo est praestabilior . . Probat rursus minorem,eois illa propositio,nullu