장음표시 사용
441쪽
De ficien fide, ct opinione. Quastofi III. et I
dependere a voluntate. aliquando contingit ex amore quo asscimur erga afferentem . Vnde sectae philosophorum ortum habere nonnunquam so- lept. Enimuero postqtia aliquis asscitur alicui doctori,aequali ratione facilius venit in eius sententiam,ῆ in sententiam alterius.Nihilominus aliqua do,ut probat Numenta aduersus quo priora me bra,sine istis assentimur.propter vehementiam autoritatis renuente voluntate. ' Primum argumentum aduersus tertium membrum, vehemesius militaret aduersus Occhamia Sunt enim aduersus Occliam. Thomam duae extremae opiniones. Prima est Hol- coth. in I.q. i. videlicet,l sola autoritas , vel ratio
su secit ad generationem fidei, quod si intelligat de fide humana, quado est vehementissima autoritas, nos non negamus. Alia est Occham in secundo, distin. a s. ubi videtur tenere, sblum imperium voluntatis sine autoritate, aut alione sufficit ad credendum. Contra quem militat autoritas Aristotel.& experientia.i os vero respondemus , non est in nostra voluntate simpliciter assentire 'bi nulla est autoritas, aut ratio. Sed dicimus, limperium voluntatis facit, quod aliqua autoritate,aut ratione moueamur,quae per se non posset nos conuicere. Et idoo non possumus assentire
astra sint paria. Ad postremum res bia detur, Pquando quis primo recipit fidem', tunc sequitur motus voluntatis in actu , postquam vero quis iam habet habitum, tunc ex habitua.i. motu volun Utis statim assentit, nec requiritu quod volunta donouo inclinet ,& determinet intellectum . Tandem hic notandum est, quod citra euidentiam multo plus mouet autoritas ex genere suo , quam ratio quae uis probabilis : nam ratio prob
bilis non sundatur in aliqua euidentia: autoritas
442쪽
vero saepe nititur experientiae,aut euidentiae dicentis. Cum enim homo fide dignus aut decem aut viginti dicunt aliquid se propriis oculis vidisse,profecto non possumus non credere , nam licet illud non sit nobis euidens est tamen euidens esse credibile, unde ad fidem saltem humanam minus requiritur imperium,& affectio volutatis quam ad opinionem,quod notandum est Uud S. Thomam, nequis credat doctrinam eius este,ad solum actum ficiei requiri imperium voluntatis, cum requiratur etiam ad opinionem.Sed iam ultra limites dialecticae in materia mergimur fidei. Satis ergo de fide. Vnde ad confirmationem respondetur,et Aristo. non negasset ad fidem 3c opinionem requiri motu voluntatis, sed tamen ipse no tractauit nisi de principijs habituum,quae sunt intellectu scilicet de propositionibus, & de terminis ex quibus ratiocinatio
construitur. DE sCENDENDO ergo ad materiam opinionis, pro secundo argumento est prima conclu-Qφημμ' sio sicut inter propositiones euidentes, ita & inter opiniones est aliqua opinio mediata, de aliqua prima& immediata, quae no indiget probari per alia. Haec primo probatur ex doctrina Aristo. in hoe Iibro.Hac enim de causa,cap. I 8.tex. et s. non solum
ex rationibus demonstrationis, sed dialecticae etiaprobauit non esse processum in infinitum in principijs, nempe ut ostenderet , quod non modo in d monstrationibus,verum & in syllogismis dialecticis,& probabilibus, sit deuenire ad primum prina rapimo. cipium. Secundo probatur conclusio exem is . Potest enim prima opinio multis modis generari. Aliquando ex terminis ipsis,propositis nanque his propositionibus,mater diligit filium, pauper cupit ditescere,ia cognitis terminis statim generatur ea
443쪽
De scien. de, ct opinione. VIII. qa I
rum opinio, sicuti cognitis terminis huius, omne totum est maius sua parte, statim generatur eius euidentia. Secundo generatur prima opinio ex praemissis euidentibus per ineuidentiam consequentis,quq ex terminis ipsis est ineuidens,ut ex hoc somnes quotquot vidi insulanos occidentis sunt deformes,insero omnes insulanos esse deformes, &ex hoc quod Germani quos vidi sunt proceri compore,infero Germanos esse magnae staturae. Et te
tio ex coniecturis,cuius exempla ponit Arist. de solertia.Video pauperem adire diuitem, opinor si tim eleemosynam petere. His ergo modis, & alijs plurimis generatur opinio.Quoci vero sint aliae opiniones mediatet patet, cum opinor quantitatem distingui a re quanta, Deum non poste producere infinitum,quae quidem opiniones inferuntur ex aliis principijs cognitis etiam per opinionem . Ex hoc sequitur lutio secundi argumeti,videlicet, quod quado dixit Aristote.opinionem esse assensum pr8-
positionis immediatae non necessariae,non intendit adaequale definire opinionem , ut excluderet opunionem mediatam,sed meminit silum propositionis immediator,tum quia manifestum eit,si propositio immediata est opinio , illam quae inde sequitur, Csse opinionem, tum etiam forte ut assignaret differentiam inter opinionem & scientiam,quod propositionis immediatae unde sequitur scientia no est scientia,sed intellectus , propositionis vero immediatae unde sequitur opinio est pariter opinio,ut coclusio. Et per haec etiam patet solutio primae confirmationis.Definitio ergo OPinionis, quae colligitur ex Arist.est, quod sit assensus verus vel falsiis obiecti contingentis. Sed pro solutione secundar c - firmationis est secunda conclusio in hac materia consideranda.Contingens in definitione opinionis
444쪽
non accipitur, ut sit sotu conditio ex parte obiecti, sed etiam ex parte subiecti . s. ex parte intellectus. Conclusio est S.Tho. I 2.q. 67. articulo 3. Quod est dicere, ad hoc quod aliquis assensus sit opinionis satis est , quod ni de obiecto quod in rei veritate
est contingens, vel quod aestimetur esse contingens ad hunc sensum s non euidenter iudicetur essen cessariu. Itaq; licet ego assentiam propositioni nocessariae,si tamen non euidenter iudico esse neces fariam,licet opinor esse necessariam, reputatur hic ab Ari. assensus obiecti contingentis ex parte subiecti,quia cu solum opinor esse necessarium, in extistimatione mea sorte non est necessarium , & hoc quod dico sorte Arist.appellat contingens. Et haec
est propria significatio huius adverbi; ,sorte.Quod
. non animaduertunt, qui putant non iecisse hic M . . rist. mentione de omni opinione, sed solu de illa , . . quae est obiecti contingetis,aut quae existimatur etis e contingens, de quoru numero est Durandus in prima quaestione prologi.Nam Arist. sequebatur secundum propriam significationem nominis. It que quod doctores dicunt opinionem esse assen-nim cum formidine,Arist. appellat assensum contingentem. Nam in Arist.non est illa particula,cum sermidine,sed doctores exponentes verbum, con tingens, excogitarunt illam . Immo vero quam uis sit assensus propositionis contingentis, si cognita sit per experientiam,vt Petrus scribit,eo non est
pinio,quia est assensus sine formidine,& qui ita as1entit non diceret sorte esse verum , sed esse euia dens. Quo ergo naturam opinionis tandem con-- α ,.: i. clii damus dicenda sunt duo. Primum,quod in doctrina Aristotel. de intrinseca ratione opinionis no. est sormido ad modum quo loquuntur nunc moderni. Nam iudicium quo essentio nunc Romam. esse,
445쪽
De sileti fide ct opinione. VIII. Os
esse,in opinio,& tamen proprie loquendo non est cum formidine, nisi appellamus sormidinem. hoc quod non repugnat illum assensum es e falsum , cnm non sit euidens. Secundo dico, postquam iam abi jt in usum ponere distinctionem essentiale inter fidem humanam di opinionem , hoc demus 'sui dialecticorum .sso opinio sit habitus de cuius
intrinseca ratione est assentire cum formidine. Fides autem humana est assensus certus; ineuidens, siue verus siue salsus. Nihilominus licet loquamur ut plures,liceat sapientibus sentire cum paucis,&Ioqui ad modum quo loquitur Aristote.Eo vel maxime P S.Thom .i 2.q 67. artic. 3. licet Opinionem dicat esse assensum cum sormidine, tamen nomia
ne formidinis forsan comprehendit quamcunque fidem humanam,propterea s non repugnet illi esse falsam , & ideo quando ponat fidem esse mediuinter scientiam & opinionem , solum intelligit de fide catholica. Et ita profecto omnes philosophidi antiqui doctores loquuntur. Sit ergo tertia c5clusio huius articuli,qua ad titulum quaestionis respondetur. Scientia & opinio de eadem conclusi ne,nec secundu actus, nec secundum habitus esse possunt simul in eodem intellectu. Probatur prima pars .Assensus certus & euidens,& assensus incertus ineuidens sermaliter repugnant, ut ait Ari.sicut duo assensus contrarij, sed duo assensus contrari, esse non possunt simul,ergo nec scietia & opinio. Et experientia ipsa magistra id euidentius docet quam ut pluribus testibus opus sit , nemo enim Jaoc potest mente concipere, ut possit quis certe & euidenter iudicare hoc esse verum , & sermid re an ita sit. Dixerim de eadem conclusione , nam de eadem re possumus diuersas conclusiones se
mare, ut de De0 quis potest habere sciam naturale,
446쪽
1s ' soneriorum Primus. v est unus sicut habuit Aristot. & fidem-est Trinus, de opinionem φ non potest infinitum producere. Inde sequitur secunda pars conclusionis,na cum habitus sint propter actus, si actus simul esse non possunt,fit utileque possint esse habitus. Et
connrmatur hoc.In moralibus habitibus: experietia costat, s nullus potest esse habituatus simul ad
duo contraria,sed prius actus.v.g.temperantiae corrumpunt habitum intemperantiae, quam generent habitum temperantiae.Sed scientia re opinio secundum actus contrariantur,ergo nullus potest simul habere habitus ad huiusmodi contrarios actus inclinantes . Haec tamen secunda pars latius patebit in solutione ad quintum argumentum. Hinc sequitur corollarie, ' fidei eodem modo repugnat
ine simul,& cum scientia,ut ait S.Tho. I 2.q.6 7.ar. 3.& cum opinione. Cum enim sit assensus obscurus,repugnat claritati scientiae ,-cum sit certus, non secum patitur opinionis formidinem. Duo igitur argumenta priora eorumque con
firmationes soluta sunt. Ad tertiu principale quod est Durandi respondeturvi, non solum opinio qua iudicamus obiectum esse cotingens repunat scietiae, sed illa etiam qua cum formidine assentimur
obiectum esse necenarium, quod Durandus, alias nobilis autor,minus attente considerauit, credens Aristotelem solum ponere repugnantiam opini nis cu scientia primo modo,cum tamen hoc quod est cum formidine iudicare obiectum esse necessarium,Arist.censeret contingentiam ex parte subi cti, ut in secunda conclusione secundi articuli e
plicatum est. Et quando id Arist. non dixisset,experientia quisque comperiesnon posse simul euidenter scire aliquid esse verum & cum sermidine asesentire illi.Si enim quis per unum assensum euidλ
447쪽
ter scit unam partem contradictionis , non potest per alium habere formidinem alterius partis. Quinimo nec scientia de fides humana stant simul,quippe cum fides humana non faciat tantam certitudinem eo quod potest esse falsa. Unde ad aliam probationem & simul ad primam confirmationem coceditur,l possunt simul adduci duo media ad eandem conclusionem,unum demonstratiuu, & aliud probabile , non tamen generabunt duos assensiis sed unum scientificum .Ratio enim probabilis aditicta demonstrationi confirmat assenium scientificu. Et hoc est quod praetendit S.Th. 3. p.q-9.ar. 3.ad. 2. Vbi insinuatis ratio probabilis concurrit cum d mostratione ad assensum scientiae. Eodem modo cum Christianus docetur Theologia, rationes probabiles quas adducit ad veritates creditas , neque generant opinionem, neque corrumpunt habitum
1idei, ut aliqui neoterici gratis timent sed iuuane habitum fidei ad producendum assensum fidei clariorem. Ad secundam confirmationem, in nulla via tenendum estis formido distinguatur ab opiunione.Nam, ut in praedicabilibus ca. de proprio diaetum est,non distinguitur secundum S.Tho.omnis
passio a suo subiecto, sed illa solu quae est potentiasd producendum vel recipiendu aliquod accides formido vero non est potentia,sed priuatio certitudinis quae est de intrinseca ratione opinionis,&idisamet opinio. Quare nec rationes probabiles si adducerentur infinitae, nec Deus ipse potest separare formidinem a tali assensu, manente in genere ac sensus , sicut non potest facere equum non carere ratione.Negatur nihilominus, si aequaliter dum intenditur opinio,intendatur formido,immo haec est matura priuationis,ut quanto plus intenditur in ratione positivi, tanto plus remittatur in ratione pris uatici.
448쪽
uatiui. Cum dicimus formidinem non posse sepatrari ab opinione. Intelligitur proportionabiliter vel ad doctrinam Aristo. vel admodum loquendi dialecticorum huius temporis. Si enim ponatur distinctio essentialis inter opinionem & fidem humanam,tunc non poteth manere assensus vel habitus
opinatiuus sine formidine.Tamen in doctrina Ari. aliter dicendum est videlicet , assensus opinaritiuus quem ego modo habeo, verbi gratia Crisar debellauit Geldrenses,cuius rumorem audiui, si fama crebrescat autoritas dicentium, manebit ipse sine formidine certus, quia formido secundum
Aristotel. non est de intrinleca ratione opinionis,&ideo idem assensus,qui modo est opinio, potest es fici fides humana, cui hoc soluerit intrinsecum Ppotest esse falsus. Dubitant hic autem iuniores quid nam sit sermido,arguentes, st opinio non sit assensus unius partis contradictionis cum formidine alterius. Primo, quia stat quempiam assentire quantitatem distingui a re quanta , quando nihil cogitet de parte contradictoria. Item quia si qum reretur quid est habere sermidinem de altera pari necesse esset respondere,aut ' esset astansus alterius partis,quod est impossibile, nam duo asse sus duarum contradictoriarum esse non possunt simul,aut esset respondendum,s formido partis ne - .. gatiuae est P assensus affirmativae sit formidolosus ' 'quod esset per circulum respondere de re. Diceo dum est auteni omissis opinionibus,st formido nopol melius explicari qua si dicas,st est priuatio certitudinis.Vnde hoc est assentiri uni parti cum for midine alterius, quod est intellectum non ita esse determinatum ad hanc partem, quin fiuctuet quos lammodo circa alia. Ad quartu principale n gar
unili scia di fides possint esse simul.Et ad primatu' probati
449쪽
Deficientia, fide, ct opin. Quaest. VIII. qas
probationem respondet S.Tho. I. a.q. 67.artic. 3. p
Cum .non stent simul assensus euidens,qualem h .hent beati,& assensus aenigmaticus,qualis est assen
sus fidei, est enim fides argumentum no apparen. tium,ad Hebri. iii ι nulla est caula ut habitus fidei maneat in patria. Fides enim data est nobis in hac
vita,ut ex parte & in aenigmate:cognoscamus Deu, .cum autem aduenerit visio cessabit fides, ut ait
postolus. r.ad Corinth. I 3. Et quavis sententia hic verisimilior sit . Sunt qui dicunt posse illic manere habitum fidei non ad producendum assensum; obscurum,qui non se compatitur cum visione, sed ad producendum assensus euidentes,sicut dictum . est rationem probatalem cum demostratione pro ducere mentiam.Nihilominus non est par ro, uia
visio articulorum fidei producitur in patria, a solo 1Deo cum intellectu, quocirca habitus fidei illic est et otiosus sinciactu. Ad aliud de Paulo in raptu. Concedi tyr ; φ simulaum videbat arcana Dei perimanebat in illo habitus fidei,ut ait S.H.a 2.q.17s. ar. 3. quia visio illa non erat permansura sicut bea--tifica, & ideo semper durabat in statu. merendi, -nihilominus tamen non potuit talis habitus elicereis mul assensum obscurum eorum quae Pgulus ubdebat. Ad leniam vero probationem respondein
tur, si Philo semus Christianus non habet asse .sum ὀbscurum fidei huius propositionis,mus est, laut Deus est,nus, sed habitus fidρ simul cum ra tionibus naturalibus producunt unicum assensum illius qui est certissimus certitudine fidei,& clarus propter rationes naturales. Ad quintum principa. te Dialectici huius temporis respondent, si demosrationes non generabunt habitu scientiae, quoad idusque corrumpant habitum opinionis, & tunc diauendum est,quod licet actus scientiae N actus opia
450쪽
η o Posteriorum Primus. nionis & repugnent & subsequenter habitus & habitus: nihilominus actus scientiae stat cum habitu opinionis in illa mora temporis quo corrumpituri, scuti in virtutibus moralibus. Existimo tamen aliter esse dicendum ut diximus in praedicamentis e. de qualitate,videlicet,quδd una demostratio quipDe quae intellectum conuincit, sufficit generare habitum: nam statim experitur se homo habilem ad
assentiendum quotiescunque proponatur concluso,de ideo in eodem instanti corrumpitur habitus opinionis,non tamen per ultimum sui esse sed per Primum non esse, quod est primum esse habitus icientifici. Dico oe corrumpitur habitus in genere habitus sormidolosi , nam sustinendo oe sermido non sit de intrinseca ratione habitus sor1an man bit ut simul cum demonstratione producat scientiam, ut dictum de ratione probabili. Et ideo non datur vltimum instans rei permanentis, sed primuinstans in quo habitus desinit esse,aut in quo desinit habere formidinem. Vnde adcofirmationem respondetur, quod non est eadem ratio de habitu scientiae & de habitibus moralibus,mm actio moralis nec una nec quatuor sufficiunt generare habitum , & ideo sunt simul cum habitu contrario
quoadusque illum corrumpant,demonstratio. vero unico actu generat habitum. Ad sextum tandem conceditur,quod prudentia sit virtus. Distinguitur tamen; quod sit indifferens ad verum & falsum. Si cosideretur enim ut est habitus intellectualis conceditur quod potest illi subesse falsum speculatiuum . Si autem consideretur in quantum est virtus moralis mouens appetitum ad agendum ,
negatur quo possit illi subesse falsum .Exempli gratia.Dux prudens in bello post maturum consilium