장음표시 사용
481쪽
bata, debet illud probari per definitione syllogiiami de barbara,qua quilibet debet habere in mente sine demonstratione. Et eodem mo, si quis negaret,aial ronale.esse definitione hominis,probanduesset:quia constat ex gne & dria:quae veruntamen probatio non est demonstratio, sed est examinatio
an illa sit definitio, p regula & lege definitionis. Intendit Arist.in summa dicere φ limoi probatio: Huic orationi animal ronale,conventui leges definitionis:ergo est definitio licet sit bona, in non est demonstratio ipsius,quod sid est,de hole. In tex. 6. Ait enim.Jostendit,oe neq; definitio quid dilatiaua unius possit demonstrari per suppositionem definitionis alterius.Vbi ad intelligentia exepli Arist.
notandu est,s cum omnia appetant bonum,& via deamus omnia appetere Unitatem, Quia omnis res
quata resistit suae diuisioni,philosopnabantur Platonici unitate & indivisibilitate esse de genere bonorum: diuisione vero & pluralitate de gne malorum,quia tedit ad corruptione. Ait ergo Ari. si supponatur,st ratio .i.definitio mali sit,esse diuisibile, utili ex hac suppositione demostrari possit,s ro &definitio boni sit esse indivisibile:& videtur φ sic, nam contrarioru contrariae sunt definitiones : sed bonu & malu sunt contraria, sicut diuisibile & indivisibile:ergo si esse diuisibile,est definitio mali, esse in diuisibile est definitio boni. Rndet, qgnec iste modus argiledi sit demonstratio . Quod ibat tripliciter. Primo, quia ta assumitur in antecedetidefinitio contrario ru,&definitio mali: cons ruens si definitio Ois potest demonstrari, illa nonunt prima principia. Secudo ibi, LAt sit aliquid DIiud J Quasi dicat no soluiste no demonstrat,quia
accipit pro primo principio definitione, sed quia assumit idipsum qu debet demostrare: nam in de
482쪽
Α6r Tosteriorum secundus. monstrationibus,licet accipiatur pro medio quod quid erat esse in cocludit aliud de alio, ut risibile de hole,tia in proposito ide vel eiusde ronis supponitur,qa cocludit: supponit.n. malu esse diuisibile, di eiusde prorsus ronis est,st bonu se indivisibile. Tertio id probat ga, inquit,ta ille si demostrat sciuisione,il ille qui demostrat ex suppositione athuc tenetur riadere cur aial& bipes & gressibile sint unu . Quod est dicere: ad hoc φ aliqua faciant definitione no sufficiti singula praedicetur de do- finito,sed φ oia faciat P se via u.i.dicat unam naturam.Nam albu & musicu, licet dicantur de hole, non in constitu ut definitionem : quia mi diuersa accidentia quae non faciunt unu nisi per accidens: ergo licet per diuisione concludatur φ homo est ρnimal,& φ est gressibile,& φ est bipes, nondum demonstratiir an haec omnia dicant una naturam hominis:& pariter cum supponitur malu esse diuisibile,nondu ostenditur 9, diuisibilitas dicat quid.
ditatiuam naturam mali, an vero accidens.
C A P. VII. LC cumsint, quonam pacto is
qui definit substantiam, se ipsum
quid est ostendet rei definiendaeque enim νt is qui demonstrat, ex hisce qus conceduntur notum faciet ipsum: ut cu
ida sint nece Fario aliquid aliud st: hoc. mest de
483쪽
Lusd quid est non demonstratur. O. VII. monstratio:neque etiam ut is qui per singula nota inducit niuersa, ex eo sic se habere, quia nihilsingulorum sese aliter habet: non enim quid esse, sed esse aut non esse onendit. Vciis igitur desius modus retiathion enim sensu vel digito domonstrabit. Praeterea quonam pacto ipsum quod enonendet : necesse en enim eum qui scit quid est homo, aut aliud quodvis, ct esse etiam stire.Id enim quod non est in ratione, nemo scit unquam quid est,sed quid nam oratio vel nomesigvificat. Cum dico hippocentaurus, bene quid percipimus: eri eris nequit,ut quid hippocenditaurrast fiamus. At mero se quis quid ea ostenderit, ct esse quoque ostendet: quo nam modo, ratione eadem ostendet: nam unum quiddam
definitio ipsa declarat, in demGyario etiam ν-ηumequid autem est homo, ct hominem esse, dia persa sane,non eade sunt. Deinde etiam dicimus
unumquodvis,nisi ibit substatia, cessariis per de
montirationem esse onendi:esse νοὸ rei nullius est, ut patet substantia:id enim quod est, non est genua. Demonstratio igitur id es, quo quippiam orienditur esse: quod quidem etiam nunc ipse scientiaefaciunt. Geometra nanque quid signi cat quidem triangulus sumpsit, esse aute ipsum demonnrat. Q umodo igitur ostendet ipse de
niens quid est trianguluου ἐ sciens ergo quispiam definitione quippia quid est, an si illud nescietqat nunquam fieri poteri. Patet autem per ipsos etiam
484쪽
6 Poneriorum secundus etiam definitionum, quae nunc assignanturdos, eos qui definiunt non ostendere esse, nam oes en E medio aequale aliquid , at cur sit ipsum
definitum, cur hoc circulus sit avfretur. Poterit enim istud dicere quispiam, de nitionem ori chalci etiam esse. Neque enim id esse posse quod dicitur psae definitiones insuper faciunt mansenum:nes illud, ct non aliud esse cuius inquintdefinitionem esse,sed propter quid semper dicere licet. F Si igitur is qui definit, alterutrum aut quid set,aut quid ipsum nomen significat osten
dit si modo ista ipsius quidem definitio est erit
i iprofecto oratio ide quod nomen significans. A t soc absurdum est sanὸ. Primo nanque oe n3
substantiarum , ct eorum quae non fiunt in rati ne rerum erit lique definitio. m oe ea quae non sunt,significare nomine licet. Deinde omnes orationes definitiones erunt, me discrimine νμιο. Fieri nanque potest, ut cuiuis orationi nomen ponatur.'usare definitionibus omnies omnia differemus loquemurq;. Et Ilias ipsa definitio erit. Traeterea nulla mentia nomen hoc indicare signific areque demonstrat: ergo nec definitiones udini indicant .Ex his igitur nec idem esse definitione ratiocinationemq; videtur. Et insuper
neq; desinitionem demonstrare quidnam sit quicquam , fierique non posse vi ipsum quid eri demonstratione definitioneνe νnqua percipiatur ,
485쪽
suod quid est 1io demostratur Oc. C. VII. q. 6slN capite hoc septimo postqua in superioribus
per singulos modos cognoscendi facta inductioe ostensum est, quod qhi id est,non posse demonstrari, addit adhuc rationes communes ad id m nisellandum.Continet hoc caput tres particulas , uam prima pertinet ad textu sit periore sextu, a-lnae duae ad textu septimii. Colligit ergo ex dictism prima particula,' cum ostensum sit,quod quid est, nec de laonstrari per terminos conuertibiles , hec per diuisione,nec ex suppositione mo restat ni si 't sorte demonstretur inductione. At vero indu ctio,inquisino demonstrat quid, hoc sit nisi quod sit,aut sit tale. Est. n. inductio velut siquis digito ffendat, hic Aethiops est niger,& hic & hic: qui,licet ostendat rem esse talem,non in demonstrat si ne illud quidditas an accidens illius. In textu. 7.tPraeterea quonam pacto. Jprobat prius rationibus communibus, ii quod quid est,no euidenter ost datur demonstratione, & deinde obiter addit unu erbum de definitione. Prima ergo ratio est haecγ uiciique ostendit,quod quid est, debet prius serre illud esse, nam ut r. c. diciti est,qo,quid est, sup- Ponit D stionem,an est, quod mo etiam probat: quia id ,inquit,quod non est in ratione.i. quod noli est actu vel saltem in causis naturalibus, no potest
sciri quid sit,sed solii sciri potest quid nome signi
fieat.Scimus. n. qi Hippocentaurus si nificat monstrum pro medietate virit, & pro medietate equurat quia no scim' illud esse , fit ut nec uiamus eius quidditatem. Hippocotaurus Ide est quod equu stimulans,ab hippos qd est equus,& centein, qsi est 'nimulare: quo nomine dicti sunt populi Thetialis,
eo I equis velocissimis utuntur. Vnde Poets fin-nunt in ostra esse pro medietate viros,& P mediertate equos. Hoc supposito format Art. Prima rati fg nem.
486쪽
ω Po eriorum Secundus. i nem. Cum tam definitio quam demonstratio con, stat ex his quae sunt per se, non potest esse una.d
finitio, nisi unius definibilis mec Ina demonstratio nisi unius scibilis;sed esse homine,& quod quid e,.
hominis,diuersa sunt: ergo demonstratio, quae de non strat esse, puta hominem esse risibile, non de- Esse&en monstrabit quid est hoc. Notandu est hic sciam sentia. esse Arist. id quod aliqui putat esse inuentu. S.I h. .s quod esse, de essentia in creaturis distinguantui ad hunc saltem sensum , quidditas hominis est perpetua, esse autem est illi temporale a Deo prci ductu in Deo aute sunt ide,ut latius c. q. praedica. q. I. explicuimus. Secuda ratio est ibi, i Deinde Gliam dicimusJ& est cofirmatio superioris.Demonstratio solii demonstrat,quia est,id est hos esse illud,quia demonstrat praeuicatu conuenire lu'biecto,defiqitio aute ostedens,quid, nihil dicit deesse aut non esse:ergo,quod quid est, non osten tur per demonstratione.Ostendit autem maiorem exeplo quia mathematicus, inquit, supponens 9.dest triangulus,demonstrat illu esse.c suὴ datam lineam recta triangulu collocare. Ait aute in naaiori,a, demonstratio non demostrat quid est,nisi Iorsan diceretur st esse& substatia,idest quidditas essent ide,nam tunc qui demonstraret,es e, demonstraret quidditate. Sed in illud, inquit, est salsiim: quia,ens,non est genus.Sensus est,' si esse &ditas essent ide,cu ens significet esse, ens praedic retur in,quid,& per colequens esset genus: quod Fh η'Π-falsum .Hoc est quod S. Tho.significauit i. part
q. 3. art. s. dicens,' cum in Deo esse &essentia sntide,si Deus poneretur in gne,genus eius esset ense& ideo cu ens non sit genus, Deus no ponitur in genere.Quomodo ens non praedicetur inquit ca.
- praedicari. i. exposuimus. Tertia ratio est ibi,
487쪽
suod quid ention demonstratior. Ca. VII. 67
sPatet autem. J Ait enim φ ex definitionibus ipsis quibus utimur in scientijs constat definitione non
dicere esse.Cum enim dicitur, circulus est figura, a cuius centro ad circunferentiam omnes lineς re sunt aequales, non asseritur tese figuram esse :sed restat quaerere,an sit: na similiter definire posisumus illud quod non est: vi orichalcum . i. monte aeneum.Oros enim idem est quod mons , & chal-
s,aeS.Cum. n.demonstratio solu demo stret rem, cesse talem,fit ut per demonstrationem non concludatur,quod quid est. In tertia particula capiatqli, Si igitur his. J quia dixerat definitione significare quidditatem & essentiam rei,rridetur cuidam obiectioni. Posset enim quis dicere, P non 'mnis definitio explicat natura & quidditate definiti: naaliqua est solu explicans significationem nominis equae dicitur definitio quid nominis . Dicit ergo et qefinitio quid nominis no est proprie definitio,na illa solii est una oratio significans idem quod significat nomen quae non explicat naturam rei, magis
si nomen ipsum,ut si quis dicat nomen , Camelus significare alal gibbolum,coloris bouis,non signia sicat magis genus aut quidditatem Cameli, si nomen Camelus.licet per accidentia Camelu descriabat. Eim talis oratio simpliciter non sit definitio, probat tripliciter. Primo, quia tunc sequeretur laccidentium &non entium esset definitio,nam accidentia & Chimaeram ipsam possumus hoc modo definire:& in non entiu sicut non est scia, ut dictum est lib. i.tex. s. ita neq; est definitio: sed neq; accidetia simpliciter definiuntur:quia non habent simpliciter quidditatem,ut habetur 7. mei .lex. I s. Secunda ratio est ibi, Deinde.J sequeretur.n. inquit,omnes orationes etiam historiam longa esseaefinitione:nam cuius orationi quantuncunq; lon
488쪽
get posset imponi unum noment ut historia Troiadna quam scripsit Homerus dicitur Ilias:ilium narique nomen est Trois. Tertia ratio est:ibi, DPr i rea nulla.Jque talis est:Scientia non ost dit quid nomina conclusionis significent, sed quae est causaveritatis conclusionis: ergo nec definitio explicat quid nomen significat, sed quae est rei signi fidatae natura: patet consequentia, quia id quod exprimie per definitionem, est subiectum scientiae. Colligi tur ergo,ut definitio quid nominis non sit sim iaciter definitio, sed secundum quid. Facit tandent Aristote. epilogum eorum que dicta sunt qui est
E R V M eonsiderandum est rursus quidnam horum dictum bene, ct quid no bene recteq; quid sit definitio: virum aliquo modo ipsius quia est demonstratio definitio existit, an verὸ mulo sit modo. Cum itaque scire quid est, e scire causam ipsius sit est,ide sit, ut diximusseripois,ut quid es onendaturiculus quidem haec
489쪽
suod ung definitio per aliam, C. VIII. 69vatio est. Est enim quaedam utique causa, ct haec aut est eadem, aut alia, oesist alia, aut eIn demonstrabilis, aut inde monstrabilis. Si igittir aliast, demonstrariq; potest, cum causa sit medium, prima figura ratiocinationis ostendatur negisse eri : nam id quod ostenditur uniuersale en, ct afrmativum,ut patet. Vnas igitur is eIi moduπ, quem nunc inquisiuimus, per aliud inquam ipsum quid en ostendimam medium ipsoru quid est, necesse eIl esse quid est, ct propriori m iten ridem proprium:quare definitionum eiusdem rei alia ostendet, alia non ostendet. Atq; hisce mo- us demonstratio ipsius quid est, ut antea dixi Mus, non est,sed ratiocinatio quaedam ad dissereudi modum accommodata. 4 O s τ xxv A M in quinque superioribus capiatulis disputatum est,an, quod quid est, sit de-
monitrabile, in tribus subsequentibus examina doea quq dicta sunt determinat, qu*na sit in hac parte rei veritas. In hoc ergo cap.8.ostendit,s quan uis una definitio potest syllogistice concludi per aliam, tamςn talis syllogitimus non erit demonstraitio. Proponit ergo, 9 .examinanda sunt ea quae di-
ta sunt,& utrum definitio ipsius quod quid est,sit aliquo modo demostratio illius. Et ponit hanc con.Clusionem,Quod quid est,potest ostendi per aliud. quod quid est , supponit autem prius , quod scire quod quid est,est scire causam ipsius,an est,osten-
HIm enim est, ca. a.9i scire an res sit, virtualiter est
scire aliqua esse causam sui esse,& scire sid est, est scire quae sit illa causa:scuti scire, quia est,uirtualiter est scire aliqua esse causa quare hoc est hoc, de
490쪽
scire propter quid,est scire illam causam.Secund/, supponit , P inter causas qusdam est eadem idest intrinseca ipsi rei,ut materia & forma, & quaedam est alia ideli extrinseca, ut efficiens & finalis. Dicit
ergo, ut per definitionem importantem causam finalem possumus ostendere definitionem importantem causam efficientem,ut si dicas, omnis habitu, ordinans hominem ad felicitatem est operativus secundum rationem,omnis virtus est habitus ordinans hominem ad felicitatem , ergo omnis virtus est habitus operativus secudum rationem. In quo
syllogii mo una definitio quid ditativa est medium
ad demonstrandum aliam. Non tamen inquit ex omni causa necesse est procedere per demonstrationem,quando videlicet non est causa adaequata, ut ex sebri non semper sequitur agitatio pulsus,puta cum homo prope mortem tenuissimum habet
pulsum. Subiungit autem ' modus iste non est demonstratio, sed est quaedani ratiocinatio dis serendi modo idest syllogismus dialecticus.Intellige quod κon est demonstratio demonstrans proprie quod quid est, quia licet consequentia sit optima , & ex
praemissis necessarijs demonstretur conclusionem esse necessariam,& per consequens sit demonstratio demonstrans conclusionem esse veram,non tamen demonstratur, quod praedicatum dicatur inquid,& sit definitio explicas adaequate, quod quid est,subiecit. Sed solum demonstratur conditionaliter, quod si medium est definitio finalis subiecti,
maior extremitas erit etia definitio sorinalis eius: quod autem medium sit definitio non demonstratur,sed supponitur. Et haec expositio ad intelligentiam subsequentium est animaduertenda .