장음표시 사용
421쪽
atque etia, quid susceperis, a quibus commissum, qua tua
aetate, qua omniu exspuctatione. Veneta scribis hil otia, nec uniuersa ,sed qd ita ea maxime putatur excellere: scribis Principia Rei p. decreto: scribis adolesces,qua aetate magnas res aggrelios ves insignis admodu manet gloria, vel temeritatis nota sempiternae. diibus ex rebus, & quod ante studiorum tu otu praestantes fructus edidisti,& quod patris tui virtus tua virtus putatur , nec tibi sunt petenda extrinsecus quae domi tuet nascuntur:orta est inter homi nes opinio, historiam te nobis daturum egregiam, in qua Venetae urbis ita narres praeclara facinora, ut aliena eum laude tui nominis immortalitatem couiungas. quod ita suturit,mihi persuasum est, si te ad legendos assiduὸ Caesaris Commetarios contuleris, eorumq; ad Imitatione, M quasi imaginem totu efinxeris: hoc enim in genere nihil habent perfectius latinae litterae, & eos, quo tibi essent tui iuris quod amodo iacti cariores aliquanto . cum hoc tempore nostris ex aedibus haud paulo,quam antea,emendatiores exiret, volui in tuo nomine apparere, multis in haementem caussis,ii ue minimὸ vulgaribus adductus mam, ut omittam,quod historia scribenti nihil aptius,nihil omnino his Commetariis utilius quisquam dixeriti valde me commouit multoria annorum, ac pene saeculoru in fovendis optimaru artium studiis praeclara tuae getis consuetudo.ac volo mihi,quod attinet ad illa vetustiora, silentium imponerer venio adaea, quae propius ad aetatem nostram
accedunt. Auo tuo,cuius tu nome,& una cum nomine vir
tem refers, quis iiiii uini vita virtute amauit ardentius qui cum in litteris usquequaq; excelluerit, tum vero iuris ciuilis cognitione egregie c5secutus est, cuiusq; rei testes habuit amplissimas Veneti Imperii ciuitates, in quibus tu ciuiliu,tum capitalium reru iudiciis, magna pariter & integritatis,& doctrinae laude, praenait Mitto Hierouymum patruum,medicinae ac philolophiae studiis praestatem, qui cum in Syriam eo conlatio esset prosectus, ut Arabicis litteris imbueretur, paucis annis tantum profecit, ut ple-r6sque Avicennae libros in latinam linguam egregie conuerterit. Alios quoque possum de tuis maioribus nac laude praestantes minim E paucos inuenire, sed parente tuo contentus uno esse possum , quo semper in hac ciuitateuo solum amico, verum etia patrono eruditi homines usi. sunt,
422쪽
sunt,neque sibi ornameli, aut praesidis plus in eius amistia atque auctoritate,ouam commodi reposuum in ben snitate senserui. Accedit illud ,quod idem pater tuus cum in Gallia Rei p. caussa diu vita erit, eamq; prouinciam Rege Ludovico XI I. ivniuersima sere peragraueIit, magna eorum locorum parte, de quibus mentionem in his Com mentariis fieri vides, praetens ipse nouit, eaque tibi in sermone non secus ac in tabula pieta diligenter verissimeque ostendere solitus est. Itaque, cum huc librum ad te statui mittere,illud intellexi, magistrum te habere excellentem in hoc rerum ac locorum Gallic prouinciae studio parentem tuum,quo sum aliquanto magis in sustepto consilio confirmatus.Tibi vero displicere meum orga te ossicium
non existimo. mihi qui de ipsi ob eam caudam gratissimusuit,ut ex tenui munere beneuolentia tu te meam perspiceres : quae cum a parentum nostroru coniumstione, qua nulla maior esie potuit,originem duxerit, quotidie tamen augetur studiis orga me tuis, maxime vero caussis iis,unde facile manat amor virtute ac probitate, quarum altera tuis inscriptis,altera in moribus elucet.
Cardinalem,in hictoriam Sata Zq.
CV m omnes me litterς,omnisqι libero homine digna
cognitio vehementer delectat,,Antoni Triuiti Cardinalis amplillime: tum vero pascor incredibili voluptate, di afficior maiore quendam in modum sensibus intimis, dum historia tracto:quid enim potest esse iucundiusὶ Rerum interitus oblivio est. At eae reuiuiseunt historia, cum
in nostram memoria reuocantur quaeque multoria anno
ru spatio, multis abhinc saeculis gesta sunt, ea nos exiguo volumine comprehcta,& tanqua in conspectu nostro posta, cognostimus. Si sermonibus delectamur, resonat inscriptis homiuu vox eloquentissimoris,nihil temere,nihil incomposte narranti ir, omnia grauiter suo quidq; ordine& locd si consuetudine claroru virorum,versamur vetera legentes,cum Regibus, cum Principibus viris, magnis in bello ducibus, apientissimis Rerum p. rectoribus: ora ipsa mehercule, lineamenta,& forma non tam corporis quam animi eoru, quos nunqua vidimus, videmur tamen quasi
423쪽
praesentes intueri. Quod si recte instituedae vitae rationemae doctrina sequimur,via maximE rerum quaeritur prude-tia. usus est,uel elim experimur ipsi, vel eum, experietibus aliis,quid euenerit,obseruamus. nobis ipsis, experiri multa si velimus, Acile no licet. labore opus est,ac tempore,&fortuna tentada, nec tentatur interdii sine periculo. commodius ergo ac tutius euentis aliorum examinandis,prudentia coparatur.id autem prosecto vides,Antoni doctissime ac sapientissime, proprium esse historiae bonum,in qua patent fortunae vicitutudines ,regnoru mutationes,hominum siue vitia, siue virtutes: ex quibus quae vitanda nobis snt,quae expeten, nullo nostro periculo,nullo labore,sedentes in otio docemur. Atq; hoe in genere Polibius inter Graecos de nostris maximὰ is,cuius nune libros tibi inseriptos emitto, Sallustius excellit: euenta enim ita narrat, ut caussas simul aperiat. ex quo oritur illa omnium pulcherrima scientia,ur,maioru & calamitatum origine perspecta, nihil agamus, nisi quod ratio prςscribit, omniaque nostra
consilia, omnes actiones veteru exemplorum rebula metiamur. QRe cum sit omnium, qui annales antiquorum euoluunt,communis utilitas: alia quaeda tua eonditio est,
habes enim historia in familia tua,neque tibi,si quid inuenire vis egregium, & imitatione dignum, confusere ad libros necesse est, neque longius evagari, & quasi peregrinari animo ac mente, more multorum, domi petas, licet, omnium viritutu exempla. persequere maiores tuos,cogi
tando, quae suerit eorum in pace iustitia, in bello virtus in omni sortuna moderatio,si attendes, nihil ad gloriam domesticam requires.iustus Aristides, prudens temistocles, fortis Epaminondas:de Romanis multi,multis eximiisque virtutibus insignes. horum alii facta dum legunt, bonas
artes eorum vita discunt,& ad eassem res, eaetemque studia laudis cupiditate rapiutur. At tu reser animum ad tuos maiores. eminere videbis instructu egregiis artibus Ioannem illum iacobum Titullium magni animi, summi consilij virum, scientia rei militaris aetate sua facile principem: praeterea iustum, liberalem,abstinentem planξ praeter de-eus & gloriam, nihil in vita cogitantem . nam de laudibus Hieronymi parentis tui, quia tecum quasi loquor, ne seruire tuis auribus videar, nolo multus esse: tantum dicam,
quam diu vixerit, Gallicam rem in bello floruisse, postea
424쪽
quam hostium multitudine 'oppressiis sortiter pugnatiς in
acie perierit, concidisse tantum in uno viro momenti fuit ac roboris. Age, sint haec, ut ita dicam, in campestri quadam luce posita. quid λ in urbe Roma, id est, in omnium gentium celeberrimo theatro, nonne spectat r, probataque vchementer est trium tuae gentis Cardinalium doctrina, religio, sapientiat ut Triuitiorum nomine multorum vocibus in multas partes dissipato, no ipla tantum Roma, sed omnis plane Italia. omnis,ubi colitur humanita S, Europa perlonaret. Omitis alios : sunt enim multi, nec tu quenquam ignoras: non enim sunt ex imaginibus, aut ex illa colorum in ni specie maiores tui cognoscendi, quaerenda tibi facies. tuorum non est, clari sunt,ex redieractis virtute distinguntur , cum alius in alia in omnibus simulo ine S enltuerint. Quae tu quoniam a prinus annis ad hac aetatem non modo cogitasti, verum etiam vita ac morabus
expressisti, propterea te episcopatu Tolonensi iam antea insignitum legationibus honestatum, primum Perusina ScAuenionesi,ni quibus miram rustitiae laudem tulisti, dein de ad Regem Galliae, & ad Venerum Rem p. Vbi prudcntiam, ubi grauitatem incredibilem praestitisti proximis diebus Cardinalem creauit Paulus IIII. Pontuex omnium optimus, omniumque maximus, iudicio praeditus acerrimo in aestimandis hominum ingeniis ac moribus, itaque gnimatus , ut quae cuiusque metitis praemia debentur, calibentissimc ac liberalissimE persoluat.in quo nemo es qui
tuam animi singularem aequitatem,ac moderationem vehementur non admiretur ac laudet, qui summae nuncium dignitatis,cum est ad te multis praesentibus allatus ita acceperis,ut nemo te commotu,nemo ne leuiter quidem aD sectam ex vultu, aut oratione, aut ullo corporis gestu potuerit intelligere. ita patuit quod ab inspiciuibus ambigi ac disputari quandoque solet, a bonis viri virtutem magis ipsarii diligi, quam virtutis insignia,honore esse praemium
Iecte agendi, linem no esse .magnos illos ac praeuantes elle homines, qui laudabiliter ita vivant quali laudem percuripiant,ita laudem aut dignitatem excipiant, quasi nihil minus antea cogitauerint, quod in te & animaduersuin est maximξ,& obteria atur quotidie magis:colere enim te quidum studiosius quam antea, omnes videntur: ipse autem qui antea fueras dem omnibus es: nemo excluditur ser
425쪽
mone tuo,nemo congressu, tui omnibus copiam faecis eandem omnibus humanitatem ostendis. Sequitur in solentia fortunam. comes est rerum secundarum arrogantia: tu mansuetudinem amas tu continentiam, tu benignitatem perpetuo retines. iure ergo hoc etiam nomine Cardinalis es: iure habes hanc, quo tui te pro Petri Ecclesia suscepti labores extulerunt,maximi sacerdoti j dignitatem.& nunc tu quidem coin talia stipatus honestissimo familiariu tuorum, multis tamen Insignior atque ornatior cohorte tuarum virtutum,quae tibi comites ubique sunt, Romam redibis exspectatus, expetitusque, columen suturus Christianae Reipublicae, splendor sacri Collegij, ornamentum sanuliae tuae. I,decus Italiae,amor ac deliciae bonorum omnium,diis bene iuuantibus ad eam urbem, quae sola peregrinam virtutem excipit, sola ornat honoribus sola dominam facit rerum omnium humanarum .nos autem quibus tuam iustitiam, tuam benignitatem ostenderas, laeti tua dignitate, moesti discessu,te prosequimur abeuntem optimis omnibus: sauemus animis, precamur linguis: vota
prorsus eadem, quae pro parentibus ac liberis nostris pro tua salute suscipimus. Atque ego in hac omnium eximia laetitia pariter & molesta, praecipuo quodam dolore diuel lor,quia fato nescio quo meo contigerit,ut,quam diu venetiis fuisti ego semper amictus importuno morbo iacuerim, quo etiam nunc langueo,& ad morbum accedit aegritudo, quoniam quidem , aliis ad te adeuntibus,deque illa dignitate gratulantibus, ipse excludor unus, nec possum meae summae erga te obseruantiae praesenti officio satisfacere . hac tamen spe sustentor, quod humanitas ac sapientia tua facile fortunam a crimine seiunget. consilio aliquid
peccatur, accuses, iure seceris. culpam autem in iis rebus, quae non a voluntate nostra pendent, sapiens neino vnquam dixit esse. Quare nec tu mihi, quia non valeo, vitio dandum putabis , α hoc ipsum, quia, me non valere, non tam corporis quam ossicii caussa doleo, laudi etiam sortasse tribues. equidem habeo. no voluntati modo testem, verum etiam studii ac beneuolentiae auctorem in te meae, hominem honoratum, & cum omni virtute excellentem,
tum vexo omniu, quos ego in vita viderim, humanissimii, qui te amat egreste,facitque plurimi, tuasque laudes utraque manu aό alii a saepe tolliti verum ego non id solum
426쪽
spce o,rnea vi uni tibi pateat obseruantia illustrabo eam . si potero, meis aliquado seriptis, & patefacta omnibus gentibus .interim ut Me xibi nostra ex aliquo signo volutas illucescat. praeclara eso tuo eum nomine Sallustii historiam sevi tu si loeum dabis inter eos libros, qui ab oculis tuis abesse n5 solent, vigebit apud te nostri memorial quoties eam videbis, toties animo tibi occurram: adero tibi saeph absens, taetrus sappe tecum loquar, mεque esse de tuis sa miliaribus unum, de iis maxim P, qui opera tibi assiduam praebent.qui tuo potissmum honori seruilint,existimabis. quod vi ira sit, vehementer opto, &, si assequor, seram in
caelum istam humanitate, eo iam animo, tuebor officiis,&imitabor quantum poteror studio certh si minus re licebit, tibi ut satissici in ςlab0rabo. Venptiis, M. D. LUI I.
Caletini nomi ve circumstruntur, Const re tibi puro Alors Garetoni , cum ad res prae- .elaras homo n tus si, quippe qui solus ex omnibus
animantibus munere rationis as mentis excellat nullam
tamen artem eode φςmporς & inuentam simul esse, & absolutam. Omnes humili tenuique ab initio prosectae, paulatim quasi pet gradus adscendetes ad id, quod summum
videtur esse perpenerui.hoc & in litteris accidit, maximeque quibusda in libris qui eiusmodi sunt,ut semel atq; iterum aucti, locupletari tamen atque ornari deinde pollini. quo ex senere bonu fatum c ALEPi Nus sortitus est, cui quotidie sese omnes homines de suo largiuntur: certe enim illius Die TrON A R I v M, quod nunc emittimus, non tam ipsius industria, quam aliorum labore studiueque
in tantam altitudinem excreuit. unum tamen desidero,
quod ij, quibus illud propositum fuit, ut in hune librum
quamplurima eongererent id ipsum quod feeerunt,ut adderent, facere consideratius diligentiusque potuerunt. Duorsum enim in herbarum montisimq; nominibus eoiligendis diligentes sumus verba autem latinae linguae illustria maxim E ae significantia, quae nescire nemo vult in
augendo Calepino negligimus 3 ergo ipsi hoc potissimum spectauimus, & opinor, tantum praestitimus,quantum qui hoc
427쪽
ueat, dc bene precetur:non enim libet hic commmorare, quae quibus in verbis sint a nobis addita . nam sexceniniunt, neque silmpta ex apertis aliorum librorum Indici. bus, sed ex iis latinae linguae sontibus, ad quos peruenire cuiuis non licet 1 virum autem ipsi peruenerimus, res ipsa indicet. In eo etiam ab aliorum initituto discrepavimus, quod alij tantum, ut addant quae utilia putant, elaborant: nos etiam quae non utilia sunt, Sc discendi eupidis contraria, quae scilicet Cale pinus ipse non recte percepit, haec Inquam dedimus operam,ut de libro tanquam de tritico lolium, eximeremus. Addidimus, mutauinius ι sustulimus, rout res postulavit. Dictiones certe graecas ex multiplici: ctione deprauatas, ut est ferὰ,nisi diligenter caueas,cor ruptria librorum Typographia, tam multa correximus,ut quod fabulosum est, nos dicere ις et κῶs possinius, Augeae stabulum a nobis esse repurgat uni. Nostrum etiam in nocopere proprium illud eutamus, quod cis alis in addendo
supra modum curiosi tuerint,vi liber excresteret:uos contra,ne quid praeter rem adderemus,superitios fuimus. nec minus in exsecando diligentes, ut in dictionibus graecis, latinarum ordini insertis, vel potias intrusis, inultas quasi .de alieno loco migrare coegimus. Exempli gratia inter latinas dictiones quem locum habere potuit catabathynus,
aut hodoedocus, aut pseudonimus, & huiusmodi, quae . Latinis seriptoribus latiia pro exemplo adducta milii
reperias,quae propemodum innumerabilia sustulimus,eodem iure, quo Latina vocabula de Graeco Lictionario tolleremus. Et quoniam hoe Volumen ob variam infiniis tamque doctrinam multorum per manus circunfertur, facile futurum putaui, ut, si tibi a me inseriptum exiret, significationem multis daret altioris erga te mei: nam, vomittam merita in me tua quae nulla unquam delebi; obliuio, tui me suauitates ingeni j, tua incredibilis humanitas , singularis probitas, eximia ad colendam virtutem animi propensio ad amandum alliciunt. non enim ideo. mihi carus es, quia sis Venetae Reipub. omnium amplissimae a secretis, aut quia nunc una cum viro claruli mo,Omnibusque virtutibus ornatissimo Michaele Suriano Legato particeps & minister consiliorum omnium ad Ph
428쪽
lippum Hispaniae Regem s s prosectus, sed quia talem te
praestas, ut & haec tibi admodum ampla atque honorifica munera iure deferantur,& egregiis animi tui bonis mai ra quoque debeantur. Sit igitur uic liber & tibi,& reliquis argumctum beneuolentiae meae,testimonium iudici j grati vero animi non omnino quale velim, sed quale pollum hoc tempore, monumentum. Tu autem istam praeclaram in nos voluntate conserva,&, quo instituisti cursu, per directam maxin. Eque expetitam ac certam litterarum viam ad gloriam contende. quod ego quidem, qui tuos sensus, tuos ad laudem impetus optime teneo,ita Opto,ut sperem, ita spero, ut futurum mihi persuadeam. idque etiam retia quis praedicare non desino.Venetiis, M. D. LI I X.
rium Cardinalem,in iis rum De locutione
Dri, Academia Meneta nomine. RErum humanaru exitus, quam variae sint bominum eonsilia declarant. Quod si quis bene eogitat, sequitur,ut idem laudabiliter agat. Recte autem agentem nihil unquam frustrabitur, nihil fallet. Decet igitur nos optima spe niti, admodumque firma, quibus in condenda atque institueda Academia nostra nihil praeter Dei gloriam,& communem hominum utilitatem,propositum ruit. Neque vero actiones nostrae, ut speramus, eiu simodi erunt,ut hanc ad optimas res animorum nostrorum incredibilem
propesonem ambigue aliquis interpretari, aut in dubium leuocare possit.apparantur quotidie summa cura,& eden rur a nobis diuina doctrina reserti, qui pietatem ac Rclisionem complectiantur,illustres libri,& interim quasi spocimen quoddam, aut pignus nostrae voluntatis egregia quaedam de locutione D E i ab excellenti viro conscripta, piis mentibus, ae saerarum litterarum, id est, verae gloriae, studiosis communicanda censuimus,quae duabus maximὰ de ea uilis, praestantissime vir, tuo nomine decuit esse in scripta : primum, quod suscepto A eademia nostrae patro-einio, nihil praetermittis, quod ad eam ornandam,augen- damque pertineat: & nos quae a te ossicia proficiscuntur, quibus animis,quam libentibus,quam gratis excipiamus, set quo item ossicio tum ipsi tibi, tum ceteris omnibus in-ὶ - dicatum,
429쪽
ineatum maximeq; perspicuum esse cupimus:deinde, iit de Deo loquuntur, ad que potius mitti equum fuit quam ad eum,qui diuitia studia in omni suae vitae cursu cunctis& opibus & bonoribus anteposuit qui cum uniuersam de Deo diuinisque rebus doctrinam accuratissime quaesiuit, tum vero cum ipsa doctina vitae rationem coniunxit.& ut omnes rectam salutaresnque viam tenerent, aut qui .diuerterent in eam reuocarentur studio, costio, monitis,
.auctoritate eo tendit. nihil obscvtε sama loquitur de tuis virtutibus . nihil de te aut exiguum,aut dubium affertur. .patent multi' ac certissimis argumentis eximia tua in christi Ecclesia merita.colunt te omnes ob doctrina imi tantur multi ob integritate amat ob humanitate, maximeque ob rectam ac simplicem natura ab omni suco , o-ntiis ciue fastu longillime remotam. praeconem vero tuarum lauda omnibus horis audimus eum,qui summa ipse laude dignus est,Federicu Badiariu auctorem & codito rem te duce Academiae nostrae,cui quidem viro tum vitae probitas , tum ex assiduo studio doctrina, de ex diuturno reru usu prudelia fidem atq: auctoritate in omni sermone conciliat. Ipso igitur non modo approbante. Verum stiam .hortante praeclaru de Deo libellum graue sente itis,illustrem verbis, ad te mittit, tuoque dicatum nomini eum omnibus getibus Academia nostra comunicat: quae cum se tibi suo primum iudicio comota tuis deinde mentis impulsa, penitus addixerit: eadem obseruantia in o. Uni vita praestabit,&, ut eam futurae quoque gentes intelligant,ipis, ad quem omnia referimus, summo Deo opem serente , aliquo merito conseqtiemur. Tu interim quando iam hoc tribuisti ho manitati tuae, ut nos susei pe- res,tribue idem costantia, ut susceptos tuearis ac foueas. ita tamen ,si nos tuo praesidio ac studio dignos, id est, nostra ingenia in optimis artibus exercentes, nostrasque voluntates ad unam virtutem dirigetes & audies, & re ipsa
cognosces.Venetiis, M. D L L I x.
XJ Test praeclarum , ornatissime Princeps,in arte Poe , tica excellere: sic easnnoscere, quibus ad illa laudE
430쪽
perueniatur,maximum quiddam ae dissicillimum est: laulit ur enim,si quis absolu ti politae partes in eo positas a
bitratur , ut eum metiendi carminis rationem optima
perceperit, cum elegantissimar u vocum suppelle lemquasi quandam sibi compararit, addo etiam cum materiem animo comprehensam ordine quodam atque artificio distinxerit, hilce rebus tanquam egregie munitus adscribendum se conferat. grauiora sunt quae requiruntur, di ex abditis plurimarum altium ac doctrinarum fonti
bus haurienda: nam, eum eius consilium qui hoc in genere elaborat vel in primis id spectare debeat, ut voluptati versuum utilitate semetiarum admiscenda, nihilo minus Iectorem maneat,quam oblectet:monita vero illa plerisere necessaria sint,ut in vitiis summa turpitudinem ines. :,in virtutibus summam gloriam,ostendatur:quomodo hoe sine pbilosophiae cognitione prudenter ac perite poterit essicere Iam , si res exigat, ut aut de caeli stellarum2ue ratione, aut de regionum terrestrium ac maritimaruta dicendum sit: ceria hos locos non potuerit, nisi qui Astrologia & Geographiam attigerit,commode tractare. Itaque ii quis huius facultatis studium eo complexus nimo est, ut aliquando,quae litteris mandare studuerit, ea se speret, veluti pictorem egregium,omnibus artis C loribus illustraturum:is omnium serὸ disciplinarum scientiam quae ad bene beateque viuedum pertinent,ne pror sus ignoret,necesse est. Quaod si ad anequendum poetae nomen ubertatem illam ingeni a natura datam satis esse putatiarque hac una instruesus,faeile audet canoros illos quidem,rerum tamen inanes versus vel domi pangere, vel in triuiis ad populi aures effundere, statim ab intelligentibus explodetur, neque solum imprudes, aut parum verecundus, sed etiam plane stultus ae temerarius nabebitur. Quo minus est mirandum, si ut hae arte praestarent, quam paucissimis contigit,eum in omni praeterea liberalium doctrinarum genere plurimi semper floruerunt. Sed N egiorum poetarum multo etiam maiorem hae nostra tempestate,quam priscis teporibus , penuria esse constat,
siue quod sciculi selicita sullatuit,sive quod equide magis
existimo,quia no iisdem, quibus olim praemiis ad virtutε nunc homines excitatur. Eorum aute, quos in hoc gene- Ie Pr aestantes cognouimus,sine contio uersia primum lo