장음표시 사용
111쪽
. 52 DIFFERENTIA RVM.quae in area habeo, non item ut Paulo Castrcnsi videtur,quasi h ις de accessione agatur. ibi de re princi 'li legata vel promis a, nam accessionis de rei principalis non est aut non debet csse ratio diuersa,quod initio probaui.
Praedia mibi vendidisti, sconuenit ut aliquid facerem, quod sinoo fecissem laenam promi A. re ondit, venditor antequam poenam ex stipulatupetat. x vendito agere potest, si conficutus fuerit, quan tum poenae nomine stipulatus esset, agentem exstipulatu doli mali exceptio summouebit,si exstipulatu poenam consecutus fueris, Usio Iure
ex vendiso agermon poteris, nisi id quod pluris eius interfuit, id Aeri. Nec obstat huic sentcntiς quod vulgo obiicitur ex l.Obligationum. ψ . s. vlt .de obligat.&actio. quae non hoc docet, praecedentem ex contractu, veluti ex venditione aut societato obligationem nouari per subsequentem stipulationem, sed stipulationem por stipulationem nouari: imo nec nouari, sed quasi nouari ut ait,ut si stipulatus sim, quae est species d. f. vlt. nauem fieri,& si iacm feceris,centum dari posterior stipulatio quasi nouat priorem . nouatio non est proprie nisi sit de eadem re, item quia prior stipulatio non nouatur ipso Iure, sed pcrcxceptionem. l.I. g. vlt. de stipulas . seruo. nouatio autem non est proprio nisi quae tollit priorem obligationem, obseruandum etiam cst in specie d. g. vlt. stipulationi priorinones e subiectam posteriorem poenae causa, nulla enim ibi sit mentio poenae, sed conditionis genere seu specie, sub qua scilicci prior obligatio resoluerctur post moram debitoris siue promissoris. vi l si poenam . quand. dies legat. Ced. itaque enihil prorsus ille locus facit aduersus sententiam huius legis, quae hoc efficit ut obligationem priorem ex contractu nostnouci, quae conIractui subiicitur stipulatio poenalis, haec
omnino sufficiunt ast d. l.quae plus praestant, quam quidquid vel scholia, vel doctrinae.
Incrque nostrum eandem rem emit a non domino, cum emptio
112쪽
LIBER . I. . 93sreditioquesine dolo malo geret, traditaque est, siae ab eodem emi nus.stue ab alio atque alio G nobis tuendus est, qui prior Ius eius adprehendit, hoc est cui primum tradita es, si alter ex nobis a domino emisset,s omnino tuendus es . Obserua autem in hoc . notari hos casus. unus hic est: si non dominus eandoen rem duobus separatim, & in isti dum singulis vendiderit & tradiderit, quo casu potior est is, ut ait qui prior Ius eius adprehcndit, id est, cui primum tradita est, vi l. siue autem. g. si duobus. de publiciana in rem actione. Alter casus hic est: si duo non domini duobus separatim
rem candem Vendiderint S tradiderint, qui casus est disti-cilior, quoniam ut Neratius autumat, hoc etiam casu potior est is,cui priori res est tradita. At contra Iulianus in d. g.si duobus. pctiorem esic arbitratur eum qui rem possidet,etiamsi priori ei tradita non sit, Nerratius & Iulianus fuerunt diuersiae scholae auctores, unus Sabinianus, alter Proculianus, & sententia Iuliani quasi in rc controuersa verior esse dicitur, in d. g. si duobus. idem in pignori b. t. si non dominus. I qui potiores inpig.&congruit omnino sententia Iuliani cum degula Iuris in pari causa mCliorem conditionem esse possessoris, fortunam in pari causa audicare pro possessore.
Titius heres Sempranii fundum S iisio vendidiι ita : findus
Sempronianus,quacquid Semproniani Iuris fuit, erit tibi emptu tot nummis: vaciamque possionem tradidit, πeque nes eiul demonstrauit. quaeriIar an empti iudicio cogendus sis ostendere ex instrumentis hereditanti, quid Iuris defunctus habuerit,insines ostendere,
Noondi id ex easriptura praestandum , quod sensisse intelliguntur quod si non appareat debere venditorem, es instrumenta Iunia se Anes ostendere voc etenim contractui bona fidei consonat.
Imo nec ostendenda Accursius tentat, opposita l. cum seruo. 6s. vlt .su p. de contrah. empl. ubi dicitur demonstratione facta fundi venditi,confines nominari superuacuu esse.
113쪽
At confines ibi dicit,non fines,& sententia haec est: satis iam demonstrato fundo vcndito,ex nomine plua,& ex finib. nihil attinet etiam confines posscssorcs nominare, ut similiter dicitur. l. I. f. si quis uxori. de dote praelegat. quidquid demonstratae rei additur, satis domonstratae frustra esse. in specie autem hujus legis satis demonstratus non erat fun. dus Sevi pronianus, quia fines eius demonstrati non erant, quod autem ait d. l. cum seruo. confines possessores nominare frustra esse fundo satis demonstrato, verum quidem est, quod ad demonstrationem ipsam fundi attinet, non etiam quod pertinet ad utilitatcm emptoris, si eius interfuit etiam confines posse possessores nosse, Duenditor eos dolo malo reticuerit,quos si cmptor scisset, empturus fundum non erat, nota est vox de via collecta aliquid mali esse propter vicinum malum , hoc enitarcasu ex rcticentia placet venditorem omisptori obligari, quod adfines non nominarit. l.quod saepe . I. vlt. de contrahend.cmptio.
Ex tit. 1. de praescriptis verbis.
In l. 9. s. si colonus. locati species cst huiusmodi. Iocaui praedium colono,dixi ut ignem innocentem haberet, inccdii causam deinde casus fortuitus intulit, no praestabit pericululocator, non prςstabit periculum conductor legendum est .subiicit si tamen culpa conductoris damnum dederit, iciacbitur. Oppon .at saepe actio ex empto significat ex Vendito. l.Iulianus . g. si procurat. de actionib. empl. l. I. si seruus. C. item actio ex vcdito significat cx cmpto. l. si cum venditor. 66. F. si is qui . l. sed hoc nomine. infra. de cuicti O. l. ex conuentione. C. de p .ms. l. I. C. sinc censu vel relig. ilcm cx locato significat cx con ducto. l. sed addes.I9.gallud. locati . sup. 5 contra l.
Respondeo, lioc ideo fit in appellatione actionum, quoniam solet actio conitincti in ita appestiari cxempto Vendito. l.V. t. f.r. supr.de lege Rhodia. l. F. f. nunc videndum. commo in dat. l. multum sup.de heredaendit.l .etsi uno.de actio .empti. Disiligod by Cooste
114쪽
LIBER I. . V o iri a. de re rusti . cap. idem etiam de locatione dicimus.
si apud te pecuniam deposuerim ut dareyntio, si fugitiuum mesi reduxi sis: nec dedem, quia non reduxis. Decuniam mihι non reddas melius praescriptis verbo agere,non enim ambo pecuniam, ego se fugitivanus deposuimus , ut quod apo equestrum sisit depositum. Huc pertineti .si quis affirmauerit. f. Labeo. supra. de dolo.ibi videtur contra sicque strum agi praescriptis verbis. Verum male. nam in ea specie proprie non cst sequcstratio,si hoc negotium spectas quasi mandatum, dabitur mandati actio, si quasi depositum non repetam actione depositi, quia nondum vici. denique hoc ncgotium duplicem faciem habet, scilicet mandati bc depositi, tutius igitur est agere praescriptis verbis.
Rogasti me vraibi nummos mumos darem, ego eum non haberem dedi tibi rem vendendam, vi pretio utereris .s non vendidisti, avilvendidi is quidem,pecuniam autem non accepisti mutuam, tutius essita agere, ut Labeo ait ,praescriptis verbis quasi negotio quodam inter νοι gesto proprii contractus.
Cum ea lege pugnat Africanus. l. qui negotia. mandati . cum mutuum dare vclic mirem tibi vendendam dedi, igitur dedi vi pretio uteretis, tu pretio usus es, Africanus ait non esse mutuum,verum eam pCcuniam tuo periculo fore, ratio est quod cum agitur,ut mutua sit pecunia,certe agitur Vt Elias periculunt ad te pertineat, igitur hoc est cx natura mutui, id
autzm Vt Periculum praestet, qui alias non subit pacto, cisci potest l. Iuri gent.f. ilcm si quis.de pactis. Verum sic rc spondeo, Asticanus verum de subtile Ius spe . ctat, Vlpianus vero aequitalcm, & fingit breuem manum ut dicitur,nam fingit te mihi pecuniam quam debebas, ex causa mandavi reddidille, & porro me tibi eam dedisse ex causa.
115쪽
mutui, sic multa fingimus cxigente negotiorum Vatieta. Mutilitate contra subtilitatem Iuris. Vlpianus hac ratibne uti- . turin l. singularia. sic ait: si cgo iussite pecuniam accipere a meo dubito ,eaque uti quasi credita,& acceperis,meam pe. cuniam non accepisti, receptum tamen est elac mutuum usu de consensu omnium. hic fatetur Africanus csse mutuum, deesse rcceptum benigne, Vlpianus aitsingulariter. itaque idem
Oppo .l. 2. supra de aestimat.actio aestimatoria quae est priς- scriptis vrrbis,utilis est, id est proficit, etiamsi nacrccs interuenit, quod hic negatur. Sic dicendum ex specie l. 2. incertum erat, Vtrum quis vcdendam locasset, an opcram Circi toris conduxisset,& id coincertum erat de actione .at certum est te praedium locasse. me conduxisse.
Ex titu.3. de probatio. oe praesumptio.
Emptorem probare debere eum scrvum de quo sparitur nugoam emeret jugisse.
At quid si deficiat probatio emptori, tunc si indicia quaedam praecedant,fugi,ctiam serui responso standum est, nam seruus intersogabitur an aliquando fugerit. l. J8. 3. Ultimo. de aedilitio Edicto .l. 3. hoc tit. l. cst ex lib. 2. sentcnt. Pauli. dc cxti t. ex empto. vendito. Tribonianus ibi pro responsioni scripsit quaestioni, quia noluit credi responsioni serui .d.l.quaero. l.diuus .f. I. infra. de quaest. facit differentiam inter quaestionem, S nudam interrogationem. at Tribonianus quod hoc loco mutauit, non mutauit in l. quaerin nam ibi legitur tantum responso, ideoq; haec lex vidctuta pugnare cum lege quaero. nam haec exigiuquaestionem, illa contenta est nuda interrogatione, quia scr-uus natura domini hostis est. Theophilus in titu. qui sunt sui vel alieni Iuris . at in hac specie non ob dominum rogatur, sed ob seipsum potius, ideoque eius responsioni statur. Diuiligod by Cooste
116쪽
Patronam manifeste docere debere iberium in fraude uam aliquid dedisse, ut pariem eiu qaed in fraude aedium esset, posu
Verum lauc proprie pertinet.l. dolum. C. de dolo. dolum ex indiciis perspicuis probari conuenit. vulgo male legitur risicis .legendum aulcm ex insidiis d est, ex machinis pcrspicuis. & sane illa lex est coniungenda cum Linetum. C. de his quae vi, mei. metum ex atrocitate facti probari conuenit. dolum autem ex insidiis perspicuis. & in hac lege 6. ait , manifeste doceri debere. sicini. si voluntate. C. de rescindend. vendit. dolum argui ex consiliis. Verum oppono l. si rem meam. de excepi. rei iudicatae.
eum cum quo actum est, vindicatione absolui, si probaueri esse deiisse possidere sine dolo. igitur probat, non qui obiicit, sed is cui obiicitur,probat se non fecisse. . Hoc sic explicandum,qui simpliciter dicit , nihil dolo feci. non probar.at qui dicit se desiisse possidere sine dolo,cau- am aliquam allegat. igitur si reus,cum quo agitur in rem,di cat se desiisse possidere sine dolo, conuincendus in de dolo. I.vit. de rei vindicat. ipse etiam reus, si dicat se possessionein amisisse casu fortuito,id probare potest, & lanc hic utrinque
probationes admittuntur. ι.y. Dassum. Oppono I. 8. de verb.significat. actionis verbo non contineri exceptionem, pertinet ad Edictum de edendo, in illo Edicto actionis verbo continetur actio in rem,personam, directa,utilis,interdictum, stipulatio praetoria .l. actionis Verbo. de obligat. M actionib. at exceptio non continetur in illo Edicto, nam reus non debet edere exceptionem, sicut actio actionem,licet agere videatur l.1.de exceptionib. regulariter
igitur reus probar, qui excipit. '
117쪽
census se monumenta publicato lora testibus esse Senatine n Fuit. Excipitur unus casus, scilicet si probetur fines fuisse permutatos, quod sit arbitrio vicinorum,etiam accidit varietate heredum.l. 2. fimum regundorum. l .in funalib.eodem tit.
quingenia testamento tibi legata sunt demsiriptum est in eodicistis poste eriptis. refert dupliωre legatum voveris,an repetere, se oblitus se in tesamento legalse , idfecerit, ab utro ergo probatio e rei exigenda est, prima fronte aequius videtur ut petitor probet, quod iniendis: sed nimirum probationes quadam a reo exiguntur, nam si credriumpetam, illi remorialsolutam essepecuniam ipsie hoc probare cogenduι s. s hic igitur, cum petitor dua scripturas ostendit, herra poser aurem inanem esse ipse heres,id adprobare ιudici debes.
- oppono huic sententiae tres leges in quibus ostenditui. legatarium probaxe non heredem, verum dissimiles sunt species. est lex Sempronius. de legatis 2.
Alterat .est: lex libertus. I 8. de aliment.legat. Tertia est lex plane .F.sed si non corpus .de legatis .et. Nec obstat lex cum centum. de aliment. lcgar. nam tra-.ctatur quidcm eadem de re,sed de eo qui debet probare, nul
Guoties opera, quasi a liberto petuntur, probationes ab eo quisse patronum dicis, exigunturi es ideo Iulianin scrip=t, licet in natu- dicio pessessorpatronus esse videtur,verumpanibus actoris non libe Du ungi debere sed eum qui se patronum esse consendis.f. r.qui dolo dicis factum aliquid, licet in exceptione docere dolum admi um δε- et .f.2. reterrogationisse probationem actori imponi debere, id est, ei qui in Iure interrogatum dicis res=ondissest solum heredem esse Mel Atacasse dicaιαν interrogatus, aque rantu dem ex is ducto
118쪽
LIBER I. 99 imposam improbationem non ei qui excipit se πεn resondisse
Opp.l.si filius.de interrog filius abstinet se beneficio praetoris ab hereditare patris, nihilominus Iure ciuili est heres. at Iure praetorio non est, tunc ille interrogatus an sit heres, vacet,non tenetur, atqui qui tacet,pro negante est. Respondeo is qui falso negat, tenetur, in ea specie filivavere negat, aut Vere negasse intelligitur, nam non est heres Iuro praetorio. igitur restat ut contumaciae coniunctum mendacium esse oporteat. auctor autem qui agit in eum, qui tacet, probare debet,lacuisse cum sicut in negatione.
Li . sui telamentum. aeui testamentum faciebat ei qui inque ad cenum modum ea-pe potuerat,segauit licitam quantitarem deinde ita locutus est. Viario centum do, lego, qua mihi pertulit, qua ideo ei non caui, quod omnem fortunam ct substantiam quam a matresusciperat, in sinameo habui sine vita cautione. item eidem Tisio reddi Osolui volo de substantia mea IIo. quae ego ex reditibus pratorum eius, quorum ira ructum perceptio distraxi retem de Calendario, siqua a matre receperat Titius, in rem merim conuerti. quamannitas ea exigere is t Noandit, si Titi suprascripta ex rationesua ad test ei oνem peruenise probare potuerit exigi. videtur enim eo quod iste plus capere non poterat in fraudem legis haec in testimento adiecisse. Verum opp. huic legi. l.qui uxori. de auro & argent.lega. uxor non poterat olim solidum capere, sed decimam tantum extat titu. de decimis in fragmentis Vlpiam. in ea lege . ponitur maritum uxori legasse decimam, igitur legauit licitam quantitatem. deinde cidem legauit vestem,annulos cipia quaeda quasi uxoris propria. quaeritur an debeantur, si eius non fuerint propria, lex ait peti posse,quoniam Videtur ea dedisse legandi animo,voluit uxorem ca habere. inde colligunt, quod quis legat quasi debitum, aut quasi proprium, id si nec debitum nec proprium fuit , .debetur quasi legatum. l. Aurelius.f.vit. l. Lucius.f.quisquis. de legatis. 2. igitur etiam
119쪽
roo DIFFERENTIARUM in specie nostra,quod legatur Titio quasi debitum, debere
tur solui. Respondeo,in specie l. qui uxori. uxorem fuisse capacem totius legati, nam multi erant casus, quibus uxor poterat capere praeter decimam,maxime pro numero liberorum,atque ita fingendum uxori legatum praeter decimam legitime. at
Titius fuit omnino incapax, itaque quod relictum est illi prς- ter legitimum modum,non debetur quasi legatum,sed quasi debitum,si ipse debitum sibi probauerit.
Ex titu. 6.debris σfacti ignorantia.. M.
Iniquissimum videtur cui quam Mentiam alterius, quamsuam Nocere, vel ignorantiam alii profuturum.
Oppono l. liberis. s. si duo. de liberali causa. ex qua colligitur,ignorantiam unius alteri prodesse scienti, sed in eadem specie.l.cum liberis. videtur pugnare. l. vltima. quibus ad liberi. proclamare non licet. sciendum maiorem viginti annis
qui passus se venundari pretii participandi causa, non posis
proclamare ad libertatem aductius emptorem, qui ignorans mit, aduersus scientem potest. . Oppono etiam l .si legibus. C. de episcopali audientia. xl. vlt. C. desponsalibus. in quibus idem traditur, colligitur scientiam patris nocerc filiae, finge data est arrha sponsalium nomine centum, datur sempera sponso si sponsa recusaue- Ut postea nuptias, videndum est qua ex causa ut ob diuersi. ratem religionis. si hanc causam cognouerit post sponsalia, lucti facit arrhas . verum si antequam arrhas acciperet, id sciebat, aut si parentcs eius sciebam, reddet, ergo filiae imputatur stientia patris. Scientia filiae nocet filiae,cum accepit arrhas, cum autem
pater arrhas accepit, tunc sua ei scientia nocet. at accipient filia arrhas, scientia patriS ei non nocet. Oppono. l. s. de condictione indebiti. emancipatus patri: Iure honorario successit,non intra tempora constituta agnoscendae bonorum posscssionis, itaque non successit cum rer
120쪽
LIBER I. Iolverum putat se esse succetarem patris, eique ita videtur citare in Iure,qui putat se succedere posse post tempus, hoc errore ductus soluit creditoribus paternis,id condicit. Respondeo,non est error Iuris hic, errat cnim facto, quia putabat tempora nondum praeteriisse, & tamen post annum se posse succcdere, errabat in Iure, & tunc soluta non est repetiturus.
Praeterea oppono .l. eleganter. . idem si ob . de condictione indeb.oratio est diui Marci, quae vetat transigi de alimentis futuris vltima voluntate relictis. finge facta est transactio contra illam constitutionem, & solutum est ex ea an repetetur, lex ait repeti. an si soluerit ignarus constitutionis repetet' sic videtur. nec mirum, nam etiam ignarus eius constitutionis repetet, quia illa transactio pro infecti habetur. Dicendum,hac in re multum interesse,utrum indebitumst lutum,an quasi ex causa tratastionis, nam etiamsi transactio fuerit utilis, quod solutum est non repetitur, etiamsi res nulla sit media, id est, etiamsi aduersarius in lite nihil Iuris habuerit. ad quod solutum cst quasi indebitum repetitiri si res nulla sit media. .in summa.de condictione indebiti
Tertio oppono.l. I.ε. I. ut in possess legat. species, heres debet cauere legatariis in diem, vel sub conditione. l. filius A. s. iidem. delegat. I. quaeritur an haec cautio possit remitti a testatore, ut si testator prohibeat lcgatar satis accipere λ ex constitutione diui Marci potest remitti,ac tum satisdare heres no cogitur.l. 2. vi in possiega.finge,lieres cui remissa erat ea cautio restamento, eam praestitit legatario, an potest eam
condiccre quasi indebitamὶ Distinguendum, aut ererrorem facti ita cauit, ut quia ignorabat eam illa remissam,at si errauit in I ure, ut quia credidit non potuisse remitti, lex ait posse condiccre .sed ex cadem ipsa lege solutio petenda est. Mi enim benigne hocptis diei. haec est sententia, ipso Iure non esse condictionem, quia Ius ignorauit. at benigne etiam subuenitur maiori, &verbducta l. illud.de minoribus.ostendit interdum maioribus Vsu- uenire, nedum minoribus. igitur succurri ipsis, qui soluerunt errore Iuris, etiam ex ea causa quae per inficiationem crcscit