장음표시 사용
151쪽
. Isa DIFFERENTIAR v Maiin vestu appetiatione etiam argentum eontineri, rerum enim vocabula immatabilia funi,hominum mutatilia. Opponuntur quaedam.primo l. 3. & 7. de suppellect. lega. I. librorum s. quod tamen lib. .m f. suppellex est domesticum patrisfamilias instrumentum domus,sed patrisfam .id est res mobiles, veluti mensae,scamna, candelabra, lecti, capsae, vasa aquaria. in suppellectili autem non est alterius generis, & est
separatus deto.titu. de argento, auro & vest. legat. in suppellectili non est penus, nec sunt libri, nec armamenta, nec instrumenta domas vel agri . haec enim sunt alterius generis.
at dubitatur an candelabra argentea situ in suppellectili, item an mensae inargentatae,vel his similianubero existimabat in hac specie crrorem defuncti lus facere, &ideo legata
suppellectili vestem deberi secundum opinionem defuncti,
utebaturque hac ratione quae est in l. 7. . a.de suppellecti . legat. verba inquit, sunt voluntatis notae, sunt passio cuius animi indicia ideo mens prior est Ac potentior, vox ministerium est mentis: verum reliqui omnes ab eo dissentiunt optima ratione, nam nomina quae rerum substantiam significant,quet communi usu recepta sunt, sunt immutabilia, de oportet ea exaudite ex communi usu,non ex opinilone singulorum, ideoque non videtur dixisse quis quod voluit, nisi publich nomine usus sit. itaque sic definiamus, eum qui dum vult vestem legare, legat suppellectilem, nihil egisse, quia non est
suo nomine usus, & recessit a publice receptis vocabulis. l. qui vestem .eodem de suppellect. In l. 7. de suppeti. legat. inter ea de quibus non ambigitur, numerat.argentom escarrum.quod non est admittendum, suppellectili legata non debetur argencum escarium, etiamsi id maxime senserit testator, quia de eo vocabulo non ambigi-zur,igitur non potuit eo abuta & errare. verum id corrigendum est ex l. 8. & ira suppletur ab Ac eursio recte, alioquin videbitur vox scariam abuntate. sed verius est ambigi d c argento escario, in suppellectili sit an ara gento, de vesic non ambigKur, nam nulla ratione subsup. pellectili continetur. Dissiliaco by Corale
152쪽
Legatum simo delatum domininpoeest repudiare.
Contra hanc l.opp.legem legatum .de adimendis egatis. legatum est relictum seruo alieno an potest adimi eius dom, no minime legatum ei adimi debet cui datu est, igitur seruo adimendum est, non eius domino, igitur inquiunt, non potest repudiare, nisi cui datum est, sicque dominus non reis pudiabir. Respon. non recte argumentamur ab ademptione ad repudiationem, legatum adimit testator, legatum repudiat legatarius, praeterea adimit testator soli legatario, quoniam le- .gatum eodem modo adimi debet,quo & darum est. Oppo. l. Titia. 3 . s. Lucia.in fine. inflib. I. quidam legauit domum seruo alieno, aut per fideicommissum reliquit heredes cum diuiderent hereditatem,eam etiam domum diuiserunt,idque praesente domino quasi teste diuisionis. quaeritur an eo quoὸ interfuit diuisioni seruo relictae domus, videatur amisisse actionem fideicommissi iam sibi aequisiti, Mideo an videatur amisisse fideicommissumst lex ait non videri amissiim , nisi euidenter appareat eum amittendi fideicommissi animo interfuisse, quod ne repudiare quidem potest. igitur fideicommissum seruo datum daninus repudiare non
potest. Respondeo breuiter, ego existimo differentiam esse constituendam inter legatum acquisitum & delatum. l. 7. est delegato delato. 3. Lucia est.de acquisito legato siue fideicommisso. sciendum aliud esse legati diem cedere, legatum deferri,legatum acquiri, nam legati pura dies cedit a morte testatoris haec cessio facit ut actio legati ad heredem transfera- . rur haec igitur tria sunt diuEris, legatum igitur delatum potest repudiari, acquisitum non potest repudiari .l. delata. de
Verb. significat.l. r. .decretalis. infide successi. Edicto. deniquo ea quae nobis oOruntur, repudiamus serecusamus, quae Vero iam agnouimus& adquisiuimus, ea derelinqvimus vel alienamus, non repudiamus. igitur 3. Laeta. est de fidei coimn is
siue legato adquisitomaeciaest de delato.Αccursi in s. Luci
153쪽
Si ex toto funda legato testator partem alienasset, reliquam dam taxat partem deberi placet, quia etiamsi adieci et aliquid ei fando imentum legatario cederet. si ita scriptumsit Lucius Titim heres
meus,aut Maurus heres meus decem Seio dato cum viro velit, Seius
eget visi cum vno actum sit se solutam, alter liberetur, qua duo rei promittendi in solidam obligatifuissent,quid ergo si ab aberopaν- tem peIieris, cui eris ab aberutro reliquum petere. idem erit et si alter partem soluisset.
Hic oppono. l.si creditores. C.de pactis.hic s. indicat positi creditorem pro altera parte reuerti ad eum qui partem sob. uit, id negatur in dicta lege si creditores. quae scripta est ad
duos reos debendi, quorum unus partem soluerat, cumque creditos admiserat, non est aequum ut luc tcneatur pro altera parte. reiicienda sunt quae hic Aecursius adfert, tentat cnim pro alterutro . in hoc 3. legendum astero, tentat etiam alterutro
accipi pro altero. in quo minus praestandum cst tentat etiam hic esse fauore legati,iegatorii nullus est fauor specialis,libertatum quidem fauor saepe est. quarto icntat in t .si creditores egisse creditorem cum omnibus, exegisse vero partem ab uno.id vero conuentum est. Breuiter igitur sic dicendum, creditorem in eat .admi ssse unum reum dehendi pro parte sua soluentem, admiasisse est accepisse partem ea mente, ne quicquam ab eo pete retur. vlini sist pulatus. ins de fideiussorib. sic igitur dicendum. uno et cisto pro parte potest creditor ad eundem reuerti Pro altera parte . . Verum obstat Oxceptio pacti, si creditor ea mente aut ea lege partem accipit,ne quicquam praeterea peteret, sed haec exceptio probanda erit reo. sicque lex si crcditores proprie pertinet ad titulum de pactis. pintremo constituuntur etiam . testamento duo rei credendi, hoc modo illi aut isti dato: hoc casu clectio est heredis quia per damnationem.co igitur casu uni dando solidum liberabatur,vel sic ira μγ.uta heres voluerit lego. chao sunt rei credondi. l. 16.tit.prox. Diuersum est cx constitu. Iustini. stata, illi aut isti lego, ouo casu electio est legatarii.luc non lunt duo rei credendi, sed si Disiti rod by Cooste
154쪽
concurrant, partcs faciunt. l. cum quidam. C. de verb. significarintque ita disiuncta accipitur pro coni uncta. idemque est
illi aut illi,cum eo illi & illi.
ni Michum. duo inquit, sunt legata, uno quidem dicitur esse
Ratio est,quoniam dixit inoluerit,nam Stichus peti non
potest, antequam repudientur decem , itaque dies decem prius cedit,quam dies Stichi,id est, prius in eo cst,ut possiit repudiari priusque defertur, quod non fit in legato. illud aui illud tuae verbis si noluerit. tum enim unus est lcgati dies, via uni legatum,una forma legati. Obucitur otiam l. plane. f. penultimo. hoc titu. diximus unum esse legatum id negatur in hac specie .fundum aut usum- fractum fundi eius lego.duo hic sunt legata: hic etiam casus cxcipiendus cst,nec frust ra dicit duo esse lcgata inuoniam alias solet tantum unum esse, ratio est cur duo sinta nam legato fundo inest etiam ususfructus, qui legat fundum , plenum fundu legat, id est, proprietatem dc usumfructum. at cum adiicit fundum aut umfructum eius, ille si velit, solum usum ructum vindicabit, verum poterit etiam utrumque amplccti; proprietatem & usum fructum , quod non sic fit cum legas illud aut illud. Tertio opponitur l. si chorus. in princip.lib. 3. si chorus legatus sit aut familia, perinde est ac si singuli homines legati sint, igitur inquit,sunt plura legata. Nego nam homine legato generalitςr, aut emptione hominis data videntur singuli homino compendio legati. l. Maevius. g. duobus tit. prox. l.3. infqui Ma qua b. manu inissi.
attamen unum est legatum, nam nec huius nec illius petitio
diuidi potest, sed quod dicitur perinde esse, ac si singuli ho .mines essent legati significat omnes ad legatarium pertinere, siue singulos legauerit, siue ulus sit uniuersitatis nomine. Postremo opponitur. l.si sterilis. g. vlt.de actio. emptaunum
est legatum si legauerit illud autillud. at in eo s. species cst: quidam vendidit. 8c praecepit sibi habitationem donec viue xcr,aut decem in annos singulos, poterit venditor primo an
155쪽
no habitare, secundo anno petere decem, atque ita subinde mutare sententiam. cur igitur in hac specie legati non potest variare . Haec non sunt similia. ille s. visimas loquitur de praestatione annua, nos hic non loquimur de legato annuo: hoc enim legatum de quo agimus,semel praestandum est, dumq: praestatur, non potest diuidie at illa altera praestatio est annua , si legatum annuum esset res ictum, ut in annos singulos tot amphoras,aut decem lego, liceret etiam subinde variare, at hoc locum non habet in legato, quod semel tantum praestandum est. Lix.μ mihi cr Mi.
si mihi s sibi eadem res letata Deris: deinde die legati cedense
heres ti bi exssuere Iiberam mihi esse Labeo ait ex meo legaro an ex eo quod tibi heres ram,adquiram legatum.si voluero eam remex meo fe-gato ad me pertinere τι ma measit: ex hereditario legato petere eam pose Proculm ait. Concludo igitur in hac specie partem deficere, cum ex sua causa repudiauit,cx hcreditaria agnouit. Huic sententiae opponitur primo t. o. si duobus seruis. infra. tit. prox. species: eadem rcs legata est primo, & secundo seruis meis,ego primi nomine rcpudiaui legatum, secundi nomine agnoui. hoc casu pars primi videtur accreuisse secundo : itaque licet primi nomine repudiavero, quia tamen secundi nomine agMui, partem quoque primi acquiram, quia secundo primi pars videtur accreuisse, igitur ea repudiatio nihil ex se egisse videtur. inde dubitabatur cur etiam in specie proposita idem non statuatur, id est, mea pars accre icat hereditariae,ita ut totam rem adquiram. Secundo valde obstat. l. si mihi pure. tit. prox.illa lex attingit eandem speciem de duobus seruis, sed illi adiungit
hanc. finge eadem res legata est mihi, deseruomco coniunctim meo nomine repudiaui, scrui nomine agnoui, pars mea videtur accreuisses ruo, dc ideo licet repudiauero meo nomine, tamen per scruum totum legazum conscquar. dubitatur Disiligod by Cooste
156쪽
LIBER I. . Is . tur igitur, cur etiam per hercditariam partem totum legatum non acquiram.
Animaduertendum hanc quaestionem olim sui sic controucrsam. id indicat haec t. n. Pomponius ait parrcna deficere . id vero Pomponius tradit ex sententiaProculianorum, idque Pomponius adnotat ad libros Sabini, foric quia alia opinio Sabinianorum erat, praetcrea in d. l. s Titio & mihi, Iurisconsuli. ait, magis placere video partem dc cisse, quia dicit magis,significat non bene ea de rc intcr omnes conuenisse, sed tam cia in eam sentcntiam multo plures inclinare, sic in lege si mihi puro, ait, partem deficere responsum csse. nam ea fuit maioris partis auctorum opinio, vcrum in dicta l.adiicit aequius esse ut dicamus partem non deficere: id notat diffidenter his verbis: nisiquis dabitet an legatum ad meper-rineat, id est, in totumνeadem particula nisi uti tur in l. solent depraescriptis verbis. sequitur in ea lege: qdod aeqdius videtur. sensus stricto Iure pars deficit, at aequius esse videtur vutotum ad me pertineat, ut videatur pars parti accreuisse,
quod igitur dicitur in dicta l.si mihi pure. nihil vetat etiam in hac lege subnecti, & ad d.legem si Titio & mihi aequius sese
licet esse ut totussi ad me pertineat, ratio Iuris onsulti eu, quia semel legatum ad me venire oluerit, male Florent.Volucrim , rccte Haloander. voluerit. id indicat lex duob-. Metit. sentcntia in ea specie, δί in caeteris semel legatum testator ad nos pertinere voluit: igitur si coniunctus non concurrat, totum seram, neque repudiatio illa mihi nocebit, hoc ita si ex aequo iudicare volumus.
Si quis seruos, quos garibus haberet, eo testamento quod Roma moriens fecerit, triduo quo mo u fuerit, heredem dare mihi δε- mnauerit: ratum esse legatam,inangustias temporis nihil legato
Hic tria opponuntur. Primo ex ea causa inutilem esse contractum, ut si quis Romae stieuletur, hodie Lutetiae dari, inutilis est stipulatio. I a. s. si quis ita. de eo quod certo lOCO.
157쪽
l. vlt. s. si inter eos. do verb. obligat. cur igitur etiam legatum non est inutile Constat hac in re differentiam esse inter legatum & contractum,legatum non vitiar. ratio differentiae haec est. nam intestamentis mendum esse censeinus, si conditio impossibili; adiecta sit, sicut etiam si heres scribatur ex die, mendum est. item si instituatur ex certare, id mendum circumscribimus,&pro non scripto habemus, atque ita praecipuam defuncti
voluntatem conservamus, i. I.de condit. instit. ubi male modo
legitur,legendum est mendo, Vt Florent. in i .hereditas. 34. de heredib. instit. vitium appellatur. testatori possunt pleraque menda excidere ad quae non animaduertit,hoc colore ea detrahimus M obliteramus; menda haec non viciant principale iudicium defuncti: verum hoc colore non possumus conseruare contractus, utimur illis coloribum n re probabili & verisimili, cum dum oporteat esse qui contrahant, nam unus tantum est testator non videtur uni mendum excidisse, quod alter non animaduerrerit, itaque hoc non est probabile, si igitur etiam alter huic mendo assensus sit aperte ludi- si ari videntur l.nonsolum.de actio. se obligat. igitur contractus
sub conditione impossibili non potest prastextu mendi sustineri. Secundo opponitur. 6. vlt. de legatis. Iustinianus inquit, Icgatum relictum poenae causa valere, nisi sit impossibile, igitur impossibile legatum non valet, aut impossibilis causa sue
Breuiter sic dicendum, id Iustinianum non dicere de omni ruis legatis, sed de iis tantum quae poenae causa relinquuntur.quidam legauit Adigito caelum retigeris, Titio centu- dato legatum est inu e nam & ante Iustinianum legatum etiam possibile poenae causa relictum erat inutile, igitur non
mirum si hodie impossibile sit inutile.
Postremo opponitur l.cum heres.*. I. de statu liberis.libertas ita data est: liber esto. si millies dederis, id est, centum milliadas, haec conditio pene est impossibilis, & ideo est inutilis
libertatis datio, haec conditio vitiat libertatis dationem. Dicendum eam conditionem proprie non esse impossi- . .
bilem, nam rerum nasura nuic non obstat, sed proprie talis
158쪽
eon ditio dissicilis dicitur, non impossibilis, ideoque ea conditio suspendit libertatem at impossibilis non suspendit, sed statim pro non scripta habetur.
Regula Iuris ciuilis est quae essest, vi q.i. . t i legarer sumin.
eorum quoquestruis legare posumus. Cui potam legare, & seruo eius possum, cui non possum nec seruo possum: igitur legatum seruo relictum videtur valere ex persona domini,quod tamen falsum est. Obstat enim l .debitor.s.seruo.titu. prox. cx eo colligitur legatum seruo alieno relictum valere expersona serui, non domini. Dicendum est hanc regi iam sic accipiendam,ut cum serisuo sit testamenti factio ex persona domini, nam seruus per se non est capax,sed fit capax ex pcrsona domini, si dominus est incapax, & seruus erit & contra. igitur capacitatem solam Sc testamenti factionem in domino legatarii exigimus, in legatario autem, id est, in seruo exigimus, ut quod legatur, liber factus possit capere. Obiicitur, seguus hereditarius etiam non habet dominum,ex cuius persona sit cum eo Ustamenti factio, quo modo igitur legatur ei: dicendum hac in re hereditatem iacentem sustinere vicem defuncti, cum quo fuit testamenti factio,& habetur pro domi .l. cum hereditas.C.depositi.
Si de ceno fundoseosis testator,nec appareat de quo cogitauit, et Gio hereda erit quem velit dare,ausi appareat, inefandus vindicabitur: sed etsi lancem legaueris, nec appareat quam aque electio est heredis,quam velit dare.
Hic obstat. I. 2o. hoc titu. quidam duos seruos habebat, Vnum ex eis legauit, non intelligitur quem legarit, legatarii est electio inquit.
159쪽
1 o DIFFERENTIARUM. Verum di sti inlitis est species, quoniam hic non sensit de
certo sutuo, scd lcgauit Unum ex duobus seruis per vindi-
Praetcrca opp. l. qui iaπcem. de auro es argent.legat. species quidam habebat tres diaces, Vna erat maxima, altera minor, tertia minima, dc lc.auit minorem, quaeritur quae lanx de-bcatur: nam Sc minima deberi potest. lex ait dcberi lancem mediae magnitudinis. imo debetur minima ; quia heredis clectio est. Hoc male colligitur, nam in hac specie constabat quae lanx esset legata, quia minoris appellatione media continetur, debetur igitur media ut minor capitis diminutio, id est, media, pontifices minores, id cst, qui sunt inter maximum de
Opp. ctiam l. duo sunt Titij. su p. de testament. tutel. duo sunt Titia amici lcstatoris: Titium tutore dedit, sine alio adiecto, sensit de ccrto quis crit tutor Neuter, inutilis est tutoris datio, cur etiam si is qui duos habet stichos, stichum legauerit, non dicimus neutrum dc bcri: si in causa tutelae quae fauorabilis est, vitiatur legatum, cur sccus in legato Breuiter dicendum, in legato Obscuritatem posse expli- .cari electione ii credis. at in specie tutoris non est qui possit cligere, cuius clectione obscuritas Explicetur. nam vel pupillus eliget uci hercs , pypillus autem non habet tutoris optionem. Liuius lib. 9. hei es etiam non potest tutorem cligere, quoniam sicut legatum ab herede rc linquitur,ita etiam tutor ab herede non datur. itaqueso res recidit, ut neuter sit
tutor quia Ius non deficit, sed probatio, id est, non apparet. Postremo obstat l. 3. g. si duobus. ins de adimendis legat. Sciendum cani legem habere duas species, unam de datione legati,alteram de ademptione. prima est: duo sunt Titii amici testatoris,legat Titio, non apparet de quo senserit, quaeritur viri legatum debeaturi ait neutri lcgatum deberi, idemque in libertate est, i. cum cx pluribus. de manumiss tcst. l. si . fuerit. l. sit quis plura b. de rebus dubiis. cur etiam non dicimus legatum inutile cum legauit Stichum Dicendum in illa specie aliam efferationem. in hac spc- Cie cum quis duos habet Stichos, Stichum legat, unus est te. Diuiligod by Cooste
160쪽
gatarius & certus, hic cogit heredem eligere.at cum qui habet duos Titios amicos,Titio legat, non possumus eadem raiatione legatum explicare, quoniam inuicem sibi obstant. Primo enim si uterque vindicet legatum, inuicem sibi obstant & neuter Iure vindicat, vel etiam si agant in personam, & est paratus heredem d*sendere aduersus alteru, hoc casu etiam viriquc heres non potest satisfacere, nam& agentes in pet-sonam inuicem sibi obstant,id quo faciunt ne heres possit e plicare. Altera spccies est de ademptione, huc facit. l. si fuerit. de rebus dubiis, quae pugnat ex diametro . & l. I 4. hoc tit. testator legauit duobus Titiis, dcindo Titio ademit, quaero an utrique Titio videatur ademptum, Vel an nulla siit ademptio, s. ille ait utrique .legarum deberi, igitur ademptio nulla est.& generaliter in testamentis quae sunt obscura pro non scriptis habentur. l. 2. de his quae pro non script. Verum obiicitur. l. si luctat. de reb. dubiis. ait duobus legatum est eiusdem nouranis, inox ademptum est Sempronio. lex ait utrique ademptionem factam vidcri, igitur neutri legatum debetur,quod est contra rationem Iuris. Verum in spccie g. si duobus. duobus Titiis legatum est separatim ut lex indicat, igitur ita legatum est, isti Titis rem istam lego. deinde, isti autem Titio rem istam lego, deinde Titio
his verbis ademit,ntio ne dato. idqtre cum vellet uni adimere,
non apparet de quo senserit: sic homonymia vitiat ademptionem . .
Vetum in specie si fuerit coniunctim legauit hoc modo, Semproniis lego, Vel Sempronio id Sempronio lego, deinde
ademit Sempronio, videtur utrique ademisse quos coniunxit in dando,videtor etiam adimendo coniunxissc ρ qua con- Iectura non utimur, cum separat im legaturi propon1sur, ar gumento est dict. l. . si Titio . de adimendis legat.
Si duobus res coniunctim letata sit, quamuis alter in rerum na-rβra nonsueris,alterasolam parum aeriri puIo verum esse. g. I. hero