장음표시 사용
321쪽
aρ4 DIFFERENTIARUM quodammossio defuncti gerere institueas, se quemadmodum si istam tiberasses, competeres 1ibi negotiorum gestorum actio, ita potest diei,
O heredem eius eadem actione teneri. Mandatum solui morte mandatoris,quae contingat re integra, hoc loco Accursius opponit l. defunctus. D. de procuratoribus. parum apte, quia in olus legis specie res no erat integra tempore mor is mandatoris, quia iam ipse mandator pro procuratore ad litem defendendam cauerat iudicatum solui sciente M non contradicente procuratore, quod pro eo
est ac si ipse procurator eam stipulationem interposuisset, Mideo litem comestari & peragere potest. Item Accursius opponit l. . D. de manumissis vind. Solue id fauore libertatis.
Lucius Titius ereditori suo mandatorem dedit, deinde defancto
debitore maiore pane ereditorum constentiente a pratore decretum est, utportionem creditores ab heredibus ferant, absente eo creditore apud quem mandator exstiserat. qua o si mandator conuenιatur, an eam
dem habeaι exceptionem quam heres debitoris: restondi. si maesens apudpraetorem ipsi quoque consensisset, pact- videtur ex iusta causa, eaque exceptio deiussori danda est, ormandatori: sed cumproponas eum assuisse, iniquam sei auferri electionem sicut pignus aut priuilegium, qui potuit praesens idipsum proclamare, nee desiderare
decremm pratoris r. nee enim si quis dixeris summouendum crediurem,hereri consulitur sed mandatori,ve dei ori quibus mandati iaHeio eandem partem praestatarus aest. plane si ab herede panem a cepisset, an in reliquum permittendum esset creditori fideiussorem conamire dubitatum es . sed videbitur consentire decreto conuenies do heredem.
Hac in parte valde pugnare videtur cum hoc D quum ait, saluum esse priuilegium, i cx rescriptum. D.de pactis. qua absenti creditori concedit quidem seruare pignus insolidum, sed non otiam priuilegium, si pignus non habeat: nam habenti pignus beneficio pignoris, dc Privilegium conseruatur.
322쪽
Verum ut breue faciam,& perspicue respondeam Pau lus hoc loco,quum ait seruari priuilegium absenti, Iuris ratione nititur,quia viait,sicut electionem N pignus iniquum est auferri abscnti creditori,quo praesens uti potest, ita iniquum est ei auferri priuilegium, quta praesens proclamare S Iure vincere poterit aduersus caeteros credi rores. nititur Sc rescripto diui Marci, quo hodie omnium creditorum praesentia exigitur, ut omnibus ea pactio per omnia noceat. Vlpianus autem
indicta l. rescriptum. loquitur tantum de rescripto diui Pii, quod obtinuit ante formam huic rei a diuo Marco datam, quae sunt verba legis rescriptum, quo quidem Pii responso absenti nec hypothecario creditori priuilegium aufertur, perinde ac praesenti quasi ex ea pactione omnibus creditoribus pariter soluenda pecunia pro parte de qua conuenit. at
hodie ut ait l. Iurisgentium. in fine. D.de pactis.) id est, post
formam datam a diuo Marco, quae sequuta est rescriptum diui Pii priuilegium absenti ereditori non aufertur, quia pactio praesentibus tantum nocet per omnia.
Debitresub pignore creditorem heredem instituit, eumque rogauit restisuere hereduatem fuasua,id est, restatoris, cum nostra adire vis pectam,coactus lassupra oris arit, O restituri, cum emptorem pignoris non inueniret,desiderabatpermitti sibi, Iura domini, idpasi Ardere resondi adulane quidem hereditatu confusa obligario est. --deamm autem ne es pignus liberatam sit sublata naturali obligatio-πe:at quin siue possit creditor, actor idemque beres remsiue non posifidei,videamis de essecta rei, o sipossidet, nulla actione odeicommissam conueniri potest neque pignoratilia, quoniam hereditana essamo: neque fideicommissum quasi minus restuum , rectὸ fleretur, qaod veniret si nossam pignus intercessisses. possidet enim eam rem quasi creditor sed ei deicommissarius rem teneat, or hic Serviana
tenebrι actio verum est enim non es olatam pecuniam,quemadmodum duimus cum amissa est actio propter exceptionem, urtur non rantum retentio sed eιiam peritio pignoris nomine competit, esse lu- Φηm non repetetur,remanet ergo propter ponus naturatiι obliga/io. in οβ - ιntegra non iurarem compellania adire in priuι de isdeημ
323쪽
DIpFERENTIARUM litate esse ei cautum, velsoluta pecunia est: nam se eum de latraheres pr*ιus adsit. 'uodserie legatum accepit ,si heres non extitisseι:rsonsum est. non esse cogendum adire, nisi legato praesto, ubi quidem potuit dici, nec cogendam esse heredem adire quodammodo con ira volantatem desuam, quι legando heredi si non adisseri. in i uuvoluntateposivis actionem sed cum testator alterutrum dederat, nos
Non obstat regula Iuris cum principalis causa non consistit, plerumque ne eam quidem, quae sequitur locum habere. dices principalis causa, principalis obligatio sublata est confusione, ergo pignoratilia locum non habet, quae est sequela principaliS. . Respondeo eam regulam csse accommodandam ad obligationem tantum principalem, quae ab initio non consistit,cuius nec sequuta puta pignus consistit: non autem est accommoddida ad obligationem principalem,quae cum initio constitisset, postea sublata est, nam non ideo, &clus sequela sublata est. Nihil etiam obstat lex eos. C. de usuris. quam adducit Accursius,& si quae sunt aliae similes, quibus dicatur, sublata obligatione principali, tolli etiam usurarum obligallonem, quia usuraria obligatio est personalis obligatio, non realis. ω
nos solam realem manere dicimus, omnem autem in personam actionem confusione tolli, etiam usurarum obligationem aut accelsionum obligationem veluti fidei ustaris aut
mandatoris. i. grauius. D. de fideiussori b. matri fluo paciscitur inutiliter ex s. aequὸ. Obiicitur l. Caius. solui. mair. l. pater. C. de pactis conuentis.& l. Publia. depositi .ubi ex pacto vel stipulatione dotis reddendae vel depositi reddendi filio vel filiae, nepoti vel nepti, interposita a patre vel matre, vel ab auo paterno vel materno,liberis ex aequitate accommodatur utilis actio, d contra id obiicies, aliud este filiam pacisci matti ut in proposita
specie quod fit inutiliter, aliud patrem vel matrem vel auum pacisci filiis vel nepoti, quolnon fit prorsus inutiliter, quia liberis ex aequitate accommodatur utilis actio 3 hoc datur Iure speciali, summo astcctui atque enixae beneuolentiae parentum
324쪽
rentum erga filios, nc liberio orum beneficio, liberalitate, affectione promptissima defraudentur, natura certe maior est parentum affectio, quam liberorum, parcntevenim liberos diligunt quasi partem sui, filii autem parentcs, quod ab iis profecti & procreati sint. proprior autem est gcnito genitor, quam genitus genitori, & adiicit Aristo. certius parentos scire qui sui liberi, quam liberos, qui sui parentes, ac praetcrea' antiquiorem esse amorem parentum, quam liberorum: natos enim ex nobis statim amplessimur,& diligimus, nati autenon statim,sed procedente aetate, tempore Sc Consuetudine. denique summis a stoestionibus parentum est,cur plus tribuatur ab Iuris auctoribus,quam filiis. in l.si quis dolo. S. I. D. do
re iudicata. perperam scriptum est venditor pro debitor.
diaris Da Iasii mulier,vel ante nuptias, Dei post nuptis,ut ex fundi fructibus, quem dedit in deIem, creditor mulieris dimistatur, an valeat pactum' dico si ante nuptias id conuenerit, valere pactam,
eoque mok minoνem dotem constitutam post nuprias vero, cum one ra matrimoni' fructus releuaturi sunt, iam desuo marituspaciscisuris dimittat creduorem,cteris mera donatio.
Potest obiici I. Iulianus. D. de ritu nupreostenditur vale- re pactum,simillier paciscatur, ne a se vi ua dos exigatur, cur ergo etiam pacisci non licet, ut non omnes fructus dotis ma- ritus lucretur, sed vel ex iis dimittat unum creditorem mulieris. Respondeo in specie l.Iulianus .s mulier paciscatur, ne a se viva dos petatur, neque maritus quicquam de suo donat, . non petendo dotem,sustinendo petitionem dotis. mora haec& sustentatio , donatio non est. neque mulier fit indotata, quia id agitur,ut post mortem mulieris, vel fructus dotis manente matrimonio ab ea percepti mariti restituantur. Rursus obiicitur l. pen. D.de pactis dotal. quae ait si couenerit inter Virum &vxorem, ut fructus extremi anni matrimonii, qui solent diuidi inter virum & uxorem pro rata tem poris,quo extremo anno stetit matrimonium vi l. fructus. S.
325쪽
soluto matrimonio. si inquam, cilnuenerit, Vt si fructus vltimi anni, qui penderent,nec dum percepti essent, omnes fierent mulieris, ait eiusmodi pactum valere. cui tamen profecto donatio inest, puta ut ex fructibus vltimi anni non ferae maritus, pro rata sibi contingente portionem, sed omnes. fiant mulieris, & tamen valet ea pactio caue donatio. Quidni pcum & conferatur donatio in tempus soluti matrimonii,quae omnino valet.l. si eum qui mihi. in fine. D. de donationibus. inter virum & uxorem. iane non valet si e fectus eius conferatur in tempus mari monii, quia pro eo est, ac si constante matrimonio facta esset,l.4.C. de donatio. -- e nupt. argument. l. I 3. de Iurisdict. D. conferri aut cm in I. penult. hoc tit. donationem in tempus soluti matrimonii,
quo neque maritus, neque uxor est, ut mentio extremi anni
matrimonii demonstret, quia non potest sciri, quis scit ex tremus annus ante solutum matrimonium, dissolutio autem Accursit delenda. Mutus non potest sibi testamentum sacere, nis permissu & beneficio principis l. 7. D. qui testamenta facere possunt, nec fucio .licet substituere in z. casu. l. ex facto. 43. D. deuu ig. & p up ill . hodie licet non petita venia a principe. l. humanitatis. C. de impuberum & aliis. l.vltima. g. sin autem. C. de curatore furi . . Procul iam existimabant praeteritione filii totum testa piatum infirmari lege 3. g. vla . de liberis Ec post humis. l. 7s. de heredibus instituendis. ial etiam hic in i .ex facto proponitur, 3c responsum est, inquit, a Sabini nis, quorum sentcntia obtinuit contra Proculianos, deinceps igitur ne dicamus testamentum non Valere, Cum gradum eainue partem testamenti, in qua filiusfamilias praeteritus est addita tantum hac exceptione, nisi primo gradu in- stu utus sit. secundo praeteritus, tunc enim Vterque gradus valet, quia a secundo exheredari non debuit, qui in primo institutus erat. l. r. posthumus. f. quod vulgo. ae liberis de posthumis.
l. debitor. 8a. de legatis. r. η
Debitor decem legauit creditori, quae ei post annum sub pignere δε- ιυιμιο is quidam tu /οι mcii remporis tantum commodum ex
326쪽
destamenta debetur,sed tota decepeti possunt,nec tostitur ptiitiosi interim annus superuenerit nam sussicit quod utiliter dies esu, quod si υiuo testatore annm superueniat: dicendam erit inutile esci legatum, quam constiteris ab instio sc o in dote praelegata responsumes,totam eam ex testamenιο petiposse. alioquin secundum istam seo .ientiamsi interusianum tanιum est in legato,quid dicemus,si fundus legatussit ex die debitus: nam nec pecunia peti potest, quae non est legata , nec pars se discit. inueniretur, qua positi pro commodo peti. s. i . si primo, o secundo, o tertio heredibus institutis sic legata dentur isi mihi primus heres non erit, secundui Tisio decem dato: si β-cundus mihi heres non erit, primus Seio fundum Tusculanum dato,
viririque omittentibus hereditatem primo se secundo: quaerebatur substituit, quos et dederat, an o cui legatapraestare H bent, ab viro que substituto legata debentur. 2. ε. seruo alieno posse rem domini legati Valens scribit. item id quod domino eius pure debetur: cum enim seruo alieno aliquid in testamenio damus , domini persona edhoe tantum inspicitur, visit cum eo tegamenti factio, ceterum ex persena serui constitit legatum. Eι ideo rectis ime Iulianus definit, id demum sertio alieno aliam legarip se, quod ipse libersavi capere posset, calumniosa etenim ista adnotatio 'osse legariseruo, se quan diu seruias, nam ct hoc legatam ex person erus vires accipit, alio. quin se istud adnotaremus se quosdam seruos, qui licet issertatem consequi non possint, atramen legatam es hereditatem acquirere possvni domino ex isto igiturprecepto quod dicimus, serui ins uipersonam in testamentis, dicrum est seruo hereditario legari posse. ita non miram fres domini o quod ei debetur seruo eius legari positi,quamuis domino eius non possent haec utiliter legari.
L.debitor. 8a. D.deIegat.2.& f. ex contrario. institui. delegatis. dissentiunt Paulus & Papinianus: nam Paulus hoc loco scribit inutile effici legatum, si annus superuenerit vivo testatore: haec est sententia Pauli contra Papinianum in l. s.in principio.D.ad l .Falcidiam. scribit etiamsi dies debiti venerit vivo testatorc,eodemque debitore valere legatum, quod semel ab initio testamenti constitit, nec hoc casu resulam Iialam esse seruandam,quae dictat inutilia feri ea quae sc mel utiliter constituta sunt,si ille casus extiterit, a quo initium capero non potuerunt,quam 5c aliis plerisque locisγitiari & per-
327쪽
de re suum ossicium docuit Cui acius lib. s. ad i. 18.de regulis
Ιatis .hoc etiam casu eam censet Papinianus non esse sequedam, quia erubescit facere irritum ultimum iudicium defuncti quod semel ab initio constitit, & Papiniani etiam sententia obtinuit, ut est proditum dicto g. ex contrario. damnatus in metallum legatum alimentorum vestiarii calciarii habitationis capere potest. l. 3. D. de iis quae pro non scriptis habentur. ostendit illo loco extra causam alimentorum quod scilicet legata damnato in metallum pro non scripto essent extra causam legatorum, & ideo damnatus in metallum alimentis legatis dum metalli, en a fingitur, recte percipit alimenta,& deportatis recte alimenta legantur.l. 16. D. do interdictis & relegatis . cui tamen obstare videtur l. 3. D. de alimentis & cibariis legatissequae ait ei qui in ciuitate esse d sit cuiusmodi est deportatus alimenta legata non deberi, alimentorumque legatum non finiri tantum morte legatarii, sed Ae deportatione in insulam,& I.is cui. eodem tit. Sed hoc ita procedit, si cum ciuis esset, legatum acceperit quia legato tacita conditio inest,quandiu in eadem causa manserit, argumento est l. & cum quis. D. de solutionibus. cui tamen sententiae obloqui videtur. l. penultima. D. de capit. minu. quum ait,legatum in annos aut menses singulos relictum , Ec habitationis legatum capitis diminutione interis
ueniente perseuerare, non morte finiri naturali, morte ciuili,
id est,capitis diminutionc non finiri, sirpo in annos aut in cnies singulos legatum relinquitur certae quantitatis alimentorum causa. l.quidasn. D. de pactis dotalibus. & habitatio pars alimcntorum cst. l. 6. &7. vltima. de alimentis de cibar. lcgat.
Sed ut respondeam, quod dicitur in dicta lege penultimpertineι tantum ad minimam capitis diminutionem, ut emancipationem vel adrogationem, ut de duae superiores le-gcs ad cam tantum capitis diminutionem spectare & pertinere videantur,non pertinet ergo l. penultima. ad eam capitis diminutionem de qua tractamus,puta ad maximam, Vt ad damnatum in metallum, non pertinet etiam ad mediam, ut deportatum,quem plectit ciuitate tantum,& damnatum redigit ad peri gruutarem, non percinet inquaru ad maximam
328쪽
vel mediam capitis diminutionem nisi aliud suadeat sententia testatoris,latio eius legis cur capitis diminutione minima interueniente,perseueret legatum habitationis, vel legatum annuum aut menstruum , haec est, quia talia legata magis in facto, quam in iure consistunt, id est in eis versatur factum corporalis detentio domus comparatae ad habitandum, vel valimentorum perceptio vel absumptio potius, quam ius S qua facti si ni iure ciuili infirmari non possunt ut emancipatione, absumptione .l. I. g. si vir de acquirend. possest . neque vero quod de habitatione dicitur in dicta l. penulti m. aptari potest ad capitis diminutionem maximam,vel mediam, quia qui hanc vel illam passi sunt, non possunt in ea ciuitate morari , unde electi lunt, at fateor iam passo maximam aut mediam capitis diminutionem, nec dum absoluto, recte alimenta legari ex supradicto rescripto Antonini dicta l. 6. humanitatis ratio exigit,ne & damnatis capitali poena quoti- 'diana alimenta inuideamus. I. cum illud. g. I. quando dies legat. ced. ex pandect. Florent. ita legendum & Iocupletior non μα locupletior.
Si vi in alterum ex tutoribus Πst pubertatem liberasset, improbe alterum istitu nomine cenabitur interpessare, idemque dicem vim duobus magistratibin eost is, quorum alterum re ublica conuenit ,ssed haec in magistratibus tractaui, quo iduo res eiusdem debui essent omnimodo, quod non ita est, nam si υterque idoneus est, electio locum non habet,is autem qui tempore liberatus est,non eι similis
est, qui nihil habet: sed ei qui satisfecit, habet enim quod obdiciaι
Non obstat huic responso, quod ita ex fideius ore a creditore liberato in alicrum est actio insolidum. l. I s. .vltimo D. de fideiussoribus. quia actio quae in fideiussorem datur, stricta est,non bonae fiaei ut supradicta actio bonae fidei, ac praeterea alteri a quo solidum exigit, potest creditor cedero .ctiones suas contra debitorem, in specie autem proposica
329쪽
3ox DI FFERENTI ARVM nullam habet actionem pupillus, quam cedet primo , quam improbe exigit insolidum, nihil obstat quod unus ex duobus
heredibus a testatore absoluto onere legati, quod initio ab utroq; herede reliquerat his verbis, Quisquis mihi heres erie Τitio centum dare damnas esto, alter qui ab lutus non est in Iegatario tenetur in solidum,l .ab omnibus.de leg. quia &voluntas testatoris, de serui huic sententiae refragatur, ut integrum onus legati, apud alterum remaneat, si absolutus
Nestonius Apostinaris si te donaturum mihi, delegauero credito ri meo an insolidum conueniendussis si insolidum conueniendus, an in aduersum patris non creditori meos ei,cui donare volebam, re delegauero,ct quid de eo qui pro muliere,cui donare volebat artisto eius dotem promiserit,ressondit: nulla creditor exceptionesummoueretur, licu is, qui ei delegatu es poteris mi aduersus eum, cuius nomine promisit, cui similis es martim, maxime si constante mairimo is petat s sicut heres donatoris in solidum condemna tar , or ipse fideiussor , quem in donando adhibuitizita es ei, oi non donauiι in solidum condemnatur. I. g. fundum quis δε- nauit si non restituat , τι quiuis possessor, damnandus est , si autem fundam renituit fructuum nomine, si non eos consumpsit , insoliadum condemnandus est , potuit enim non periclitari, sistatim re
siloissu ,sidola desit 'sidere: in litem iurabitur, o tanti sequo
tur condemnatio 2. g. in solidum condemnatus donator actione Iudicati, nise in quantam facere potes, um ιemiur, beneficio con situtionis. . Obstat lex si extraneum. de iure dotium. illo loco, nam si
donauit utrilinque,parccndum marito, qui eum non praecipitesiit ad solutionem, qui damnauerat. Quae verba omnes sic accipiunt,ut maritus,cui is,qui mu- licti donauit,voluntate mulieris dotem promisit,cum per iudicem condemnari possit in id tantum quod facete potest, non ut lolidum,quod omnino est falsum, de perperam hacte-Disitigod by Cooste
330쪽
nus ea verba accepta sunt , eo modo quia non ad' maritum sed ad mulierem referuntur in hanc sententiam,visi extraneus cum mulieri donare vellet, pro ea dotem marito promisit.& priusquam conueniretur a marito, desectus sit facultatibus , periculum eius nominis, quod per inopiam debit ris periit, pertineat ad mulierem , non ad maritum, quia non potest imputari marito, quod pepercerit ei, cui S mulier ipsa pepercisset, vel quod eum non praecipitauit ad solutionem qui donauerat multori,quem de mulier ipsa si comvenisset, in id tantum, quod facere posset, condemnandus
erat sic legendum condemnatura erat.
Solet etiam huic responso opponi. l. si prior. soluto matrimon. sed inepte , ' quia lex non loquitur, de eo qui mu-
Iies donauerat, sed de debitore mulieris, id est de priors marito, qui mulieri dotem debuit, & posteriori marito dotem promisit mulieris nomine, qui quidem posteriori
marito, non tenetur vltra facultates suas , quia nec ultra facultates suas , mulieri quicquam debuit dotis nomine , maritus enim de dote tenetur in id tantum quod. facere potest. Amm2.98aeseiamrib.
38.aream promisi alienam, in ea dominus insiuiam ad cauit,am stipulatio exstincta sit quaesitum est , restondisi alienum hominem promisi , or is a Domiso manumissus est, liberor: nec admissum est, quo ait. si idem rurs- lege aliqua strum essectust,ptii eumpse in ρerpetuum en1m sublata obligatio, restitui non potest, cuse in effectus sit alias videtur esse, nee simili argumento usus est,u Fnauem quam tu prom sim, dominus dissolueris , deinde iisdem
rabula compegerit, tenerate, hie enim eadem nauis est . qnam redaturum θopondim, ut videaιον magis obligatio cessare, quam eriincta estse , homine autem manumiso similesira , si ea mente diffatu am esse nauem posueris , ut in alios usus conuerterentur tabula, deinde mutato consitio ea sidem compositas. alia enim videbitur esse