장음표시 사용
331쪽
um sessauitriumque eius dari voluit.
G--s utincta obligatio restitui non po-
renascatur oblig/x V seruitutem reciderit,
stamenx' iuri tim dui conantur Celsum
332쪽
serri debet&praestari potius priori emptoris ne quid Iu-
Cretur ex facto eius, cuius poenam subiit. Verum ita demum, is qui eandem rem vendidit duobus, coercetur poena falsi , si trique obligatis mancat, ac si alterius obligatione liberatus fuerit, puta rei interitu, qui contigerit, ante moram extra crimen est, & poenam falsi. , Mouetur etiam Accursus l. r. s. licet in fine. D. de periculo & commod.rei vendit.vbi agitur de eo qui vendidit vinum, & diem praestituit emptori ad metiendum Vinum, quo cessante , nec admetiente vinum intra praestitutum diem, lex ait venditorem,qui vasis vinariis indiget, posse vinum effundere , si modo testator prius denuntiet emptori, Ut tollat vinum aut sciat futurum ut effundatur , at subiicit , si famen cum posset vinum effundere, id non fecerit venditor laudandus est. Sed hoc ideo, quia mihi bona fide negotium gessit emptoris volentis effundere vinum, quod poterat effundere in perniciem emptoris, dedit operam eo modo, ut quam minimo detrimento, ea res csset emptori, id est negotium egit emptoris, ne vinum emptor amitterer, M prctium, at in specie proposita venditor, suum negotium gessit, non
In l. pater r. de euictionibus. quaeritur an patri contra Lucium Titium auctorem suum statim competat actio exempto cuictionis nomine quanti interest,uel si eodem nom, ne interposuerit pater stipulationem duplae , an competat actio,ex stipulatu, statim euicto fundo, non sibi sed genero. Dubitatione facit, quia nihil videtur interesse patris,fumdum non euinci,qui bonis eius abscessit, & in filiae bonis esse Coepit.l. I.ν.vit. D. de dotis collat. l. pater. D. ad legem Falcidiam. dotis datio est alienationis species. l. quoties. g. vltimo. D. de pecu. Cuius autem non interest, eius nulla potest esse actio in id quod interest, vel in id quod est loco, Sc vice eius quod interest, ut duplum pret ij, quod euictionis nomine in stipulatum deducitur, & fundum filiae nomine in dotem da tum, non esse in bonis patris, ex eo apparet, quod is frater e mancipatus a patre suo, cum fundum non cogitur conserre. fratribus suis, qui remanserunt in potestate, cum agitur do
333쪽
successione communis parentis, quia conferre cogitur tantum bona propria, & is fundus eius esse desint esse proprius atque ita proditum est in l. filium. decollat. bono.& verum
est, manente matrimonio, non sol nto matrimonio moriste filiae,& dote reuersa ad patrem, non est dubium fratrem fratribus suis filiae suae patruis eam dotem debere conferre, quia iam est in bonis eius ut Paulus ait ex contrario sensa hoc loco dum ait manente matrimonio, quasi idem non sit
dirempto matrimonio. g. eruo.ι. Nefennim m. ad I. Falcidiam e
Semo herede institatos a domino Deicommissa, Versa legata data suntorius ratio legaιorum habenda est deinde ex eo quodsuperest, eicommissorum,domιnus enim ideo tenetur.quod ad eum peruenit, peruenιι autem, quod deduciis legaιu Iuperes, plane Fastidiam
f. seruo herede I.Nesennius. m. D. ad legem falcidiam cui coniungitur. l. 6. si quis omisscauc denique, & in hac specio consimili prius soluenda sunt legata a domino herede instituto, quam legata relicta a seruo eius vulgati modo substituto,verum huic conclusioni obstat. l. Iulianus. si quis omissa causa test. neque est quemadmodum ille nodus excutiendus. Iex Iulianus ponit patrem fuisse heredem institutum, de filium familias ei fuisse substitutum, patrem omisisse institutionem & ius u patris filium adiisse hereditatem ex substitutione , & tamen ait prius praestanda esse legata a filia substituta relicta. quam legata relicta a patre instituto.
Nihil est quod facilius expediri possit in l. Iulianus, traditur ex luliano cuius aetate nondum extiterat constitutio Seueri quae legata relicta ab instituto vult deberi a substitulo. Iuliano nota non erat constitutio Seueri, quia Iulianus Adriani aetate vixit non Seueri, idque apparet ex I. si Tirio& Maevio. g. vltimo de legatis. 2. eademque ratione haec constitutio incognita erat Celsb.ut patet ex.l. Celsus 3. vlt. delas .aactaeoIulian' aitCelsi aetate legata a patre Instituto I Diuiligod by Coos e
334쪽
licta, a substituto non deberi ipso iure. Sed in ea specie debebantur ex sententia tantum edicti, si quis omiss. causa. testat. & ideo non priore loco debebantur, sed posteriore : at hodie ut hic proponitur, quia legata relicta a patre instituto herede, debentur a filia substituta, vel filio ipso iure,&similiter legata relicta a domino herede instituto, hodie debentur a seruo substituto, ipso iure, ex Constitutione Seueri priore loco debentur, quasi 5c priore loco relicta.
LII. eum in annas.de annuis legatis.
Cum in annos singulos legatuν plura legata esseplacet, spersingula legata ius capiendi isicietur: em inseruo inoiciendum est ex
persona dominorum. Obstat lex Senatus. s. vltimo. Digest. de mortis causa donation. Videnda tamen ratio disserentiae inter legata & stipulationes ex prouidentia testatoris 3c consilio, ex
mente contrahentium. Testatores annua legata siue pensiones annuas relinquunt, ut vitae consulanteorum , quibus ea relinquunt, ut se tueantur , & Inde se alant, ut certe, non prudentibus vel frugi, non his qui industria praebito annuo demenso,& eas quidem pensioncs annuas aut facultatibus valent, sed inopibus, vcl ignauis, prodigis ,luxuriosis, quibus si unam ingentem summam dederis, eam statim sint absumpturi, dantur, inquitMartialis vitiis an nua vel menstrua,ideo persenis cohqrent,5 cum personis ex tinguntur. Qui autem stipulanti promittit pensionem annuam,non agit ut stipulatoris vitae consillat,quandoquidem non incoat contractum,sed quod agit stipulator. L. nullum Io9.de regulis ivr.nultu crimen patitur, qui non prohibet,quu prohibere potcst,sic habent Florentini,& Bais lica. Sic constanter legunt Interpretes Graeci vulgo, male ad ditur negatioquu prohibere no potest, quonia etiamsi addita negatione vera si ea regula. Tamen additio eius expungit
335쪽
sententiam praeclarissimam & verissimam,& petiaepe nullum pati crimen eum, qui non prohibet, quum prohibere potest. Lir se tibi decem de pactis.
Si ιibi decem dem, opaciscar, ut viginti mihi debeamin, non nascitur obligaιio vora decem, e enim non potes obligatio contrahi, nisi quatenus datum sit. Neque est quod obiicias legem in traditionibus. 48. eo isdem tit. quae ait in traditionibus rerum quodcumque pactum sit,id valere manifestissimum este ait quodcumque pMctum, ergo cur ei non valeat, quod in numeratione pecuniae paciscitur creditor cum debitore, ut altero lato plus debeat; quam accipiat, nam in traditionibus inquit , quo nomine Mnumerationes continentur, quodcumque pactum sit, id valere manifestissimum est quia non ita generaliter ea lex accipienda est,sed accipienda tantum de traditionibus, qui fiunt ex contractu bonae fidei. l. 44 . . sic & in tradendo. de obligata&actioni b. instit. non etiam de traditionibus siue numerati nibus quae fiunt ex contractu stricti Iuris,nam inter hos co tractus magna est differentia. F. 6.cump. siser. emssem legis.
Cum posessor aliena bereritatis pactus est,heredisi evicerit neque
neccre,neque prodessesuraque putant. Opponitur vulgo sententiae huius 3.l. si post. de constit.pecu. D. ubi si post constitutam pecuniam possessori hereditatis
ahenae vetus heres hereditatem euicerit, ait heredi decerni utilem actionem de constituta pecunia, quae constituta est
non defuncto,sed posse stari. Nihil est quod tam facile expediri possit hoc ideo fit, quiambligatio costitutae pecuniae est accessio hereditaria obligationis , quae in heredem transit, qui hereditatem cuicis. pa oum autem,quod constat,non parere obligationem, DO po
etest esse accessio principalis obligationis. ideoque nec pactio xceptio, quod fecit possessor hereditatis, trasit in herede,in Dissilirco by Corale
336쪽
quem obligationes transeunt, cum principales, tum accessoriae,pacti obligatio nulla est.
Sta postea iste parat ι accipere,non impune me non dataram,
Obite itur l.s duobus. in principio.de Iureiurand. ubi deis finitur, ab uno ex reis stipulandi debitori communi delatum Iusiurandum,si iurauerat se dare non oporzere, alteri Conreo nocere indistincte, siue socius fuerit, siue non fuerit. hinc quςritur, cur& simili modo ab uno ex reis stipulandi,pactum in rem, & generaliter cum debitore factum de non petenda pecunia,non dicimus alteri nocere, saltem si socius fuerit,atque adeo alterum petentem repelli posse exceptione pacti. Ratio differentiae haec est, quia delato Iureiurando ab uno ex reis stipulandi debitor de re ipsa & contractu iurat, Zedicit se dare non oportere, puta se soluisse. pacto autem illo interposito debitor non dicit se dare non oportere, non dicit se soluisse, sed quod inter reum & creditorem dari oportere in confesso est, id creditor dicit se remittere, se condonare, ruae eius liberalitas alteri, nec si socius sit, obesse non debet, e suo quisque largiri debet non de alieno, t. si pignore. D.de furtis. Huic sententiae obiicitur l. si duo. D. de receptis. qui si duo sint rei credendi, vel stipulandi, & unus, cum esset conintrouertia de aere alieno, cum debitore compromiserit in a bitrium sub poena certa vel incerta, si quis arbitri sententiae non staret post alter reus qui non compromisit, petat, poena committitur aduersiis eum qui compromisit, si duo illi credendi ei uidem obligationis locu fuerint, cur vero inquiunt interpretes ad eundem modum etiam non dicit, si unus ex duobus reis credendi cum debitore in rcm paciscatur, ne Pecunia petatur, alteri petenti debitori csse dandam exceptionem pacti saltem si socia tuerint, quia vi ipsa is petere videtur, qui pactum fecit de non petendo, cum loci uS cIus p tit,qui quod exegerit,in commune collocaturus est. D vc breue faciam, omissa omni altercatione intcrpre-
337쪽
3IΟ DIFFERENTI AR VM tum ratio differentiae satis aperta est, quia in specie legis si
duo,altero.petente qui non compromisit, ex poenali stipui
tione actio dari potest aduersus eum qui compromisit, Sc vetitus est petere, in specie autem huius legis nostrae, altero petente qui pactum de non petendo non fecit, nulla ex pacto occurrit actio vel exceptio, quae dari possit aduersus eum qui pactus est, quia pacto nulla fuit adiecta stipulatio poenalis, Minde discrimen inter hanc & illam speciem.
M. Pactus ne peteret, aduersatur. l. vlt. hoc tit. nisi suppleas,si modo fideiussor posteriori pacto adsensus est. In g. pacta.quae turpem ut iam olim ostendi, series ipsi Mconsequentia rei propositae, ostendit satis aperte pro re priuata, esse legendum re publica, quoniam de pacto dixit supra remoto a Republica, id est, contrario utilitati publicae, non de eo quod respicit ad laesionem rei priuatae siue familiaris,Mhoc est e verum Vlpianus ostendit in l. 7. g. dc generaliter. D. de pactis. dum & pari modo concludio, & generaliter quotiens pactum a Iure communi remotum est, seruari hoc non oportere,praecise loquens addit, nec legari, id est, non posse legatum relinqui, ut quid fiat contra Ius publicum & commune,ut in I. si quis inquilino.f. penuit.& vlt. D. de legat. I.
s. Sed si stipulatus, i. 27. D. de pactis. quod autem ait hoc
loco acceptilatione unius rei Obligationem alternatam Meldisiunctivam in totum resolui, ei opponitur l. I3. s. si Stichum. de acceptiquq dicit acceptilatione Stichi Io manere in obligatione. Sed Accursius quod erat facillimum, recte aduertit in specie eius s. primi. si Stichum. ideo decem manere in obligatione,quia acceptilatio Stichi nulla fuit. proponitur enim quis stipulatus, non ut hoc Ioco,pure Io.aut Stichum,sed sub
conditione Io.aut Stichum, & pendente conditione, stipulatori tamen accepto tulit Stichum, qui nondum debebatur, quia nondum extiterat conditio, eundemque pendente conditione decessisse. 1taque in Sticho nunquam consistit obligatio, ergo nec acceptilatio, ex quo fit sola io .s postea existas conditio stipulationis,esse in obligatione. Diuitigod by Corale
338쪽
Ea obligatio qua intre dominum es procuratorem consistere βου
mandati a monempant, aliquando tamen non contrahitur obligatio mandati,sicaι euenit, cum in rem Fuam procvraiorem praestamus, eoque nomine Iudicatum stlar promitum-, nam si ex ea promisione aliquidpraestuerim-, non mandaιι sed ex vendi o , si hareΔιatem vendιdimus, vel expristina causa mandati agere debemuου, νιμ cum
Heluserreum procuratorem dedit. Nec quicquam ei obstat. l. si mandatu . in fine. mandati, quam adducit Accursius, cuius species longe diuersa est at, specie dictae l. si mandatu .
Ir qui curatorem alicui praesenti petu, non aliter audietur, nisi adulio consentiente: quod si absenti raram rem eum habιιuram n e se habet dare.
g. Is qui curatorem. l. 3. de procuratoribus. Videtur obstare quod dicitur, inuito adolescenti dari curatorem ad litem f. I. instit.de curat. Sed hoc ita accipiendum est ex l. 3.F. penult.de tutorib. Mi. I. C. qui petant tuto. ut si adolescens, quo minus cum eo agatur,stibi curatorem dari nolit ad litem, tum cogatur curatorem accipere,quem dederit praetor ne fiustretur actor, ne sit inane elusoriumque iudicium, quia sine curatore cum adolescente lis nulla est, adolescens non est iustus& legitimus litigator sine curatore, qui suppleat quod eius aetati dein C st. l. 2. C. qui legit. pers standi in iud. hab. non datur quidem curator ad litem ni si petenti, sed si petere nolit,datur multo.
Si procuratori nouum opin nuntiatam sit, vique inurdicto Uamr eri vis μι aedificanti defensoris partes eam pustinere, nec com pessi caucra ratam rem dominam habitu si uis avus ait, Ριμ δε-
339쪽
Ne obiicias l. 31. 3. Vlti. eodem titu. quae defensorem ait, omnino compelli iudicium accipere, & praecise 'compelli, nec sufficere ob rem non defensam stipulationem committi, quia ut breue faciam, ille s. eaque lex tota de eo loquitur, qui
cogitur defendere eum,nimirum cuius nomine agitur,&cogitur iudicium suscipere, nisi ex iusta causa recuset, nomine eius experiri, vel aeque ex iusta causa mutetur de remoueatur,
qui agit absentis nomine, si absit iniusta causa, & absentem praecise cogitur defendere. Paulus autem in F.Vltimo .l. 4s.loquitur de eo qui non agit absentis nomine, & ideo non coisgitur praecise absentem defendere, tametsi cauerit iudicatum solui, sed lassiciat committi stipulationem ob rem non defensam. Paulus I 8.& lege sequenti. de negotiis gestis. sententiam Proculianorum refellit quae est in l. 6. s. vltimo. l. 8.in principio .l. qui sine .hoc titulo.l. 9.F.praeterea.in fine.de pe
Vehementius obstat in eo quod ait, posita omnino eadem Pecie mandati actionem esse, quam esse negat. hic f. in quo laborant plurimum interpretes,sed ut breue faciam, in illo 3. vltimo corrigit se,dum addit vel praescriptis verbis, quae est subsidiaria actio mandati, actionem esse, vel inquit praescriptis verbis,vel etiam,vel potius, vel quod magis est, ut loqui solemus .L2I. de negotiis gestis. Non obstat l. si is apud quem depositi. quam obiicit Accursius,quia lex illa loquitur de actione depositi,in qua certo certius est venire tantum depositarii dolum malum, non
Serum tum cum tibi deberet,nec Ioluendo esset, hortatu tuo pecuniam mutua a me accepit,se tibi soluit Labeo ait de dolo malo actionem in te dandam,quia nec de peculio milis est, cum in peculio nihil sit, nec in rem domini versum videatur cum ob debitum domissu acceperit. g. I. Dersuaseris mibi, nudam societatem tibi fulsecum eo,
cui haeressium , se ob id Iudicio absolui repasus sum, dandam mihi de dolo actionem Iulianus scribit. Obiicies
340쪽
obiicies I. 1s.eodem titulo. x ex ea efficies in hac posteriori specie cestare actionem de dolo, quod mihi liceat alio remedio ad Ius meum peruenire, puta quod mihi liceat rursus contra te agere pristina actione pro socio, quia quandoquidem etiamsi absolutus sis, me patiente consentiente eam actionem res iudicata non perimit ipso Iure, scd per exceptionem rei iudicatae quae in hac specie posset refelli per replicationem doli mali, si non dolo tuo factum est ut absolue ris,maior est potestas legis,quam Iudicis. Sed ut liquido respondeam, hoc ideo in illa specie dictae l. et s. quia sub specie solutionis a te factς, te absolui passus sum de ut Apocha ait,id est, professio solutae pecuniae quam debitori creditor facit, non aliter libcrat debitorem, quam si revera pecunia soluta sit .at in casu proposito in hac t. o. 3.vltimo. res iudicata omnimodo liberat debitorem, quia non quasi soluisset, absolutus est, sed quasi debitor non esset, id est, socius defuncti, qua spe lata sententia ipso Iure obliga tionem perimit.
Amisione riuisatis fise capitis minutio, τι in aqua es igni isse dictione. F. I. qui deficiunt, capite minuuntur.doscere autem dicuntur qui ab his quorum sub imperio sunt, desistunt, or in basium numerum se conserunt. sed se hi qaossenatus hosesIudicauit, vel legelata: utique usique eo is civiιatem amistant. Nec turbet nos l. penultido extraord. cognitionibus. quae significare videtur, deportatum, aut quod idem est eum cui aqua & igni interdictum est,etiam libertatem amittere .si libertatem ergo & ciuitatem, quia nihil est euidentius in illa lege magnae capitis diminutionis appellatione contineri maximam dc mediam. In illa lege s. ut in Florentinis&in Basilicis legendum non relegati, nam relegati nullo modo capite minuuntur. I. 8. de die. sui satisdare tagantur.
De disponenda in stipulationes ei inter litigatores conuenire s