장음표시 사용
351쪽
si is emptione fundi dictum sit, accedere Stichum feruum, neque
intelligatur, qxis ex plurib- accessent, cum de alio emptor, alio venditor senserιι , nihilominus fundi venditorem valere constaι, sed Labeo ait, eum St chum deberi, venditor inia testexerit , nci' retera quanti sit accesso , Heplud in ea siu,quam in
ipsa re cui accedat,an minus plerasique enim res atiquando strarier ae regiones emimus,sicut cum domu tropter marmora statuas es tabulin pictas ematur.
Pugnat omnino cum eo, quod ex veteribus, quibus adnumeratur Labeo, Papinianus tradit in l. veteribus supra de pactis in emptione, venditione, ambiguam orationem, ambiguam pactionem, venditori nocere, in cuius Lic potestate legem apertius conscribere, vel conscribere potiusquam emptori, quod & Labeoni tribuitur nominatim in I. 2I. hoc titu. atquin ut in hac specie Labeonem scripsisse Paulus refert, ambigua oratio, non nocet venditori, si is Stichus debetur, quem venditor intellexit quamobrem semper arxistimavi, hoc loco cise legendum quem emptor intellexerit,pri- 'mum quia Labeonem, ex quo hoc Paulus refert, ita sensisse constat, ex dicta l. a. ad quem iuuat exemplum quod apponunt Graeci interpretes I9. Basilicon.
Refragatur haec lex. l.I. g. vltimo. hoc titu. Si l. 7. pro socio, quae aperte ostendunt, lege vulgari locationis probationem operis pertinere ad locatorem, qui opus faciundum locauit. Haec autem lex locationis, quae ni hac lege proponitur, ut opus probetur, ubi factum erit arbitratu do- ι mini, id est locatoris, non est accipienda de arbitrio suo, de arbitrio pleno &soluto ipsius locatoris, sed de arbitrio boni viri, ut Paulus ait, non est accipienda de profuso arbitrio,sed de arbitrio aequo,sic Liuius vocat arbitrium boni viri, arbitrio aequo, quod bono viro conuenit idque bona fides igit, quae in hoc contractu consideratur. l. 22. de regulis
352쪽
l. 1 de alimentis legat. & de hac specie, id est, de probatione
operis collata,in arbitrium extranei, quae sequuntur omnia in hac lege accipienda sunt , non de ea quae confertur in domini siue locatoris arbitrium,quod si Accursius & alii omnes in. terpretes animaduertissent, statim sensum huius legis assecuti fuissent. φL2. f. 3 i nauis. adl.Mε m. Si nauis apiratis redemptasii,Seruius, O iud, Labeo, omnes conferre debere aiunι. quod veropradones abstulerint: eum perdere cuius fuerint,nec conferendum raquιsuas merces redemerit. Non obstat lex cum duobus. quidam .pro l. socio. quam doctores adducunt: nam ut respondeam, vitiosum est argumentum . illa species s. quidam valdc. ab specie de qua in hoc tit.agitur, dissita aut dissimilis est.
Oratione diui UMarci cauetur, υι si senatoris filia libenina nupsisset nec nuptiae essent. quam se S. C. secutum est. f. I. nepote uxoredui enie o flim consimιιre debet, neptis vero si nubar, voluntas se auctoratas auisussceret. Quod ait Paulus in hac l.i6.oratione. de ritu nupt. nepote uxorem ducente,& filium consentire debere, nedum auupugnare videtur cum l. 3. huius tituli, quae solo auo auctore, solo auo consentiente ait, nepotem ex filio posse duccre neptem ex altero filio, quoniam hoc Iure inter consobrinos Permissae erant nuptiae, & contrahi possunt, ut ait solo auo auctore, non ergo requiritur consenius filii. ratio haec est singularis, quia non cina familiam de quo casu est accipicndat. 16.3 I. sed in eadem ipsa familia, in qua & filii & nepos ex uno filio & neptis ex altero filio sunt. in eadcm familia in qua omnes sunt, nuptiae contrahuntur, & sufficere videtur hoc Casu auctoritas aut .in cuius familia omnes lunt,nec aegre ser
353쪽
milia augeatur, ac praeterea debetur hoc summa affectioni aut .vt l.penuit .g. 2. hoc cit. Vt qui princeps est familiar, is etiasolus sit arbiter nuptiarum faciendarum in cadem familia non extra familiam. & hoc quoque Accursius intellexit, sed non explicuit rationem, qui quidem Accursus huic legi 16.3 1.obiicit g. sed & si quis instit .de adoptionibus. ubi ait auum posse dare nepotem ex filio in adoptionem etiam non consentiente filio, nam aliud plane dicendum est in adoptione, adoptio nepotis ex filio non auget familiam filii,nihil est aper.
Dolo secit mulier, non qua in possessionem veniensem non probi-bei sed qua circumscribendi alicuius cause clam sper quandam machinationem in possessionem introducat. Non obstat l. r. C.de euictionibus. quam adducit Accu sius,quia loquitur de emptore hereditatis, qui est emptor Iuris,non corporiS certi,non corporum certorum,sed Iuris tantum hoc esse speciale in emptore hereditatis: nam alterius rei emptor culcta re, Iure, iudicioque a venditore repetit, etiam sumptus litis 5 viatica. l. II. eodem tit. C. l.fideiussor. de doli exceptio . emptor hereditatis eos sumptus non repotit,quia vendi ty in hoc tantum tenetur, ut hereditatem esse a praestet vel modicam, non etiam praestare debet euictionem . singularum rerum, & per consequentiam, nec sumptus quos emptotahereditatis fecit in litem instituta de singulis rebus. ι. 13. de furtis. at iniuria cause ianuam regis, quamuis inde per alias res amotasint, non tenetur furti: nam malescia, voluntas se proposium delinquentis distrauit. .
Non obstat l. in furti .f. penult. hoc titu. quam obiiciunt. nec tamen expediunt bene,quae dicit ope,consilio eius, furtum factum videri quicquid fecit: ergo & qui fores effregit inimicitiarum causa,non ve socii quos secum duxerat, fura-Disitigod by Cooste
354쪽
rentur, si quid videlicet tamen socii furati sunt, quoniam vere spondeam, quos secum ipse duxit, ut fores effringerent, ii furtum fecerunt, unde&si i muri causa Vel inimicitiarum, quae causa eadem est assumptis sibi sociis quibusdam ianuam aedium alienarum effregerit, quamul S hoc non animo fecerit ut socii furtum facerent: si tamen socii furtum fecerint, furti tenetur quasi ope, consilio eius admisso furto, quoniam ipse furto faciendo occasionem praebuit, & Vt qui occasionem damni praebet, damnum fecisse videtur. l. qui occidit. s. penult. D. ad legem Aquiliam. ita N: qui occasionem furti dedit foetis, adsumptis ad effringendum ostium alienarum aedium. at secus dicendum est ut initio huius i. s3. si extranei, quos sibi non adsumpserat socios effractis foribus ardesinia gressi quid compilaverint, tunc enim ipse non tenetur furti, ratio distinctionis est euidentissima.
Si communis familia vel communissimus furtum fecerit altero
ex dominu sciente , u qui scit, omnium nomιne tenebιtur, or comavemus alterum quoque uberat, nec a socio quicquam debebit conse qua, sui enim facti nomine pomam meruit, quo ι is quι gnorauri,
duplum praestiterit i socio implum consequetur. Pugnat omnino cum l.penult.s familia furtum fecisse dicat quam & Accursius obucit, quae ait scientem , qui totius famillae nomine pernumeratis singulorum. capitibus litis aestimationem exsoluit, a socio consequi partem, non quidem totius summae quam soluit omnium seruorum nomi-nc,totius familiae nomine, sed partem dumtaxat eius, quod unius tantum serui nomine praestitisset, id est, in limplum, nam si duo sint serui, & soluerit quadruplum, duplum a s cio non consequetur scilicct.
Respondeamus hoc modo scientem tribus modis accipi, pro eo qui sciuit & iussit,qui auctor fuit, & princeps sceleris,& proco qui sciuit & prohibere potuit, nec prohibuir, non etiam iussit, S pro eo qui sciuit nec prohibere potuit, Ur CX- cmplo demonstratur in l. 4. in principio. hoc tu. primum in
355쪽
L .nam se praetor hac ratione eum tuetur, quod ex liberis es, qui contra tabtilas perere potuerunt, quam ιι non petieris contra tabulas,sid adiutrit hexeditaIem. Contra Paulum Africanus scribitini. I 4. supra. tit. pro ximo. cum qui adiit hereditatem, legata praestare omnibus, etiam extraneis, non exceptis personis tantum, hac ratione, quia adeundo hereditatem iudicium defuncti secutus est, Mapprobauit: crgo id exequi de adimplero debet. Sane hoc etiam loco Paulus fatetur rem fuisse controuersam. videtur autem omnis controuersia dirimi posse adhibita distinctione huiusmodi, aut filio heredi instituto, qui hereditatem adiit, non minuitur portio hercditatis per concursum fratris praeteriti,sed plena seu itur voluntate,ut si institutus sit ex semisse vel triente, & praetor cum tuetur in semissem vel trientem,&hoc casu praestat legata omnibus,quod & Vlpianus probat in l. sequent. aut portio hereditatis quae ei testamento adscripta est,minuitur per concursum praeteriti, nec plena fruitur voluntate, ut si institutus sit ex dodrante, & praetor eum tuetur in semissem tantum,ut fieri debere diximus ante, & hoc potissimum casu valet sententia Pauli, ut nonnisi exceptis personis legata praestare cogatur in s. vltimo. & hoc ostenditur.
Circa tempora bonorumposses patris scienti ignoranti filio non
Nec obstat l. 7.f.vltimo. de bonorum possessi quae ait, dies quibus pater scit, cedere, neque enim dicit eos cedere filio, fateor eos cedere patri,maxime si filius infans sit, quia infantis nomine pater solus accipere aut repudiare bonorum posisessioncm potest.l. I.de bonorum possess. furio. merito competit dicta l. 7.f. penulr.non cedunt tamen filio: ideo filius amicquam scierit, se heredem scriptum esse, emancipatus sit, postea cognito testamento petere bonorum possessionem
356쪽
potest, etiamsi centum dies praeterierint.
l. a i quis aliquem testar prahibuerit.
Si quis dolo malo fecerit, ut testes non veniant, o per hoc deficiatu acutias testamenti faciendi: denegandae sunt ahiones ei, quid is fecerit, siue legitimin heres sit siue priore testamento scriptus. f. I. fratris aute acrum fratri non nocet. g. 2. Hei eius, qui dolus admisit, commigom est, ut hereditatem restituerer: ea hereditas caduca cum Fuis oneribus Get, ut commodum legis Fastidiae cum sentiat: dodrantis aute dei commissariuου.
Verum huic sentcntiae obloqui & repugnare videtur. l. r. 3. si dominus.hoc titu.& l. unica. quibus non compet. bonor.
possessi quae leges dicunt factum domini vel patris, qui dolo
malo fecit,ne testamentum mutaretur, in quo seruus aut filius eius heredes scripti erant, seruo vel filio postea manumisso,vel emancipato nocere, ac proinde ei denegari hereditarias vel posse florias actiones,& fisco locum esse, quamuis ipse non prohibuerit. Sed ut breue faciam, hoc ideo quia seruus vel filius non habent defuncti supromam voluntatem, cum mutaturus testamentum fuerit, ni pater vel dominus obstitisset. in specie autem proposita frater qui non prohibuit parentem facere testamentum,non potest vidcri, non habu siue defuncti patris voluntatem,imo factum fratris qui prohibuit. argumentum . est cum solum non habuisse defuncti voluntatem , cum solum parenti nec gratum, nec acceptum fuisse separari, etiam hac in re oportet factum patris ascientia patris, scientia patris filio non nocet circa tempora petenda: bonorum possessonis,ut supra dictum ex L 3.quisord .in bono. possquia filius ex fvoluntate ex iudicio defuncti venit ut in dictos. si dominus.&indicta l. unica. factum patris filio nocet, quia filius non venit ex iudicio defuncti quandoquidem pro filio defunctus posteriore testamento alium licredem facturus crat, ni pareru obstitisscr.
Sednon esse aquam pro maiore pane, pro qVa dominus es, da
357쪽
mnationem feri Parim ait: o ideo ossicio iudicis penionis aestimanda erunt.
Cui sententiς obstat g. si communis instit. de iniuriis. Praedius dicebat aequum esse damnationcm fieri: contra ille s. ait, aequum esse aestimationem iniuriae noni fieri pro portione domini, sed ex persona dominorum a dic ch i optima ratio isne quia ipsis dominis iniuria facta est, iniuria nulla sit seruo, sed dominis: Si ideo ex persona dominorum iniuriae aestimatio facienda est, non ex persona serui, habita ratione dominii, quod quisque in seruo habet. Praedius verbquasi seruo facta esset iniuria, non dominis quod est falsum, portiones quas in seruo habuerint, ac si per scruum acquisissent actionem iniuriarum spectandas esse putabat. Caeterum non ex persona scrui adquirunt actionem iniuriarum, quae in nullo numero est, sedcx persona sua, quia ipsis facta est iniuria. itaque aequior est sententia f. s communis. qui locus est singularis in Iure, & satis apertus, quum ait, quia ipsis dominis fit iniuria, quamuis non nominet Pr dium,refellit sententiam Paedii.
Si vi iter actus, aquaeductin oeetur simpliciter persendum, μ- eultas est herediter quam partem fundι veut constituereservitatim, si modo nulti captio legatario in Ieruitutesit. Cui sententiae Pauli statim opponitui, quod Cel susscribit in I. s. deseruituti b. si cui simpliciter, vel ut ibi scriptum est,simplici usu per fundum via relinquatur, quod est, legetur, Viui Cedunt viam, morientes autem relinquunt legati gen cre, aut fideicommissi sicut inquam simpliciter per fundum via legetur, legatario facultatcm esse, per quam eius fundi partem,viam munire & ire,agere velit, modo ut ait, id faciat ciuiliter: nam ut eleganter ait, In sermone omni indefinito, quaedam semper tacite excipiuntur, quae modum etiam suae sententiae adiecit Paulus in hac l. 26. his verbis: si
modo nulla captio legatario interuitute sit, sed Paulus dat
358쪽
electionem heredi Celsus legatario, itaque in summare dissident inter se ic discordant. Verum missis glossarum &D. D. traditionibus ex veteri Iure utroque haec adhibenda distinctio est, aut seruitus legata est per damnationem , heres meus damnas esto, illi viam dare, cedere per fundum illum & hoc casu electio est hereiadis, quia & sermo dirigitur ad heredem, aut legata est per vindicationem,lego tibi viam per fundum meum, de electio est legatarit,per quam partem ire, agere velit. quae distinctio etiam seruatur in homine vel alia re simpliciter siue generaliter, non nominatim legata: nam si homo legatus sit simpliciter siue generaliter per vindicationem,legatarii electio est, quem ex uniuersa familia testatoris malit accipere , ciuiliter modo, neque enim optimum eligere potest, veluti scruum actorem, cuius a millio saepe euertit totam domum ut ait l. vltima.de off. praesid.denique optimum eligere non potest, Mita scriptum est in l.legato generaliter. D. de legatis. r. si vero homo lcgatus sit per damnationcm heredis est electio, ita tamen ut non pessimum praestet, non competitum, aut Compunctum notis, non noxium. &cum modo igitur semper
vel heredis, vel legatarii est electio secundum speciem genusue legati. l. si a substituto.3. I. de legatis. I. Vlpianus lib. singu.reg. optione inquit legati per vindicationem data, legati per vindicationem data, legatarii electio est, veluti hominem optato cligito.
Sequitur. idemque est, ut restitui, si generaliter legauerim Titio hominem. at, inquit, si ira heres meus damnas esto hominem dare ,heredis elcctio, quem velit dare. haec Vlpia nus,& est apertissimum: unde & M. Tull. 2. de inuent. cum
paterfam. sic uxori suae legQuit. heres meus uxori incae Vasorum arg.'nteorum P O .pondo,quae valet dato, quod est legatum per damnationem,recte ait refelli hercdem, qui se quae ipse vellet, debere dicit, quiue sibi arbitrium eligendi per
missum Sine adierit, nempe muliere obiiciente,si heredis vΟ-luntati testator permittere velit electionem vasorum, nihil attinuisse adscribi, quae volet, quia etiam eo non adscripto
nihil inestat dubitationis, quin heres quae ipse vellet, daret, quia scilicet legatum relictum est per dationem. ex quo so-
359쪽
quitur liaec verba quς volet,aut esse superuacua, fi reserantur ad heredem ,aut potius sic esse accipienda, quae volet legataria, id est, quae Volet uxor. L. 2. g. I. de aqua, Zc aqua pluuia arcenda nihil obstat. l. 3. g. distus. D. de aqua quotidiana & aestiua, quae ait quid c aquaeductum,cuius origo memoriam excessiit iureconstituti aqu*ductus,veluti ex legato vel donatione, vel ccstione pactione, vel stipulatione, iure inquam constituti loco haberi, id est perinde iure quaesi tum csse, atque si quaesitus esset ex legati causa, vel quo alio iusto titulo acquire dae posscssionis, acquirendae quasi possessionis,an ergo non aliter tempore aquςductus mihi quaesitus videtur,quam sit eius Origo memoriam eracesserit minime quod enim aquaeductus, cuius origo memoriam excessit, habeatur loco iure costituti aquaeductus, praua collectio est,si dicas: ergo aquaeductus, quo quis usus est, logo tempore pro iure constituto non habetur, cum S hunc aliae leges superius adductae apertissimo iure constitutum dicant, ac praeterea,possit citam huius, qui longo tempore quasi possessis est cuius remota origo,csse ab hominum memoria. L.2.3.pen. de aqua oc aqua plu.arcen. tria sunt, quae ei obiiciuntur primum. l. I. 3. Neratius hoc titulo, quae aquae pluuiae arcendae ait teneri eum qui opere manufacto aquam auertit,
aquam excludit, quae exundante palude proxima in agrum suuna refluere solebat, videlicet, si co opere, aqua repulsa agro vicini nocitura sit teneri, inquam, hac actionc, in hoc ut aquam restituat, quod est in Basilicis ut aquam suo pristino cursui & canali restituat, ita est. Verum hoc nihil obstat sentcntiae huius , . penu l. quia non de vi & impetu tumidi flaminis, aut torrentis repellendo ibi
agitur , sed de aqua pluuia: siue de aqua palustri, quam
aqua pluuia. maiorem fecit, quae N ipsa habetur pro aqua pluuia. pro aqua Ioviali, hanc propellere non licet cum
detrimento v Icini, de contra morem naturaliter fluentiS, de increscentis aquae Sc tantum abest, ut F. Neratius. pu gnct cum hoc g. penultuno. ut Harmenophilus 2. Epito
Vtriusque f. sententiam coniunxerit, disserentiae scilice: ex oppositionc ipsa demonstrandae gratia.
360쪽
Non obstat etiam. l. 23.s.I.hoc titu. Vbi eum, qui aggerem fecerit in agro suo, fluminis loquitur de flumine repellendi,& auertendi causa,etiamsi ex eo opere noceatur iis,qui trans- flumen sunt, dicitur cum teneri actione pluuiae arcendae, ut
scilicet aggerem tollat, .ut tolli sinat, idque ibi traditur ex Sabino, ut inscriptio demonstrat,sed addita Pauli nota, huiusmodi,quae tollit obiectioncm. haec sunt verba Pauli, Ita si memoria eorum exstet, & si fieri non dcbuerint, ita est vera sententia Sabini, si aggeres fieri non debuerint, ut puta si
aggeres vicinus fecerit contra naturam locorum, aut vetustum morem, aut contra seruitutem fundo proximo debitam,hoc animo solo, ut vicino efficeret, quod etiam est exceptam nominatim in hoc g.penultim.cui etiam nihil obstat. l.
2. f. item Labeo scribit, ne quid in loco publico. D. ubi si ex opere, quod quis in suo faciat, aqua in via publica collecta, restagnet , aut corri uetur in fundum vicinum , Neratius contra Labeonem ait, eum teneri interdicto ne quid in loco publico. At brcuiter,non loquitur ille g.de hac actione,quae priuata est, id est quae competit solo domino agri,cui aqua pluuia nocet,sed loquitur de interdicto illo,quod populare est, εc patet omnibus. ac praeterea,non ibi de flumine agitur, aut torrente sed aqua pluuia in via publica collecta per causam opotis facti in agro finitimo.
Sed se apud legatum se manumitteretosumin. Quod falsum esse coarguit. I. E. D. de ossicio proconsulis quae apud procosulem quidem ait, manumissionem quidem fieri posse statim, atque urbe egressus est, non etiam apud legatum eius vllo tempore. Rectius igitur hoc loco alii libri habent, non possumus Vt hic sit sensias.obseruatio. I. cap. I. sed non,ut apud proconsulem & apud legatum quoque eius manumittere possumus, quia scilicet legis actionem non habet, quia apud eum lege agi non potuit,id est quia actua lcgitimi,de solemnes apud Diuiligod by Corale