장음표시 사용
361쪽
eum peragi non possunt, etiamsi sit ei mandata iurisdictio, quia legis actio non mandatur sed legc datur specialiter ut
De isto quaeritur, siseruus meus axeistam quam si pripuit, pro δε-bendieseua mihi dederit, an partum apud me conceptum ucapere possem. Sabinus se Cainus non putant.quia possesso quam seruus τι uos nactust, domino noceret se hoc verum est. Nec quicquam obstat. l. iusto g.etsi posshoc tit. quia non loquitur de ancilla furtiua ,si ancillam praegnantem,quae non erat furtiua bona fide possidere coepit, licet postea cognouerit eam esse alienam, anteqα pareret, partum usucapere pos. se, licet scierit eam esse alienam antequam eniteretur, sed si fuerit furtiua,partum usucapere non posse,nis 6c editi partus tempore ignorauerit esse furtiuam.
Si rem pignori datam debitorsurripueris,s vendideris, Uuevi eam posse, situs siribit,quia in potestatem domini videtur peruenisis,qui pignori dederit, quamuis cum eo furii agi potest, quod putaractius dici. In hoc g.si rem dicitur dubitatum fuisse de usucapione pignoris traditi creditori,& postea a debitore subrepti fleve diti
procederet necne dubitatum, inquam, inter Cassianos MProculianos Proculiani existimabant,eam rom quasi furtiua usucapi no posse,nisi in potestatem creditoris rediisset.l. cum sit pro emptore.I.vIt .hoc tit.at Cassiani usucapionem admittebant si res rediisset in potestatum creditoris. Cassianorum sententiam Paulus approbat in hoc g. si rem, sed cum auelli possit non videtur rediisse in potestatem .l.non videtur. D.de
adquirenda posses . Ad hac obiectionem dicam in casu proposito iis actionibus debitore non teneri,qui subripuit rem, qua creditori pignoridetarat,quia subrepta rem statim proponitur alii vendidisso
362쪽
loco adducit Aecursus, in quaru specie non propter rem, Ut in hac l. nostra poena exacta est ab eo, qui dolo malo rem hereditariam desiit possidere ne secum ageretur petitione hereditatis, sed propter doluin ab eo commissum proprii scilicet delicti, is poeia in subiit & ideo integra est petitio hereditatis aduersus cum,qui rem hereditariam pro herede vel pro possessore possidet, denique in specie dicti 3. doli. dictae legis
etiam ν. penultimo .licet actio poenae non pertineat rei persecutionem , exactio rei tamen peristi it poenae persccutionem, quia implet id quod actoris interest,quam varietatem species de qua hoc loco agitur,non admittit, quia hic poena rei ipsius
L. 34. hi qui . D de fideiussoribus obiici potest. ψ. si stipulante. l. inter stipulantem. D. de vcrb. oblig. at dico illum s.loqui de eo principali, qui interrogatus de Sticho aut Pamphilo,resspondit de Sticho tantum, quem no teneri ait, videlicet non latum quod in durionem causam promiserit, sed etiam quod non sic responderit, ut interrogatus est,at in specie proposita fideiussor sic respondit, ut interrogatus est. interrogatu sest de Sticho tantum ut docuit, in leuiorem causam facta comparatione ad Obligationem rei principalis. g. vltimo. l. 46. mandati obstat. l. praedia 28. de actionibus empti. l.duo gra. si quis a socio ΑΙ .& l. sequens pro socio. l.qdi Romae. m. g. Flauius. titui. sequenti. quae sententia etiam summa ratione nititur quia si poenalis stipulatio nouat priorem, iam nulla erit poena promittaris, quia poena tantum debetur, non res initio deducta in stipulationem, & poena forte mitior est re ipsa, aut certe non inulto maior.deniquC
si nouatio fit,nihil fit in poenam debitoris, poena est qus extrarem infligitur, ergo commissa stipulatione poenali, iure recto non tantum poena peti potest, sed etiam res. Vt respondeam quae subiicitur stipulatio in spccie huius 1 .vltimi,si nauem non feceris, centum dari,no subiicitur poenae causa, sed est quasi conditio sub qua prior obligatio resoluitur,non vlla poena irrogatur,vi l .s penum et . D. quadodies legati cedat,alioqui si poenς causa posterior stipulatio adiectast,tunc profecto nulla nouatio fiet, & ex utraque stipulatione erit actio, quonianuid actum intelligitur, ut utrumque de-
363쪽
beatur res M poena cessationis aut contumaciae, quod 3c agi nominatim potest d.l.ita stipulatustis .in fine,& tam e siue id actum sit,ut utrumque siue ut alterutrum praestetur,quod ait illo loco d. l. ita stipulatus idem esse desendendum in quo laborat Accursus hoc idem e se defende dum e sententia Sabini,ut ex posteriori stipulatione statim agi possit, atque moram promissor fecerit in dando homine comprehcni priori stipulatione, clim dandi eius bonam copiam haberet.
Si insulam fieri stipulatu sim: or transierit te in quo potareis facere quandiu litem contegatus non sim .posse te facientem tiberari,
placet, quod si iam luem conisaim sim, nihil tibi prodesse , si .
aedifices. Non obstat.l.hoc edicto in principio de Publicanis,quq ait, post litem cotestatam actione poenali in duplum aduersus Palaticanum qui rem actori eripuit,vel abstulit dolo malo a Publicano restituta actori re ablata, Publicanum poenam edicti, erget etiam post litem contestatam licet purgare moram. Respondeo hoc iuris esse in hac specie cx edicti verbis cut& ea lex significat quo in Publicanum quae datur actio dupli
est arbitraria,& omnibus actionibus arbitrariis inest hςc conditio, vi damnetur reus,si arbitrio iudicis res non restituatur, ergo si neque restituatur ante litem contestatam, neque post litem c5tellata, arbitrio iudicis, qui suscepit cognitionem in . iudiciis arbitrariis hoc iuris est, ut possit se reus absoluerc m dicio poenal vel quo alio grauiore,si quando ante sent etiam rem restituat arbitratu iudicis.
tauacumque ratione procurator tuus a me liberatus estjid tibi pro-risse debet.
Pugnat omnino cum lege transactio.Qde transactionib. quae hoc tantum statuit in eo,cui cause tantum dictio mandiata est, non traiciactio, cui speciale,non generale madatum
364쪽
est,ac priterea si actori ciuitatis vel syndico,qui utique plena
agendi potestatem habet,licet transgere de lue dubia l. praeses. C. de transact. cur non eriam procuratori priuata ordinis eandem habenti potestatem causa pendente. Ostendi esse legendum transactio fiem deminuendi causa interpositam, ut in l. lacus. I. vlti. de adoptioni b. ne is , quidem,qui generale mandatum habet, donare aut deminuere quicqua potest.ergo nec transigere deminuendi causa, & satis S ubique vulgo legitur,transactione decidedi causa, inter posita,hoc tamen perinde est, transactione transgendi causa interpositam,est enim decidere,transigere &decisio ita actio& in d. l.transactionis,& in l. m. si pro fure damnum decisumst id est si cum fure transitistum sit.
Lucim Titius ita canis suscepi, habeoque apud me titulo depositi
supra siripta denarium argenti decem millia, meque adpraesicriptum omniat staιurum,orpromitto, se consiteor,couentionesicilicet innia ι quo ad omne argentum reddatur, in si mulos mense singula ;libras usurarum nomine quaternos tibi oculos subministrem qua-ro an usaraepetipossunt Paulus resondit, eum contractum degus quantur depositae pecuniae modum excedere, se ideo secundum conuentionem usura quoque actione depositi peii possunt. Causa dubitandi haec est quia ut ait lex Lucius supra hoc
tir.contra bonam fidem & deposti naturam est,usuras ab eo petere temporis ante moram,qui beneficium in suscipienda, Custodienda pecunia dedit: de idcirco pecunia deposita reddi solet sine viris,qua depositarius usus non est, S hoc distant deposita a creditis ut ex hermogenia, intelliges lib. I. denique aliud est deponere,aliud credere. l. si ventri ν .in bonis .de priuileg. credit. contractus ergo de quo hic agitur, ut hic ipis Paulus ait, pecuniae depositae modum excedit, sed tamen Conuentionem initio contractus habitam de praestandis Vsutis esse seruandam, quia conuentio, quae contractui adiicitur,ab initio contractus format contractum, S actionem eX contractu,& receptissimum,hoc est, non in deposito tantum, sed M in ceteris bonae fidei contractibus usuras venire non cX. V V h
365쪽
mora tantum, sed etiam ante moram ex pacto adiecto con . tractui,l .contractus. l.qui negotia. D. mandati .l. cum quidam s.cx locato, de usuris .L .de pactis inter vendit.
Titia cum propire dotem bona mariti possideret,omnia pro domina exegit o mouentia distraxit, qua ro an ea qua ex re marua pracepi; in dotem ei reputara iubeant . t Marce ου resondit, reputationem ras , quod proponeretur, non rntquam utriri ,pro soluto enim magis
habendum est quod ex causa mulier percepit, sed si torre usurarum
quoque raItonem arbιIer ritu recuperanda habere debuerit ira est co- putandum , ut pro quidque ad mutieremperuenit, non ex uniners summa det erit ρdprius in eam quanIitatem quam usurarum stomine mulierem consequι oporteat,quod non est iniquum.
Quod opponit Accursius I. 9. postulasset. g. I.dedam infessi nihil est, quia non ibi de sumptibus aedificationis agitur, sed de sun3ptibus refectionis. hos non agnoscit creditor,illos agnoscit,l. 3a .apertissime dicit quamuis is tutor esse no desinat, alium tutorem dari ut l. r3. s. si abfuturus de tutori b. sust. l. si tutor.de tutorib.&rat .distrati.& l.I.C. ex quibus causis tuto' res habeantur suspecti, contra in eiusdem tutoris locum, qui abest reipublic. causa, curatorem dari ait lex in omnem de curat.& tutori b. datis. & s. item qui reipubl. instit. de excu
Cur tam varie aliis locis tutorem aliis curatorem Nimiruquia nouissime in promiscuo esse coepit, tutoris & curatoris datio, quod l. tr. . de in litem dando curatore significat diem in his quae solemnitatem iuris desiderauit, id est in his acti nibus, siue actibus legitimis, in quibus tutor exigitur utrumque satisfieri ait iure antiquo & solemni, quo tutor eXigitur curatore dato , denique satis habet curatorem dari hodie, ubi olim tutor exigebatur, siue autem turor, siuccurator datus sit impuberi, habenti tutorem absentem rei pub.causa, aut valetudinarium, aut Senio confectum, vel quacumque alia ex causa, quς sit iure speciali cxcepta a regu ' dis iuris communis . Disiti co by Corale
366쪽
L.Lucius Τitius. de milit. test. testamentum notis scriptum non valet, quamuis scriptum inter liberos ex Noueli. Io7.contra quam ante constitillum fuerat l. vlt.familia ercis. l. r.C. Theod. eo tit. notae non sunt literae, neque secundum eas praetor dat bonorum possessionem, sed secundum tabu-Ias tantum literis praescriptas, solet secundum nuncupatio
nem .l. sed cum pater. F. penult. de bonorum possest . resiponde notis scriptum Pagani testamentum non valet, militis valet ex priuilegio, & inter antiquitatis monumenta refertur testamentum Sempronii Tucidam militis maxima ex parte notis singulariis scriptum, litterae certae non sunt notae quae
minimis quibusque notis scribuntur, nullam speciem litterarum habentibus, quales inuenisse Tironem Ciceronis libertum Eusebius scribit in chroni. & exempla quaedam carum extant in Tritemii Polygraphia. at quae singularibus litteris scribuntur,quibus significatur populus Senatusque Romanus,sanae sunt litterae.
Nec obstat huic responso quod dicitur obligationem c ditionalem ex contractu quaesitam filio emancipato vivo patre conferri,licet conditio non exiti terit vivo patre, sed post
mortem patris. l. 2.f. id quoque. hoc titu. quia in contractibus spectatur tempus contractus, & contraxit utique vivo patre: ergo & quod contraxit, conserre debet. denique tempus co tractus spectatur,non tempus exsistentis conditionis.
Verum ab hac sententia excipiendus est hic casus, nisi stipulatio nominatim collata sit in tempus mortis patris, pura pomortem patris dari, quae est conditat natis. Verum ab eo quod opponitur, excipienda haeccpnditio post mortem parris,excipiendus hic casus. hoc enim casu tempus contractus non spectatur, quia tempus est lex obligationis.l. vlt.D.de δε- lutionibus.& ita Bart.scribit rectissime.
367쪽
3 2 DIE FER ENTI ARVM Iursona eq.e certo, neque incena datu deicommissum videriis
Quae docet inter exempla rei dubiae, vel ambiguae, non recte inseri hanc speciem, si quis fideicommissarii nomen testamento non adscripserit, sed simpliciter rogauerit hereisdem centum dare,nec dixerit cui daret, quia ut ait, certum est & indubitatum,l.2.de rebus dubiis. Ego puto, quod nulli personae,neque certae,neque incer- tae datur fideicommissum, quod & i ncertae datur, hoc Iure non valeret,g. incertis. institu. de legatis. 3c multo minus valet, quod nec vil personae datum est. vide synopsin ad hune titulum D.
Cui sententiae videtur obstare quod est in l. 3. de instruehuel instrv. legat. detrimenta fatalia fidei commisso contineri. ubi Martinus non capiens sensum horum verborum tentabat lcgere negati uc, legato non contineri. quod reiiciendum est: nam his verbis significatur detrimenta fatalia fidei commissum mi nuere,foetus & partus au gere, NI instructo legato : non autem voluit ut detrimenta fatalia, quibus resisti
ab herede non potest, a fideicommissario praestentur ac si ni hil periisset. hic esset sensus absurdus. Ex posteriori libro Responsorum prisci Neratii primum
dabitur. l. si . de usufructu. cuius initio iampridem ostendi i gendum usufructuarium nouum tectorium parietibus qui rudes fuissent, imponere non posse, ut ex eiusdem Neratii tertio membril proponitur l.44. supr. in eandem sententiam iisdemque vErbis tectorium inquam esse legendum, non riuum, ut vulgo tectorium imponere parietibus, id est, praelinire pariotes.' Sc recte quidem dicitur rectorium imponere, ruum imponere inepte, & barbare deinde cur in pariete potius quam in solo riuum nouum ducere fructuarius prohibe retur, & mox sequitur, fructuarium etiam nihil noui operis facere, aut consummare posse, puta inchoatum a proprietario , aedificium fructuarium perficerc & consummare non posse, etiamsi aliter eo loco uti non possit, quia nec eius loci cuius communis usus nullus est ususfructus concessus velle ἀ
368쪽
gatus videtur, nisi id cum concederetur vel leguetur usus- fluctus specialiter ad lactum sit, & eius loci aedificium sui , sit scausa fructuario consummare liceat. l. y . Titius. cum depignorata action. l. Is quamuis .de solus.huic nostrae obiicit Acin cursius, ipsemet respondet rc cte. F. vlt. l.36. Publius. de condit. N demonstat. cui obesse videtur, &obcsse plurimum. l. a filia. g. vlt. ad Senatusconsule. Trebellianum,quoniam alumno legatam pecuniam, si teliator iusterit, iccnori occupari apud Sempronium , ita ut Sempronius alumno praestaret eius pecuniae usuras certas, donec alumnus pervcnisset ad vigesimum annum. alumnum autem
si sine liberis deccderct,partem pecuniae Sempronio, partem Gaio reddere iussisset defuncto alumno intra vigcsimum annum, confestim ait substitutos alumni fidei commissum petere posse ab herede.
At ne sim longus, longe est alia ratio in hac specie,quia in illa dies apposita est, non in fideicommisso ab alumno relicto, adeoque statim peti potest, scd usuris dependendis a
Sempronio non omittam cum in hoc 3. filius. pucr appelletur semel de iterum,quo nomine significa r pupillus, cumq; modo sedecim, modo quindecim annos scriptura huius 3. referat varie & inconstanter, manifestum esse delictum in numero,& pro sedecim quod bis, ac pro quindecim, quod item bis ponitur, ubique legendum csse qhintuordecim. & ut in l.
q8 hoc titu .ut patet cx lege si cui legetur. de legatis. I. causa cst conferendi legati aut ndci commissi zn pubertatem pueri, quae vero causa deferendi in decimum sextum, vel decimum quintum, qui nuli us aetatis fuit. At praeterea illo loco huius β. an repraesentetur fidei commissum dccimo quarto anno impleto, per quam euidens non legendum , an lepra sentetui fidei commissum decimo quarto anno impicto,alio
quin idem faceret repraesentare fideicommistum, S id piae stare decimo quarto anno impleto, quae duo sunx aduersa
Nec quicquam huic responso obest l. Stichum. s. si credit r. infra.quae creditorem, qui dum pro herede possidet, de- bicoria hered.tatem ad se non pertinentem, reditus hercdi-
369쪽
3 DIFFERENTIARUM tatis percusit. negat ipsum sibi soluisse ex eo quod percepit
pecuniam debitam videri. Namque ut breue faciam, alitur illo loco de possetare hereditatis ad alium pertinentis, a quo petitione hereditatis vetus heres euincere hereditatem potest . at in specie huius legis agitur de muliere, quae Iure suo possedit bona mariti ex Edicto praetoris dotis seruandae causa, quam & utique seruat 'sibi per seips,n ex eo quod percepit dotis nomine ex bonis
mariti. L. 3I. quod in stipulatione sic adrectum est, &vsuras, si quae competierint,nullius esse momenti, si modus certus no adiiciatur. D. de viseris. nec est quod huic responso cum Ac-Cursio opponas .L nummis .de legat.3. primum quia de legatis loquitur, non de stipulationibus, quia etsi legentur vel pro mittantur nummi simpliciter non adiecto numero, nec legatum hec stipulatio valet,Lita stipulatus.de verborum obligationibus .l .cum post.3.gener.de Iure dotium. I. Seio. g. modico . de annuis legatis. at si certus numerus nummorum legetur,quomodo accipienda est d.L nummis. &l .seruus. F. I. delegar. i. si inquam certus numerus nummorum legetur non adiecto genere nummorum, id legatum valet, ita tam vivi exigue res tantum debeantur,& pari ratione etiam stipulatio valet certi nummorum numeri, etiamsi non adiecta quantitate nummorum,nec inutilli iudicetur, quae ad aliquid utilis esse potest exemplo legatorum.
L ao. nihil prepani. da legat. I.
Nihil proponi, eur prohibeatur Hres adficia distrahere quorum
redituu=ontinesunt relicta,salua tamen causa legati. 3. I. omnibus quibus si commissum relictam est,addistractionem consentientibus nutu deicommiss petitionem superfuturam. Nec obstat l. 91. lib. I. quae est Iuliani, ad quem ibidem docui fideicommissarium , qui venditioni fundi per fideicommissum relicti testis adfuit, non ideo venditioni consensisse videri, atque ideo pretium cx venditione redactum ei deberi, nisi malit heres praestare fundum ipsum.
370쪽
Ex haesieriptura: sciant heredes mei, me vestem uniuersam aeres caIeras quascunque in diem mortis mea mecum habui, isti s isti tiberiis meis υiuum donasse, dominiam ad libenos benigna inlevr
ratione peninere. Licet in specie l. s. C. eodem titu. ex causa fideicommissi valere dicatur donatio, quae nusquam apparet, quia ibi confirmatio donationis testamento scriptae, quam donationem se fecisse testator scripsit,qui non fecerat,confirmatio illa pro fidei commisso est, non item quasi mortis causa donauerit quae comparatur fideicommisso, sed quasi ex donatione facta inter vivos. dominium igitur earum rerum pertinere ad libertos,quasi ex donatione facta inter vivos, quam se fecisse testator dixit, licet facta non probetur: haec scriptura testatoris pro veritate est, proque traditione vel emancipatione earum rerum, licet cas res patronus in diem mortis suae penes se habuerit: praesumitur cnim eas habuisse libertorum nomine,& possedisse eos libertos, non patronum. l. quod Maevio. in princi p. D. de adquirenda possessi. quisquis .de donat. In L. II. etiam ii. de in ossicioso testamento. vulgo legebatur, etiamsi queresa inofficiosi testamenti non obtinuerit, cum detracta negatione hodie constet ex Florent.& ex Basil. amrmato esse legendum, etiamsi querela inofficiosi testamenti obtinuerit.
Titia cum esset minor viginti quinque annis quartam heredis ma tris suae commune ibi cum fratribus mutauit saccepit pro ea pane fundum, quasi emptione intersiefacta: hunc fundum cum aliis rebus doti dedit. quaero si in integrum restus atur, se panem suam accipiat quartam,s redda fundum, quid debeat maritus facere,an contenIus esse debeat aliis rebus in dotem datis' item quaeros hiri decesserit, oheredes eius in integrum restitutioxem expissona eius puterint, es. Usipetant quartam partem : o isti fundum, an maritus cogatur ν siluere fundam, contentus in retentione lucri dotis caeteris rum
t Modestinus restondit nihil proponi, cur maritos auferenda'.