장음표시 사용
481쪽
cum tamen alias non soleat sint alterutrum praestare. at ob periuriu hic&rem amittit,& poenam infert conuentionale. Item ex constitutione Zenonis, id est,exl. penult. infra.de
dignitatib. lib. I h. viri illustres quibus hoc datur pro priuilegio, ne damnetur inconsulto principe, si tantum in causa criminali non pareant cautioni iuratoriae,iudicio sisti, cui committuntur, quasi infames ea dignitate spoliantur SI condemnantur inconsulto principe. Item ex constitutione Graeca, quae desideratur in titulo de custodia reorum, quilibet alius, qui non paret iuratoriae cautioni ,Ius suum amittit. Et ex Nouella III. tribunus militum, vel chartularius militia exauctoratur si mulieri de marito suo inquirenti falso iurauerit eum decessisse,& haec deperiurii poena. Postremo ex Nouella Leonis,&Constant.cuius Novellae sententiam tradit Harmenop. lib. I. ritu. . ei, qui ex iudicis auctoritate, vel ex voluntate aduersarii delata conditione
Iurisiurandi peierauerit, vel testi priuato, falsa lingua abscinditur. Tutor Ze administrator ciuitatis quibus comparatur, prΟ- curator qui habet liberam administrationem , si tutor potest transigere,& administrator rerum ciuitatis l. praeses. supra. de transactionibus.l.interdum. D. de furtis. ergo dc procurator qui habet liberam administrationem. Ideo nihil obstat l. mandato. D. de procuratoribus. nam
in ea lege pro decidendi, est legendum deminuendi. ut in I.
Titius. 3.vltimo. D. de administrati tuto. quae lex ostcndit tutorem non posse transigere deminuendi causa.
Datur actio ex Iureiurando in factum de peculio aduersus dominum, si seruus detulerit Iusiurandum,actori quidam trahebant Edictum ad actionem .l.quidam. D. de Iureiurando. & dabant actionem ex Iureiurando dolato actori a seruo. At lex quidam refert, illorum sententiam non probat, nam si probat obstat omnino .l.3.3. si filius. D.de peculio.quae negat act ionem dari,quod is detulerit Iusiurandum, qui non potuit consistere in iudicio, & quod ait, seruetur per exceptionem scilicet. L. I. Lsivu&rior. D. de adquirenda posscss ubi ait ma-
482쪽
aico DIF FER ENTIARUM tit. ubi nolit possidere, amittit possessionem : Gracilem ne
ubi voluit. DL. certi .g. si mammos .de rebus cred. D. Cum Vlpiano pugnat Africanus .l. qui negotia. D. manis dati . ut Fulgossius Molinaeus apertz rationem refellit, qua utitur Vlpianus. itaque plane ei est animus contradiceret. 6. Codic. si certum petat. l.Vltim .si cert.petat. Codic.oppo 'nitur. l. testium. C. de testibus.quae lex exigit s. testibus ibi uationem probari, haec t. vlt. tres tantum exigit. At hoc ita procedit, si data non sit apocha, in probanda solutione quinque testes exigimus, data apocha nullos exigimus, vel tres tantum exigimus, vel trium subscriptionem cum apocha superat so. libras auri. Pos essionis condictio est incerti l. indeb. g. sed & si omni. D. de condict. indob. l. si cxcepi. g. si par. eodem tit.his locis intelliges possessionem indebito traditam incerti condicit dominium vero indebito translatum certi condici. Obstat I. si area. ex quibus causis.cod. interpretes negant ei competere condictionem, qui tradidit possessionem quani dare non debuit. Dicendum utramque legem loqui de condictione certi, non incerti, Bc de retentione facti,non Iuris.
Obstat l .repetitio. D. de condictione indeb. quae lex dicit, non teneri condictione eum qui suum, id est, si debitumi recepit, licet a non debitore receperit. dominus Budaeus ad l. 'vit. D. de aedilit. Edicto. affirmat osse antinomiam, quod non scripsisset, si Ius aut doctissimum Iuris interpretcm Accur sum non abhorruisset, quo vitio etiam Petrus Stella discedens ab Accursio, ii, calege nescio quae monstra dixit, quae Zasus refiatauit. Accursius recte dicit, aut quod alius debet solus tuo nomine aut debitoris: si tuo nomine,tibi condictio competit, MVetus debitor ex eo non liberatur, ut hac l. s. &dicta l. 2. ad datur etiam l. in sum m. in fine. D. codem l .cum qui S. g. de peculio. l. si quid possessor. D. de petit. horcdit. si solus nomine
483쪽
debitoris nulli tum condictio competit & debitor liberatur.
l. quod nomine.& l. seruus cuiusdam . in fine de cond. inde b. l. hereditat. C. de petit. hereditat. l. indebitum l. frater. U.
ἀobstat l. huic stipulat. D. v fruct.quaelcx per seruum ait inutile esse legatum si fructus legetur sine usu, quia vix potest esse lex huic stipulat, videtur repugnare,quia ait fructum sine usu obtineri posse. Haec eo modo sunt pugnantia. regulariter fructus non cst sine usu ,accidit tamen interdum ut sit sine usu, quod explicat dicta l. per seruum g. vlti. posita hac specie, testator ab herede tibi legauit, nudum usum fundi, deinde heres eiusdem fundi fructum Titio constituit & cessit: non potuit heres in Titium transferre usum, qui tibi soli fuerat testamento adscriptus. ergo in Titium transtulit nudum fructum heres, sic fiet ut heres eiusdem fundi habeat proprietatem nudam, δίtu nudum usum, Titius nudum fiuctum sine usu: itaque in eo fundo Titius non potest habitare, M a te prohibetur illuc venire,nisi ad fructus percipiendos. Deinde constituit aliam ex l. quid tamen,& l. cum ex eo 3. Vlti. D. de contrah. cmpl. sed l. quid tamen loquitur de inauratis & inargentatis l.cum ab eo de argento coopertis quae sunt diuersa. Aliam antimoniam constituit l. vlt. & l. stipulationes. D. de verb. obligat. cum l. insulam. eodem tit. inter quas tamen 'est euidens ratio differentiae, si ita concipiatur stipulatio: insulam intra biennium fieri,non committitur ante diem. d. I. insulam. at si ita concipiatur, si insulam intra biennium non feceris. Io. dari. haec committitur ante diem, id est statim a que certum erit insulam non posse absolui ante biennium. igitur committetur ante diem,qui est conditionalis, non au rc in diem I. io. idemque est si dico non addito, ita stipulorinsulam fieri dicta l. io. g. vlt. melius Budaeus commisisset dictum . g. cum dictale g. IA .eodem in quibus continentur duo
484쪽
L. . sideicommissum vel legatum indebitum per errorem facti solutum repeti posse explorati iuris est. C. de conis dictio. indeb. inl.7. hoc ostenditur legatorum seu fidei commissorum per errorem solutorum, vel perperam condicti nem esse. l.2.& 3. D. Odem. 5 Paulus 3.sentent. tir. de legat. in sine.in fragmentis Vlpiani tit.de legat.scriptum est non es.se,superest negatio. Excipiuntur ab hac sententia legata pia Sc olim omnia legata per damnationem excipiebantur.f. vlt. inst.de oblig.quq ex contract.nast. quae quidem debita,qui inficiantur, eunt in duplu,qui ultro soluut &indebita,non condicunt. l.q.sup .eΟ.
Obstare videtur l.si procuratori,creditore ratum non habente,debitor non liberatur: sed habet aduersus falsum procuratorem,qui soluit,vi Paulus ait,l. si procuratori. D.de com dictione.causa data,condictionem ob rem dati, Vt haec I. ait, habet condictionem indebit. Haec non sunt pusnantia,ubi est condictio ob rem dati . est etiam condictio indebiti actoris arbitrio. l.vlt.D. de condict. indebiti. l. 3. g.si quis casu,D.de condictione.causa data.
Obstat quod dicitur impossibilem condictionem vitiare
Ita respondendum in hoc proposito, condictionem accipimus pro modo.vi I. Mquia. de manumissis. testamenti c5ditio impossibilis vitiat contractum, ut si caelum ascenderis, quia hi c obligatio nunquam cediti atquod datur sub modo,
statim habet effectum, de si modus ille sequi non possit,id est
statim dominium transfertur, nec reuocatur modo non secuto,nisi ab ignorante.
Obstat etiam I. ab administ. C. de legatis. in hae l. s. dedi militi,ut procuraret,quod non potest facere, in illa lege de legatis . legaui militi,& tutelam ei ascripsi,quam etiam non po-xest concedere in hac lege I .datum reuocaturun illa legatum Diuitigod by GOoste
485쪽
valet eis non administret turesam. Dicendum in illa lege non fuisse legatu relictum sub modo ut tutelam gereret, sed separatim fuisse relictum legatu & tutela adscripta,si cum posser tutelam gerere, legatarius no gereret, amittere legatum. at quia non potest, non amittit legatum,quod non expressis, eo modo ei est relictum, sub modo non vitiare, hic minuit relictum sub modo inutile legatum, dicendum erat non expressa ea condatione,non eo modo.
In l. is cum D.communi diuid.scripti libri habent ad delictum, non respondet,pro delectum,si quis dederit pecuniam euitandi tyrocinii causa,ei condictio competit. l. 3. C. de con dictione ob turpe causam, hoc videtur prima specie falsum,
cum ex utraque parte videatur subesse turpitudo. nam non est honestum detrectare mi, tiam pretio dato, non licet quidem citato ad delectum non respondere, qua ex causa olim, qui citatus non responderat in seruitutem redigebatur,vendebatur, quod tradit.l. qui cum vno. s. qui post. D. de re mili. interdum etiam aedes eius, aut villae diruebantur. I. si is cum quo. D.communi diuidundo. Ae in hac l 3. non est ita species ponenda,Vt quis citatus ad delectum non responderit, qua tamen ex causa eius rescripti
tempore, nemo coercebatur, nam utebantur voluntario milite dicto M. qui post. species est, eum qui habebat delectum
militum terrore illato ab aliquo,qui nuc tamen est miles, ve inscriptio legis 3. indicat ab eo, inquit, eum pecuniam extorώsisse ne eum deligeret & citaret, qua ex causa is quidem, qui dedit pecuniam, licet videretur dedisti,pecuniam metu de lactus, quod ille minaretur, se illum delecturum, ni pecuniam
daret,non habet actionem, quod metus causa, nam hic metus non sufficit. nam ut ea si actio grauiorem metum exigimus,ut mortis. l. cum te. de his quae vi metus causa. C. habetia: nen condictionem ob turpem causam, quia turpiter non
dedit, qui perterrefactus dedi Aonetis quod quis minabatur, subterfugiendi causa, at qui ob eam causam accepit, turpiter accepit, & ob id tenetur non tantum condictionuaccepti , sed etiam concussionis crimine extra ordinem. concucere est pcrterrefacere , concussio est, cum quis
486쪽
terrore illato aliquid ab aliquo exprimit, contra si quis in
furto vel adulterio deprehensus adhibito metu mortis, aut vinculorum pecuniam dederit: habebit hoc casu actionem quod metus causa.l.nec timorem Sc sequent. D. quod metus causa,condictionem quasi turpiter accepti non habebit cum dc turpiter dederit.l. 4. D.de condictione ob turpem causam. atque ita componitur harum legum dissidium.
Post mortem heredis aut legatarii, relictum legatum non valet.*. post mortem. instit. de legar.6 post mortem. instit. de inuti lib. stipui. quamuis fidci commissiim ita relictum valet, quia latius accipitur, & non tam obligationet aliqua iuris, quam eorum qui sunt rogati, pu ore continenrur, itaque ab herede heredis recte relinquitur. l. si fuerit. D. de legatis 3. Vlpianus ti t. de fidei commis in fragmentis,itaque in fideicommissis nihil refert, utru m dixeris, cum morietur citam heres, vel cum mortuus fuerit. nam dc ita relictum fideicommissum, cum morietur heres, post mortem heredis relictum vidctur. l. II. f. filio delegat.3. l. I.s. si emancipat. D. de colla. bon.at in legatis &stipulationibus,eorum carum ue,quoad fieri potcst,
Inducta est haec disserentia subtilis, inter cum morietur,
cum mortuus fuerit, ut hoc modo non Valcant, illo valeant. f. ita quidem. insti .de inutilibus stip. l. quodcumque.F. I. D. de ver b.obhgationi b.haec omnia Iusti manus.perturbauit, ac primum quidem constituit post mortem heredis aut legatarii legari posse; post mortem etiam contrahentium, recte stipulationem contrahi. l. scrupulosam. infra de contrahend. stipulation. ex qua l. erat consequeus superiorem re gulam iuris antiqui esse iublatam,quia tamen nominatim ea l. scrupulosam, non fuerit sublata, est edita haec constitutio quae eam tolleret nominatim, quq c X constitutionibus nece sario concluduntur,non statun habentur pro legitimis nouae constitutiones sunt stricte accipiendae,id est quae ius vetus abrogant, ita sunt accipiendae quibus peruertiturius civile, veNou. de hered. ab intest. veni.semper est accipienda stricte,
487쪽
id est in propriis terminis, filii fratrucu patruis succedunt in stirpes, hoc continetur illa Nou.quid si soli filii fratru sint an
succedet in stirpes, hoc videtur esse cosentaneu illi Nouellae, sed tamen quia hoc nominatim cautum non est ea Nouella, ut Aeto sentit sequemur ius vetus,&eos dicemus succedere.
in capita. Consequens est nihil referre, quis heres instituatur post
mortem suam,an cum morietur, qua in re differentia erat, nainstitutio post mortem non valebat, cum morietur Valebat. . . . Lextraneo.C.de heredib. instit.an differentiam eam dicemus manere in hac specie fc sane quia noua constitutio eam omisit, quod nouae constitutiones omittunt, pro omisso est habendum tutam a cis dissentio. Debeo Stichum,aut Pamphilu sub disiunctione electione habeo soluendi quem velim, per errorem utrumq; solui putaris,me Vtruque debere coniunctim,quaeritur,an ut solue di, ita condicendi,quem velim habeam electionem Celsus, Vl- .pianus, Marcellus creditoris esse arbitrium dicunt, retinendi uem Velit, quasi iam nunc creditor debeat alterutrum subisiunctione .l.si non sortem.spen. D. de condictione inde bugi.arg. l. 4o. g.I. de fideiussorib. Iuliani debitorori electionem datvpetendi quem velit, cuius sententiae vestigium est in I. cum is in princi. D.de condictione indebiti, idom Papiniano videtur,& Iustiniano probatur.l.pen.C.eod.f.penui. l. si nono .
At si in hac quaestione Iulianus a Celso dissentit, conseques est,ut&in ea dissentiat,quae sequitur, si is qui Stichum, aut Pamphilum debet, per errorem putans se Stichum pure debere, Stichum soluerit, et Celsus non restituit electionem, atque adeo condictionem non dat. l.si is cui legatus. D.de legatis. 2. Iulianus ei dat electionem. l. cum is . F. vltimo. D. de condustione indebiti, quod etiam sententiae Iustiniani congruit. discordat saepe Iulianus a Celso,ut in specie legis si prinCurator. D. eodem. quod ex Iuliano traditur, est contra Celsum,& in l. I.g. I. D. de usu fruct . accrescend . idem contra Celsum l.3c Proculo. D.de Iegatis .2.
488쪽
' a cc DIFFERENTIA RVM casus l. plane si duos D. de condictione indebiti. duo rei Stuchi aut Pamphili,utrumque pariter solucrucit, an condicent partes minime. quia nec soluere potuissent partes. sed is condicetur insolidum,quem creditor reddere voluerit,cum plures soluerunt,necessario electio reddendi, siue retinendi creditori seruatur, cum unus soluit, electio cst soluentis. Oh seruat. lib. 8. D .
Dos tenetur fisco ob munera vel honorem gestum amarito,quia dos constante matrimonio est in bonis mariti. Constante igitur matrimonio ea fruetur fiscus ut maritus nee est dicendu ,hoc esse speciale in primi pili causamam non solum id obtinet in eius causa, sed etiam in omnibus causis munerum ciuilium. l. 3. hic quae ait non in dotem: nam dos tenetur ob ciuile munus mariti,parapherna non tenentur,id est caetera uxoris bona non tenentur. Quod si mater in specie l. q. C. ne uxor pro marit. suo nomine soluerit errans, habebit condictionem indebiti, multo crgo minus de reliquo conuenietur. ad hoc pertinet l. operas. D. de operis libertorum l. creditor. C. de usuris, ex quibus generaliter colligitur, solutionem partis, nihil preiudicare, si non debeat. Obstat huic sententiae .l. cum de in rem verso. D. de usuris.
ubi usurae quae sunt praestitς longo tempore,& in posterii rς- stari debent ob id solum,quod sint diu praestitae, de quo tint. praestitae usur2 dotis a defuncto,dos ipsa a successore petetur. Obstat etiam l. i. C.de fideicommissis. ubi si legatum annuum, id est alimentorum, sit praestitum triennio continuo, an futurum etiam perpetuo debet praestari. videtur ergo partis solutio,aut certi temporis praestatio Obligationem confirmare & constituere. Respondeo ad legem, cum de in rem verso. D. de usuris. praestationem longi temporis, praesumptionem facere in re dubia,de qua etiam eranis apud imperatorem .ambigebatur de debito, multa faciebant pro petitore id est actore, hisce accedat diuturna praestatio, at in re certa,ut in hac l. q. prae
statio partis nihil praeiudicat, id est, si constet eum qui praestitit, non debere, sed alium, vel a nemine deberi id quod est. Praestatum.
Resp. ad Li. C. de fidei commissis. legatum fuisse debit .
489쪽
dubitabat de tempore ; virum esset relictum incertum tem pus,id est in certos annos, aut quoad viueret legatarius, haec erat quaestio.hetes dicebat relictu in certos annos, legatarius in perpetuum, id est, quoad viueret, pro Ieeatario facit praesumptio, si triennio acceperit,sussicit triennium in tali causi, ait lex alimentorum,scilicet qui trienio accepit alimenta: accipiet & in futurum nisi probauerit heres,suiste relicta alim ta in triennium duntaxat,quia iacit praesumptio alimcntari v. denique pensionum solutio praesumptionem inducit. l. q. de non numerata pecunia. I cum de indebit.D. de probationib. probationem inducit,vel facilinon ius, non obligationem.
L .vltima huius tit.ait commendati compensationem non habere locum.
Hoc tamen videtur falsum, nam excepta est sola causa depositi.l .vit.de compensetionibus .l .vltim. C. depositi sunt illae leges Iustiniani, sed ante Iustinianu idem obtinuit. Pau
lus 2.senr.tit. depositi praeter eam actionem commodati,com
pensationi locum esse verum e st, non tantum si id compensetur, quod contraria actione commodat commodatarius cuquo agitur,sequi potest.l.in rebus. g. vlt. commodat i. sed etiasi id compensetur, quod ex qualibet alia actione comodatario debetur.l. Lucius. D. mandat i. qu ae lex ostendi vigenti comodatario conuenienti obiici petitionem mutuam, quod plano est Compensare .l. I. C.rerum amotarum, conclusio igitur, in actione commodati locum este compensationi sicut in caete riS: exceptam esse solam actionem depositi: quid igitur dicedum ad legem vit. huius litaego nuquam cogitaui in l. vir. Copro Nwmodati esse legendum commendati,quod titul .non permittit,sed dixi mmc legem esse notandam, quasi erratum compositorum,in quom manus incidit haec eonstitutio cor rupte habens commendati, pro com odati,& ideo non ani, maduerso mendo,eam sub hoc titulo posuerunt, ammenido sublato debuerunt ponere sub titulo dcppsit in quo sunt. etiam duae leges eorundem Imperatorumae commendato.
l.6.&9. exquib. in aliis Codicibus perpera etianehabebatqr
490쪽
commodatus, pro commendatus . commendatum nihil est aliud quam depositum. D. Amb.li. de Tobiaca. H.commedaintum est depositum, quod custodiatur, causa alicuius comissi. Isid . s. depositum est pignus commodati. nihil igitur in hac loge m cito , quia istulus non patitur, nihil muto, quia locum, non Eommuto,errorem Triboniani, &prauam collationem indico.
Si pater filio pecunia credi iusserit, non ideo videtur pe misi Ioe,pignoris obligationem .l. dominium. D. quod iussu. O Ponitur l. si permittente.C.ad Macedonianum,ubi filius rem Patris pignori posuit,sine voluntate patris, qui & pignus darex .lox significat pignus valere. IV Uriam hoc ideo,quia hic filius postea patri successit,successi mo pignus conciliatur.. Itom Opeonitur l. s. ubi optanendum est, iussu patris non laturo filio familias,datam pecuniam a creditore cum uris, sed ex iam acceptum pignus,licet non inuito patre. L. n. depositi, C.pugnat cum l.euidenter. D.de exception rei iactica at,quae ait non proficere exceptionem rei iudicatae eond Gmnato, sed dicedum est, id no verum esse generaliter. l.7. f. Plane ς Od xitu .si ad fiscum peruenerit hereditas caduca aut vacan , & eam vendat, iam ereditores hereditarii cum fisco, R Mi hς eo itatem vendidit non agent,sed cum emptor utili actione, l. i. C. de hereditata vel actione Vendita. t eum
ebi bona. D. de iure fisci. . .
scri Pt ione, qVae leges tuentur eos qui a fisco emunt,& eQS i bcranc Omnibus achionibus tam in te quam in persona. dc nati l . . ad Hersu emptore, cesset omnis motu S.I. Omnis acti Q.