장음표시 사용
531쪽
praeterierit omnes homines,nec sussicit a o. haec collectio non est vera, nam lex ait iuris constituti loco haberi aquaeductum, cuius Origo hominum memoriam excedit iuris constituti, inquam loco haberi, id est memoria illa est iustus titulus , at si usu vicennii acquisiero aquaeductum, habeo praerogatiuam illam usus, sed semper dicetur seruitus illa non esse iure composita,ni si ius eius probetur,at recte dicetur imp sita, cuius memoria non extat,& ita illi loci explicandi sunt. vi s lis incoata sit & cotestata per procuratorem, Cond cnatio fiat in procuratore qui lite contestatus est,non in dominii qui lite cotestatus no est. no obstat I .nihil .C.de procuratori b. naquod ait nabit referre, procurator detur ante lite contestatE, vel post, ideo pertinet ut intelligatur recte utroq; tepore procuratore dari, non etia vi Martin' interpretatur auctor huius opinionis quod procurator datus post lite contestata paritercu domino litis condemnetur,atq; si datus fuisset ante litem contestata, hoc no vult, l .nihil nam semper in eum est facienda condemnatio,qui litem contestatus est, qui iudicium accepit, siue sit procurator,siue dominus litis. Nihil etiam obstat Martini sentetia i .libere. D.de negotiis gestis,in qua aperte amicus, ut ex anteriorib' apparet ab initio defendit causa absentis & nomine eius lite cotestatus est,ide damnatus culpatur,si non appellauerit, cum ipse ab initio lite susceperit quod si post lite contestata a domino,& eo absente causas allegaret absentiae eius, non vulgaretur ob omis. sam appellationem, quia nec appellari potest a sentetia dicta . in desertorem litis, id est qui post litem contestata contumaciter abesse coegerit. Nihil etiam obstat l. si quis cum vel licet. g.pen.D. de pro
curatori b. Nam ut breue faciam in l. licet. 6.penuit .non dicitur procuratorem condemnatum interuenisse post litem contestatam, unde poncndum iure covenienter procurato rem litem inchoasse & praeterea in l. si quis cum . dominus litis procurator dicitur, quod verbum calumniantur vulgat us& Ioannes auctores diuersae sentctiae, dominus litis etia recte dicitur, qui litem contestatus non est, quia res ad cum pertinet M ad eum redit. siue ei sue in procuratorem eius dictasς sententia, item actio iudicati datur domino litis, & in do
532쪽
minum litis, denique ut lis id est res in iudiciu deducta ad eupertinet,ita & ad eum omne iudicati commodum & incommodum redit, nec dicitur,minus dominus litis qui litem comtestatus non est, quam qui contestatus est. L. si arbiter datus a magistratibus cu sententia dixit in libet-tate morabatur quavis postea in seruitute depulsus sit,sente-tia tame ab eo dicta,habet rei iudicatae auctoritate.C.de semtentiis & inter. cuius eade est ratio quae l. Barbarius Philipp. D. de officio praetoris obstat. l. nulla copetit. D. qui & a quibus manu. quae ait nulla competere libertatem datam ab eo, qui postea seruus pronunciatus est,Vel apparuit, S valere tamen dicimus acta,quae apud eu facta sunt, tanquam iudicem vel magistratum,qui postea seruus apparuit,&ait illa lex nulla competit libertas, id est,neque ciuitas Romana,neq; Latina libertas, nam & peregrinus, licet liber si, manumittendo, i que ciuem Romanum facit, neque Latinum, nemo potest dare alteri quod ipse non habet. obstat ecia definitioni .l. Barbarius Philippus quod argumentum a contrario colligitur.l.
I. de testamentis C. nullum esse testamentum,quod obsignauit is qui postea seruus pronuntiatus est. nam ita demum ratuait esse testamentum, si testes, qui testamentum obsignauerunt, omnium consensu, liberorum loco habiti sint, nec eis, hucusque mouerit controuersiam status. ergo ex contrario, siquis cui ex signatoribus mouerit controuersiam status de probauerit non esse liberos . non valere testamentum, his ut
respondeam dico, separanda esse, ea quae quis egisset, per se solus auctoritate sua,ut si manumisisset, si testamentum fecit, ab eis quae gestir auctoritate publica puta populi aut principis ut si princeps aut populus eum praetore fecerit, quae gessit per se solus auctoritate sua,ut si manumisit,si testamentum focit, rata haec non sunt. si postea seruus apparuit, atque gessit auctoritate principis aut populi, visa principe aut populo
designatus fuerit praetor, tamen ea rata sint, ut liceat dicere, scut dicitur, iudicium infantis suppleri auctori rate tuto ris. l. quamuis.f. infans. D. de adquirenda possess. veluti Iitatis causa, ne quod actum estsemel rescindatur in fraudem eo. rum,qui apud cum egerunt.
venditio bonorum dcbitoris,quae sequitur cessione bono-
533쪽
rum,non irrogat infamia,quia no fit nomine debitoris, cuius iam amplius bona non sunt, sed fit nomine creditorum, quibus bona cessa sunt.l.debitores. C. ex quibus causis infam. iris rogatur. quod ait l. bonaquς creditoribus cessit debitor, creditores non posse inter se partiri,sed pretium redactum ex vcnditione eorum. haec Videntur pugnare cum l. vlti. C. qui
bonis cedere possunt,quq dicit in rebus partiendis, suam vim singulis creditoribus officio iudicis seruari, ergo probatur partitio rerum debitoris. Respondeo,illum locum esse accipiendu resumptis verbis, quae praecedui in lectione quidem de qua agitur in lege vitima. non esse differentiam inter creditores hypothecarios, Mchirographarios,sed in rebus partiendis esse differentiam , ut sua vis, id est suum ius cuique seruetur,ut scilicet hypothecarii suas hypothecas praecipuas ferant, reliqua bona veneandcommuniter pretio inter creditores diuiso.
Praedo tenetur interdicto unde vi, quia praedo semper pro possessore habetur, quoquo modo desierit possidere praedo semper vim facere videtur Sc hoc est quod ait l.I.hconseque- ter de vi & vi armata,neq; his obstat quς prima fronte obstare vide zur. l.3.s.si quis. D. quod vi quae ait diserte cum qui se iudicio desedere paratus est,uni facere desinere, sed loquitur Iex de eo,qui initio operis faciendi cum prohiberetur ab eo, cuius interea opus non fieri, ne opus faceret, satis obtulit iuvdicio sisti. hic vim facere desistit,qua incoauit, quia inter ipsa. initia rerum emendat, si is qui vi prohibui agere velit,ac possivim peractam,puta poli deiectionem nihil agit,qui se iudicio. . defendere para; us est, quia seruis agnoscit bonam fidem, sed quidquid ex his rebus, quas per vim occupaui intercipit , ad
Nec obstat huic sententiae l. si cum exceptione. D. quod . metus causa, quae statuit idem esse ius, unde vi, &actionis quod metus causa. nam ut ad legem respondeamus, cui Accursitus illictim de obscure , satis eum teneri in tri plum & ut intelligamus' quod dicimus, praedonem etiam Mus rei quae perit, teneri, siue ea res fueraῖ peritura.
534쪽
apud actorem, sue non :ab hac sententia excipiendus est e sus unus 3. quatenus. puta si perierit post condemnationem praedonis,intra tempora iudicati .nam hoc casu res ei perit in. terim,quq non fuit aeque peritura apud actoremsed si suit aeque petitura apud actorem, quae perit intra tempus iudicati,
tunc reus relaxatur a condemnatione praestandae rei in actione,quod Metus causa. Non relaxatur etiam a condemnatione poenae in triplum, &hoc est quod Accursus ait hoc loco ibi in casu g.quatenus satis est praedonem teneri in triplum,
absolui autem a praestatione rei. Reuocatur autem precarium interdicto,quod precarium dicitur,quo tenetur etiam haeres eius qui precario rogauit Maccepit l. 2. C. de precario.l.quqsitum .s. Ultimo. D.eo. Neque: huic iententiae obstati. cum precari O .F. vll. D.eodem tit. vel l.
cum haeres. D.de diu crsis & temporalibus praescript.quae negant. hqrede cius qui precario negauit teneri interdicto precario. Nam breuis distinctio rem expediet in hunc modum haeres eius tenetur interdicto precario ex persona defuncti, ex sua persona puta,si in possemone permaneat, non tenetur interdicto precario, quia nullas ipse preces adhibuit, & precarium finitur morte eius, qui precario rogauit l. cum precario .s. vltimo, atque morte eius qui precario concessit. l.curae initio. D.eodem tit. sed hqres precarii possessoris, si post mor, te eius, in possessione permaneat, tenetur interdicto de clandestina possessione,quoniam ut ait eleganter Paulus primoi sent. tit.de interdictis non precario,sed cla possidere videtur. Ei soli qui precario concessit existente actione ciuili ve
Iuti cx stipulatu, quod sibi cauerit, is qui precatio dcdiz, non .est nccesiarium interdictum precarii, l.& habet. s.cum quis. D.deprecario. Nec liuic sentcntiae obstant,l. 2. g. penulti m. . l. duo .F. vlti. D. eodem. quae de interdicto etiam dant actionem praescriptis verbis,quam do, concedo esse ciuilcin,& his legibus ita respondeo, initio nullam fuisse actionem prodi hade precario, proptereaque de magis fimile donationi, sed postea ex costitutionibus, sed etia ue precario dari ciuile actio. praescriptis vertas,laoc colare,quia alesaid est simile commodato, &ciuilifactio praeseriptis verbis datur ex omnibus iae. gotiis quini nox du, quκ ciuibbua negociis in ciuitate nimis
535쪽
itum re eeptis M usitatis, & propriu nomen habetibus adsimilia sunt, ut ex permutatione, locatione: itaq; in re controuersa dubitationis tollendae gratia. l. si gratuita. D. de praescriptis
verbis. ait ex ea causa, neq; danda actione commodati ut Vi- uianus voluit, neq; interdictum de precario. vll. habet .ga. deprecario,sed tanquam eX precario quodam & nouo negotio simili tamen commodo actionem praescriptis verbis.l. 2. deae dificiis priuatis.C.SI l .caeterae. g. r. D. de lega. I. probat ex alia domo in alia domum, quaedam transferri posse, Ut marmora, statuas, lunas, non tantu intra eande Urbem, sed etia ex urbe in alia urbem maxime labentiu parietum ut ait l. 6. huiustit .de aedis priuat.sed ei vehementer obstat l.7. quae vetat ex eadem vel alia prouincia colunas vel statuas, quae sunt ornatus S cultus aedificiorum auferri vel moueri. dicere possis transsationem,tamen Ornatus quae sunt labentium parietum
permitti. dicta l. 6. quoniam ita lex scripta est. Sed quaeso animaduertete quavis l. 6.ita scripta sit, videtur
etiam non labentium parietum ornatus ex mente legis transferri poste,quoniam labentium parietum, quod ait exempluvia um est causae, quae nos impcllat,ad transfercndu ornatum unius domus in alia, quo exeplo no excludutur aliqcaus',quet
nos ad idem Compellere possunt.alii dicunt in i m. translationem columnarii est statuarum, eam tantum prohiberi quq fit promercii,non ornadarum aliarum aedium causa, hoc alii dicunt,hoc vaticinantur & diuinant, nam in l. I.hac de re nullum verbu ,haec lcgum pusna, Vtcumq; nobis eludeda est cui non laboraremus, si l.7.esset integra,at non esse integra apparet ex l. I. C. Theo. de indulg.deb.&l. 2.eod.C.de itinere muniendo.& l. I 8. cod. C. de cursu public. quae habent eandem inscriptionem,& subscriptione, eundem ordinem,& cudem Consulcm,&exillis in inscriptione legis r. est scribendum adauicianum, non ad vicianum, inuenio nominatim translationem marmoru,quam priuati faciunt,quorum marmorunomine nemo negauit,significari non tantum rudem S insectam materia, sed etiam facta, puta columnas vel statuas marmoreas .eam,inquam, translationem nominatim permitti ind. l. I.& hoc tantum ea lege prohiberi ne ad trasserenda marmora priuatorum in ciuitatibus vehicula vel iumenta pro-
536쪽
uincialium quae vocat charisits ou bestes a porter charges. ne igi tur ad transferenda marmora priuatorum vehicula vel iuia uenta prouincialium in ciuitatibus ad Canalem commoneantur , addita ratione, quod non sit aequum otiosis aedium cultibus quibus verbis notat columnas & statuas proviniacialium patrimonia lacerari, analem Vocat ea l. viam publicam. Opponitur l. 2.C. de pignoribus.l. 2. in T. pari. C. qui potiores in pigno .sed ut Ioannes notauit recte,non loquitur etiam
ea lex de eo, qui specialem S generalem hypothecam habet, sed de eo qui generalem tantum, quem ait in aliis bonis debitoris, quae volet CXerceri ea generali hypotheca, praeferri posteriori creditori, qui habet specialem hypothecam, nulla est ratio conciliandae legis rem alienam. D. de pignoratilia actione, cum lege si Titio. Codic.de pignoribus. nulla est ratio corrigendi, ut fecit Alciatus in l. rem alienam. sed dissidii causa inter Paulum & Modestinum haec est, quia Modestinus diutius vixit quam Paulus. nam peruenit Modestinusvsque ad tempus Gordianorum ut probat aperte t. F. Cod .ad exhibendum te verisimile est ea aetate inualuisse ex Aquitate, ut non minus, hoc quam illo casu daretur creditori vitialis hypothecaria,& maxime obseruandum illam l. si Titio e se ex lib.3 . differentiarum Modestini, ut sit verisimile, aut Verum potius libros differentiarum Modestinum ex Paulo,cunis fuit studiosus, proposuisse hanc differentiam inter hanc de illam specicni, quam proposuit Paulus in l. rem alienam, scilicet adiecisse hodie ex aequitate sublatam csse disserentiam de utroque casu dari creditori Vtilem hypothecariam, etiam hoc casu posteriore, ut heres ratum habeat pignus, quod defunctus contraxit, idque patiatur sibi auferri,licet doco nihil pepigerit, utili actione hypothecaria, quod defunctus debitor cui successit, de eo pepigerit. Partus ancillae pignoratae,qui eduntur vel nascuntur apud debitorem, vel heredem eius tacite pignori esse creduntur. l. i. Codic. si pignus pignori datum sit. l. fidei usibi impetrauit. in fine. t Paulus.* I. Digest. le pignoribus. cui obiicitur. l. si conuenerit. s. si fundus. Digcst. de pignorat. actione. Disit iroo by Corale
537쪽
i. r. in principio. Digest. de Salviano interdicto , quae leges
partum ancillae pignoratum apud emptorem ancillae natum, statuunt venire in pignoris obligationem , quod omnino pugnat cum illa distinctione. l. Paulus. s. I.&re diligentius inspecta, ita videtur haec omnis res expendenda, & discernen- esse, ut dicamus partum ancillae pignoratae editum apud emptorem, non venire in pignoris obligationem proprio iure Taciti pignoris, quia nunquam fuit in bonis debitoris, licet apud eum conceptus sit ob id ipsum, quia non ut Stoici sentiunt a quibus nostri auctores imbuti sunt, antequam in lucem editus sit εἰ ideo in hac l. I.auctores nostri non concestionis, sed editionis locum spectant, tamen in actionem
ypotheeariam, qua creditor persequitur rem pignori obligatam, recte dicam venire foetus eius rei, dc fructusti paristus editos apud emptorem aut iure expressi pignoris, id est, si conuenerit nominatim, ut pignori essent & cxtem foetus fructus vel partus t aut venire arbitrio iudicis tanquam obligatos. l. si fundus. g. in venditionc. in fine. D. de pignoribus. Et facile admittitur ab interpretibus odio , t inquitant, usurarum. at illud videtur esse falsum. primum illud, ut pignus acceptum Ob usuras tantum, non possit retineri ob sortem chirographariam tantum,quod proponit dict. si in sortem,& pugnat id omnino cum hac constitu tione: at fortiter
defendi potest in s.si non sortem. sic este legcndum , si in sortem duntaxat, non usuras, Ut docuit obseruatio s. I s. sed esto nihil mutemus, ut volunt refractarii quidam , nulla alia adducta ratione certa Sc perspicua, qua socient concordiam huius constitutionis in dicto g. I. si in sortem. nihil, inquam, mutemus, nam & Basilica nihil mutant. nam & non est cur ob usuras chirographarias,denegemus pignoris retentionem quam ob sortem chirographariam, nam odium usurarum,
quod interpretes isti rei affingunt, iure ciuili nullum est, nihil denique iure ciuili adscriptum odio usurarum, dcnique iure ciuili non sunt odiosae usurae,nam & quod dicimus, ut pecuniae creditae usurae non possint peti ex pacto facto incontinenti in credenda pecunia quod est verissimum. l. 3. supra Codic.de Uuris.l. Titius. D.de praescriptis verbis. l. idemque
538쪽
sc DIFFERENTI ARVM-6.si Titio. D.mandati,quod ,inquam,dicitur fieri odio usura-rv.falsum cst,&verissima causa huius rei in eo possita est,quod pacta incontinenti adiecta contractibus stricti iuris, quale est
negotium creditae pecuniae,non perimant actionem, sed e ceptionem tantum,nam Ut etiam actionem perimant est reinceptum tantum in contractibus bonae fidei. l. in bonae fidei eo tractibus. C.dc pactis .l. iuriS getium. F. I. D. eo.
Aduersatur l. lecta.C. de reb. cred.quae pactum inesse dicit stipulationi strictae, non ut actionem perimat, id est ex parte
actoris,sed ex parte rei,ut perimat exceptione tantum.&probabiliter rem omnem sic explicabimus & hanc constitutionem cum illo. s. si non sortem, sic in concordiam adducemunit c constitutio loquitur de duplici sorte de duabus sortibus, nempe hypothecaria & chirographaria, nempe soluta hypothecam lorte ob chirographariam pignus retineri posse: Noloquitur de sorte de ustitis sicut ille . ut vel ob sortem chia
rographariam solutis usuris retineatur pignus acceptum in usuras duntaxat vel contra, ut ob usuras chirographarias -liata sorte retineatur pignus acceptum in sortem tantum, Mnon est recedendum a finibus,quos haec constitutio circumscripsit, quia cum sit singularis,restrictius accipi eda est, proinde dices non improbabiliter constitutioni locum esse si agatur de duabus sortibus, hypothecaria dc chirographaria, nons de sorte chirographaria & usuris hypothecariis, &haec est
sententia Placciatini. . 'At constitutioni huius titu. ob chirographariam. C. valde obstat l. solutum. ν.si sortem. D.de pignorat.actione,quae docet pignus Oblatum in usuras tantum , siue ex pacto siue ex stipulatione dc bitas, usuris solutis, non posse retineri obsortem chirographariam. & idem esse lex ostedit ex diuerso, ut pignus oblatum in sorte tantum no possit retineti ob usuras chirographarias, di hoc qdidem Verum esse probat. l. 4. C.
dc usuris. l. II. desesiones siue exceptiones ad intercessores eraten di,quibus reus principalis integro manete statu munitus est,constat. C. de exceptionib. seu prςscriptionibus.veru huic sentetiae obiicitur. l. M si quis. D.si quis cautionibus.quae l. ait
eo qui datis fideiussoxibus, promiserat stipulanti iudicium sist in diem corrum, ut fit eo, inquam, mortuo, vel capite
539쪽
minuto, id est, mortuo ciuiliter ante diem, quo sisti debuit, fideiussor non tenetur. ergo capite minuto debitore etiam fideiurar liberatur: sed hoc casu ratio est, cur & fideiussor liberetur , sicut debitor qui liberatur morte naturali vel ciuili, quia desiit posse sisti in iudicio, antequam committeretuP stipulatio iudicio sisti, id est, ante diem exhibitionis, S quo
sisti debuit: nam si post diem quo sisti debuit,id est, post com
missam stipulationem,si moriatur debitor, vel capite minuatur , proculdubio cum fideiussore utiliter agi potest, quod non exhibuerit hominem condicto die, ut in l. si decess. D. qui satisd. cogant. L. II. scrupulosam. C. de contrahenda & committenda: stip. tollit.veterem differentiamIuris veteris inter pactionem vel stipulationem ita conceptam cum morieris dari,quae valebat l. 48.F. I. εc penult. D. de verb. obligationibus. videt.si fuerit. D. delegat. 3. de l. r. s. si mancipato. D. de collatio.
L. I2. magnam. C. de contrahenda N: committenda stipulat. tamen multis in locis dicitur moram non fieri, nisi i te ellato debitore. l. mora. D. de usuris. l. si ex legati causa. D. de verbor. obligat. Recte docent tere omnes non pertinere ad obligatio nes,quae diem habent certam, quia in eis dies pro interpellatione est, quod item Icum filiusfam. g. vltimo. D. de verbor. obligat. ponit interpellatum fuisse eum qui in diem promi st, mouere nos nullo modo debelmam de idem ponit l. traiectitiae, de nautico foeno. interpellatum fuisse eum qui promiserat ad diem, quaei tamen non erat necessaria interpellatio,debitore obligato ad certam diem.
L. 27. eodem tit.sed valde obstat l. vltima. . emptor. C. communia.de legatis.quae ex stipulatione duplae pro euictio ne ait agere, Mon posse eum qui sciens mala fide ab herede emit rem alii legatam,vel per fideicommissum relictam pure Vel sub conditione, ne agere exempto propter meliorationc ,sed tantum exempto ad pretium recipiendum, etiamsi
540쪽
nihil conuenerit de cuictione, & quod ea lex ait, vel satis significat, ex empto cum agere posse de pretio recuperando, etiamsi nihil de euictione conuenerit, quod autem hi lex dicto. g. emptor. non esse emptori actionem in duplum, vel in id omne quod interest propter meliorationes, si sciens emerit ab herede rem alii relictam. hoc mirum in modum pugnat cum eo quod diximus,sed Accursius recte notauit,etiasi rationem omisit,id esse singulare in eo casu.F. emptor. 6c cursi singulare in illo casu ratio, ne quis sciens temere accedat ad emptionem, quae fit contra iudicium & vltimam volu tatem defuncti, quae est religiosissime conservanda. L. 2. nemo praeiudicio suum esse recte vindicat, quem pereuntcm contempsit. de infantibus expositis. C. Obstat. l. m. patrem. C. de nuptiis. quae indicat, patrem qui filiam exponit, non amittere patriam potestatem, cum penes eum velit esse arbitrium collocandae filiae, si quis alius exposuerit inuito vel ignorante patre: fateor patrem non amittere patriam potestatem, sicut dominus non amittit dominium partus ancillae,si ancilla inuito vel ignorante eo partum
proiecerit de exposucrit, sed domino vindicanti puerum, quem ancilla sua exposuit se ignorante dc inconsulto, obstat exceptio doli mali, nisi educatori restituat sumptus alimentorum & disciplinae,LI. hoc tit. γObstat quod dicitur tacito consensu populi legem obliterari,i.d quibus. D. de legibus.l. Vnica. initio. C. de caducis tollendis. qui; est alia vis consuetudinis ut abroget legem, nam & desuetudo id est,non uti lege,est consuetudo , priuatio actionis est actio, quia nec desinit populus uti lege, quin incipiat uti suo more legi contrario. Respondeo, consuetudine longa legem abrogari, hoc non esse legem vincere, sed vincere lcgem est in ipso conflictu,dum vivit lcx & viger, nec dum consuetudo obtinuit per omnia in iudicio, aut consensu omnium, neque percrebuit, sed tantum gliscit, & inualescit, & increscit superare. Caeterum ubi lex penitus exoleuit taCito inueteratoque Consensu, plus valet consuetudo, etiamsi sit usurpata paulatim contra leges, nisi reducatur lege antiqua, ut ecce lex Pompeia vetabat in Senatum Bythimicarum ciuitatum adscribi cui em