장음표시 사용
611쪽
DO DIFFERENTIARUM titia. De hypothecaria Marcianus scribit in l. s is qui bo-
na. 6. I. Digest. de pignor. & ait creditorem qui amisit posscssionem πιυς is non hypothecaria,sed in factum actio ne uti solere, nimirum quod antichresis proprie hypotheca non est. Recte autem ait soleremam id quoque tentari potest hypothecariam creditori competere: idque Azo notauit, sicut & debitori pigneralitiam competere idem Marcianus scribit in I. si pecuniam. D.de pigner.action. rario nauatim er dep uatissimum esse g.Equ. ἀ-b-.ι lui Mnafri.
Quod accidisse Papiniano ostendimus lib.a. Obseruat.c. 37. ut sontentiam a se relatam in librum decimum quaestionum lib. 27. mutag et, idem Scaeuolae accidisse ostendit Vlpianus in l. qui bona. f. si quis duobus. D.de adquir.rer. domin. Quod enim is lib.2. Quaestionum, de duobus bona fide posissessoribus scripserat, quando ex alterius re seruus alienus aut Iibet homo aliquid adquirit,id resipiscens li. u. retractauit. Et quidem lib.2. partem duntaxat ei adquiri, ex cuius re seruus vel liber homo adquisiisset: partem vero alteram, quae socio adquiri non potest propterea quod ex re eius non est ad dominum vel ad ipsum si liber esset,pertinereScquola scriptum reliquerat,vi apparet ex t sed & si quid. f. si duos. D. de usu se. quae Scaeuolae sententia cum repetatur in d .g. si quis duobus, Uterque locus inter se comparadus est, ut quemadmodu duo. menda,quae in s.si quis duobus inesse existimamus, tollenda sint, intelligatur. His primdm verbis quaestio ab Ulpiano proponitur in s. si quis duobus .n quis duobus bona Destruiat trigia uiret ,s singulis ex resua; quod autem ex re alterius est, utrum pro parte ei cui bona Destruit, pro parte domino,si strumsit aut sit, bersit ei cui bona de feruis, an vero ei debeat adquirere Dium,ex cu ius re est,uideamus. Haec eadem quaestio in duobus fructuariis& bona fide possetaribus proponitur in s. si duos. videlicet
Virum id pro parte, an totum quaeratur ei, ex cuius re est.
Quod si pro parte quaeri dixeris,pars altera socio non dabitur nec enim ex re eius est sed vero domino si seruus sit, velli liber sit, sibi. itaque Pandectas Florentinas non sequor, in
612쪽
quibus,ut superius proposu'mus sic habet text. s. si quis duobus. uslibersit ei cui bona Deseruit. O Inni modo enim legendum cst, aut siliber*sibi an vero Zec. Tum sequitur: duanubeciem Scaeuola quoque tractat libro secundo qu.estionum. Ast enim alienu, serum duobus bona fide seruiat, or ex unius eorum re adquμrat rationem facere,ut ei duntaxat in solidum adquirat. Sed falsum lioc est, si ita legatur. Nam libro secunio Quaestionum Scaeuola bona fide posse stari ex cuius re seruus quaerit, partem duntaxat adquiri scripsit, Vt traditur in j. si duos: ideoque ex eo pro In solidum, Panem in g. si quis duobus, legendum esse
omni adseucratione confirmamus. id enim dc quae sequuntur exigunt, quae in P. Florentinis male pumnis et se distincta. q. si duos indicat.Sedsi assciat, inquit eius nomen, ex cuius restipulatur nec tabitandum esse ait quin eisoli adquiratur. A d d itu r at iaexceptio in F.si duos,puta iusiueimstipuletur. His igitur duobus casibus exceptis, non ci solidum, sed pars dumtaxat adquiritur ex sententia Scaevolae. At ut postea subiungitur in si quis duobus quamuis nec nominatim, nec iussu eius seruus stipulatus sit, Scaevola in inferioribus quaestionum libris probauit solidum ei adquiri. quae sententia obtinuit. Id autem probauit lib. I3. ut apparet ex l. si alienus seruus. D. de stipui. serv.quae ex eo li. sumpta est, ut vel hoc solo inditio quam sit necessarius nobis a Iacobo Labito proditi Indicis vias, satis liquere possit. Sed haec lassiciat. Quod enim inscriptio huius capitis pollicetur, luseaucissimis Versibus iam perfecimus. variasse Scaevolam ostendimus,locum deprauatissimu emendauimus.Verum N hoc forsitan superaddidisse iuvabit, male in eadem i. qui bona. g. generaliter. P. Florentinas negati C-nem habere in illo loco, tauod autem non ex re. Vt enim quod ex re bona fide possessor ei liber homo adquirere Mon potest, . veluti possetaris rem eam sibi adquirit. l. liber homo in prin. D. de stipui .serv.non sic quod non ex re bona fide possessoris sibi adquirere non potest,id possessori adquirit. nam etsi non ex re bona fide possessoris ei nominatim stipulatur, non magis ci adquirit, quam possessori seruus alienus, aut fructuario seruus, qui ci non ex re sua nominatim stipulatur, I. sed etsi
quid. 3. quςstionis. D.de usust. l. I.f. I. D de stipulat. seruorum.
Denique fieri nullo modo potest, ut libcr homo possessoti,
613쪽
quod eve eius non est,adquirati, Quinimo inutilem esse sti. pulationem, quam.possessori, quod ex re eius non est,ideo adquiri quia ipsi nequeat, verius est. Ergo non negatorie in eo paragrapho est legendum, sed hoc modo, Guod astem ex re eiu sibi adquirere non potest: ei adquisiturum, cui bona de seruis. Confirmatque hanc lectionem l. liber homo. D. de stipulati seruor. ubi hominem liberum licet Stichum, qui suus est, sibi adquirere non posse ex re possessoris ostenditur eum possessori adquirere,non quidem quia in peculio eius sit, hic enim Stichus si in peculio esset nulli adquireretur.ὶ sed quia si hic liber homo eiusdem seruus esset , sibi quidem non posset adquirere, illi tamen adquireret. Qui igitur sibi non potest, alii potest.
Ut in aliena silua vel agro venari & aucupari possum, ni
dominus prohibeat.L3. Digest .de adquiren. re r. do. ita& in alieno lacu vel stagno piscari. l.iniuriarum .in fine. D. de iurenam eorum animalium quorum fera natura est, tamdiu domini sumus,quamdiu ea inclusa habemus , aut mansuefacta, ut fera .si in vivariis habeamus, aut pisces in piscina, aut aues in ornithone, aut apes in alueo: certe eorum domini sumus. At si in silua sint etiam circumsepta, vel inctagno, aut lacu, aut in arbore, quia in naturali laxitate sunt, nostia non sunt, Et hoc colligo ex l.3. l. item feras. D. de adquirend. possessio.
Quiet etsi de possessione loquatur,& eum qui non sit possessor
consequens continuo non sit etiam dominum non esse, natura ramen ferarum hoc exigit, ut amissa possessione, M amicsum dominium dicamus, propterea quod statim atque possessione nostra abscesserunt, omnibus patent iure gentium. Alia veto est masuetorum animalium causa. nec enim ainissaeorum possessione etiam dominiu amittitur. proinde qui in sua silua aprum, vel ceruum capit, vel in suo stagno piscem: non proprium aprum,uel ceruum,vel piscem capit,sed nunc
primum occupatione sibi eius dominium parat. Similiter qui in agro Titii aprum vel in stagno Titii piscem capit, non proprium Titii aprum vel piscem capit, sed iure gentium
614쪽
a per vel piscis antea cum nullius esset,in capientis dominium transit,ut indicat l. v sufructuarium. D. de usu fruct. Haec Romani prudentes,qui ius gentium propius subsequuti sunt, ita censuerunt. mores tamen ubique passim lus gentium subegerunt,adeo ut ne in flumine quidem publico piscari, neque in agris libere venari,aut aucupari liceat. Eum vero qui non permissu domini in alieno quid horum fecerit, puto nihil sibi adquirere,idque probare l. in laqueum. D. de adqu.rer. dom. quae aprum qui in plagas incidit, necdum apprehensus est, non aliter meum fieri ostendit, quam si in meo vel in alieno permissu domini laqueum posuero, cui ita haeserit,aper ut diu colluctando se expediturus non fuerit.
n regula Cataniana pertineat ca hereditates repticatur. π l. D.
Regula Catoniana pertinet ad ius antiquum, quo dies legatorum cedit a morte testatoris. Ad legem Iuliam & Papia, quo cedit ex apertis tabulis, non pertinet: & ita iam duobus commentariorum nostrorum in locis legem ultimam. D. de reg. Caton.interpretati sumus rectissimc: Eadem ratione regula Catoniana ad conditionalia legata non pertinet.I. caetera. g. I. D.de legat.lib. I.nec ad ea,quae ab aditione hereditatis cedunt,cuiusmodi est legatum usus, ususfructus, habitationis legatum seruo legato relictum. l.cum legato. D. quando dies leg. ced. Illud quaeritur,an pertineat ad institutiones. Et sane cum sicut ad legata conditionalia non pertinet, ita non pertinere eam ad conditionales institutiones respondeaturint. Placet, D .de reg. Cat. quod scilicet in conditionalibus institutionibus solum existentis conditionis tempus spcctetur. l. liber.f. si heres. D.de hered. instit. consequens est tam ad institutiones puras, quam ad tesata pura eam Catonis sententiam pertinere,idque aperte definitur in leg.penuit. D. de di- Uerfreg. ivr.antiq.& g. in cxtraneis.de here. quai. & difi& inleg. si a Primo D .de lib.6c post.& verissimum est. Di recto tamen obstat l. 3.D.de reg. Catoniana. Catoniana, inquit, regula
non pertinti ad hereditates. Sed,ut breue faciam, quod apud Vlpianum tit.qui hered .inst. poss. saepe accidisse librorum scri-
615쪽
ptoribus ostendimus,ut libertatis&hereditatis nomina inter se confunderent, de alterum pro altero ponerent, idem eos eommisisse affirmo in illo loco.Itaque sic lego, Catoniana re-goti non pertinet ad ubertates: cuius sententiae ratio apertissima est. Libertates enim ab adita hereditate cedunt. s. libertatibus. C. de cad.toll. l.nam cum libertus. D. quando dies legat. ced. l. lulianus. D. de condic. dc demonstrat .l. qui putat. g. fin. D.de adq. hered. l.qui testamento domini. D. qui testam .sac. possunt 3d probatur quoque l. generaliter. f. si homini. D. de fidei c.li .l. si priuatus. f. vlt. Qui & a qui b. Ideoque mox eo- in loco iunguntur libertatibus ea legata quae post aditionem codunti Neque, inquit, ad ea leg/ia, quorum dira non mortis tempore,
I 0. i aditam hereditatem cedit.
Imp. Constantius A. ad Leontium Com. Orientis. apuisep iris, inquit , post auum intestatum defuncti negat heredem, monuiauipaternis cipere facultates non potest, maxime emancipatus, nisi per bonpossionem ad huiusemodi bene scium peruenerit. Hoc rescriptum ut obscurum esse existimetur, Accursit interpretatio facit, quae nutat vacillatque adeo, ut certi ex ea quid stain tuas,vix colligere quicquam possis. Mihi huius rescripti species apertissima videtur. Si post mortem aut intestati filius de, lata hereditate priusquam se immisceret decesserit, nepos ex eo dubitari potest,an auo heres sit. Si filius miscuisset se, nihil
dubitaremus: nec enim tunc nisi per patrem nepos aut hereditatem obtinere posset. At si filius non miscuerit se,& decesset it, dubitatur, an nepos auo heres sit. Et sane si patris sui, id est,si filii hereditatem suscipiat,suscipiet etiam aut hereditatem transmissionis iure,quoniam sui etiam ignorantes parem tum hereditatem ad heredes transmittunt l. apud hostes. C. de suis de legit. lib.l.2. s. si quis ex liberis. D.ad S.C. Tert. At fine pos nolit filio heres esse, an dicemus eum auo suam heredem futurum Minime vero,idque in emancipato nepote dicemus facilius,quam in eo qui est in potestate aui. Sed tamein utroque idem iuris est quoniam in suis heredibus successio non est. l. I.,.sciendum. D.de suis dc legit.her.Tempore enim
616쪽
delatae hereditatis eu filius in ea hereditate praecessit. A t defendi potest daturum praetorem cibonorum possessionem. Vnde liberi.&: hoc sentit in eo rescripto. Constantius, cum sit positum sub titul.Vnde liberi, quod tamen in C. Th. positum est sub tit. de maternis bonis & mat .gent. quoniam in ea Constitutione reliqua pars quae amplior est, est de bonis materni generis,cuius particula relata est in l. Is. C. de iur. de lib. neque vero poterit nepos aliter admitti ad successionem aui, quam si bonorum possessionem unde liberi admiserit. nec enim iure ciuili inuitatur. Igitur ut emancipatis omnimodo est necessaria bonorum possessio unde liberi, cognatis unde cognati.l .a.LVlc. C.Vnde legir. ita hunc nepotem omnimodo necesse est si velit auo succederc,praetoris beneficio uti. Hanc autem bonorum possessionem praetor dat non tantum suis, sed etiam non suis liberis inspecta natura potius, quam iure legitimo .s.emancipatus f.minus de here.quae ab intestat.defer. Dicet forsitan aliquis huic nepoti recluso liberorum iure dari potius ex seqvcnti parte bonorum possessionem, id est, unde legitimi. sicut post mortem fratris intestati fratre superstite moriente delata necdum agnita hereditate fratris, filiufratris constat non admitti ex illa parte,unde legitimi vocantur, clim ideo non sit legitimus, quod in legitimis successio locum non obtineat,nec detur. Unde legitimi nisi legitimis Iegumue tuendarum causa l .sed cum patrono. D. de bonor. possi. Verum mitti ex parte. Vnde cognati F. placebat. de legit. agna.succes. Sed haec dissimilia sunt,nam qui non sunt legitimi. possunt esse cognati. At liberi qui non sunt sui, nec iunt agnati. l. scripto. Digest. si tab. testa. nullae ext. l. de bonis. g. I.
D.de Carbon.edist Huic igitur nepoti neque ut suo unde liberi,neque unde legitimi dari potest: ut nepoti tamen ei bon. pomessio unde Iiberi datur.
Paulus in l. 2.*.vltim. D.de interdict.datis exemplis interdictorum apiscendae , reciperandae , retinendae possessionis: Sunt, inquit, Interdicta, ut diximuι,duplicia tum reciperan-
, qMam apscenda possessionis. quae verba mihi magni erroris
617쪽
suspecta sunt. Moveor quia Paulus ait,ut diximus, quas supra oste nderi t qusdam esse interdicta duplicia,tam reciperandet, quam apiscendae possessionis. quod tamen certe non dixit, sed hoc tantum initio legis demonstrauit quaedym esse in te
dicta duplicia,veluti Vti eossidetis , & Vrrubi. quibus etiam adiungi potest veluti posse rium quod inter riuales redditur. De aqua .l. I. f.si inter riuales. D. de ad qu. quot. & aest. quae
tamen non ideo duplicia appellantur quod sint 8c reciperandae de apiscendae postessionis nec enim ad has causas ullo modo pertinent sed quia in eis uterque tam rei quam actoris partes sustinet.l. si duo.3 s D. Vti postid. l. I. f. proponitur. D. desuperfic. 3.tertia. Instit. de interd. Tum vero quis hoc fando vnqtiam audiuit,aut quis hoc animo concepit unquam, dari poste interdicta tam recipcrandae quam apiscendae possessioni,pNon est difficile studioso omnia iuris praetorii interdicta colligere. Colligat igitur omnia,percurrat,excutiat. Vnum si inuenerit quod tam ad reciperandam, quam apiscendam possessionem pertineat, nolo posthac mihi credi quicquam de iure ciuili affirmanti, in quo tot iam annos ita me exerceo, ut adsequutusnrahi aliquam videar S docendi, & interpretandi , & respondendi facultatem. Apiscimur quod nunc primum nanciscimur. Reciperamus quod amisimus. Quod amitimus, habuimus. Qu9d nunc primum adquirimus, non habuimus. Igitur dici hoc non potest quod amisi sum reciperamus idem etiam simul nunc primum apisci: aut quod habere incipimus, &reciperare nos. Sed ncque dari intcrdictum potest, quod partim ad reciperandam, partim ad apprehendendam possessionem pertineat. denique nullum est interdictum duplex tam reciperandae quam apiscendae possessionis. Fateotcsse interdicta tam prohibitoria quam exhibitoria. l. i.f.I. D. de intcrdich. Vt intcrdictum. Deliberis exhibendis quod licci exhibitorium sit, tamen pro prohibitorio est. l.3.g. I. D. dc lib.exhib. Esse interdicta tam prohibitoria quam resti tutoria l. .f.cdm praetor. D. ne vis fiat ci, qui in posis misi. erit. l. I. g I. D. de aqua quotid. Maest. Nego esse tam reciperandae quam apiscende. Nec pugnantia dico: nam apiscendae itemque reciperandae uaterdicta omnia restitutoria sunt. Hoc igitur dico no posse dari interdictum restituto
618쪽
tium quod sit & adipiscendae &reciperandae possessionis gratia comparatum. Quid igitur Anerrasse Paulum dicemus Quin imberraste potius librarios transportatis his exi . . verbis, Tam reciperandae , quam adipiscendae posse sonis, in eum l. 2. F. vltim. de quo disputamus. Hic enim fuit ordo quia esse debuit. Positis interdictis retinendae poliessionis, Paulus scripsit in hunc modum , sunt interdicta, ut diximus, duplicia:
vel, ut legitur in quibusdam editionibus, Sunt autem interdicta ut dixιmus duplicia. Id vero dixerat In legis initio, interdicta retinendae, veluti Vti possidetis este duplicia. Sequebaturalia Vlpiani definitio his verbis. In interdictis tam recuperanda quam adipiscen possessionu exinde ratio habetur fructuum, ex quo editasvnt,non retro. quae verba ideo addita sunt, quia in interdictis retinendae posIessionis fructuum ratio non habetur, sed in restitutoriis dumtaxat interdictis, cuiusmodi sunt adi . piscendae S reciperandae. l. Videamus. f. in Fabiana. D. do usur. Sed ea verba cum essent ab aliquo interprete addita in margine,postea in contextum recepta fuisse, aliena tamen sede, ut dixi, coniecturam facio exl. I. f. ex die. D.unde vi Mde vi armat. ex quo eam VI p. definitionem ductam esse ut existimem, verborum & inscriptionum similitudo facit in ubi Vlpianus ea verba non usurpat, nec profecto in interdictis reciperandae quae duo tantum sunt, unde vi & de vi armata, quamuis fructuum ratio habeatur huic definitioni locus est, sed in caeteris ait interdictis, id est in caeteris quae perinde restitutoria sunt,atque unde vi,cx quo edi ta sunt, non retro ha- . betur fructuum. Itaquc ea potius Verba Vt omnino expun- Santur, auctor sum . . Explicatuν l. cum secietM. P. pra si ρ
A quo tempore Iuri ciuili operam dare coepi, nulla me lex diutius torsit quam l. cum societas. D. pro socio. nec plane etiam nunc ausim dicere eam a me legem intelligi. Afferam tantum probabilia quaedam. Ait Vlpianus, Cum societarad emendum coiretur, ct conueniret, ut unu3 reliquis nundinas Id
619쪽
DIFFERENTIARUM uti nundinae pro epulis accipi possint, non video. Tum quid
sit a negotio dimittere, non intelligo. Deinde quod obscutius est non solutis epulis, quorsum detur actio ex vendito,& ei ob eam causam qua ratione locus esse possit, adsequi nullo modo possum. Postremo quia in aliis editionibus ita legitur. Cum societas ad emendum coiretur es conueniret, ut unus reliquis nundinarias epulaπ praestaret, evique ad negoitum dimitteret, utra sit lectio verior,subsisto. Ad hanc tamen posteriorem procliuior sum. nam & Cicero pro Rabirio postumo in negotium mittere eodem sensu dixit. & in Paradoxis ad deferendas diripiendasque prouincias dimittere, &simili formx
Vlpianus in mercedem mittere in l. quaesitum. s. si aliqua. D. de instru .vel instrum.l. Gellius i. v. t dolescentem victus quarenis digratia in mercedem missum.Τeri . lib.de virg.vel masculum a duob. amplius ad negotia mittunt. Inita igitur ad emendu cietate, couenit inter socios ut unus nudinarias epulas prς- staret,reliquos in negotium mitteret. Hi negotiati sunt, non luuntur epulae, habent in cum qui epulas non praestitit, cxlege societati addicta actionem pro socio: actionem ex vendito ipsi non habent. Haec enim venditori datur: nihil autem ipsi socio vendiderunt. Rursus ex empto actionem non habent. Ipsis enim is qui epulas praestare debuit, nihil vendidit,ut frustra Accursius exponar, ex vendito,id est. ex empto. Igitur pro socio dumtaxat actionem habent. Puto tamen eum qui vendiderit his qui in negotium missi sunt,dum unus epulas parat, non in eos tantum qui emerunt, sed in eum
etiam qui epulas praestare debuit, quasi & ipse emisse videatur, qui hac de re societate contracta socios in negotium misit, ex vendito actionem habiturum, & hanc esse sententiam l.cum societas. Nec enim qua fini datur actio pro socio, eadem atque adeo noc eisdem actio ex vendito datur. Similitet vero M venditori non in eum dumtaxat,qui alterius mandato emit,sed &in eum,qui mandauit, ex Vendito actio coin- petitit. Iulianus .f. si procurator. D. de act. empl.
Ne agrorum culturς boues abstraherentur,inuenio Imp.
Constantinum duo constituisse: Primum, ut ne ob ciuilia
620쪽
debita boues aratorii pignori caperentur l. executores. C. quae res pign.oblig. post . quae lex sumpta est ex C. Theo. lib. 2. tit. 3o. 3c in eo quidem nihil de boue aratorio sue Basiliensem, siue Paris. editionem consulas: sed ut Anianus in dicat compluria Cod. Theod. cxemplaria, quae in manus nostras peruenerunt, legendum siccst ut in Cod. Iustin. si uos aratores,aut boues aratorios. Quod amplius est de instrumen. to aratorio. in Cod. Iustiniano additum a Triboniano videtur , qui etiam intercessores eo in loco interpretatus est exequu- rores, ut in l. ne quis. C. de ossic. rect. prouinciae. Eadem verbratione Attica lege mactari boves aratorios non potuisse
AElianus refert Variae historiae lib. s. his verbis: ' πιο ι 'ρν πιν- α λις α οτρον, η Ρ πω τῆ οἰμωξη mn Φωλ , οπ B Ozr γεωργο υτω πιλητm καρια- τω υινω . Et Plin lib. 8a Iudicio Pop.Rom. in exilium acta eum,qui bovem aratorium occiderat, & ex Varrone socium laboris de agriculturae N quasi colonum occidi, dum bos occideretur : quo spectat etiam Constitutio quaedam Valentis,
cuius meminit Hieronymus lib. 2. aduersus Iovinianum. p. Ualms, inquit, nuper legem per Orientem dederat,ne quis vis lorum carnibus vesceretur, villisuti agricultura prouidens. Deinde id eodem fere tempore Constantinus sanxit, ne boues aratorii etiam deficientibus his qui cursui publico destinati sant, ab his qui iter faciunt, abstrahantur. l. I. C.Theod.de cyrsa pub. ang. & parang. Iter fit plaustris & vehiculis, hisque iunguntur boue ., non tamen aratorii. Aristot. in Oecono m. do boue aratorio scribit in hunc modu m , ωκίαιν πις
Si pater post dotem datam & nuptias contractas stipulatus sit voluntate fitiae diuortio facto dotem reddi recte stipulatus est I. quotiens. D. solui. matrim. Est igitur patris propria repetitio dotis, denique est utilis repetitio atque efficax. Pugnat tamen cum hac sententia l. post dotem. D. codiltu. quae patrem post dotem datam & nuptias contractas stipulantem
voluntate filiae 'iuortio facto dotem reddi,ac deinde sequa-