장음표시 사용
641쪽
tametsi duobus locis vitiatus esse videatur. Quod enitri ait, uia domitis earum rerum causa sit qua nauis gratia parentur es
earum pro quibus mercedem abquu acceperit, ut vulgo accipitur dissimilem esse causam armamentorum 8c mercium quae vehendae locantur quasi harum actura omnium contributione sarciatur, non etiam illorum, ita ut non accipiamus verba
ipsa ossiciunt. nam Sc quod ait generaliter, liquis, de quolibet conductore qui quid faciundum susceperat ut accipiatur
necesse est, non de nauis magistro tantum, &consequenter quod ait, earum rerum pro quibud mercedem aliquis acceperis, de mercibus quas magister certa mercede vehendas conduxerit accipi non potest,quia etiam non pro mercibus ea merces
magistro datur, sed pro vectura. ac prςterea verius est similem esse earum rerum causam quae nauis gratia parentur, id est, armamentorum quae δερ - nomine significantur, unde in idiotismo charaeparate, & earum rerum pro quibus aliquis artifex mercedem acceperit, puta instrumentorum quibus opus quod faciendum locatum es 4 facit, pro quibus atque adeo pro manu pretio,pro factura mercedem accipit.nam ut congruenter subiicit, se si faber incudem aut masteum steteris, non imputareIur ea qui locauerit opus,significans & simili modo si nauta in nauigatione armamenta fregerit,ruperit, perdide tit,hoc non imputari vector bus qui mei ces vehendas locauerunt,denique eandem esse causam armamentorum nauis, quae 5 instrumenta dicuntur l. 3. eodem S instrumentorum cuiusque artificis aut fabri. itaque supradicto loco non δω-mitu sed simitu scribendum esse censeo. nam & a Verba commutari saepe V numque ccdere loco alterius exemplo addiscere licet sumpto ex l. qui fundum s. qui bona pro empl. αl. Cum quis g. de peculio. Desolui. Est & aliud vitium in extremo Commate illius s. sed si voluntate vectorum vel pro Pter aliquem metum. Legendum enim est sine disiunctione ut Odostediis legit, Sed si volantare vectorum propter aliquem metum. nec enim ab eo quod proposuit, si conscruatis mer-Wibus aliquid nauis exarmauerit, nullam collationem faciendam esse, duos casus excipit, sed unum tantum vi l. 3. &s. eodem si voluntate vectorum propter alIquem metum, Naufragii scilicet, quem variae in mari causae concitant,
642쪽
exempli gratia, arbor sit caesa, quae res saepenumero nauem periculo liberat iuxta illud Lucani, Arborib- eaesis flatum esse rixest mentem. Caeduntur mali faciIius, quam eruuntur. Initium vero eius legis iampridem memini me exponere & quidem luculenter obseruat. 3.ca. a. secundum cuius distinctio nem etiam accipiedum moneo,quod eadem lex ait in s. cum in eadem,contributionem expediri actione ex conducto in stituta aduersus magistrum,agentibus cum magistro scilicet ex conducto dominis iactarum mercium si loca in naui conduxerint in quibus merces ponerent, vel ex locato si merces vehendas locauerint.
Quod Accurtas ad haec I. 23. De adopr. postrema verba, nuptiis tamen etiam eorum prohibitis, notat in huc modum, me tamen, id est, haec particula Tamen, aduersatur ei quod de matre dc uxore adoptantis dicitur :& hoc perpetuo, sororem autem soluta adoptione accipere possumus, pugnat . omnino cum ea lege quam intestimonium vocat, videlicet cum l. quinetiam. ν. patris da rit. nupt. quae filium adoptiuum soluta adoptione per emancipationem aperte ait matrem adoptatoris Uxorem ducere posse. ergo non perpetuo inter eum Sc matrem adoptatoris nuptias prohibitas esse.
Et verissima tamen est meo iudicio Accursit sententia. nam si perpetua prohibitio est inter filium adoptiuum M eam quae uxor fuit patris adoptiui leg. I 4. in princip. & f. nunc videamus de rit. nupt. eo quod quasi Nouercae locum tenuerit, quamuis neque Nouerca proprie fuerit, quia per adoptionem adfinitas non adquiritur l. q.3.penulti. De gr. & adfineque mater,ut ais d. l. 23. item si perpetua prohibitio est inter patrem adoptiuum & eam quae filii adoptiui uxor filii, quamuis neque nurus proprie,neq; filia fuerit d.l.I4 in prin. illa ratione sola, quod quasi nurus fuerit, & consequenter quasi filiae loco ut nouerca quasi matris loco, consequens est dicere Meadem ratione perpetuam prohibitionem esse I ter filium adoptiuu & matrem patris adoptiui quia & si auia filio adoptiuo non fuerit dict. I. as, tamen quasi aviae locum Diqitigod by le
643쪽
tenuit. & sancta perpetuo memoria apud nos esse debet, ut eius quae matris aut filiae quasi vicem & locum tenuit, sic de eius quae aulae,& uno Verbo quae parentis Vlcem & locum tenuit in infinitum, nec tanta religione colenda nobis est memoria sororis quondam adoptiuae aut fratris quondam adoptiui filiae quae simul cum fratre fuit in familia patris adoptiui, aut materterae patris adoptiui, quas emancipati uxores ducere possumus. & materteram utique patris adoptiui
facilius, quia fili afami l. patris adoptiui vel eiusdem neptis ex filio Latre nostro adoptiuo, qui in eiusdem patris adoptiui potestate est alioquin ante Christianismum licui Gset fratris filiam uxorem ducere) agnata nobis fuit & cognata, matertera autem eiusdem agnata non fui t, sed neque cognata, id est, matertera magna. Puto igitur in d .l. quin etiam S. patris,aliis legentibus,matrem,aliis,materteram, quod & aliis pleri'; locis accidit in auctoribus tam nostris quam alienis, utramque lectionem rem asisse, nempe hoc modo, PaIris ado- 'iur mei matrem, aut materteram,aοι neptem exsilio. c. sed retinendam tantum cam csse quae habuit materieram, non etiam matrem. Pudor enim & modestia non patitur, ut emancipati a patre adoptiuo matrem eius quae auiae pene loco fuit nobis, ducamus uxorem.& vero in d. l. 23. collata quondam uxor patris adoptiui, quam constat nec soluta adoptione uxorem duci posse da. 14. cum eiusdem patris adoptiui matres,id exigere Videtur, nempe Vt ab Utraque, quod & utraque imaginem de speciem quandam apud nos rectae lineae parentis habuerit semper abstineamuS.
Si ususfructuarius usumfluctum fundi alii locauerit & moriatur intra tempus locationis, proprietarius ad quem usu D fructus rediit, colonum repellere potest, nec necesse habet heredi fructuarii cauere de indemnitate, quia finito usufructu morte fructuarii heres in quem v suffructus non transiit non tenetur colono,ut frui praestet leg.9. S. I. Locat ion. cond. quia defunctus usum fructum tantum locauit non proprietatem. Locationem proprietatis heres seruare debet t. qui
644쪽
fundum eodem titulo, non locationem usu sfructus. Non item locationem fundi dotalis morte mariti soluto mattimonio. nam ut DorOthςus siue qui scripsit -κῶν aiein l. 6s. De ivr.dot. maritus in rebus dotalibus instat fluctua tii est, eaque ratione seruus dotalis marito adquirit ex dua-.bus tantum causis, ex re mariti,& ex suis operis,ac si heres instituatur seruus dotalis,vel qui ei lege ur aut donetur,non ab ter id marito adquirit quam si contemplatione mariti relictum vel donatum sit. non etiam si contemplatione mulieris vel solius serui,exemplo fructuarii leg. 2I. 6c 22. De usu frustleg.aditio De adq. her.d. l. 61. leg. hinc quaeritur F. I. De pecul. eodemque exemplo dicimus morte mariti soluto matrimonio heredem eius non teneri ei qui a marito iandum dota lem conduxit,ut praestet perfrui licere . qua de causa de Ieg. 21 .F. vlti . tu .mat. loquitur de matrimonio diuortio soluto,non de soluto morte mariti. maritus enim ipse quamdiu vivit qui
contractum locationis cum conductore micuit, contractus
fidem implere debet,atque adeo si sibi bene consultum velit, non debet fundum dotalem mulieri restituere sine cautione de indemnitate aut de locatione seruanda. Locatio igitur transit in heredem locatoris sicut conductio in heredem conductoris .s vlt. Insti .de locat. si dominus quis aut quasi dominus fundum vel aedes locauerit non si quasi fructuarius vel quasi maritus qui fructuario comparatur. quod summcnOtandum est. I it.De iuris c acti ign/rantia.
Nocere &non prodesse diuersa sunt, sicut nolle & non
velle. Noccre cst damno adficere, non prodesse est neque lucro assicere neque damno eximere. Nolle est palam refragari Sc contradicere, no velle est tacere S pati, vel secundum Aristotelem, nolle dicitur is quem poenitet cius quod per errorem fecit, quem ic nos venia dignum iudicamus. l. si adulterium. . incestum. D.adi. Iul.de adult. l. aliam. C. de his quae Vt ind.aus. Non velle is qui no corrigit factuna. Est item aliud velle,aliud no nolle,ut indieat l. rs scientiam. D.de trib. act. cui male quidam adiungui. l. 3. D. de diu. reg. ivr.cum in ea sit legeia - Diqitiam by Cooste
645쪽
Iegendum exl. 4. D. de acquir. hered. &s libris: se snon seste quipotest oviasse. Item aliud est fateri, aliud nonne iagare.l. qui tacet. D. de diu. reg. iur. At sicut nolle saepe significat non velle. l. in eo iure. . inuito. D. de rit. nupt. l. In ultum.
D.de serv. urb.l. filiusti .f. inuitus. D. de proc. ita & nocere in terdum significat non prodesse. Et sane quod dicitur, ignoratiam iuris nocere,ita accipiendum est,non pro de me. l. regula in pri. D.de iur.&sac. ign. Error facti lucro adficit& damno liberat. Error iuris neque lucro adficit neque damno liberat. Caeterum neque hic, neque ille error damno adficit, & hoc est quod dicitur, Iuris ignorantiam in damnis non nocere. l. 7.& 8. Deod.tit. nempe damni peream nihil adferri. Vt ecce, Quod quis ius ignorauerit non habetur pro confesso, sed quod ius ignorauerit, non ideo habetur pro non confesso. l. 2. D. de confess. Q ad quis ius ignorauerit, non ideo non habet condictionem indebiti, sed quod ius ignorauerit, norvideo danda ei est condictio quae ipso iure non competit. Ne igitur dixeris ignorantiam iuris nocere, id est damnum adferre sed nocere,id est, non prodesse. Sic in l. 3. D. ad Maced .
hoc facit ignorantia iuris ut denegetur actio, sed non obstat quominus denegetur. Sic Ze in aliis speciebus non subiicit e ror iuris poenae quemquam, sed neque subducit. Et ab ea regula excipiemus quide milites S minores, quibus iuris ignorantia prodest, non tantum ut ne damnum faciat sed & ut lucrentur M adquirant: non tamen feminas vel rusticos. Nam iis certis tantum casibus subuenitur l.s.f. prohibendi. Dig. de his quae ut ind.ubi Prohibendi, sic accipiendum est a petitione hereditatis:& de persona in muliere, de conditione in milite aut rustico, de aetate in minore exemplum poncndum. l. si quis in graui .F. si quis ignorans. D.de S. C. Silian .l. si quis id quod. f. doli. D de iuris d. om. iud. leg. Diuus. F. pcn. D. ad leg. Corn. de Al.& dc feminis exemplum est elegans apud Harmenopulum lib. I.tit. 3. in fine. Regulariter crgo nec sexui, nec rusticati iuris ignorantia prodest. Gregorius Narian Ze-
γηΜαν. Et hoc est quod ait l .regu. f. sed turis.superiorem repu-
646쪽
DIFFER ENTI ARVM iam ita accipiendam esse, si sit Iurisconsulti copia, vel si quis ipse satis iurisprudentia sua instructus sit , quasi si diceret, parcendum esse rusticitati & imperitiae, sed hoc fieri petrato, id est, certis tantum casibus. Non exigimus quidem ut omnes Iurisconsultorum artificia didicerint, sicut ut omnes patresfamilias Magonis vcl Cassis Dionysij libros, sed communem eorum quae legibus continentur, intelligentiam in omnibus exigimus. Haec oportet scirς inquit Aristoteles nec quod ea sciat quisquam,
ideo Iurisconsultus est. Sunt enim certae leges & constitutiones in promptu publice propositae, ut cuiuis eis cognoscere& describere liceat. l. 2 D. dei v. & fac. ign. Contra Lacta omnia incerta & recondita sun r,eorum ignorantia sicut iuris suispina non est semper. Verum tum etiam non exigimus, ut sint omnes veluti Corycaei quidam,Vs omnia odorentur,perscrutentur, inuestigent. POsIciat his addi alia quaedam,sed haec si tenueris,illa sponte sequentur.
Non parua est iniuria,siquisse inique,& immerito moerere fingat nostra causa, vel quasi doleat vicem nostram: cum innocentes simus,& rei per calumniam fortasse iudicio delati,vea quasi opprimatur,& vexetur a nobis, ideoque si ita ficti moeroris indiciis publice utatur iniuriae faciendae, & inuidia nobis concitandae causa,actibne iniuriarum tenetur. Moeroris indicia haec ponuntur in l. II. g. haec autem fere. D.de iniuria, ut si lugubri, &squalida veste utatur, M eo habitu sequatur nos assidue , ut apud Senecam proponitur x xx.
Controuersia libri vi. vel si publice lugeat condicionem nostram, qui rei iudicio delati simus quo genere quodammodo testatur vere nos eo crimine teneri. Item si demittat barbam, submittatue capillos, id est,si non tondeat. quod etiam moeroris & luctus fuisse signum, idem Seneca eodem loco declarat. Barba, inquit, demissa sordidatus ad vos veni: MSuetonius in Augusto, i deo consternatum ferunt, τι barba, capistoque submisio , caput interdum foribus 1kideret vociferans,
Quintili rare redis legisse inemque vidis quem damnis marsum
647쪽
ae lugubrem habuerat memorans. Sic habent veteres libri, quorum auctoritate 5 superiores Ciceronis locos me correxisse lectorem nescire nolo.Ouidius.
Ad ice demisse lugentis more capillas. Sed sunt hac de re& alij complures auctorum loci. Reis quidem ipsis licet barbam, capillumque submittere, & vcste sordida uti atque etiam cognatis, & adfinibus qui in reos inuiti testimonium non dicunt, non tamen ceteris l. vestem D. de iniur. nam ceterorum moeror in reos tacitum testimonium est. Fuisse autem id summo dedecori Romanis barba& capillo uti maiore intcrpres Graecus ad eam l. II. adnotauit his verbis, μμυμ a quod velissimum est.
Cum quaeritur an liceat transigere de crimine,hoc quaeritur,an transacti, siue pactione iure reus possit se crimine absoluere quod in crimine inferente poenam sanguinis, veluti maiest.& parricidii,iure fieri constat,quia omnis honesta est ratio expediendae salutis la. D.de bon .eor. qui ante sen .mor. sibi cons . cui ex inscriptione coniungenda est l. eius. D. de iure fisci. atque etiam ex re ipsa, cum una sit de crimine,cuius poena mors est,altera de crimine cuius poena mors non est: de quo propter infamiam, ut Paulus I. Sent. scribit, id est quia turpe est l.9.C. de con .sti p. transigi non potest, & qui transi. git,fatetur, ac punitur l.transigere.Cod. de transiact. Vt enim praeuaricator punitur qui se corrumpi sinit ac deinde vinci, ita & reus qui accusatorem corrumpit. Sed hic etiam nulla sententia perlata, ille non nisi sententia lata. Tergiversator tamen aeque talionis aut calumniae periculo subiicitur.& hoc est quod dicitur in l. de crimino. Codic. ad legem Iuliam de adult.par esse delictum praeuaricatoris, accus Itoris & refugientis veritatis inquisitionem. ubi pro resurientis, lego rei fugientis. nam & sic in l. Impp. Digest.de iure hsci. reus qui iudicem corrumpit omittere dicitur causae inquisitionem. A in criminibus, ex quibus poena mors est, certe par delictum non est, quin imo omissio causae inquisitionis pro delicto non habetur. Videamus autem in criminibus, eK
648쪽
quibus poena mors non est, Veluti peculatus, aut repetundarum qua poena adficiuntur qui transigunt, Vel paciscuntur, an falsi 3 ita plerique accipiunt l. transigere. cuius cum sit ambiguus sermo, ambigua etiam, & incerta ex eo ducitur argumentatio.Citra enim duplicem significationem habet. Praeterea nusquam proditum est eum, qui transegit de crimine non mortali, quasi falsarium teneri,sed alia est poena.Tenetur enim quasi conuictus,& confessus eo crimine cuius inquisitionem omisit l .vit. D. de praeuar.quae lex dum ait pro conubcto eum haberi, palam demonstrat non falsi, sed proprii reatus, de quo depectus est,eum poena teneri, & id quidem, inquit,ex S. C. Non ergo ex constitutione Seueri & Antoninit. Impp. D. de iure fisc. quae nouae constitutionis faciem non habet Male etiam in hanc rem adfertur L miles. D. ad i. Iul.de adult. quae de poena accusatoris,einsue cuius iniuria est loquitur,nostra quaestio est de reo,non de accusatore. Quid ergo an de crimine falsi transigere licetλSic videtur, cum Latinis, tum Graecis interpretibus, quorum & ipse sententiae accedo. moueor. l. 2. C. de iis, quibus ut indign. ubi qui falsum dicit testamentum retractare dicitur id de quo tralactum est. moueor. l. r. C. ad log. Corn. de Al. quq de falso transactionem comprobat. Imo, ut dicunt quidam, non de falso, sed de instrumetato dubiae fidei. Ego vero circumscribor, dicam, nisi subueniant synceri iudices. quid sit de falso transigere, intelligo. quid sit de instrumento dubiae fidei tran6gere, si hoc noest, de falso instrumento tra si gere sane non intelligo. Iidemque rursus male l. penuit. C. de transact.eandem esse speciem arbitrantur,cum duae superiores sint de transactione facta super falso siue de falso instrumento, I.pen. de transactione facta ex falso instrumento. Hic non putabat aduersarius falsium esse instrumentum,ibi putabat & dicebat falsum. Porro eadem l . penult. in fine,etiam probat de falso transigi,recte. nam quod ait eris, transactionem significat,& generaliter ex eis
tribus constitui hoc potest,transactione finitam quaestionem falsi, nec ciuiliter nec criminaliter retractari posse. Graeci ind. l. si. ita scribunt i 1υν-- τὸν De falsis, ψ i: quihus verbis significant in specie eius legis transactum fuis
se de falso. Et ad l.transigere, ita quoque generaliter sta-
649쪽
ἔξίου, - 'rum se Q. verius est itaque in d. l. transigere. excipierimen falsi, quod videtur lege Cornelia nominatim permissum, propterea quod plerumque ad priuatam causam pertinet, sicut eadem ratione nominarem lege Cornelia qua de iniuriis publicum iudicium constitutum est, permittitur Iurisiurandi delatio, dc pactio,& transactio. Capitale sui intio fuisse lege Cornelia nolo dicere id est,sanguinarium,& illud incerti poetae in tabellionem falsarium κροσερως - -
nutione quain amputatione accipio. Porro criminibus non mortalibus adiungimus crimen adulterii. constat enim ex eo
nec mortem sequi, nec deportationem, sed relegationem, quod omnium optime probati. si quis viduam. D. de quςst. quae adulterio cum incestu deportationem irrogat. Simplexigitur si fuerit adulte una, proximus poenae gradus est relegatio, qua etiam non absimilem adultero Adrianus damnauit, qui alienam uxorem domum suam ex itinere duxerat, Et inde repudium marito miserat l.6. D. de di uor. & militem adulterum Traianus auctore Plinio in Epist. quem tamen pro adultero .Lmiles. D. ad leg. Iul. de adul. deportandum censet, & sane aut mendum eth in deportandi verbo, quod frequens esse indicauimus in Sent. Pauli, aut dicendum est, ut in crimine maiest. l. vlt. D. ad leg. Iul. maiest. dc aliis quibusdam . l. quaedam. D. depcen. crimen adulterii exasperi in milites. Legitima namque poena adulterii non est deportatio. idque vel ex eo etiam liquet quod a Lentulo Getulico Aquiliam lege Iulia damnatam,Tiberius dum vult suam adinuersus reos inclementiam ostentare, exilio puniuit, auctore
Tacito iiij. Exilio, id est, deportatione. id enim exilium proprie est, relegatione grauius. Frustra vero petuntur exempla ab Augusto irrogatae relegationis, ut adulterii poenam relegationem esse probetur: cum & eo genere mortem esse probari possit.Tacitus de Augusto lib. 3. Adulteras mone aut fuga punivit. de 4. Iulio Antonio ob adulterium Iuliae morte punito. At superiora duo argumenta ad id comprobandum vadidistima sunt. Ergo nunquam lege Iulia tam seuere vindica- um fuit adulterii crimen quam caetera crimina. nam-Infi-
650쪽
nitis praescriptionibus eludebatur, & iustae aetatis accusato rem exigebat,& non in vicennium, ut alia, sed in quinquennium extendebatur. Primi Constantius, Ac Constans, non Constantinus, id capitale fecerunt. Postremum enim versum l. quamuis. C. ad leg. Iul.de adult.Cum ex Cod. Thcod. appareat additum conititutioni Constantini,c quidem sumptum opinor ex l. 4.C. Th. quorum app. non rec.& vero Apuleius. ne Iuris quidem, inquit, severitate lege de adulteriis ad di Dcrimen vocabo aapitis,lib. ix.& ini 2. G. Th. de indult. rel. quinque ab eo de Constantio crimina recensentur quae capite luantur,maiestatis, homicidii Veneficit,adulterii, raptus Caeterum adulterio capitali, id est, mortali effecto, consse. quens est de eo transigi posse. quod tamen nequaquam dicemus. Nouae enim constitutiones strictius accipiendae sunt, adeo ut & necessario ex eis consequentia contra Ius vetus admittenda non sint,nisi nominatim eWimantur. cuius rei innumera excmpla suppeditant Novellae Iustiniani& mores singularum ciuitatum. Olim adulterium capitale non filii, hoc abrogatum est nominatim. Olim de adulterio transigi non potuit l.de crimine. C. ad i. Iul. de adult. Hoc abrogatum non est nominatim. manet igitur. quod intelligens volensque Tribonianus etiam adiecit recte, excepto adulterio, ind. l.transigere.quae verba proculdubio in Codice Hermogeniano non erant. Ait autem ea lex, Transigere vel pacifici. N onergo sordidis certaeue pecuniae pactionibus solummodo interdicit si crimen non fuerit capitale. quin & generaliter, de quibus transigere non licet, nec pacisci licet, auctore Paulo
I. Sententiarum. l.propter. . adi. Iul. de adulteriis.
Sponsam Iure mariti accusari posse declarat l. propter. C. ad leg. Iul.dc adult. & in Digcstis l. miles. g. quaerebatur. D.
cod. tir.quae dum sponsa alteri a patre nuptum collocata Iure mariti accusandi facultate sponso denegat, aliis casibus concedere videtur. Et l. si uxor. eod. tit.cuius tractatio omnis summatim hoc ordine procedit. Concubina non accusatur Iute mariti. Iniusta uxor accusatur Iuro mariti, & uxor quae fuit