장음표시 사용
731쪽
habet t. qui patri. De adquir. hered. & ratio differentiat inter I iis adcrescendi& Ius substitutionis haec est, quia Iure substitutionis capitur pars cohaeredis velut alia quaedam hereditas, hereditas autem non adita non transmittitur, Iure adcrescendi capitur ipso Iure quasi ab initio asse relicto. Est igitur eo haeredi suo substitutus similis ei qui solus ex parte pure, . ex parte sub conditione heres instituitur. l. I. 3. id quod r. adleg. Falc. nam hic si in partem conditionalem substitutum habuerit, & decesserit post aditam hereditatem ex institutione pura pendente conditionali, in heredem suum non
transfert institutionem conditionalem, Ius tamen adcrescendi transfert, id est, Iure adcrcscendi adquiritur heredi eius portio hereditatis si extiterit conditio, quam non potest adquirere Iure institutionis, atque ita substituto praefertur. Quod si substitutum non habuerit, perinde est atque si purὸ ex asse heres soli plus fuisset, M siue extiterit siue defecerit conditio, tota lic reditas ad licredem eius pertinet Iure insti-wtionis. & ita excipienda cst l. qui ex duabus. de adquir. he red. eius legis quae praecedit adhibito f. vlt.
Explicatuν Cr ementitur l. PapinianM. ad Trebest. Non in omnem successorem Iuris transit Ius adcrescen .di. Succetar Iuris est fidei commissarius Trebellianus,nec tamen in eum transit Ius adcrescendi: nam si heres rogatus semissem ex quo institutus est, Titio restituere restituerit, Mpostea defecerit portio cohaeredis tantum abest ut adcrescat fidei commissario, ut nec ei debeatur vel competat ex causa
fidei commissi, si heres sua sponte adierit, ne scilicet plus habeat fidei commissarius quam testator cum habere voluit. Ius enim adcrescendi non facit ut plus habeat quis quam te stator dari voluit, sed ne minus habeat, cum nitul aliud siequam Ius hereditatis vel legati integrum nec deminutum per socii concursum. Adcrescet igitur ea portio heredi qui sponte adiit quasi ab initio esse relicto, nec pertinebit ad fidei commissarium quasi semisse tantum ei relicto. Nec quidquam offendor i. Papinianus. D. ad Trebellia. quae de eo loquitur qui compulsus adiit, non qui sua sponte. Constat au-Disitigod by Corale
732쪽
tem eum qui compulsus adiit, quiq; quantum in ipso fuit irritam fecit voluntatem defuncti, indignum esse qui ex volutate defuncti vel occasione eius quidquam quasi heres consequatur. quamobrem omne id perdit quod non haberet si hereditatem non adiisset. Falcidiam igitur de praeceptiones de substitutionem pupillarem factam sub coditione,si patri heres esset,lc mortis causa capionem ius adcrescendia. ita tamen f. qui suspectam s. si praeceptis. l. si patroni g.adeo. eod. ti. l. is cui de cond.indeb. quia haec non haberet si heres non esset.Contra non perdet ea quae haberet etiam si heres non esisset, veluti substitutionem vulgare aut substitutionem pupil- 'larem factam pure. At is qui sponte adiit, nihil omnino perdit retinet enim Falcidiam 8c cetera Omma & id quod adcrevit. Sed enarremus quaeso plenius quod en in dict. l. Papin. Heres scriptus exsemisse rogatus est restiιuere hereditatem, id est, portionem hereditatis vi l. si Titius de leg.s. ex qua heres scriptus est,eamque coactus adiit & restituit, deinde adcreuit herediscripto alia portio hereditatis. Sc hoc ignorauit fidei commissi Papinianum tractare ait,libris quaestionum scilicet, ut I. 6. s. si ades si seruitus vindicetur, an opus sit fidei commissario alia actione,id est an fidei commissarium oporteat cogere iterum heredem scriptum ad adeundam portionem hereditatis quae adcrevit. Et ait ex sententia Papiniani securum esse side i- commissarium, id est, deberi ei portionem quae adcreuit etiam si eam heres scriptus non adierit. Videntur duo illo loco meta menda. Primum quia ponit fidei commissiarium ignorata portionem adcrevita his verbis, Deindesideicommissarius ignarin cadcreuisse. Debuit enim potius ponere id cognouisse postea mei commissarium. Itaque lego, Deinde ei-
commissarius gnarussit, vel ,ut veteres loquebantur,gnarurit adcreuisse,&c. Elt de aliud mendum in illis verbis, Ora opus sit realia Hrione. nam ad compellendum heredem adire nulla est prodita actio fideicommissario, sed extra ordinem a praetore decretum postulatur l. recusarel. si postulante. l. seruo invito 3.Cum praetor codem titul. Itaque malo, in opuου sit ei alia aduione. Recte autem respondςt pap. non esse opus noua
aditione. prior enim aditio susticit i. 3 in princi p. D. adqui-Ionda hered.lege sexta.de bonorum possestionibus , lege se-
733쪽
eunda. s. si duo. de bonorum posscssionibus secundum tabuialas &qui semel adiit ex sua Institutione,videtur etiam adiis se ex causa quae accedit iure adcrescendi vel iure substitutio nis . Itaque securus erit fideicommisiarius etiam si non postulauerit decretum ut adeat heres portionem quae adcrevit. Verum adiicit de illo magis esse quaerendum an opus sit fideicommissario noua restitutione, id est, utrum videatur etiam heres restituisse quod postea adcreuit, ut sicut noua aditione non est opus, ita non si opus noua restitutione, sied incrementum sequatur fidei commissarium ipso iure
an vero in eo etiam restituendo aliam heredis operam interuenire oporteat. dc illud forsitan verius est. nam omnia quae
heres perdit qui compulsus adiit, tacito iure fidei commissa rium sequuntur. Sed de hoc potius quam de illo esse quςrent. dum Papinianus ait. Illud cnim erat certissimum, non esse
Si filiustam.vel seruus alienus ex parte institutus S coheredi substitutus adeundo iussu patris vel domini ex institutione sua hereditatem patri vel domino adquisierit, ac dein
de cmancipato vel manumisso eo conditio substitutionis e litorii, licet ex ea causa filius vel seruus hereditatem rursus adierit,haec tamen eis aditio non proficie,sed patri,vel domino,ex hac etiam causa adquiritur hereditas, quia scilicet adcrescit portio portioni potius qua obueniat iure substitutionis l. pen. De iniusto rup. est. atque ideo obuenit etiam inuito licet alias substitutione non utatur inuitus,&sine aditione noua l.3 s. De adquir. her.l. testamento C.de imp.S aliis subst. Min summa substitutio quae est appendix praecedentis institutionis, id est,quae ctiam omissa obueniret iure adcrescendi, per omnia ius adserescendi imitatur,&fita testatoribus, no quis superfluam dicat, hac sola ratione et excludantur leges caducariae sub nomine substitutionis introducto iure adcrescendi. Sed videtur cum dict. l. 3 s. in ca specie quam proposui pugnare l. 8 o. g. item si seruus. eodem titulo, quae seruo Diuit ipso by Cooste
734쪽
instituto ex parte pure, ex parte sub conditione, & adeunte iussu domini ex pura institutione, ait post manumissionem eius cxis lente conditione, seruo non domino adquiri portion cx institutione conditionali. ac necesse est distinguere substitutionem qua coheres coheredi substituitur ab institutione conditionali qua ex parte relinquitur hereditas eidem cui alia etiam pars hereditatis adscripta est pure, dato scilicet cohercde, ut proponitur d.l. 8o. nam substitutio appendicula est institutionis & accrctio potius quam substitutio ac proinde merito sequitur eum cui ex institutione prior portio adquisita est, Institutio autem conditionalis dato scilicet coherede non est appcndix institutionis purae,nec enim ei cui pars relicta est pure etiam pars alia obueniret soli. qua de causa Scnoua aditione est opus D. divisu parib- et imparibin iudicum sententisi .
Si diuersis summis iudices condemnent, & sententiae sine aequo numero, minimam summam spectandam esse Iulianus scribit, ut quemadmodum paribus sententiis reus absoluitur quod ita esse lege cautum ait Dionysius libr. 7. qui tamen male cum .essent 2I.tribus &absoluerent Coriolanum I X. si accessissent ei alue duae absolutum eum fore nec cnim pares sententiae issent, sed una maior absolutio Coriolani. quem rursus quod idem duorum iudicio damnatum libr. 8. & Plutarchus trium , utrunque verum esse concedo duarum scilicci quae absolutioni deerant, Zc trium quae condemnationi supererant. Aristophanes Grammati-
Orestis qui paribus se Mentiis absolutus fuit citat locum hunc Euripidis in Iphigenia Tauri C. ἐξί--m νασ'Oρίμ. Vcrum quemadmodum coepi dicere, Ut paribus sententiis reus absoluitur, ita minimum condemnatur. l. inter, D. de re iudi c. idemque dicendum est si diuersis poenis condemnent, quia semper in dubiis, ut Seneca quodam loco ait,humanitas inclinat in leuiorem, recte. nam huius iuris ratio omnis imputatur humanitati & publicae misericordiae, Quod possim multis auctoribus comprobare, scd contentuS
735쪽
siimi. si pars. D. de ino Etest . quae humanius esse ait eam paristem sequi quae secundum testamentum dedit, inter pares numero diuersasque centumuiroru sententias, non fauore quodam, ut plerique putant,Vltimae voluntatis, sed reorum miseratione communi. Quae enim pars protestamento facit, pro reo facit. Illud vero quod dixi siue poenis siue summis diuersis iudices condemnent satis perspicuum est, si duae tantu sint diuersae sententiae, duae poenae,duae summae. At si tres fuerint quid fiet 3 Finge ex tribus iudicibus altu pronuntiare summa maximam,altu mediam,alium minimam. Et hoc etia casu ut idem Iulianus scribit perspiculi est prς ualere minima quia in ea omnes consenserunt l.diem fi si plures. D. derec. qui arb.rec. quod tamen dici de poenis tribus non potest similiter, ves ex tribus iudicibus alius capitis poenam,alius exilii,alius pecuniariam pronuntiauerit. Nec enim posIis dicere omnes consensisse in minimam.& omnimodo illae nobis diuidendae
sententiae sunt ut sint tres Dumero,non prima S secuda coniungendae aduersus tertiam, nec rursus secunda 8c tertia aduersus primam. sunt enim diuer'. δί contrariae igitur. nam,ut eleganter Plinius ait 8 Epist. quae sententiae dicuntur tanquad lucriar, numerari debent tanquam contrariae: & rectissime in l. 18. De re iudica. Duo iudices dati diuersas sententias dederunt atque ideo, inquit Accursius,cotrarias, & metaphrastes Graecus,A. Contrariae autem senistentiae coniunctionem nullam admittunt. Praevalebit ergo mitior sententia, quae scilicet irrogat multam pecuniariam
quia non sunt plures qui vel capite vel exilio plectant, quam qui pecunia. Non praeualebit ceti e grauior quae mortem pronuntiat. Non praeualebit etiam media, quod tamen Al.ciatus voluit, quia exclusa grauure, comparanda media est cum minore, qua in comparatione minori succumbat necesse est, ex quo essicitur necessario praeualere minorem. idem est si e iudicibus sex duo mortem, duo exilium, duo multam pecuniariam pronuntient. Idemque multo magis si ex septem iudici b. duo cap .duo exilio, tres pecunia multenr, quia plures sunt qui pecunia multat, quam qui vel exilio vel morte .Quid tame fiet e cotrario si tres cap. puniat,duo pecunia,duo exilio Et sane grauior se tetia quae capite punit, cu sit Diqitigod by Corale
736쪽
potior numero duabus singulis, meo iudicio, magis obtinere
debet non aliter quam si tres capite damnassent, unus relcg tione, unus deportatione, unus pecunia, unus fustibus, quia diuersarum sententiarum coitio non est aduersus eam in qua
sunt plures idem sentientes. Nam quoties impares sententiae sunt, necesse est minoris numeri voces etiam si eae sint forsitan honore vel aequitate maiores,cedere numero maioribus, paruaque,ut quidam Poeta ait,filescere parte:denique ut ma-
stimoniis seruari conuenit: recte enim ducitur hac in re arguia mentum a iudiciis ad testimonia. l. lege. de manumissi. sed non inficior licere tamen prudentissimo iudici ex causa inclinare potius in minorem partem testium .l.ob carmen. 3.vltim. de testibus. Et ita ex constitutione Theodosii & Valentiniani responsa quoque prudentum numerantur non ponderantur. V incit enim maior numerus auctorum. inter pares
autem sententias obtinet magis ea pars in qua Papinianus fuerit, qui ut singulos vincit, ita non vincitur nisi a duobus, quod honori forsitan Barioli etiam facile quidam Oferant,
quem alii saccum legum, alii lucernam iuris vocitant eadem forma qua Plato quendam Ans , & Quaestore Valentinianus armarium legum, S Theodorum Balsamonem Nicetas sed non ego facilis neque credulus illis. nam neque γα huiusmodi iuris. prudentibus comparauerim, & Accursum longe magis corona donauerim, a quo quidquid aberrat Bartolus, vanae fictiones&aegri somnia videntur. Sed ad rem. Si crgo ex se- ptem iudicibus tres capitis poenam dixerint, duo exilii, duo pecuniae, non dices praetralere minimam, dices forte mediam, S negabis maximam, quo genere non constabis tibi ipsi. nam si tribus in unam sententiam consentientibus novis cedere dissentientes inuicem quatuor, cui vis quinque,id est,tres consentientcs in capitis poenam, & duos in pecuniariam,cedere duobust Vincant ergo potius qui roum capite condemnarunt. Sed in omnibus his casibus solent hodie ex tribus sententiis facere duas, auctoribus grauioris sententiae quotquot fuerint compulsis eam omittere εc accedere e reliquis duabus alterutat.qu ge nere vincere usq; media sentetia
737쪽
ai DIFFERENTIARUM Mnam quorum grauior sententia est, id est, qui capitis poenam
dixerunt,si compellantur, mediae accedent, potius quam leuiori, ut quam minimo fieri potest a priori sententia recedant. 8e hoc si facerent ultro non coacti vel si persuasi,vi accidit in ea specie quam tractat Plinius supradicto loco, vehementer probarem. Compelli recedere non possum adduci veprobem. quin imo sic statuo, quae iure potior non est media sententia, nec fortior reddi debet in eam compulsis iudicibus
quibusdam inuitis, nec ubique mediocritatem esse ample - .ctendam semper, quam eleganter Poeta ait certis duntaxat
Multum interest debitor mulieris marito eius dotem proin miseriton is qui mulieri donare volcbat. nam quod ille promisit, periculo viri. est . quod autem alius scilicet donaturus promisit, periculo est mulieris.& ratio redditur huiusmodi in
.si extraneus. De ivr.dot.quia Vtcumque parcendum est murito qui eum non praecipitauit ad solutionem qui donauerat,qucmque in id quod facere posset si conuenisset condemnauerat. Fallit sensus hic, quasi dicat eum qui pro muliere cui
donare volebat marito eius dotem promiserit, a marito insolidum conveniri & condemnari non posse. Sed repugnat huic sensui l. Nesennius. De re iudicat. & manifesta iuris ratio, quia extraneus est marito, cui etiam noluit donare, sed mulieri & maritus dotem dc eo stipulando negotium Quingessit l.qui id quod .F.vit. De donat. l. penultima. De nouat.&hoc utique si costante matrimonio maritus agat in solidum. nec enim dabitur promitari exceptio in eo quod facere non potest, nec soluto matrimonio nisi in eo quod mulier receptura est iudicio dotis .i. si donaturus in fin. De condic.caU. dat. Ergo sic potius intelligendus locus ille est ut marito imputare mulier non debeat, quod eum non urserit ad soluistionem qui donauerat mulieri, quemque mulier si conuenis
738쪽
set in id duntaxat quod facere posset condemnatura erat.
Hac igitur excusatione utetur maritus, siquidem tarditatem
eius arguat mulier, peperci ei cui tu etiam pepercisses , quiq: erga te munificus M liberalis extiterat. Qui donauerat, inquit. Cui vero donauerat utique mulieri non viro, sequitur. Quemque condemnauerat. Quis vero condemnauerat 'Et mulier igitur, non vir.Nam cum vir profecto in solidum con
demnaret. Emendatur l. l. De re iudicata.
In I. uer. D. de re iudicat. scio legisse ex veteribus plerosque, si vetitor praestiterit creditori quanti eius interfuerit, vocem Latinis inusitatam, ex qua etiam si recipiatur exeat sententia falsa , ut ab xxtraneo consequutus poenam qui se possessione prohibuit non possit rem a debitore petere. est enim poenalis actio in ractum , quae datur aduersus eum qui creditorem ex decreto misi um in possessionem prohibuit l. I. f. hanc actionem. D. ne vis fiat ei qui in possessi. mi K. est : dc exemplo eius quae datur in suppretarem tabularum per eam non permittitur crediti actio quae in debitorem competit l. 3. f. condemnatio de tabul.
exhib. nec enim idem est quod a debitore petitur , Mquod exigitur ab eo qui vim fecit creditori. illud namque res , hoc Vero poena. Sc poenalis: actio non perimit rei persecutionem. Graeci deterius legunt , Si empto praesti-rerit, Sco. 8c ponunt extraneum qui creditorem prohibuit possessione ea bona vendidisse , ac deinde emptorem ereditori praestitisse quanti interest , & hoc facto debitorem liberari. nam quod accepit ab cmptore creditor 1ion id est quod petit modo a debitore. & hoc amplius possit
quidem emptor ille ultro soluere vice venditoris qui prohibuit , non etiam compelli actione in factum poenali ex edicto ne vis fiat ei qui in possessionem missus est. Et nequis hanc lectionem atque sententiam Graecis causetur tribui falso cognoscat verba huiusmodi. ἀν- --
739쪽
id est emptor nominis. Sed his appellationibus iuris au- . ctores promiscue nunquam Utuntur. Et consequenter male etiam qui venditor, id est emptor cui fraudator vendi-didit, quoque latitante c ditor missus est in possessionem bonorum eiusdem , εc non admissus exegerit qua ii sua interest ex edicto , ne vis fiat ei qui in possessAn. mi K. est , nam dc ho genere debitorem liberari non est aequum, cuius res nihil habet connexum cum re illius emptoris : cui eadem ratione male etiam adnectunt , alium creditorem Sc quemlibet eximeum. Ego dico esse legendum , Si debitor praestiterit, dcc. de mox. quaesitum est an debito liberetur : ut quae in extraneo est poenalis ex edicto, ne vis fiat ei, Aec. in eodem debitore qui creditorem possessione prohibuit, non censeatur esse poenalis, ut inedicto de tabul. exhib. proditum est dict. l. 3. condemnatio, atque adeo ut solutione eius quod anterest possessionem habere etiam debiti contingat liberatio.Et similis error est ita l.in emptionibus. De pac. l. quod dicitur .De fur
Emendatio Isaepe. D. de re iussirata.
Recepta iam est ab omnibus Florentina 'seriptura in I. saepe. D. de re iudicat. illo loco , Veluti si creditor experiri passu sit debitorem de Roprietate pignoru : quam etiam Ber-
nardus iamdiu approbauerat in c. penultim. de sentent. Mre iudi c. le Basilic. confirmant his verbis , M MM ων ' ε ίω--- οἰδεν ο δε- ῶν , , dc l. Φ. f. alio.
de appellat. Se paulo post in dict. l. saepe, eum qui egit vel defendit causam , dominum vocat, qualis certe creditor non est. Non ergo creditor egit, de proprietate pignoris, quia nec de proprietate, sed de iure pignoris in rem actionem habet, sed debitoris est qui egit de proprietate pignoris , sciente creditore. quo casu si sententiam contra-Flam ac Ceperit, ea res etiam creditori nocet dc uterque appcllare potest. quod nan ita procedit, si ignorante credis Diuitiaco t. Cooste
740쪽
LIBER IV. 72s tore de proprietate debitor causam egerit.l. 3. D. de pign.l Τmater. g. vltim. l. iudicatq*. vlt. de execut. rei ludi c. At emendanda etiam ea lex est in principio, dum ad regulam iuris nec res inter alios iudicata aliis praeiudicet, adhibet distinctionem hoc inodo, Nam sententia inter alios dicta aliis quibusdam etiam scientibin obest: qaibusdam vero etiam si contra ipsis iudicarum μ. nihil nocet. Est enim in prima parte di stinctionibus huius negati legendum , non obest, ut in Noricis Pandectis,ue in apponendis ad eam partem exemplis mox infert, am' ribus nihilpraeiudicat, &c. In secunda autem parte est siue traductio verborum, quae ab eo quod prima pars habet diuersum nihil proponunt ut debuere tame,utque eius partis resumptio & subiecta exempla requirunt in im locobus sententia qua inter alios data est obest. c. ni fi liio ordini resti tuantur hoc pacto, 'uibasdam vero etiamsi contra ipsos iudicarum nihil sit nocer, Aut lane punctis ita distingui debent, uibusdam vero etiamsi contra ipsos iudicatumsit nihil nocet: ut eandem sententiam eniciant, quibusdam scilicet etiamsi inter
alios'contra alios res iudicata sit,non contra se rem iudicatam obesse puta si scierint rom inter alios agi. na propter scietiam solam rei inter alios iudicatae subiiciuntur. Et scieti ac stsi viderint, si interuenerint, & si passi sitar, haec enim duo sunt quibus scientes &experientes rerum sumus. Videre dc pati ut agnotant veteres Grammatici in illum locum. Iam nunc ti mos quasi nunquam adfueris, nunquam Iute pepereris.
Cerit iuris est non posse quemquam sebstituere postpubertatem. Quod enim receptum est, ut pater filio impuberi substituere polsit, eo receptum est quia impubes testamentum facere non potest, nullo autem modo tolerari potest ut ei qui heredem facete potest tu heredem des, adeo Vt ne rO-gari quidem possit ut aliquem heredem factat l. ex facto in priD .ad Trebel. Quare post pubertatem frustra substituimus ibberis nostris pupallariter de directo. nam per verba fidei com- si possumus eam aetatem egredi lcg. coheredi. g. cum filiae.