장음표시 사용
741쪽
tione non est quaerendum an egrediatur pupillarem aetatem, cum aetas & tempus vulgari substitutioni non apponatur. Solus tamen miles egreditur pupillarem aetatem. l. in testamento. C. detestam . mil. l. precibus. C. de impub. verbis scilieet directis non inutiliter hactenus ut verba directa post pubertatem trahantur ad fideicommissum,siue mater in medio sit, siue alius agnatus . nam licet in i .precibus, mater in medio sit, tamen in I. Centurio, D. de vulg. subst. generaliter ait Iuttia conmultus substitutum ex priuilegio militis capere bona militis, non bona filii. Venire igitur eum Iure fideicommissi. nec enim illa ratio idonea est. Cur non capit nisi bona militis'
quia priuilegi mi militis non debet cuiquam fraudi esse . at si legitimis heredibus filii hereditatem adimeret, illis iniuriam faceret. Imo quia substitutus venit Iure fidei commissi, & fi dei commisso non continentur bona propria filii l. cohaeredi. s. qood si heredem. D. de vulg. subst. Falluntur igitur inter pretes in l. precibus. qui quando mater in medio est, non alii heredes,putant militarem substitutionem trahi ad causam fidei commissi. Denique priuilegium militum in eo est quod facta ab his ultra pubertatem directa substitutio inutilis non est, paganorum autem inutilis, ut nec ad causam fidei commissi proficiat.idque demonstrat satis aperte t. verbis. de vulgati & pupill. substitutione, quae substitutionem pupillarem dicit ultra pubertatem fieri frustra. frustra autem non fierct si tanquam si deicommissum valcret. Sed contra nos haec ipse lex facere videtur. Ait enim substitutum post pubertatem
qui ut substitutus non admittitur, eo quoque non admitti tanquam adiectum heredemi, ne interim fiat contra voluntatem testatoris, si filius interim non habeat totum quod ei pater testamento dedit. Ergo post mortem filii ei datus sub
stitutius tanquam cohaeres admitti poterit,ubi iam contra voluntatem testatoris nihil fieri videtur. Non igitur frustra M. nam intra pubertatem si pupillus decedat. substitutus vi sub stitutus admittetur l. in pupillari eod. Si autem post Unquam
cohaeres, cum iam nihil contra Voluntatem fiat testatoris.' quod si ita est, utilius paganus quam mile, sebstituit post pubertatem. Verum cohaeres cohaerc di non succedit nibi cohae-
742쪽
res heres non sit. nam ubi semel cohaeres heres extitit, eius portio on accrescit cohaeredi, sed transmittitur ad heredes. Ius namque accrescendi non habet locum nisi in casum vulgarem. Post mortem igitur nullo modo admitti potest pre-pter eam causam quam diximus ante, propter causam adfere Papinianus in d. leg.verbis, ne contra voluntatem testatoris
fiat si filius interim totum non habeat quod ei testamento pater dedit. Sed ad rem. Falli etiam opinor interpretes qui putant vulgari factae a milite non inesse pupillarem, si mater, non si alii heredes legitimi sint in medio. nec enim hac in re ullum esse discrimen inter paganum & militem, & suo hic siue ille testatus sit,vulgari messe pupillarem, sed effectum 135 habere aduersus matrem non si cohaeres stadiecta filio, uti. vlt. C. de inst. M subst. Sed N: si non sit adiecta, ut d. l. prcci-b us,quia non ea tantum ratione Utitur,d .l. vlt. quod mater sit
cohaeres adiecta filio, sed quod aequum sit matrem ad quam summus moeror morte filii peruenit & amissi filii, & luctuose
hereditatis damnum non sentire ex solo tacito intellectu pupillaris sim stitutionis, quae ratio locum habet etiam matre filio cohaerede non adiecta, Zc ccssat in alio legitimo herede. Frusin fine Uu, Vt actus potest esse sine itinere. l. loci. g. r. siser. vind. ita fructus sine via. l.I. f.vsun. quemad. u. Placebunt species in quibus id contingit,una est in l. I 4. j. vlt. de usu M liabit. Titium heredem feci, tibi fundi viam nudum legavi Titius heres meus eiusdem fundi fructum Gaio legauit, Gaius habet
fiuctum sine usu. nec enim voluit aut potuit heres meus legare usum quem tibi legaueram. Ergo Gaius non poterit in eo fundo habitare, & a te prohibebitur illo venire nisi veniat ad fructus percipi edos,quia fructum habet sine usu. Altera est in l. de per Iusiurandum. s. si quis usumfructum. de accep. Cum essem stipulatus usum fruct. usum accepto tuli qui inest in via fructu accepti latio valet quasi partis accepti latioἀadiicit lex, Cum positi Uin Gefructu constιtai. Est sue traductio verborum. Debuit scribere,& vero scripsit aut
743쪽
τωι4 DIFFERENTIARUM voluit: Campegit Iod η'e Uu constitui: nec enim huiusmodi acceptilatione construitur,sed tollitur vis,&fruct s comtauitur sine usu. Secundum haec ita constitues recte, si non licet uti sevi,nec uti igitur. Contra autem minime, si non licet uti,nec frui igitur.& similiter recte, si non licet ire agere, nee ire igitur. contra male si non licet ire,nec agere ipitur. Se- eundum id quod praecepit Arist. ρον τὸ θ a τουτουμ .
Legatus prouincialis Romae non inutiliter fideiubet pro alio.quia priuilegio suo uti nonpotest si Romae conueniatur, cum Romae contraxerit t. cum furiosus. M vltim. de iudicus.1demque esse opinor si Romae constituerit pro alio. Sed si pro seipso constituerit Romae quod ante legationem in prouincia contraxit, magna est quaestio an Romae conueniri possit Gaius non posse .eod. tit.Iulianus & Vlpianus posse l. eum
cui .f. I. de constituta pecunia. nec .Lamen arbitror diuentire
hac in re auctores inter se.nam l. eum qui . S. I. ita metur dii tinguere, aut legatus Romae constituit se Romae soluturum Quod in prouincia contraxit, & Romae conueniri potest: aut legatos in prouincia constituit se Romae sotnturum,& Romet legationis tempore conueniri non potest, alio tempore potest. Quod si legatus Romae constituit se soluturum simpliciis ter, non adiecto loco, quod scilicet in prouincia contraxisi Dioculdubio Romae conueniri non potest, quia principaliter Romae non contraxit,sed in prouincia,& constituti origo inspicienda est l.qui id quod. de donationibus. M ita loqua urd l.8. Item si legatus in prouincia constituit norninatim se
legationis ιempore soluturum. hoc casu non ambigitur quin etiam Romae legationis tempore conueniri possit. l. 3. de legation.& ita accurate hi quatuor casus inuicem distinguendi sunt. nulla crit auctorum inter se pugna. Non probo quod astruunt quidam in l. 8. contraxisse legatum in prouincia, ml.eum qui . f. l. non contraxisse, sed accepisse: nam accipere putaIecuniam mutuam, quid aliud est quam contrahere Beo lene contraheret Nolo etiam negationem addi ind. l.eum
744쪽
posset verbum debere . nam adfirmans debuit dicere, tenuenireposse. Negant,conueniri non debere. idemquc suaderet forte quibusdam oratio coniunctiva quae sequitur eum Romae conueniri debere. Sed nihil ego hisce commoveor. nam Verobis debere & posse utuntur proruistuc auctores nostri,&oratio haec, Sed & si, saepissime in eorum scriptis discretiua non coniunctiva est,& contra solus articulus, Sed, coniunctivus non discretiuus. Graeci ut omnes alii, legunt adfirmare, οπε-
concordiae quam is tuimus satis perspicue, ut arbitror, Ac cursius attingit, dum ait in l. 8. non fuisse appositum locum ubi solueretur,in l. eum qui, suisse appositum.
Cum scripsisset auctor Digestorum in l. n. 3. vlt. de Iud. fi lium f. Iudicem dari posse. non multo post l. I s. filiusfam. Iu dex si litem suam fecerit, scripsit in tantam quantitatem te neri eum quae tunc in peculio fuit cum sententiam dicebat. quod vix ullus est qui capere aut sibi persuadete possit essevcrum. & audent etiam filiis legere insolito gener dicendi, ac si ecte diceretur filitiam. iudex qui addictus est actioni de peculio institutae aduersus patrem cx contractu filii familias. Basilica habent, filiusfamilias. nec sane mutan dum est quidquam. & interpretatio Azonis neglecta vulgo fere ab omnibus adserenda est nobis & laudanda, non de filiosam. loquitur ea lex qui in iudicando fecit dolo malo aduersus praeceptum legis, quo casu teneretur in solidum in veram aestimationem litis d. l. Is. in fin. sed de filiosam. qui per imprudentiam perperam iudicauit. hic non tenetur in solidum, sed in id tantum quod religioni iudicantis bonum& aequum videbitur, actione in factum. I. vlt. D. de Var.&extr. cog. S bonum & aequum ita definitur,ut ne ultra quantitatem cam conueniatur quam habuit in peculio quasi in patrimonio suo iudicati tempore,ita tamen ut satisfaciat non quidem de ipso peculio inuito patre, sed aliunde,aut carcer contineatur l.penuit.C. qui bon .ced.possi Et secundum bacdistinctionem accipiendus erit 3. si filiustam illas instituat.de
745쪽
rso DIFFERENTIA RUM oblig. quae quasi ex del. nac dum ait fili umfamilias. iudicem
qui litem suam fecit teneri,non patrem. Conuenietur autem in eam quantitatem quae fuit in peculio eo tempore quo se tentiam dixit, statim ab initio.nam si ab initio ageretur in solidum,minueretur autem actio in condemnatione, tempus eondemnationis spectandula esset t. si filiosam. 2. soluti matr.
In l. I6. de cond. ind. manifestum est Pomponium voluisse constituere differentiam inter derisum sub conditio-& debitu sub die incerto. Nam cuscripsisset debitu sub coditione per errorem solutu, pendente conditione repeti,existe. te non repeti,subiecit. Quod autem sub incerto die debetur, quae oratio notam differentiae prae se fert, & tamen differentia nulla est inter hoc N illud debitum,si sequatur,mis existente non repeιi. itaque legendum opinor , pendente, vel die non existente. quod & legis quae sequitur explicatio flagitat huiuΩmodi. Nam si cum moriar dare promisero Si ante soluam die scilicet non exi stente,repetere non possum. Recte autem loquitur de die incerto, quem tamen venturum esse certum est, veluti Cum mori . Nam si dies adeo incertus sit,ut& illud sit incertum an quandoque venturus sit, heluti Cum Tritim Coasel erit, hic dies conditionis instar obtinees. sufficit eod. titui. nec quidquam interest sub illo die an sub conditione debeatur,& quod interim soluitur repeti potest. Adnotabo& aliud mendum quod occupauit l. penult. de const. pee. Si stipuler mihi aut Titio, & soluatur Titio,& prior obligatio ex stipulatu, & posterior ex constituto ipso Iure per imitur. g. plane Instit.de inut.stipui.Sed si ut est ponendum ind. l. penult. stipuler mihi non adiecto Titio, de constituatur mihi aut Titio,& soluatur Titio, actio quidem Constituto in ria ipso Iure perimitur, prior autem actio stricto Iure non perimitur,quia priori obligationi non fuit adiectus Titius solutionis gratia, sed aequum est tamen eum qui soluit Titio defendi exceptione. At si non ex voluntate tua soluit Titio.haec est sententia l. pen. in qua cum sit Floriscriptum pro-
746쪽
non adiecto Titio, licet postea constituerit mihi aut Titio, flesoluerit Titio. Et ita prior obligatio dicitur collata cum obligatione constitutae pecuniae.leg. si actor. De Iureiur. quae alibi sortis obligatio quasi principalis. sequens enim accessio
potius est. Propria autem Vtraque mea non communis cum Titio. p . Mail isseresse Liam suis randem rem diuersis rentra tibis is fili ι-
Qui duobus eandem rem diuersis contractibus in solidum vendidit,tenetur crimine falsi l. qui duobus.ad i. Corn. de fal. quia scilicet vendendo posteriori rem suam esse dixit de mentitus est,cum eam priori iam vendidisset &tradidisset. Nam si hoc non dixerit, sed dissimulauerit rem esse alienam, putem crimine stellionatus eum teneri, non falsi: nec male veteres Glossas interpretari, Stellionatum cum res eadem venditur duobus. atque ita nullum hac in re esse discrimen inter venditionem de pignus. Nam si duabus quis eandem rem pignerauerit in solidum diuersis temporibus, & Δνerit posteriori creditori rem esse suam, de mentitus sit meo iudicio,aeque tenetur crimine falsi. Idemque erit si falso dixerit esse liberam, ut apud Demosthenem saepe. μα- ῶδε νειφα . quo sensu& libera res dicitur, id est, non pi- inerata l.si pro fundo. C.de transactione. leg. vlt. f. sed & cre-itor. D ad velleian. Sed si dissimulauerit rem esse alienam vel alii obligatam, hoc casu Stellionatus crimine tenetur I. tutor.3. contrariam .leg.si quis in pignore. S. vlt. de pig.actio. l. 2. C. de crim. steli. non ergo crimine falsi. Nam Sellionatus cum alio crimine legitimo non concurrit, N. dissimulatio quoque illa,non est falsum. de hoc demonstrat l. 3. D. de crimine stellionatus in illo loco, Dissimulata obligatione. His obstat. l. vle. eodem tit. quae non falsi sed stellionatus crimine eum teneri ait, qui rem suam esse falso dixit quam pignori dabat, iurando aut peierando eam esse suam. At respondeo, Periurium esse plus quam falsum, cuius tamen nullum legibus crimen proditum est, nulla accusatio, nulla poena, siquis per Deum peierauerit, & ratione huius periurii per se tantum ea lex non subiicit periurum crimine stellionatus, sed
747쪽
quod deficiente crimine falsi par sit non minus teneri eum crimine stellionatus qui peierauit pignus suum esse, quam qui simulauit.
An in farmin/m re ramini polit.. Videtur ante Constitutionem Iustiniani mulier integra opinionis ex compromisso arbitrium recipere potuisse, Ac vel patrona saltem inter libertos sitos, & domina moribus Galliae inter beneficiarios aut subditos suos etiam ordinariam Iurisdictionem habet, qui mores consirmantur c. dilecti.de arbitris. dc Homeri um. Odyss. Areta uxor Alcinoi dicitux etiam inter vivos disceptare lites, his versibus: ου με - αὐώ-ἰ-
Est & huius rei exemplum in epist. decet. IIII. Var. Cassi odor i. Sed hoc vetat Iustinianus. l. vlt. C. de recep.arb. At Vlpianus l. 2. Dereg. Iuris, scribens taminas iudices esse non posse, non adiecit, nec esse arbitras posse.&rursus cum de mare scribit l. . de recep. nihil intereste, ingenuus quis an libertinus integrae famae an ignominiosus arbiter sit, idem descemina non adiecit, quod in tamina multum interesset ingenua an libertina, integrae famae an ignominiosa esset. nec enim libertina vel infamis mulier arbitrium recipere potuit. Sed neque ut arbitror ingenua Sc integrae frontis ni fi inter libertos vel familiares suos,uel quo alio iure sibi subiectos. his enim quamuis liberi sint, non est indignum mulierem vetare vel iubere. quae sunt arbitrorum non minus quam Iudicum verba. 6c his igitur videtetur etiam mulier iudex esse posse, nisi alia ratio obstaret, quia iudicandi minus ciuile munus est quod inuitis desertur: arbitrium autem inuiti non recipiunt vi officium arbitri priuatum est potius quamciuile.
Defenditur costitutis ter. δ' c. quod eum eo, Gre. εά-s- ω quae ε iis , nee contraria obiectione bene explieinsolent.
Si filius iam. voluntate patris decurio factus sit, M post
Duumvir creatus tutorem dederit , nec exegerit satisdatio-
748쪽
nem, pater pupillo tenetur tantum de peculio &dein rem verse,non in solidum,leg. 3.3. vltim. de pecul. l.2. g. penultim.
&c.ait patrem pupillo teneri in solidum si voluntate patris filiusffactus decurio,& a duumviris tutor datus, male gesserit tutelam. Diuersae sunt species.In hac filiussam . qui voluntate patris decurio factus postea tutor datus videtur voluntate patris ideoque quasi agnouerit tutelam,pater pupillo tenetur in solidum ut fideiussor.quia consentiendo decurionatui filii agnoscere videtur omnia munera ciuilia quae quandoque iniungentur filio. Taciturnitatem pro voluntate accipimus atque consensu d. l. 2. honores. g. vlsi .de decur. longe aliter quam si filius non decurio, aut qui decurio factus est Contradicente patre tutor detur. nec enim hoc casu scientia& taciturnitas patris pro consensu habetur, imo nec admonitio patris si filium moneat forte & cohortetur simpliciter ut bene tutelam gerat.l.s filiustam. De tute l. l. Lucius de ad m. tur. atque ideo pupillo non aliter tenetur in solidum quam si tutelae consenserit specialiter. Illo autem casu quem initio proposuimus si patris vel tacito consensu filiusfam. decurio factus sit,videtur duumvir creatus Voluntate patris, sed tutorquem is dedit non videtur etiam datus voluntate patris, ideoque pupillo cui extraneus datus est tutor non filius, pater non tenetur in solidum. Priore casu non videtur cauisse pu- . pillo,posteriore videtur cauisse.
Vix ullae sunt leges in Digestis magis inuicem aduersae quam est principium l. n. cum fimi. 7. de bon. lib. Haec vult filium praeteritum testamento militis non ignorantis se eum filium habere, repelli quidem a bonis patris quasi exheredatum,ut l. sicut& seq.C.de test. mil. quod ei no sit necesse nominatim filium exheredare, ut diligeus testamentorum ordinandorum ratio postulat, sed no repelli a bonis paterni liberti. Illa vult eum repelli etiam a bonis paterni liberti,secudum id quod generaliter recepta est filium patroni exheredatum a patre non habere bo. poccotra tab.paterni liberti,quasi inis
749쪽
dignum,nam quem sua hereditate indignum existimauit pater,& vel paganus nominatim vel miles silentio exheredauit. liberti quoq, hereditate indignu existimasse Videtur.arg.d.l. I . . pen. ut in veteri formula exheredatiois siue abdicationis apud Valerium Maximum.adiici solebat, Et domo mea eum indignum esse iudico.& haec poena legibus D Tab.&edicto prae- totis de bonis libertorum consentiente cum legibus, adeo ut eius edicti auxilium, etiam legitimum auxilium dicatur L 8. . r.eo. tit.liberis exheredatis irrogatur, vix libertos paternos vel maternos amittant. Sed videamus ne potius principio d.
l. u.Cum extremo l. 7.sit magna concordiaram I. 47. s. vlti.
ait, filium quidem a patre milite praeteritum pro exheredato haberi,& consequenter a bonis patris repelli & paterni liberti,non tamen eo usque siletium patris filio nocere, ut & a bonis libertorum auitorum repellatur. Illud, Et, quod habent Pan .Floretini hoc plane significat, repelli quidem eum a bonis paternorum libertorum sed no etiam a bonis libertorum auitorum,licet alias regulariter qui exheredatus a 'patre non ab auo repellitur a paternis,repellatur etiam ab auitis libertis I.IO .g. I.eod.tit. t ita non usquequaque silentium militis pro exheredatione habeatur.Congruit igitur sententia d.l. 47. F. vlt.cum principio d. l.Iα. quo non agitur de bonis auitorum, sed de bonis paternorum libertorum itaque perspicuum est in fine d .l. 4 .deesse negationem, M ita esse legendum, Idem Noonsum non est etiam de bonis libertorum paternorum. ut similita prim t. cum Stichus. de soluta alibi ostendi esse scribe dum jumque non est.
In legatis posterior Voluntas potior est priore, ut in legibus quatu etiam modo legata relinqui Vlpianus dixit. Prior aute& posterior dicitur duobus modis,scriptura & intellectu atq; ita fit nonnunqua vi qyae scriptura est prior intellectu sit posterior , & contra ut quae scriptura est posterior, intellectu stprior ac quoties qui de illud euenit, tellectus ordo spectatur
priore loco scripsit.Cui bis legocros elei deberi volo, deiηδε bis
750쪽
eidem legauit unum tantum odo legaIum valet, altem adeptam via νον. na &si ademptio datione sit prior inspecto ordine script rae praepostero,natura tamen sue intellectu est posterior.veta quia no apparet utru potius sit adeptu in obscuro heredi parcimus l. Sepr. de leg. a.&lius legatu ademptu,exiguius noadeptum interpretamur.& hoc est quod dicitur, in obscuris
leg. 3. Si primum quis ira scripserit cui bis legauero,semel deberi volo, postea eodem testamento vel codicillis stipe eidem legauerit ait plura esse legata &. posteriorem scripturam seruata non priorem,'pod nemo possit sibi eam legem dicere via priore ei recedere noliceat l.quod autem. s. pen. de don .in ter vir.& v x. At subiicitur d. 22. hoc ita procedere si specialiter dixerit se prioris voluntatis poenitere . quae dicitur clausula derogatoria .hac non apposta prior scriptura potior habetur ut di . l . Et ita in specie.l. Diui. F. licet de iur.cod. & l. vltim .in princ.de leg. 2.ex supradicta l. 22. subaudiunt speci liter defunctum derogasse priori voluntati quae sub subauditio plus nimio licentiae habet. & prosccto superuacuum etiaest aut durum exigi specialem derogationem si alias constet scientem prudentem recessisse a priore voluntate: & parit hodie haec clausulae derogatoriae necessitas lites innumeras,
no vel Triboniano, cui amicum & familiare est desidetare specialem voluntatem ubi seruit quaeliber .l.Vlt. C.d noua. Nov. 99. Sane haec verba dict. l. ix. Sed hoc ita locum habebit.
Si Dcialiter dixeris prioru voluntatu sibi paenituisse s voluisse, volegatarius plura legata accipia/,Triboniani sunt non Hermogeniant .nam praeterqua quod sermo ipse satis se suo indicio prodit,sumpta lex est ex libris Epitomaru ,in quos rotudiores solentias iuris Hermogenianus Cotulit,no interpretatione aut conditione veluti qGadam eas ampliauit: Et sane noco uenit etia bene haec conditio superiorib. Exigit ante scientia,nunc
exigit speciale der igationem .Quid enim aetentia si & prςtet eam specialem derogationem desideras aut quid specialam derogationem si icientia contentus es P Et agnoui in re simili etiam Triboniani manum in l. 4. 3. quςstum.si quis caut . nam cum Vlpianus scripsisset generalem conuenLionem Valerri