장음표시 사용
821쪽
talia .sed minor fit,uniuersitas dotis,& ut ait i I .s. impenta. dedo. prael. singula corpora dotalia corporaliter non minuuntur sed uniuersitas minuitur,id est, quantitas quae ex uniuersa rerum dotalium aestimatione conficitur. Quantitas dicitur l. i. cod. SI f. sed nec ob impensas. C. de rei v x. act. Id verbidem est ac si diceret singula corpora non minui corporaliter realiter,naturaliter, sed minui uniuersaliter pro rata. Absurdum enim id est, incongruum Π vel alienum a ratione communi est corporaliter deminui singula corpora propter impensam pecuniariam l. s. de imp. in res dot. fac. nec propter eam igitur desinunt esse dotalia,sed tanquam dotalia in totu, vel pro parte in diuisa retinentur donec impensae soluantur, quae ipso Iure dotis quantitatem minuerui. At si praeter fundum pecunia sit in dotem, tunc non est absurdum pecuniam ipso Iure deminui propter pecuniam puta expensis. C. si pecunia dotalis fuerit mille aureorum. C. in dotem esse desinere-xc. tantum doti superesse, vel si mille necessario expensa sint in corpora dotalia, totidem doti decedere, & amarito tanquam sua retineri. nam & deminutio quae fit ipso Iure retentio est l. seruus quem, de act.em p. 3 item si de dote. Instit. de act. 5e longe alia est retentio quae fit ob impensas utiles non ipso Iure, sed opposita exceptione doli mali: haec est facti, illa Iuris. hanc si habentes per errorem soluerimus, certi condictionein non habemus i. ex quibus. l. si in area. de condict. ind. illam habentes si soluerimus, de indebito soluto certi condictionem habemus l. I. g. penult. de imp. in res do t. d. l. seruus quem. Ex his sequitur muliere satisfaciente impensis necessariis factis in praedia aut mancipia dotalia nec enim fiunt ua pecuniam dotalem pecuniam quae simul data erat in dotem quae ipso Iure per impensas necessarias imminuta erat aucta in filasse videri tanto quanto prius imminuta fuerat. Pecunia est mutabilis,quae facile augetur &. minuitur.5 ut Leo pontifeX ait epist. 93. mutatur quod minuisu
tam mulsur etiam quod augetur. Fundi autem corpus facile non mutatur. Vnde si impensas necessarias marito hereditie eius
soluerit mulier,ubi fundus est in dotem non dicam, func in maiorem factum quem impensae necessariae minorem non fecerunt,non dicam fundum rediisse in causam dotis, qui no
822쪽
desiit esse dotalis, alioquin interim nondum solutis impensis
posset alienari. & alienatus sane non posset rursus fieri dot lis solutis impensis, nec pecunia quoque impensarum nomine soluta posset fieri dotalis iam soluto matrimonio. Hoc igi. tun tantum dicam solutis impensis necessariis suppleri uniuersitatem dotis ut de peculio, id est, de peculii uniuersitate
dicitur l. q. pen. de pecul. cuius etiam singula corpora per aes alienum dominicum non minuuntur corporaliter, sed uniuersaliter tantum, alioquin desinerent est e peculiaria vel pars eorum. Et ita accipiendum est quod ait l. 6. 6c 8. de pec. l. singula corpora peculiaria minui. Et his rationibus motus Paulus i. 16. s quod dicitur. de Iu . dot. Scaeuolae magistri sui sententiam non probauit, qui ex parte quidem dicebat fundum non desinere esse dotalem si in eum minus impensum sit qua sit in fundi pretio, quod & omnes probant, sed fundum tamen totum desinere esse dotalem, si tantum in fundum impensum sit per partes, ut fit, vix unquam una fusione , quanti fundus est facilius totum quam partem, S rursus solutis impensis fundum reuerti in causam dotis. Verum hanc Scaeuolae sententiam tamen Tribum anus probauit, additis quibusdam adminiculis, primum ut non aliter fundus desinat esse dotalis, quam si annum integrum cessarit multor in solutione impensarum, deinde post annum solutis impensis, ut tum fundus reuertatur in causam dotis, sed interim alienari non possit. Vtrumque esse Tribuniani siue Iustiniani dico non Scaeuolae nec enim potuit I. C. huic rei finire annum Temporum finitio ad leges pertinet aut Constitutiones, non ad I.C. Non potuit etiam I. C. constituere intcrim fundum qui non esset dotalis non pol se alienari. quia lex Iulia quae dor,
Iem alienari vetat non dotalem alienari sane permittit. Opus fuit Constitutione . qua de causa Schaec verba postremad .Lquod dicitur Et magis est vi ager in causam doIu reuertaIursed ιnterim ahenatio fundi inbibeatur. Tribuniani esse dico, & illa quoque, P Di mulierθponte marito intra annum impensira obIulerit, quibus Tribuni anus Scaeuolae sententiam adminiculatus
sit. i n mutaties e rei pignerata pigmu finiatur.
Mutatione rei pigneratae pignus finita ex l.IS. g. pcnultimo
823쪽
de pign.act. non immerito quis dixerit, quae silua vel materia pignori obligata nauem ex ea materia iactam pignori esse negat. Contra item pignus non finiri exi. s fundus. s. si res. de pign. quae si ex domo pignerata factus sit hortus vel area pignerata domus aut vinea pignus non interire ait. Verum disit inguenda sunt mutationis genera. Mutatio quae parit nouam speciem dc priorem perimit quae pignori nexa erat pignus perimit, Sc haec mutatio fit cum ex materia, ex cupressit vel pinu fit nauis vel arca l. sed si ex meis. dc adq. rer.do. Cupressus igitur vel pinus pignori csse desinit. Idem si ex silua
fiat nouale idem si ex lana pignerata fiat ucst incirium, idem si ex marmore pignerato fiat statua. Mutatio quae rem augetvt si loco puro imponatur aedificium , aut vinea, si ex arbore fiat arbustum vincis adsitis, vel mutatio quae rem minuit, ut si ex domo fiat hortus, vol si domus ad arcam redigatur pignus non perimit,quia nec res quae pignori nexa est, clusue portio maxima perimitur. l. 2I. de pig. act. l. Paulus. f. domus. de pignor. nempe solum quod maxima pars est domus i. qui res. f. vlt. de solui. diruto aedificio aut solum imposito aedificio non perimitur. Quae mutationis distinctio etiam scrvatur in lega tis.nam si ex lana legata vestimentum fiat, Vestimentum non debetur l. lana. de leg. 3. nisi legatarius probet durasse voluntatem ic statoris l. seruum. 3. si pocula. de legat. i. N similiter materia legata nauis ex ea facta non debetur d. l. lana. l. Se Uius eod. marmore legato , statua cx eo facta non debetur l.
quaesitum. s. illud. de lcg. 3. At si areae legatae domus posita sit, domus debetur l. si areae . de leg. 2. forte de domus legatast ad aream reciderit ex voluntate testatoris area debebitur.
Quin &massa argenti legata possint scyphi ex ea facta deberi d. l. lana. Itemque aere legato possit statua ex eo facta deberi , quod Se de seyplus factu ex nosia pigriori obligata, vel de statua facta ex aere pignori obligata dici possit propria Mspeciali ratione quadam, ut est In d. g. illud ea quae talis natu.
rae sunt, ut saepius in sua possint redigi mala. ea materiae potentia victa nunquam vires elus estugiunt,in his stilicet rebus materia praeualet. huiusmodi sunt vasa argunt ea , aut statuae aeneae. quae ratio etiam ex contrario Cifice re possit, ut quae redigi possunt ad priorem formam, ea quoque eius formae vi-
824쪽
res retineant, veluti vasa legata aut pignerata si conflata sine& in massam vel laminam redacta , ut massa quoque sit in legati aut pignoris causa. Verum hae mutationum distinctiones vix seruantur in usufructu quem facile quaelibet mutatio rei in qua ususfructus constitutus est,extinguit,nisi fit permodica veluti ex isto in vineam vel contra. Quaelibet alia muta tio honesta ratio est v suffructus consolidandi cum proprietate,nullumque Ius fragilius us fructus Iure. quia & sui natura ad proprietatem suam unde exiit, tendit & currit, quo
verbo dc inarac re utuntur auctores. Sic fit ut massae usus fruinctus finiatur, si ex ea fiant vasa de contra. Item ut siluae si ex ea fiat novale. vel si ex materia eius fiant naues, arcae, armaria, tigna, trabes, ut domus quoque si solo adaequetur l. quid tamen. de viafruct. Hactenus duas tantum attigi mutationis
species Vnam quae fit ex non subiecto in subiectum , ut si ex
arbore fiat nauis. fit enim ex non naui nauis. A lteram quae fit
ex subiecto in subiectum, ut si ex domo fiat hortus, vel si ex area fiat vinea. Est & tertia species quae fit ex subiecto in non
subiectum, ut si nauis dissoluatur. quae omnium summa mutatio est mors nempe interitusue subiecti, ut cum ex homine puluis, ideoque hoc genus mutationis non tantum usumfructum sed etiam pignus & legatum extinguit.Ex non subiecto in non subiectum mutatio non est, ut doctor sapientu docuit.
Ad initium L lyνemae nouat. er de leg. Pugnare videtur, I. si rem in princ.de nouat.cum l. qui x. s. cum Stichum. de solui. At . cum Stichum,hoc tantum dicit eum qui Stichum pure promisit, post moram promittentem eundem Stichum sub conditione novandi animo purgasse moram videri, atque adeo nec teneri ex priori stipulatione, Sticho mortuo pendente condictione quod i .si rem. non negat, cum promissorem tamen teneri ait ex posteriori stipulatione conditionali, quasi nouatione contin gente post mortem Stichi si conditio extiterit, ut vel Stichi aestimati
nem praestet quanti priusquam moreretur fuit. Denique hoc Vule stipulationem posteriorem quae post moram promissoris interposita est, hanc vim habere ut non teneatur promissor
825쪽
rio DIFFERENTIAR v Mex priore, quia purgauit moram , quam in ea implenda seeerat, non etiam Ut non teneatur ex posteriori, existente condi .
tione post mortem Stichi. Et hoc si ab eodem quis quod pure
debuit,sub conditione, stipulatus M.nam si ab alio,verum est neque hunc neque illum conueniri posse, videlicet si post moram promitaris, creditor ab alio sub conditione idem stipulatus sit qui casus est euidenter expressias iu l. 14. de nouat. nam si ante moram,promi r qui postea moram fecit,omnimodo tenetur ex priori quasi mora non purgata quam nul- Iam dum fecerat tempore posterioris obligationis. vll. 15. F. vlt. de verbor. oblig. Vbi hoc fusius exposuimus reiecta Accursiti sententia, qui promissorem negat in mora fieri posse post interpositam conditionalem nouationem&stipulatio. nem, hoc colore,quod scilicet eo tempore sub contraria conditione puta, si deficeret conditio posterioris obligationis, debere coeperit quod initio debuit pure. quod commentitium est. ncccnim temerc nos tacitam conditionem inducere possumus,nec aliter quam si Iure publico recepta & approbata sit, vel ex re ipsa aut verbis manifestum sit contrahentes conditionem facere voluisse, & ille s. vlt. dum acceptilatio. ne priorcm promitarem liberari dicit, satis ostendit eum sub conditione debere non coepisse quod ab initio debuit pure. nec ad consenticndum Accurso quidquam me mouet. l. pecuniam. de rob. credit.quia alia est illius legis species,& in ea
alia mens contrahentium longe. νζvit .d.l. I 6. Etiam non recipio distinctionem illam,scruus praesens an absens fuerit tempore interpositi; stipulationis conditionalis post moram prio. ris promi libris quae subdistinctio non distinuio summa est,&a Marcello in dich. s. cum Stichum, applicatur ad priorem partem nostrae ciusdemque summae distinctionis, si post moram promitaris stipulator ab alio sub conditione eandem rem dari stipulatus fuerit.
Cum quaeritur an ex dolo tutoris pupillus teneatur ita distingui solet aut tutor est soluendo, aut non soluendo.si sol Meudo,Vel eo magis ex dolo eius videtur pupillus teneti quod Diuiligod by Cooste
826쪽
ab eo seruare Si consequi possit quod nomine doli a tutore
suo admissi actori praestiterit. l. I. g. hoc edicto. Ne visci sat qui inposs. l. summa. g. si dolo.de pecul. l. q. Quando exfact.tiat. Sed si tutor soluendo non sit, quamuis aequum sit ne qui cum eo contraxit pupilli nomine ex dolo, eius damnum sentiat veei accomodetur actio aduersus pupillum in id quod a tutore seruari non potest. l. 4. g. r. de euict. hoc tamen casu pupillus si ex tutoris dolo conueniatur, absoluendus est,si modo paratus sit edere quales quales actiones quas eo nomine habet in tutorem, l. vlt. de administr. tui. sicut in l. Titio fundus, de condic. de demonstr. etiam qualiscumq; cessio actionum pro iusta priestatione est. Est autem forte.d. l.vit. ex l. 3 3. pen. de trib.act.&d. l .summa, . si dolo adscribenda non lib. 1o. Epistolarum Pomponii,sed lib. 8. ut lex quae praecedit. Sed de ind. l. 3. g. pen. de trib. act. ex d. l. vlt. videtur esse legendum,Sisato oluendo non sit. Itaq; si effectum & exitum rei spectas, ex dolo tutoris pupillus non tenetur, si tutor soluendo non sit.
Sed Sc priore casu si tutor soluendo sit, deducto eo quo pupillus ex dolo tutoris factus est locupletior, verum est tutorem in residuum teneri .l. I3. . sed cum,de acti. empr.
Vt ranciliandin. g. h. l. 46. depratur. cum l. 47.
Qui duos debitores habebat,unum ex una, alterum ex altera cauta,eos simul fecit procuratores omnium rerum & ne gotiorum suorum in solidum, quod generale mandatum est: quo de hoc continetur ut a debitoribus mandatoris pecunias eXigant. l. Ι 8. de procurat. An igitur ab altero quod manda-zori debet exigere potest: minime. quia non debito a se inuicem exigendo sed de exigendis pecuniis ab aliis debitis mandatum videtur, nisi id mandatum sit specialiter ut a seipsis inuicem pecunias debitas exigerent. l. r. eod. Aliud vero dicendum, si unus tantum ex eis debitor mandatoris fuerit. is enim ab altero qui nihil debet exigi nomine mandatoris
potest. Se inuicem petere non possunt. non enim in hoc constituti esse praesumuntur,ut Sc secum inuicem litigarent, nomcommissi inter se & copulati ad litigandum inuicem, nisi id dictum sit nominatim. Mutua exactio generali mandato non
827쪽
eontinetur, simplex continetur. Interpretes dum quantum mutet d.M. vltim. al. - . non Vident, mirum quantum se torqueant nec quidquam in complacandis duobus hisce locis.
ιυρνδα an instrumento fundi aut isterentineatur.
Vlpianus i. n. suppellex de instrv. x inst. suppellectilem
qua in agro pateria. erat instructior, negat instrumento sundi contineri: cui Modestinus suffragatur qui instrum imseparat a suppellectile.l.8.de sup.leg.& Varro I. de re rust. Instrumentum M suppellectilem rusticam omnem oportet habere scriptam in urbe 3c rure dominum. Contra Paulus III. Sent. Fundo legato cum omni instrumento rustico εc urbanosuppellectilem ait legato cedere, forte quia pleniore verba illa, Cum omni iastrumento rustico or urbano, voluntatem defuncti demonstrant. Simili modo Alfenus villae quae pars est fundi, instrumento legato, negat suppellectilem contineri. l. I s. de inst.de instr. leg. Contra Paulus contineri.l. I9. 6.vltim. eod. ubi legendum suppellectilem,ut vulgo, non suppellectile. Et quia ex varrone didicimus villam aliam esse urbanam, aliam rusticam,aliam mixtam ex utroque, forte rusticae villae instrumento non cedit instrumentum patris. quod suppellex dicitur,urbanae aut mixtae,m qua dc suppellex l.28. penult.eo. titu. instrumento cedit. Instructo autem suppellectilem contineri constat inter omnes .l. n.3.proinde si fundus. dc f. idem Celsus & S. Neratius,M F. idem respondit domo instructa, M
Qui ita legat, uxori mundum, ornamenta, seu quae eiuν causa paraui,omnia legasse V idetur.l. 3o. de auro de arg. leg. sicut in testamento suo Persius cum Cornuto legat Chrysippi si bros circa septingentos siue bibliothecam omnem quia, Vt Paulus ait, hoc verbum s Eu , ampliandi legati gratia positum . est. non negat esse verbum aut vocem disiunctivam, Sed promendaci disiunctione quae M subdisiunctio proprie &γλ dic ur. l. C. de verbor. significat. eam accipi dc Vtrum-
828쪽
que ponere Vult,Vt in l.supra, . I. de aqua & aqv. plu .arc. Sive ex communi fundosiae communi aqua nocrat,his verbis significari utrumque esse Albericus obseruauit. neque vero aliud Seu, aliud Siue, sicut nec aliud Neu . aliud Neve vel viue. Ee utrumq; vero has voces ponere quod utique certum est, etiasi eas non iteraueris,sed dixeris,& catt.siue,vel Ni,Nive,ut illo loco Plauti, Pti dolo malo instipulatus sies uiue etiam dam siem
2Dπaιas annos. Et discrete veri, de hac vel illa voce accipi potest quod Cicero pro Cecinna ex formulis iuris, Siue, Ni-ue, quod quidem , Nive, semper intelligitur, ubi dumtaxat, Siue, ponitur semel ut L 7. de cap.&postl. l. illo loco ,siseu
foederat in est. Poetei difficiliares lax miaeae euis.
Fundo mille iugerum vendito dupla & tradito cC.flumeabstulit, post euicta sunt alia CC. pro indiviso. Quaeritur pro qua parte sit commissa stipulatio duplae, pro quarta an pro quinta. Et Papinianus ait in l. ex mille, de euict. pro quinta esse commissam non pro quarta ubi statim dubitatur, quam quartam quamve quintam Papinianus intelligat. An quintam scilicet residuorum octingenta iugerum, id est, C I X. ω quartam similiter DCCC. iugerum, id est, C C. An quintam mille iugerum, id est, CC. M quartam mille iugerum, id est, CC L.3c hoc sane verius est,nam & ita quintam & quar tam accipit in quaesitum , &in L quod si modo. Hoc igitur initio eius legis Papin. vult non praestari stipulationem duplae pro quarta mille iugerum, id est, pro CC L. sed pro quinta , id est, pro C c. quae etiam sola evicta sunt. & ideo si
fundus M. iugerum varnieritia aureis evicta parte quinta, id est, Cc. post eluvionem aliorum ducentorum, actione ex stipulatu emptori non praestabuntur xxv. sed xx. tantum, ac similiter si idem fundus vaenierit m emptori non praestabun tur v. sed I v. tantum. Cur autem pro quinta non pro quarta N. iugerum praestetur dupla, si quaeras, serua rationem Papiniani , quia illa cc. quae flumen abstulit emptori perieruiar, ut iam non possit illorum cC. nomine quasi cuictorum pro parte quarta aduersus venditorem regress im habete. Post
829쪽
perfectam venditionem, axcepto periculo euictionis, omne aliud periculum pertinet ad emptorem ut puta si minor aut deterior fundus factus sit. cum M ad eum omne commodum redeat, puta si maior aut melior factus sit. quod& nominatim de commodo alluvionis & incommodo eluuionis proditum est in i .id quod .de pericul. & com .rei vend. Dubitationis aute causam Accursius noster sumit recte ex s. r. quod videtur euictis iugeribus ducentis stipulatio committi pro quarta parte mille iugerum, sicur,quq est secunda species huius legis,euicto fundo toto qui hodie est D c cc. iugerum stipulatio committitur non pro pretio D c c c. sed pro pretio M. iugerum perinde ac si fundo nihil flumen abstulisset, ut si fundus vaenierit c. ex stipulatione duplae praestatur, pro C c.
non C Lx. actione autem ex empto vel quasi ex empto praescriptis verbis pro cLx.l. 66.ν. vltim. l.7 .e Od.tit.l.Titius, . vltim .versicu. icique de act. empl. x ducto igitur argumento a
toto ad partem, Videtur euicta quarta parte fundi qui hodie est nccc.id est.euictis cc. non pro parte quarta fundi quantus hodie est praestanda stipulatio e sse, sed pro parte quarta fundi,quantus olim fu it, id est. pro c c L. Verius autem est aliam esse rationem euicti totius fundi, longe aliam euictae partis, nimirum quia euicto fundo toto qui hodie redactus est ad
Dccc. iugera imo etsi ad unum iugerum hodie redactus est, proinde committitur stipulatio ac si fundus M. iugerum quatus fuit venditionis tempore euictus esset, & consequenter duplari oportet pretium mille iugerum. Periit quidem emptori quidquid flumen abstulit, sed perinde ac si nihil ei periisset,euictusque fundus fuisset M. iugerum, eo ipso iure actio ex stipulatu, quia verum est totum eum fundum qui vae miteuictum esse. est idem fundus qui fuit ante, tametsi euictiorinis tempore minor eius modus sit, quam tempore venditionis. Euicta autem parte quinta fundi venditi pro indiviso,
ut proponitur initio huius legis, id est, C c. nec iure committitur stipulatio. nec competit actio ex empto quia iniquum est praestare cuictionis nomine amplius quam euictum sit. Porro euicta sunt cc. tantum ex residuis D c cc. Alia cc. quae flumen abstulit non censentur euicta. eorum igitur quae
flumen abstulit rationem habeti non oportet, quia & si fi Disiligod by Cooste
830쪽
men absumpssset totum fundum relicto dumtaxat uno lugero, euicto semiiugcro pro indiviso. non pro dimidia mille iugerum sed pro dimidia iugeri tantum quae euicta est, committeretur stipulatio duplae. AZo aliam differentiae rationem attulit, euictis scilicet cc. siue parte quinta non haberi rationem ducentorum quae eluuio abstulit, tantum forsan postea alluvio redditura est, qui speraγcommodum alluvionis aequo animo ferre debet incommodum eluvionis. euictoautes fundo toto emptor nullum sperat commodum allu uionis. Verum haec ratio non est probabilis. quia non propter spem incertam periculu pertinet ad emptorem, sed quia vem ditio perfecta & impleta est,& id tantum ex fide bona imputatur venditori quod contingi d dolo malo vel culpa eius. s.cu autem,Inst.de empl.&vend. quae ratio etiam essicit ut euicto fundo toto, periculum et lassi elluuionis pertineat ad emptorem, quamuis nullum ex aluuione lucrum speret, sed effectu ipso perinde ac si nihil ei depecisset, res aestimatur& stipulatio committitur. Aliam quoque disterentiae rationem adduxit Accursius,cuicto scit . fundo qui venditionis temtare erat
M. Iugerum . euictionis tempore octingentorum stipulatione
committi pro milic,quia qui eum euicit, etiam si vis fluminis nihil ei detraxisset, integra mille iugerae uicturus erat. quae ratio merito displicet. quia non quod euicturus quis fuerit, sed quod euicerit stipulatio committitur.l.s rem. 3. I. eod. ti- tui. Sed de specie prima &secunda hactenus. Sequitur tertia, in s.quod si modo. Facito, eidem fundo mille iugerum nihil dempisisse flumen, imo adiecisse cc. iugera per alluvionem, ac deinde pro indiviso euicta esse c c x L. quae est quinta pars
Mcc.iugerum. Quaeritur pro ccx L. pr*statur euictio an vero Pro cc. perinde ac si cc. tantum ex mille euicta fuissensi quod magis Papinianus probar. quia eius quod per alluvionem fundo vendito accessit quodque in venditionem no venerat . euictionem venditor non praestat. Cui sententiae nihil obstat l. tis. In princi .eo.tit. quia non de alluvionis accessione loquitur, sed de eo quod ex contractu rei venditae accessit, vis fundo vendito iter accessurum venditor mxerit. l. 6. s. si ii bi.de act.emp. At l. Is .eo.ti tu .loquitur quidem de alluvionis lucremento,sed,ut omnes interpretes sentiunt rectc, de quo