장음표시 사용
881쪽
deducto. l. Mutius. D. pro c. Et rationibus igitur omnibus diligetet examinatis. Et ita in aliis iudiciis generalibus, valuti tutelae solemne est totum librum rationum edi. l. Lucius. F. tutelae.de administ. tui.ut scilicet ex inspectione &examin tione eius constet tam iudici quam aduersario omnis ratio . damni de lucri, expensi,& accepti,& totius administrationis, nec videtur edere rationes qui totas non edit, sicut non viis detur edete stipulationem qui totam non edit, i. I. s. pen. de edend. Nec quicquam obstat l. Argentarius. S. I. eodem titui. quae non totum codicem rationum esse ede dum ait, sed eam solum partem quae ad instiruendum aliquem pertinet. Nam de argentario loquitur,qui plurium rationes uno libro complexus est, v v non cogatur cuique edere totum librum, sed partem tantum eam quq ad eum pertineat.Nos loquimur de socio qui rationem tantum societatis libro complexus est, venon probe agat ex societatis causa, nisi edito toto libro doceat quod intendit. Sed de librum totum edi satis non est nisi
rationes etiam reddantur,aut dispunctae,aut computatae proferantur. Alioquin fidei aut auctoritatis nihil habebit apud iudicem qui eis rationibus utitur. Est enim utiq; semper necessarium percontari rationes,dispys e,excutere, examina-
. re,ut explorari possit,imputationes prodeant improbe relath accepta recte relata sint an non recte, subtracta sint quaedam aut non sint subtracta. l. si statvlibera.F. vlti de statvlib. l. cum seruus. vlt.de cond.&demonst.quod cum in hac causas ctum non fuerit', ac praeterea mala fide conscriptas rationes proponatur supressis in eis rationibus plerisque rebus, merito dicimus nullam rationibus idoneam probationem cotineri.
Et quod ad allegationem illam facti damni qua eotissimum
secundus utitur,quod primus sit non soluendo, qui magnam pecuniam societati debet,dicimus non videri propterea ulludamnum fecisse societate prsmo,cum supersit fideiussor locuples is ident secudus,qui hac allegatione utitur. Nec enim eodem priuilegio uti fideiussor potest, ut in id tantum teneatur quod is pro quo fideiussit facere potest & in nihilu si nihil
facere possit,i .verum. LI. D.pro socio. etsi fideiussor. D. de re
tu. Habet autem primus secundum locupletem fideiussore, quandoquidem comissa actus administratione primo,ut pro
882쪽
LIBER IU. 89 positum est, fidem suam pro eo interposuit S obligauit omnibus qui cum primo cotraherent, ac postea cum primo,ut proponitur, tertius contraxit admissus ab eo in societatem, quamuis secundus idem sit&socius & fideiussor primi alterius socii, nec possit periculum omne nominis contracti a primo ei soli quasi socio reputari, reputabitur tamen pars quasi socio pars quasi fideiussori, nec videbitur consumptum societati quod alterius socii siue fideiussoris querelam habet, leg.
tutores. g.adolescens. D.de administ.tuto. Denique secundo
reputanti periculum nominis facti a primo in administranda societate obiici potest vulgaris exceptio, Dolo facis qui petis quod mihi redditurus es. l.6. D. de doli excep .vel quod apud Quintilianum, Idem es reus a quo fui repetiturus si quid tanquam sponsor soluissem.
VIt donauit uxori constante matrimonio certam summa inter uiuoa,ita ut nullo casu reuocaretur,& ut ne quadiuviueret mulieri eius pecuniae exactio esset, sed eo demu moria tuo in vicem augmenti dotis,Zc insinuata donatio est. Idem moriens reuocauit testameto generaliter omnes donationcs causa mortis & omnes dispositiones. Cum quaereretur an his verbis intelligeretur reuocata donatio collata in uxore. Respondi donatione a viro in uxorem collatam constate matrimonio comparari fideicommisso,vel donationi causa mortis post orationem Impera. Antonini,per quam morte in secuta donatoris nec mutata volutate ea cionatio coualc scit,& ideo ex ea detrahitur falcidia sicut ex fideicomm isso,vel ex donatione causa mortis,quae tamen ex donatione inter vivos non detrahitur.l.in donationi b. C.adl. Fal C.5 in hac etiam specie nominatim donationis exactio collata est in tempus mortis, ergo censetur esse causa mortis. Nec offenderer eo quod instrumento donationis appellatur inter vivos. Na ut quod dO- natur causa mortis,ita ut ne ullo casu reuocetur,no est dotiatio causa mortis.l. ubi. Diue don. cavs.mori. sic quod donatur
883쪽
. inter vivos ut morte demum secuta confirmetur,non est do natio inter vivos. Ex quo efficerem testamento mariti eam donationem reuocatam videri,quo scilicet is palam reuoc uit omnes donationes a se factas mortis causa. At in contrariam sententiam me vocat haec ratio, quod testator eam donationem non habuit numero donationis causa mortis, sed donationis inter vivos, quandoquidem eam instrumento donarionis appellavit donationem inter vivos, bc ademit sbi eius reuocandae facultatem, quae clausula etiam si non ademerit viro eam facultatem potest enim quaelibet donatio inco. Ugem collata poenitentia reuocari. l.cum hic status. D. de donat. inter virum & uxor. tamen argumentum praebet facere eum voluisse donationem inter vivos. d.l. ubi. Idemque argumentum ut habuerint scilicet coiuges eam donationem pro donatione inter vivos insecuta insinuatio praebet,quae in donationibus tantum intςr vivos exigitur,non in donationibus causa mortis. l. vlt. C. de donatio. causa mori. Itaque qui reuocauit omnes donationes causa mortis, non intelligit a eam reuocasse quam habuit pro donatione inter vivos, qua, que donationis inter vivos iure censeri voluit. Nec generalia illa verba, Et alias dispositiones, porrigi ptassunt ad donationes inter vivos, sed ad similes duntaxat dispositiones quae ex mortis tempore formam & oraginem accipiunt, veluti ad epistolam fidςi commissariam,aliudve quod supremae voluntatis iudicium. Et ita fideicommisso generali placet eam donationem non contineri .l. sequens. D. de legat. 1. 8c speciale
fidei commisIum desiderari. Et specialem simili modo reuocacionem igitur. Nam fidescommissilui dati ademptio siue
reuocatio quaedam est l. quidam testamento. s. vlt.de legat.I.
. Etiam illud animaduerti clo nationem qua de agitur facta ea mentc vi cederet in vicem at gmenti dotis quemadmodum instrumento donationis cautum est,quod quide augmetum, sine hypobolon ut Graei vocant, qui eodem iure aliquando usi sint,in Gallia mores frequetiores morte uri soluto matri monio mulieri cocesserunt. Id igitur haberet uxor etiam si id vir vitro in ea non contulisset,vel etia si id muliere capere te stameto vetuisset, quia plus pollunt leges de mores, qua volutates defunctoru.l. nemo de lega. Quaobre ita concludo,nec Diuili od by Coos e
884쪽
potuisse defunctum reuocare donationem,&vt potuerit eui denter non apparere eum reuocasse donationem,& consiquenter ut eleganter scriptum est in d .l. eum hic status. s. poenitentiam. In obscuro procliuiorem esse debere iudicem ad comprobandam donationem.
LVeius Titius G. Seium filium suum heredem instituit,
eique si sine liberis vita decederent, pluribus gradibus plures per fideicommissum substituit postumos, scilicet filiam & sororem dc agnatos quosdam & Vltimo gradu agnatos quoscumque.Et suscepi t Seius postea filias duas, quas tamen moriens non nisi ex certis rebus, eX Vniuerso extraneos
heredes fecit,a quibus modo filiae unius pronepos,G. Seli ab. nepos, L. Titii adnepos hereditatem vindicae, quasi fideico missariae substitutionis Iure comprehensie testamento L. Titii, & aduersias praescriptionem temporis utitur beneficio restitutionis in integrum. Quaeritur,an sit audiendus. Respondi non esse audiendum, quod neque ex sua persona possit venire substitutionis Iure, neque ex persona proauiae quasi substitutionis Iure quod proauiae competebat in se transmisso. Non ex sua persona, primum quia substituti proponuntur agnati eiu silem familiae & nominis & qui utuntur iisdem insignibus. ille vero qui agit,cognatus est non agnatus: deinde quia etiamti esset agnatus, deficit conditio fideicommissi. nec enim Seius decessit sine heredibus, qui filias duas reliquit, quas etsi non secerit uniuersales heredes, fecit tamen
particulares,& quamuis non fecisset particulares, tamen heredum nomine in hoc conditionis genere liberos intelligoremus .i .ex facto.*. vltimo. D. ad Trebel. atque etiam exheredatos diceremus extinguere fideicommissum quia etsi su bheredu m nomine, non tamen ut heredes,sed ut libeIi in co-ditione posui sunt, argumen. l. hac edictali. g. vlt. Cod. de secund. nupt. Et rursus etiam si non defecisset conditio fideicommissariae substitutionis, tamen quia is qui agit L. Titio
885쪽
δ o DIFFERENTIA RUM. qui substitutionem fecit,est adnepos, & placet fideicommisi
satias substitutiones non extendi ultra abnepotem Nou. de restit. fidei comm non esset audiendus. Ex his tribus rationi-
bus abundant sane duae posteriores. nam sufficit prima quod actor cognatus sit non agnatus, dc substituto invitet solos agnatos vel agnatas. At praeterea non potest etiam is qui agit audiri ex persona proauiae, quia proauia non est substituta in testamento L.Titii, sed in conditione posita tantam, & verius est non esse firmum catholicum Doctorum, quo censent positos in conditione,esse in dispositione, cum repugnet I.Gallus.3. idem credendum.& 3.in omnibus. D. de lib. dc postum. leg. si quis eum.*.vit. D. de vulg.substit. Non offendimur l. Lecius. D. de heredib. instit. in cuius specie dicimus liberos in conditiona positos non quasi testamentarios
heredes patruo succedere,sed quasi legiti Hos, ut l. si quis ita
heres.eodem tit. Nec l. 3. g. libertus. D.de bon. lib. quia & in eius specie filius pro praeterito habetur, de ideo quamuis filio
defuncto vivo patre testamentum nullum sit Iure ciuili. I. . D.deliber. 3c postum. tamen ex aequo dc bono patronus admittitur a praetore ad bonorum possessionem secundum tabulas. Et alias in hoc genere substitutionum si sine liberis decesserit, illi illum substituo, verum est liberis editis extingui substitutionem, non etiam liberos ex ea scriptura ad substitutionem Vocari.
ORthodoxus priore & posteriore testamento heredem
scripsit filium Arrianum,lcgata autem reliquit aliis liberis & generis partim Arrianis, pareton orthodoxis,atque etiam posteriore testamento Christi pauperibus,adiecta in utroque clausula codicillari . Cum quaereretur de Iure testamenti, respondi neutrum testamentum ullo Iure valere, id est, nequo directo neque fideicommissi, quod ubique proponandur incapax heres institutus .est enim hereticus incapax hereditatis& legati Zc fideicommissi .l .vltima. Cod. de hereticis. conse-Diuitigod by GOrale
886쪽
quenter donationis causa mortis , l. Senatus. D. de donatio. cau. mori. Atque adeo leg/ta etiam hereticis uno vel altero testamento relicta nec Iure fidei commissi valere possunt. Aelegata relicta orthodoxis posteriore testamento non etiam
relicta priore quod in legatis & fideicommissis nouissimae
scripturae obseruandae sint.l. I 2. s. vlt.de legat. I. existimo va
lere Iure fidei commissi propter clausulam codicillarem, &deberi ab herede legitimo defuncti. Cum enim utrumque
testamentum pro non scripto sit, consequens est hereditarem ab intestato pertinere ad eum solum filium filiamve defuncti qui quaeue orthodoxus fuerit.l. cognouimus. C. de heis ret.f. si quis de praedictis. a. Nouel. Vt cum de app.coguos . vlt. Nouel. de hered .ab intesta. ven. & Nouel. de Samaritanis. Et hic quidem vel haec defuncti heres ab intestato, legata praestabit orthodoxis,& pauperibus multo magis. Nam & ex testamento imperfecto etiam non adiecta clausula codicil lari constat deberi pia legata cap.relatum. de testam. Ad haec quaeritur qua via legatarii orthodoxi uti debeant Iuris sui perseiluendi causa. Et certissimum est electionem eis Eineutra malint actione uti in personam ex testamento siue codicillis posterioribus an actione in rem an hypothecaria. I. I. C.
comm . de leg. sed non etiam Interdicto uti possidetis. Nam quod moribus Galliae receptum est ut defuncti possessio confestim sequatur successorem sine facto, vel adminiculo vi Ioatio,in succetare Iuris, id est herede vEt bonorum possessore
locum habet,non in legatario vel fideicommissario, nisi forte expressim testator voluerit a se protinus ad legatarium pos sessionem recta via transire,quod expressit in hac specie pri re testamento tantum, non posteriore, ex quo solo legata orthodoxis debentur. Item quaeritur,an quod suggestione & hortatu unius ex testibus posterioris testamenti testator mutarit prius,ea res vitiare possit posterius testamentum. Et respondi satis ipsum vitiari incapacitate heredis scripti simul ac prius restamentum suggestionem illam vitiando testamento non sufficere,quia nec blanditias .l.vit. C. si quis ali q.
test. proli. l. vlt. D.eod.nec vim nec dolum, ut in eodem titulo ostenditur, quia scilicet testamentum quidem valet quod
quis coactus yel fecit, vel non mutauit, sed ei qui coegit si eo χ
887쪽
testamento aliquid relictum sit, denegantur actiones, vel si nihil ei relictumst illi cuius interest in eum datur actio in f
ctum. l. Lucius. f. Sempronia. D. de legat. 2. g. si conuictus.
De do ιιone inter eoni re, facta contemptitione matrimεni.
QVae ex primo marito habebat filium unum, & ex secuniado marito alterum, nupsit tertio,eidemque donauit dimidiam partem bonorum contemplatione matrimonii nul. la dote constituta, nullo etiam casu, modo vel conditione donationi adiecta, & vicissim tertius maritus in casum mortis donauit eidem mulieri certam summam.ex hoc matrimonio natae sunt filiae tres & filius unus, quibus patri superstitibus eadem mulier nupsit quarto, eique donauit bonorum suorum partem quartam contemplatione matrimonii, & in casum mortis, ac smiliter maritus donauit eidem mulieri bonorum suorum partem quartam, & constante eiusmodi matrimonio unam ex filiabus tertii matrimonii nuptum colis locarunt dote data ex bonis matris non vitrici, qua puella contenta renunciauit Vltro caeteris bonis maternis ac deinde mortua est ex iisdem filiabus etiam altera. Tum postea relictis tantum filiabus duabus & filio ex tertio matrimonio cum
iam decessissent filii ex primo & secundo & superstite quarto
marito, mortua muliere. Quaeritur quantum ex bonis eius quartus maritus ferre debeat. Respondeo, quadrantem omnium bonorum quae mulieris cum moreretur fuerunt, pertinere ad quartum maritum Iure donationis. nec enim excessisse modum, l. hac edictali. cum morienti mulieri non fuerint ex anterioribus nuptiis nisi liberi tres. nam ut in exquirenda quantitate bonorum tempus quo mulier moritur spectari visum est,Nouel. de nupt.ε. quia Ver .isa consequeus est in habenda ratione quadrantis donati viro in casum mortis , tempus mortis spectari, sicut fit in ponenda ratione Falcidiae legatorum,lcg. non est. leg.id autem. l.exasse, leg. in quantitate. l. cum quo. D. ad i. Falca.eo tempore.3.si credi
888쪽
tor. de peculio. videlicet vis tempore mortis supersint quatuor liberi, pertineat ad maritum quinta ,si tres,vii contigit in hac specie,quarta de qua conuenit. Et quarta quidem bonorum quae mulier unquam habuit usque in diem mortis. nec enim ea minuisse intelligitur donatio semissis ab eadem muliere facta tertio marito, quandoquidem per errorem omissa in ea fuit conditio mortis, quae fuit expressa in donatione vi cissim in eodem instrumento mulieri a viro facta, ut plane liceat dicere manifestam esse voluntatem mutuae donationis ex utraque parte factae sub eadem conditione, ut i .cum proponebatur. D. de leg. 2. vel eo maxime quod cum sine dote id quo de agitur matrimonium fuerit,videtur ea donatio vicem subiisse dotis, ac proinde sicut pactioni de dote nora repetenda inest haec conditio, si morte mulieris soluatur matrimonium. l. si pater. .i .l. vi autem. D. de pact. dot. ita &donationi factae ea lege ut nullo casu reuocetur, inesse eadem
conditionem videri aio, quod scilicet vice fungatur dotis, quodque ut initio dixi, par sit & aequabile donationi matri
iniectam conditioncm eandem etiam inesse donationi mulieris. l. vlt. S. si autem donatio. C. dedon. ante nupt.ne alioquin deterioris condition s si mulier quam maritus, quod coniugii societas non paritur. Non utor eo quod mulier tempore donationis factae tertio marito duos habuerit liberos ex prioribus nuptiis, quia proponitur non habuisse eos etiam tempore mortis, quod quidem solum spectari oportere dixi. mus ante,ficut fit in omnibus donationibus, quibus inest casus mortis. l. in mortis causa. l. non videtur. D. de don. cau.
mor. Et quod attinet ad portionem filiae quam mater & vitricus, id est, matris quartus maritus nuptum collocauci unt
ex bonis matris constituta dote Λί filia renunciante caeteris bonis, non potest ea proficere vitrico ulla ratione, sed ad cresca fratribus, quandoquidem frater vel soror qui quaeue renuntiauit bonis patris vel matris, caeteris fratribus partem non facit. l.filio in princ. l. qui repudiantis. l. si ponas. g. vir. D. de inoffic. testamcn. Denique in bonis quae mulier habuit tempore mortis liberi qui bonis non renunciauerunt, habituri sunt dodrantem Iure heredi ratis, quartus maritus quadrantem tantum Iure donationis.
889쪽
QVidam uxorem heredem instituit, eiusque fidei comni sit ut cum moreretur, vel cum ipsa vellet, hereditatem testitueret uni ex filiis suis, utque nominaret testatori
heredem Gaium in primis filium suum, & post Gaium Mariam , post Mariam Annam, post Annam Titiam. hi erant testatori filii testamenti tempore j vel aliis filiis qui post testamentum nascerentur, maribus scilicet potius quam sceminis& idoneis potius quam non idoneis electione uxoris. Quod si uxor neminem liberorum nominaret testatori heredem ipsesbi nominauit heredem supra dictum Gaium, M post Gaiualios mares qui modo bene &sapienter vitam viuere instituissent, & post mares foeminas uatu maiores ac deinde natuminores. prohibuit autem uxorem & alios substitutos ulla Falcidiae detractione uti. Nulli nati sunt liberi post testamentum, & mortuus est testator superstitibus filio uno & filiabus tribus, quibus initio testamenti a matre hereditatis fidei commissum reliquerat, & filio quidem super uixit mater, superuixere filiae. Quaeritur, an mater teneatur nominare Mariam: Respondeo teneri, nec debere quaeri decoquod manifesta verba testatoris di fimuere satis, i. ille aut ille. g. Vlt. D. dc legat. 3. Quaeritur an possit praeferre Annam vel T, tiam . Res pondi non posse, nisi vclit contumax videri & irreligiosa. Nec enim electionem ei defunctus dedit, sed ordinem quem in scriptura tenuit, eum fecit substitutioni, ut in simili specie Papinianus respondit,l. cum pater. f. penult. delega. 1 hoc est, uxori substituit Gaium, Gaio Mariam, Mariae Α mram , Annae Titiam. Quem ordinem etiam remota nominatione matris omnimodo obseruari voluit, qui ramen non Obseruaretur si matris electio esset, sed matre non eligente omnibus liberis esset fideicommissi petitio, l.si quis Titio. g. vlt. l. unum ex familia. M. sed si uno. de leg. 2. l. Labeo. F. vlt. de statvlib. nec moveor eo quod testamento comprehensum est electione matris hereditatem restitui uni ex fi-
890쪽
itis. nam hoc primum de filiis tantum scriptum est qui post
testamentum nascerentur, non de iam natis: deinde ea clectio non eb pertinet ut praeferat si malit foeminas maribus, vel minores natu maiorib. contra legem defuncti, sed ut qstimet qui sint digni vel idonei, qua ex parte plena etiam de lubera matri electio non datur,sed pro boni viri arbitratu, l. fideicommissa.f. sic fideicommissum. de leg. 3. Species autem proposita est de liberis, qui iam nati erant tempore testam cinti quique idonei sunt omnes. Et idonei porro sunt non ii ta- tum qui bene meriti sunt, sed & ii qui male meriti non sunt,
I .cum pater. f. rogo. de legat. 2. Ad haec quaeritur,si electio esset matris, quod. tamen in hac specie non admittimus, an electa una filia liceret matri variare & eligere alterum Et respondeo,liceret. quia non tam videretur elegisse quam destinasse, l .unum ex familia. f.I. & ,. rogo.l.cum pater. ψ. a filia. de legat. 2. quandoquidem electio collata esset in tempus mortis matris his Verbis,cum moreretur. Igitur omne spatium vitae liberum esse matri ad eligendum & ambulatoriam voluntatem eius usque ad mortem, & praeproperam electionem pro destinatione esse non pro electione certa.
dies fidei commissi est incertus.Et quae igitur antc eum diem quasi electio fit,est incerta, ac reuocari potest .vel etiam quia collata esset electio in tempus quo vellet mater his Verbis, cum ipsa vcllet,vel cum ipsa voluerit, vel quandoque voluerit,uel cum volet. nihil cnim interest,t .cum pater .f. rogo. lcg. uxorem. F. Scaevola. de legat. . Quia ea verba tractum temporis habent dc extenduntur usque ad supremum cxitum heredis, i. fideicommissa. g. sic fidei commi 1Ium. eodcm titui. poenitentia igitur admittenda est,t. filii ad Tertyl. Caeterum
ut dixi, hirattinebat hac de re quaerere in hac specie, in qua
Clectio nulla fuit matris. nec enim nominatio est electio, si praescribas nominatori quem nominet. Imb nec nominatio proprie. videris enim nominare tu ipse,non is cui nominandi
honorem defers, ut Accurs scripsit recte in l. Institutio talis. D.de condit. Institui. Rursus quaeritur, an tot sint substitutiones,quot sunt liberi. At iam respondi supra,dum dixi ordinem scripturae factum substitutioni, exemplo. l. cum pater.
f. penult. de log. x. Et ex verbis satis colligitur hanc fuisse