장음표시 사용
141쪽
Ossu MMATo cursu vitae gloriosi Regis Ludovici cognomentis Grossit, viri nobilis, potentiae M audaciae mirabilis, qui per malitiam suorum Principum tot ad uersitates sustinuit, tot trium nos obtinuit tot proelia victoriosissime peregit: Nunc ad tith sui Ludovici Regis gesta populi futuri notitiae tradenda, stylum quo possumus ingemo con vertamus t Qui diuina inspiratione coelitus inflammatus, abbatiam de sacro portu quae nunc Pirri IGallice dicitur in pago Melodunensi iuxta littus Sequanae v dauit, ubi mausoleo mirifici operis corporaliter requiescit. Aggrediamur igitur historiam,quae ad continuandum praecedentibus sequentia sic loquitur: Quod iuuenis P ex Ludovicus, qui iam tempore patris sui Remis in praesentia Pralatorum MPrincipum fuerat coronatus, quando pater suus, qui iam per multum temporis πιgrotauerat, expirauit,ad pari s Aquitaniae visitandas transierat; ubi tum fram certi-ῖ uit de morte senitoris sui frequentia nuntiorum. Audita igitur morte genitoris zella ducatus Aquitaniae sos scienter muniuit, e ciuitates Si castella ducatus Aquitaniae sos scienter muniuit, de ad obviandum praedonum latrociniis Zi malignorum machinationibus, quae post Regum obitus do facili solent accidere, versus partes Franciae quantocius properauit. Aurelianis igitur veniens seditionem quorundam ciuium compescuit , dc corum superbiam viriliter degradauit; qui sub obtentu communitatis suae in tantam praesum- Ptionem elati, quasi contra Regem insurgere videbantur. Verumtamen illos qui tantae praesumptionis principes suerant indignata inaiestas regia, ultionico dignae tradidit puniendos. Inde venit urbem Parisios, quae eit regni caput & se des regia, ubi solent Rcges antiqui conuentum Praelatorum de Principum cir
care, ad tractandum super statu Ecclesiae, ta de regni negotiis ordinandum. Ita i citis te Rex iuuenas secundum quod aetas capere poterat, de status temporis exigebat. Magna eriit in toto regno laetitia&spes bona multorum animos demulcebat, quod tam boni domini tam nobilem receperunt successorem, qui malorum CX e minaret nequitiam, dc bonorum innocentiam illibatam auctoritate regia custodi ret; tanto l. e maiori gaudio replebantur,co quod rectum delegitimum recepe
rant haeredem, de quo pax de honor eis de toti regno felicissiline veniebat. Max me quando considerabant Romanum Imperium de regnum Angliae pro desectu haeredis legitimi magnum recepisse detrimentum , de de statu suo tam n bili corruisse. Incidentia. Quoniam verum fuit, sicut in rebus mundi mobilibus frequen- rer solet accidere,quod post mortem Henrici Imperatoris qui decessiis ne haered: legitimo, mota fuit magna contentio in illa solenni Curia quae celebrata fuit in ciuitate Moguiuiae , ubi feruntur fuisse sexaginta millia militum, cxceptis pers m aliis de multitudine populari. Talis fuit causa discordiae, quod Fredericus Dux Alemanniae nepos praedicti Henrici Imperatoris volebat sibi imperium quasi iuro haereditario vendicare : Sed Magonensis de Coloniensis Archiepiscopi de maior ire Principum imperiis a dignitate dc honore Imperi; unanimes repulerunt de ad otharium Ducem Saxoniae totaliter adhit serunt, de eum Aquis gratia con sensu et ri de populi solenniter coronarunt. Sed ista discordia causa tuit magnae cladis de postilentiae, quae exinde postea toti regno, proh dolor, euenerunt: Quoniam ille Fredericus de quidam frater suus Conradus nomine, multas praedationes ecmultas Ecclesarum combustiones, 5c occisiones hominum, multaq; proelia in te ra Lothaiij inuidic stimulis agitari, fagitariis eo quod deiectus fueratab Imperio, dc ille Lolliatius iuerat introductus: Nec impune tame tanta mala Lolli. intulcruci quonia in gente sere damna pariaptulerunt. Vnde multu laudis de honoris mcrute o Loth
142쪽
Lolliatius, eo quod ex consensu paronum, eleri & populi ad regendum Impetium
electus fuerat, quod sibi nec iure haereditario nec aliqua successione generis attingebat. Verumtamen quandiu rebus humanis interfuit, Imperium viriliter tenuit,&potenter defendit; nec solum regnum illud, sed& regnum Italiae,&prouinciam Capuae de Boni uenti,& etiam usque ad regnum Siciliae penetrauit, Siculoque Rege illius ter fugato crui talein Barri cepit, totamque terram illam S maritimas regiones suo dominio subiugauit. Sicque famina est cum de terra illa rediret ad pro pria, onustus spoliis & famosus victoriis, morte praeuentus interiit, cuius corpus a suis in Bam Saxoniam est translatum ,& cumJ per labores istos quos pertulit, ma io gnanimi cordis constantiam , honorem , & lavdcm acquireret, vitam sine laudabili terminauit. Nec minus infelicius accidit regno Anglorum fortuna constam ili: Quia post decessum Henrici Regis Angliae viri tam famosi & tantae serita. iis, quoniam sui corporis nullum reliquerat iiaeredem, Comes Boloniae Stephantis nepus suus & frater Comitis Theobaldi subito regnum Angliae introiuit, de ibi in Regem coronari se fecit, non considerans quod Comes Andegauus, degaum AJ desponsauerat filiam Regis Angliae Henrici, & ex ea genuerat haeredes, ut videbatur, propinquiore gradu generis succcssores. Istae distensio. nes &discordiae, quae exortae fuerunt in regno per inuidiam Principum, & per m litiam inhabitantium terram illam, quae tam fuerat sertilis & abundans, pene rede-αο gerunt ad nihilum, S: regnum illud tam nobile fuit in magna sui parte per occisones & rapinas miserabiliter deuastarum. istae clades &pestilentiae aliorum regni rum, erat Francis quasi gaudium & solamen, dum cernerent regna vicina pro defectit haeredis legitimi in tantam miseriam corruisse,& ipsi viverent in pace & gaudio sub tam pio domino de legitimo successore.. De mane Gui ermi Ducis uitaniae.
JG i T v R. quia gesta Ludovici Regis describere proposuimus, nune ad ordinem
Historiae reuertamur. Iste Rex iuuenis cum csset in aetate quatuordecim vel uindecim annorum, bonis moribus exornatur ; in omnibus gestis suis Deum ha- o Dens prae oculis, diuina largiente gratia quotidie probitatis &sapientiae suscipiebat incrementa. His diebus Guillermus Dux Aquitanixapud sanctum Iacobum iter arripuit, qui, volente Deo, antequam ad terminum ad quem tuae peregrinationis accedem peracta parte itineris, expirauit, nullum virilis sexus in ducatu Aquitaniae relinquens haeredem. Verumtamen duas filias habuit, quarum una maior natu Alienordis & alia Alaydis vocabantur. Et quoniam terra sine virili haerede te- manserat. Rex ducatum in manu sua tenuit, & primogenitam sororum Alieno
dam sibi matrimoniali lege despotisauit, scut superius est expressum in historia patris sui; de qua filiam genuit Mariam nomine, quae fuit Comitilla Campaniae:& secundam Alaydam nomine Radulpho Viromendensi Comiti cognato suo
O matrimonio i opulavit. Paruo temporis elapso spatio Caucherus Montis Gaij suo infelici omine in tantarn superbiam assia mptus est, quod contra Regem voluit insurgere , & circa partes suas terram Regis & homines hostiliter infestare. Sed Rex Franciae ira motus contra eum, ut maiestatem regiam decuit, aliquantulum mouit exercitum , & castrum Montis Gaij circumcinxit: & impetu facto viriliter , satis faciliter in potestatem suam redegit, portas & muros diminuit, faeta ruit J & totam fortitiam quam inuenit , excepta magna tum , vcrsum funditus solo tenus explanavit. uomodo ciuit u Masa captastilia Turcis. ODE M anno accidit Christianis lugubre in ciuilium, sorte meritis suis ext- gentibus in partibus transmarinis. Nam Turcorum infinitus exercitus intrauerunt rcgnum Hierusalem, de obsederunt quandam nobilem ciuitatem quae vocatur Roches,& continuis insultibus diu oppugnatam, eandem tandem ceperunt; non tamen sine magna strage & occisione suorum, qui a Christianis irrecticcti in
143쪽
anima & corpore petierunt. Qui propter captionem illius ciuitatis coeperunt mi rabiliter superbire, minitantes occidere omnes Christianos illius rcgionis. Qua
tuor Γα rei huius doloris nuncius per Franciam cito diffunditur, de propter dei
lationem sanctae terrae obortis lachrymis corda fidelium perturbauit. Rex etiam veaudiuit inimicos crucis in tantam praesumptioncm prorupisse. ut plenus fide & vere catholicus, corde pio compatiens, tantam iniuriam proposuit vindicare; & ut O- stelideret per effectum quam laxo mente conceperat, codem anno castro uc ZC-
laici magnum Partamentum congregauit. Ibi Archiepiscopi & Episcopi & Abb
res & magna pars Baronum Franciae conuenerunt: Nec defuit ibi sanctus Berna dus Clari uallis Abbas, qui cum quibusdam de Praelatis de allum tione crucis praedi- a Cans monuit Barones de populum, ut ad vindicandas Christi iniurias viribus totis insurgerent; exponens eis quanta mala Christ anis fecissentTurci in partibus trania marinis. Cuius os in praedicando, opitulantc sanctitate non laborauit in vacuum-Nam Rex primus prosiliens cum magno deuotionis ardore signum lanctae crucis assumpsit,&post ipsum Regina Alienordis uxor sua, monentes pcr exemplum, Vesic Praelati facerent & Barones. Tunc videntes Regem de Reginam signum crucisaslumpsisse cum magno deuotionis affectu, isti quos ii tera nominabit crucem vir
nimiter assumpserunt. Videlicet Alphonias Comes sancti Fgidia , d liyericus C mes Flandriae, Henricus filius Comitis Theobaldi Blesensis, Guido Comes Ni uernensis, Reginaldus frater eius Comes Thenodori, Comes Deocarus, Ro-aobertus frater Regis, Iuo Comes Suessionensis, Guillelmiis Comes Ponti uic iis, Guillermas Comes Guarentiae, Archambaudus de Borbonio, Enguerrennus de Couciaco, Gaufridus de Rauconio, Hugo de Lisigniaco, Guillermus de CO tegniaco, Renoudus de Monte Argi 2,Ytherus de Thociaco, Guicherus de Morite Gah, Eurardus de Bretholio, Droco de Mouciaco , Manassetus de Bugues, Ancellus de Trinello, Guerinus frater eius,Guillermus buticularius,Guillermus agillons de tria,&plures alij nobiles & magni nominis milites. De Praelatis Hymoni Symoni Episcopus Noviomensis, Godetridus Episcopus Lingonensis, Amulphus Episcopus Lis tenensis. De Abbatibus: Herbertus Abbas S. Dctri viui Senonensis, Theobaldus Abbas S.Colu Senonensis: Et multae aliae psonae nobiles,quom no- Οmina propter confusionein censuimus silentio reprimenda. Eode anno Conradus Alemannus Imperator & Ferricus Dux Saxoniae nepos suus, qui postea fuit Imperator,audito infelici infortunio terrae sancta,cruces similiter assumpserunt; multi pAlemanni de Saxones nobiles εί potentes. Metis similiter cruce assumpsit Comes Morientiae auunculus Ludovici Regis Franciae , multique cum eo Principes MBarones. Rebus quas praelibauimus sic peractis, venerabilis Pontius Abbas do eraeliaco, ut locus ille, in quo sancta congregatio crucem assiimpserat, tam n bilis facti memoriam in perpetuum retincret, in honorem sanctae crucis Ecclesiar construxit, quam postea diuina potentia voluit multis miraculis illustrare. Per totum annum integrum portauit Rex crucem constitutam in humeris a sesto Re- osurrectionis usque ad aliam, & ulterius usque ad festum quod dicitur Pentecostes. Interdum fruterimi accidit casus detestabilis & horrendus, quod ciues communix Senonepsis contra Herbertum Abbatem sancti Petri viui iracundiam concep Iunt, eo quod communiam suam disruperat, & fecerat enervari, de propter Eoa ipsum morte crudelissima peremerunt. Rex ad tanti sceleris ultionem accinctus,
partem homicidarum ab altitudine turris ad terram praecipitari praecepit, di alios fecit Parisiis decollari
tauoniam Rex Tramia Ludovicus est Imperator Conradus iter transmarinum assumserunt. ΛNNo igitur ab incarnatione Domini M. c. x L vir. in hebdomada secunda post festum Pentecostes,prius ordinatis rebus, ad iter peregrinationis tantς n cellitatis, venit Rex sui moris est ad Ecclesiam beati Dionys). a Martyribus licentiam accepturus: & ibi post celebrationem Missarum baculu peregrinationis & vexillum beati Dionysi , quod Ora n Gallice dicitur, valde reuerenter accepit: Sicua
144쪽
Sicut moris est antiquorum regum, quando debent ad bella procedere, vel votum.
Dere trinationis adimplere. Et tunc mouit diro se cum magno comitatu Practato rum 5 Baronum. Eodem temporc mouit Corrardus Impcrator cum valido apparatu terrae sux,saut prius ab utroque Principes erat ordinatum: sed Deus,cui nul- Ium latet secretum, te qui limpide videt in obscuris solum iudicium hominis,acceptam non habuit illam peregrinationem, sed faciem suam auertit ab operibus e rum, sicut rerum exitus declarauit. Veruntamen concedimus f edimus i de spera. mus,u uod illi qui bona intentione labores itineris pertulerunt,&se peccato prout homini possibile est, continuerunt,quantum ad animas nihil de praemio quod moto rucrunt, perdiderunt. Vcruntamen stitus Terrae Sanctae,pro cuius liberatione mouerant.propter aduentum eorum parum aut nihil fuit in melius permutatus, licui insetius in ordine rerum historia declarabit. Isti duo magni Principes prius ordi. nauerant, quod simul ire non poterant, Propter multitudinem populi utriusque exercitus: timebant enim ne dii cordia de tumultus oriretur in castris. suod de facili accidit maxime ubi totiunt diuers, nationes, lingua & moribus differcntes. Pro- uter hoc voluerunt ut uni praecederent alios,& interuallo facto inter utrumque exercitum, tiam quilibet suum duceret separatum.Tunc omnes direxerunt iter Perterram Baioariae,postea transierunt si umen Danubii, quod est magnum &profundum, &cursu veloci dilabituri quod asinistra parte dimiserunt,&a parte dextraxo in Austriam descenderunt. Tunc intrauerunt regnum Hungariae: quos Rex terrae illius liberaliter suscepit, Ze ut magnificcntiam regiam decuit, cos multis donis & praesentibus honorauit. Regnum Hungariae tran cumes, intrauerunt rerram Pannoniae, ubi anctus Martinus gentilibus parentibus ortus fuit. Inde terram Bulgariae subierunt, id asinistra parte descendentes, Rippe regionem dimiserunt. Inde duas regiones transierunt,quae eodem nomine Thraciae nuncupantur. Duas urbes nominati istimas in illis regionibus transierunc, quarum una Syrio polis, de altera Andrenopolis appellatur. Tandem post multas dietas, de multos labores,quos passi fuerant per ex cras regiones, peruenerunt ad illam nobili limam urbem Constantinopolis, ubi per aliquos dies quieuerunt ,&de rebusso necessariis, quae sibi defuerant, sarcinas repleuerunt, & cum imperatore Manueiale satis priuatim duo magni Principes sunt locuti. Inde equis & hominibus aliquantulum recreatis, S rebus exercituum Ordinatis reccilerunt, te quoddam mare, quod brachium sancti Georgii dicitur, nauigio transfretarunt. illud mare duas partes orbis diuidit, Asiam scilicet, dc Europam: dc est meta & terminus utriusque. 'Tunc intrauerulutcrram Bitiniae, quae est prima pars Asiae,&ante urbem Calcedoniae castra metatae sunt utriusque exercitus legiones. Haec est una de nobilis de antiqua ciuitas, in qua quondam tempore Martiani impcratoris, de Leonis ripae congregatum fuit unum de quatuor magnis Conciliis DC.&xxxvi.
Praelatorum: de in illo tam celebri Concilio damnata fuit haeresis Abbatis Eutia o clui, qui unam naturam tantummodo in Christo aflorebat, quem fides catholicaverum Deum de verum hominem praedicat de assirmat. uomodo Didani Tramj ossiu Chria rorum aduentu, spraeparauis.
SO LD A N vs Yconii vir potens &magnus in regno Turquiae longe ante avdi
erat de aduentu istoruiti Principum, dc in magno timore positus cognouit, quod nisi consilium apponeret, de virtutem tam fortium exercituum impediret, tibi de terrae suae, di cunctis populis Orientis magnum periculum imminebat. Propterea quantocius potuit per omnes terras Orientis destinauit nuntios, mandans o s quod omnes,qui arma ferre pollent,& cillant sufficientes ad proelium, ad se quan tocius properarent: ipse etiam ciuitatcs& castella terrae suae cum magna diligentia circuibat acturas murorum de turriti reparabat,sossata euacuabat,scissuras nouas& profudas ante portas urbium fieri imperabar, de omncs homines tot ius patriae in suis operib. quotidie operari faciebat: metuebat enim nimium,nec miru,qu uo-
νυJ iama tata diuulgabatur P patria,Psti duo Principes ta sortcs dcta magnos exe
145쪽
citus adducebant, quod cum castra iuxta quoddam fluvium posuissent, aqua currem successiue , de continue per alueum numinis cmJ non poterat equis Be hominibus ad potandum, de quod ubicunque venissent, numina desiccabant. Dicebant etiam quam seuos vix quoddam magnum regnum posset sussicera de omnibus bonis suis ad tantam multitudinem populi sustentandam. Verum eth quod talibus vulgi fabulationibus non est omnino fides adhibenda, quoniam tales
subito rumores videntur sepius excedere veritatem. Tamen verum fuit, quod si tum in exercitu Imperatoris erantet xx. millia bellatorum in equis&loricis: exceptis etiam equitibus aliis leuis armatura in exceptis peditibus,quorum erat numerus infinitus. In exercitu vero regis Franciae erant pene totidem millia loricata M io gens optima in in rebus bellicis approbata: peditu vero no erat numerus, quorum multitudo terrae superficiem tegere videbatur. Si videres bellatorum acies tam d Center ordinatim procedere galeas de scuta contra solis aciem coruscare δε collo tes cum vexillis in aere crepantibus terrae latitudinem operiri, crederes quod ponsent de omnibus crucis inimicis triumphare, id omnes regiones Orictis armorum potentia vendicare in sine dubio potuissent, si Dominus voluisset eorum peregrinationem acceptare.Sed fortasse eorum meritis exigentibus, ut ad finem honor bilem attingerent eorum opera, noluit consentire; Causam ne cimus quare hoc secutit, sed certi sumus quod in vero iudicio non errauit. τοmodo Imperator transito brachio Sancti Georgii a conductori me
dum proditusbuit. POsτ LV λ M Imperator illud male, quod dicitur brachium sancti Georgii,
pertransiuit per se voluit ire M exercitum suum ab exercitu Regis Franciae i parauit ι tunc acies suas secundum morem patriae suae disposuit, de de nobilioribus baronibus,quos secum habuit,cuilibet aciei capitaneum assgnauit. A sinistra parte dimisit terram Galatiae de Paphlagoniae, Sc duas alias regiones, quae eodem nomin vocantur Ponti A sinistra parte remansit Phrygia,Lydia,& minor Asa. I uxta ciuitatem, quae vocatur Nicomedia venientes, illam nobilem urbem, quae diciturNichea,transierunt. Inde Lycaoniam subierunt, cuiusYconium maior dicitur taci- uitas principalis. inconsulte ibant, Bd per quasdam compendiolas vias inter fauc montium dirigentes: Sc ex parte altera dimiserunt magnam viam, quae directe ad urbem Yconii dirigebat. Soldanus Yconii, qui ex omnibus finibus Orientis maximam Turquorum multitudinem collegerat, expeetabat locum & tempus opportunum, quo pollet commodius tantis exercitibus Christianorum obviare, qui per tetram suam iam coeperant pertransire. Omnes Soldani de maiores Principes Sa racenorum pavebant nimium, eo quod audierant tantos exercitus Christianitatis contra eos aduenisse. Ex multis partibus eis suerat nunciatum, quod per
terras illas libere pertransire potestatem habebant homines destruendi, de omnes fines terraru subiicere lita quod tota terra Orientis diuulgaretur ab eis, de in breui qm esset subdita legibus Christianis: te propter illum timorem quem habebat, ne hoc quod verebantur accideret,venerunt in auxiliu Sol dant Yconii Turci, duaru Hemmentaru, semen. Cappadociae,Ysaurae, Ciliciae, S: Mediaei tantaq; Turquorum
ex omni parte multitudo venerat cum nobili equorum de armorum apparatu,
quod Soldanus in tantam prorupit audaciam, cotra omnes Christianos ad bellum 'procede in fronte ad seontem in campi planitie dimicare. Verum est quod Conradus Imperator petierat a Manuele Imperatore Con stantinopolis, quod sbi traderet aliquos degente sua,qui suum conducerent cxercitum per vias compend. O- fas &ad equitandum planiores. Tradidit ei Manuel Imperator non tales quales petierat qui traditores erant pleni iniquitate, qui quam cito ingressi fuerunt in soterram Turcorum ,venerunt ad capitaneos , qui acies exercitus conducebant, &dixerunt quod faccrent cibos onerari usque ad certum numerum dierum, certissime promittentes, quod interim in terrarii tam copiosam de fertilom exercitum conducere intendebant, ubi necessitates equorum & hominum . . . . . reperi-rciat. Crediderunt eisin usque adnumerum dierum, quem illi praedixerant . . . .
146쪽
e vortam x hominum onerari fecerunt super sum in arios di quadrigas. sed Graeci
per idi Iuda proditore nequiores, qui sena per Latino , maxime Francos odio inextinguibili persequuntur, scienter exercitum Imperatoris per vias districtici res ta asperiores inter fauces montium impulerunt, ubi iam de eis de facili poterant triumphare. Ambiguum suit, vini in illi proditores hoc fecissent imperio Manuelis Imperatoris, an a Tu rcis praeuenti, ut exercitum Imperatoris proderent, iniquit iis praemia recepi senti si remori Graeciproditores recesserunt ab exercitu Imperareris. - ENE percepit Imperator quod Graeci, qui exercitum conducere debuerant fidelitet habebant; quia iam numerus dierum transierat,infraque imexercitum conducere debcbant in terram bonis omnibus abundantem: propterii statim ad se in praesentia Baronum adduci imperauit, coram omnibus eos interrogans, cur sede termino dierum, quem dixerant, tam fallaci mendacio decens ent, α ipsi proditionis instructi malitia responderunt,quod putabant cxercitum maiores dietas facere dc polle velocius equitare; de iterum fide ficta iurauerunt, quod in a tres dies usque ad ciuitatem a conii conducerent, ouae erat ciuitas omnibus bonis fertilix &abundans,in qua quaecunq; vellent & desiderarent multipliciter inueniret. imperator adhuc uia simplicitate deceptus,non percepit perfixo diam oroditorum; sed ait quod adhuc per triduum expectaret, ut per hoc probaret illos ehe persidos aut fideles. Nocte sequenti dum dormiret exercitus difficultatuitineris fatigatus, proditores Graeci de exercitu latentet exierent, de per fugam a manibus eorum,quos prodiderant, euaserunt; mane facto de exercitu per acies o dinato, turn mouere inciperent, conductores, qui solebant exercitum praecedere, nil quam comparuerunt. Quod videntes capitanei, Z propter eorum absentiam admirantes illos per exercitum quaesierunt: Led ipsi quia non aderant, non potuerunt inueniri.Tunc primo eorum proditione cognita,rem, prout acciderat, imperatorii capitanei retulerunt. Nec sui fecit proditoribus mala quae fecerant, sed in cumulum damnationis suae peiora prioribus addiderunt, quoniam directe ad exercitum Regis Franciae venerunt,qui non longe aberat, 2 exercitum Imperatoris S sequebatur leuiter equitando; Gedixerunt Regi, quam bene&secure imperatorum di suum cxercitum usque ad ciuitatem Yconii conduxenant, quam per arma ceperant, dc omnes Turcos, qui se opposuerant, trucidauerant, &opes lucrati fuerantinfinitas. Hoc proditores cogitauerunt mendacium duplici causa malitiae . . ut vellent Regem per candem viam, qua Imperatori erat,procedere dc
in eisdem periculis implicare: aut propter hoc, quod si Franci fici rent infelicem stitum exercitus Imperatoris,& periculum quod eis imminebat, ad succursu meorum toto conamine properarent, quod nullo modo proditores volui dent: aut te Regem tali mendacio deceperunti. quia si aliquo modo proditionem, quam se cerant posset aduertere, eos statim per guttura pependisset.
De oditione Graecorum praecepta, s percepta J ct damna genti Imperatoris Agata.
TV Nc primum cum Imperator vidit se omnino de etiam, nec de via per aliquem de toto exercitu poterat edoceri, proceres vocatos consuluit, quid in
tanto necessitatis articulositagedum. Sed sicut dicit auctoritas Alexandri, liget in aduercs animus sapientis. Et aegre consilit ipse sibi prudentiores procerum.Nam Pessim fortuni casarum colatum prosternas,per diuersas sententias vacillabant,
non omnes eandem viam consilii tenuerunt,quia pars Baronum consuluit eos per eandem viam qua venerunt regressuros, donec alimenta, quae omnino defecerant, orcperire potui uciat. Alii contrarium sentiebant,dicentcs; sicut cci erant, ulterius equitarent, sperates ante se facilius cabaria reperire; quia si retro redire cotingeret,
preces illas vacuas, de exhaustas cibariis inueniretit. Dii vero de regre isti vel progressu in illa disputatione decertarent, de in dubio adhuc ellent, ques de duabus eligerent, aliqui de exercitu, qui haud longe recciserant Ec redierant, nuntiauerunt, eis magnam rurςorum armatorum multitudincm haud Procul ab eis congrcgari.
147쪽
Bene verum est quod illi Graeci ldi torcs, qui aufugerat in illis locis desertis scienter i ntroduxerant eos, ubi nunquam agricultura com paruit, sed ea natura perpetua sterilitate damnauit, cum illos debuissent conduxisse per Lycaoniam, quam dextra parte dimiserant, ubi inuenit sent vias breuiores de terras arabiles, pal cui seccibis de bonis aliis abundantes: sed eos in desertis Cappadociae impulerant , ut eos magis ab urbe Yconii elongarent. Dicebatur communiter de poterat esse verum, quod illi Graeci qui exercitum prodiderant, per voluntatem & imperi u Manuelis Imperatoris Graecoru hoc fecerant , qui per inuidiam nollet, *gens impciti Alemaniae in suae peregrinationis negotiis ad finem Esperum perueritisent in uident enim Alemanis, nec vellent quod potestas eoru dc dominiu cresceret: dedignantur valde eo quod Imperator Alemaniae Imperatorc se nominat Romanorum: volunt
enim dicere ossius Imperator solus de iure debet habetJ totius mundi monarchia Cum vero imperator de eius exercitus in tali angustia laboraret, primoque -- sciebant quo tandem progrediJ debuissen t. Ipsi dc equi eorum fatigati, de confracti propter alcensum de descensum collium,destrictarum vi arsi gratiamine longa fati ee svi laborabant. Equi propter defectum pabuli, dc itineris dii ficultate deseiebant:
quos iam, nec mirum,armorum pondera reddiderant fatigatos. Illis in tali necessiatate positis,Turci, qui bene sciebant mirabilem mi erumJ itatum exercitus, suas cies diuiserunt, de cuilibet capitaneum tradiderunt. Tunc stabito cum impetu in exercitum proruperunt,improuisos eos reperierunt rerat enim adhuc in suis teiri portis, stemplo J nec erant in aciebus ad proeliu ordinati. Turci vero habebant equos fortes de agiles,dc longa recreatione rescctos. Et quia leuiter erant armati, cor reperiebant in negotio promptiores: plures enim eorum habebant arcus tantummodo de sagittas. In hora, qua in exercitum proruperant magnis clamoribus aera repleuerunt:clamabant,ffc vlulabant,dclatrabant sicut canes tympanis de macariis,& aliis similibus instrumentis horribiliter resonabant, sicut moris est apud eos, ut suos in stuporem concutiant inimicos . Gens Imperatoris armorum pondere gra uata erate erant enim armati loricis dc ocreis, scutis de galeis, equi eorum fessio macie tenuati. Turci impetu facto accedebant ad eos sigittis cominus infestantes, Ec statim lora cursa retrogrado reflectebat,de ipsi non poterant eos insequi propter armorum pondera,& maxime propter debilitatem equorum .Et propictho utari eos audacter circuibant,dc quasi ad signum in eos sagittabant: de quando nostri in
eos volebant currere, retro volocissimc fugiebant, de cum pro reditu lora reflect reni,Turci statim cum impetu reiicientes a tergo mucronibus de clauis seriebanta
Consti endo tota die tali pugnauerunt, nostri in equis de hominibus vltra modum damnificati sunt: Turci nihil damni vel incommodi pertulerunt viq; ad illudiem magnum,quid fuerat,de fama magna de exercitu Imperatoris,quoniam in eo mutiti fuerant nobiles Principes de incliti milites,qui per voluntatem Dci,aut eius tolerantiam ibi corpore perierunt, de absque proiectu dc utilitate Sanctae Terrae, pro cinius liberatione mouerant, ibi fuerunt quasi penitus devastati: quia, sicut retuletur, η' qui praesentes affuerant de lxx. millibus loricatorum, de de tanta multitudine peditum pars decima non remansit. Quidam fame perierunt, alii gladiis hostium interfecti sunt, do alii vinculis mancipati in seruitutem hostium fuerunt reseruati. vix Imperator de aliqui de suis Baronibus ab illo periculo te ab hostium gladus euas
runt &retro uersus urbem Niceam cum paucis millibus redierunt. I urci qui plus per insidias de proditionem,qua per arma triumphu habuerant, nec miru,si magna laetitia gavisi sunt, multas diuiuas in castris Theutonicorum reperierunt, aurum argentum,pret iosa vestimenta, equos dc arma, de onusti spoliis in suas munitiones redierunt. Per totam terram illam suas insidias miserunt contra cxpectantes exe
citum Regis Franciae de quo audierant, qui multum ab illis partibus non d istabat. I. De triumpho, quem modo quo diximus habuerunt mirabiliter gloriantes, iactitantes se quod ex quo de exercitu Imperatoris, qui maior de potentior est Rege
Franciae, triumphauerant,de cxercitu Francorum poterant latis de facili triumphare. Et sicut Deus permisit, cuius iudicio sunt occulta, sere accidit ut optabant.
In illo proelio non fuerat Soldanus Y conii sed fuit ibi tanquam capitaneus quidam
148쪽
Turcus potentiis mus nomine Paramundus. Hoc accidit anno Domini M. C.
XLV l. mense Nouembri. modo Rex Fraociae adeo otindum Imperat rem acres, P.RE x Franciae & eius exercitus adhuc ignorabat in faelicem casum, qui Theutonicis acciderat in partem alteram se diuertit. dein terram Bilbiniae, & cum quandam . . maris, qui est prope ciuitat cm Nicomediae circuisset, ibi cosuluit proceres, per quas vias possent expeditius de celero equitare. Nunc coeperunt oriri rumores per exercitum, quod Imperator a Turcis deuictus Q suerat de perdiderat gentem suam, & quod cu paucis inoria per montes oc nemora fugerat latitando.Rumor in ambiguo diu benivit exercitum quoniam sperce tumJ nuntium non fuerat diuulgatus, lonec Dux Souauiae Ferricus nepos imperatoris, fratris sui primogeniti filius, qui poli mortem auunculi tenuit Imperium, vir magnae nobilitatis de sapientiae, venit ad exercitum, qui rem prout acciderat, Regi d Batonibus enarrauit. Matiebat enim eum imperator ad Regem .vidi eas lignata ad Paclamentum conuenirent, tu quid agendum sit postea pertractarent. Verum est quod prius consillum perstitillet sed adhuc supercrat Imperator, ut regeret corpussium, &residuum gentis suae. Et propter hoc consilium volebat habere a Rego
Franciae, qui amicus suus e r.it,quid ageret, de qualiter mala tam pessimae fortunae O leuius toleraret : sed cum Rex Se Barones Franciae casum Imperatorii audiciunt, dolore vehementi contriti sunt. Rex pictate motus, prout crat vir nazurali er compatiens & benignus, ut Imperatorem in tam fortuna pellima verbis consolationis' subleuaret, aliquos de prudentioribus Baronibus sumens cum caterua militum occlientum, sicut Ferricus Dux Souauix perduccbat, venit ad Imperatorem, qui non longe aberat,vbi Imperator cum residuo gentis suae castra potuerat, α ibi Fec ricum Ducem nepotem suum, quem ad Regetioran sinis crat, expectabat. Vbi autem isti duo magni Principes te viderunt alterutrum, cum salutatione sdeli lese ad inuicem praeuenerunt,& uterque cum pacis osculo labitur in amplexus.Tunc Rex verba consolationis adhibuit, opes de gentem ad voluntatem suam obtulit bonas. seruitia& fidele contortium repromisit. Diu simul ibit locuti sitiit:& postea Ba
ronibus euocatis fuit taliter ordinatum, quod iterum simul viain peregi inationis repeterent, & votum quod duo nouerant pro posse suo fideliter adimplerent. Verumtamen multi fuerunt de sente Imperatoris, qui dixerunt, quod illud quod ut tulerunt pro expensis in via faciendis perdiderunt, de propter hoc ulterius ire non poterant: multum enim eos terruerant pericula viarum, & inscelices casus qui acciderant, ubi praesentes adfuerant, & labor itineris, qui nondum sinitus erat, sed magis incipi videbatur; nec considerabant votum peregrinationis quod tenebantur adimplere ; nec fidelitatem ad dominum suum,quem in exteris regionibus d serebant: sed spretis his omnibus ad urbem Conitantinopolian redierunt. Hota modo Imperaur recedens a Rege Tramia, venit Conmmtinopolis. V V uc mouerunt cum exercitibus sitis viam illam, quam Imperator tenuerat, a sinistris dimittendo, & viam suam versus minorem Asiam direxerunt , asinistia parte terram Philadelphiae postergantes, ad ciuitatem Smyrnae venerunt. Inde urbem Ephesiorum,ibi pausaturi intrauerunt, ciuitas magni nominis & multum honorata, eo quod beatus Iohannes Euangelisia eam suis praedicationibus illust auit, de inde ad conuiuium fratrum suoru a Domino vocatus, ibi scelicitere Io pirauit: sicut monstrat adhuc eminens sepultura. Considerans I inperator q, ipse tenebat ur P maiore Principe de toto mundo,Nq, cum tanta nobilitate de partib.suis mouerat, Ic nuc erat cu pauca manu militia in partib. alienis, & quali in subiectione Francorii. quia ibi nihil aut narum poterat sine illis,& propter hoc tale tibi dedec iis imputans,visus esesibi per hoc l inperialem laedere maiestate, si cum tam pauco numero militu transfretaret. Propter hoc imperauit e sui pedites per terram redircu
149쪽
de ipse cum modica gente Constantinopolim nauigio est transuectus. Imperator
Graecorum Manuel cum maiori honorificcntia, quam antea,recepit. Vbi imper tot cum Baronibus de gente sua usque ad vctis initium hyemauit: erant enim ambo Imperatores quadam affinitate coniuncti, ratione uxorum libarum, quae sorores Crant,& fuerant filiae veteris Berengariae Comitis de Lucebourc: & propter hoc I m-perator Grςcorum eum blandiori vultu receperat,i ad preces Imperatricis uxoris ibat sibi & Baronibus suis multa dona & pretiosa localia praesentauit.
Pos et recessum Imperatoris, Rex Franciae proceres sitos consuluit, per quas vi- as iter dirigerent, de quid de cetero commodius sit agendum, in illa perendinatione in ciuitate Ephesis ad vocum meumJ discubuit, de obiit quidam nobilis de
optimus miles de regno Franciae,Guido miles de Pontivo pro cuius morte Rex es Principes seo J modicum doluerunt: in uno latere maioris Ecclesiae decenter, ut decuit traditus sepulturae. Rex cum exercitu sito ab Ephesorum ciuitate recedens, iter direxerunt versus partes Orientis,& sic per dies aliquos equitantes, tandem ad vada Menandri peruenerunt; ubi copia cygnorum omni tempore reperitur: propter quod dicitur: Uvada Menaiari concinis albus olor. Ibi propter loci amoenitatem dc pratorum virentium ubertatςm tentoria locauerunt. Franci multum mptauerant, ut Turcos possent alicubi reperire, de cum eis corininus dimicare. Sed χ illa die accidit ut optabant:quia in parte altera fluminis tentoria fixerat Turcorum maxima multitudo;quando nostri volebant equos suos in vadis fluminis ad quare, fari are,d Turci ex aduerso super alteram ripam fiuminis spissim sagittis cominus in te itabant sed nostri milites, qui ardenti desiderio ulterius ad eos transire cupiebant,llumen tandiu carsum de inferius tentaverunt, quod vadum in transuerso fluminis quod etiam fminimcl indigenae nouerant,inuenerunt.Tunc cum magnis agminibus in alueum fluminis unanimiter impetum facientes , ripam alteram ta-nuerunt circumquaque repulsis hostibus, qui quantum poterant lanceis demu-eronibus repugnabant; tunc in hostes viriliter irruerunt, diu&fortiter utrinqua congressi sunt med tandem Deo concedente cessit victoria Christianis: partem z- sonim maiorem in ore gladii peremerunt, plures vivos ih vinculis traxerunt, dc alii, prout melius poterant, aufugerunt. Tunc victores victorum fet in Arum J tentoria disrumpentes, multimodas opum species reperierunt, pannos si ticos, aurum, a gentum, vestes,&diuersa vasorum genera cum multis aliis diuitiis, prout moris c si in victorum tentoriis repetire; de sic onusti spoliis hostium, flumen iterum trans natantes, ad sua tentoria redierunt. Illa nocte ni ir irum multum gavisi sint, At ideo gratias referentes, dc maxime propter primam victoriam, in qua Deus eis concesterat de hostibus triumphare. Diei sequentis aurora relucente, inde recedentes ad quandam ciuitatem, quae Gallice vocaturit Liche venerunt, de ibi prout motis erat
apud eoς cibis & aliis necessariis quadrigas ta summarios onerantes, viam quam o
tauomodo Turia Traneos dolo circumuenerunt.
IN parte illa qua iter direxerant, erat mons eminens de altus, per quem erant qua
si de .... transiti mons quidam . Moserat inexercitu, quod unus de magnis Baronibus faciebat quotidie antegardam, de alius retrogardam,cum sussicienti numero militum; de de communi consilio procorum prouidebant,ubi deberent figi tentoria, dc ubi melius exercitus resideret. Illa die faciebat antegardam Gavidus de Ranconio virus de nobilioribus Baronibus prouinciae Picta uenss, qui gerebat Regis bancriam quam Draecedebat, prout moris est vexillum beati Dionysii, quod soGallico dicitur Origamte. Sic prius ordinatum fuerat inter eos, quod illi de ante-garda in montis cacumine locarent tentoria, ubi totius noctis spatio paulaturi qui- csccrcnt; S cum ille Gau redus montis verticem ascendisset cum acie, quam du-
ccbas, visum fuit et,quod parum equitatierant illa die, di quod sol multum dis labae a Parcibus Occidentis. Praeterea illi qui exercitum conducebant, sibi dederunt consilium
150쪽
consilium quod montis altitudinem pertransiret,&quod . . . . vlterius erat lo-Cus amoenus 6e grata planities,ubi possent decentius tentoria collocari. Proh dolor, eorum consiliis acquieuit,& ut ad loca, quae sibi dixerant, de lucc posset attingere svClocius equitauit. Illi de retrogarda putabant,quod sicut ordinauerant, quod fabunda, ascenso monte ibi deberent sistere,de sua tentoria collocare; ξe propter hoc, quia nesciebant antegardam ulterius praetergressam,ideo lento gressu de tardius se, quebantur.Turci,qui non longe ab exercitu semper quasi a latere sequebantur eos, si possent modis omnibus nocituri, viderunt istas duas grossas acies vitanda fiu NaJ distan tia segregatas, de quod supra montem non erant nisi pedites 5c ineroo mes , statim rem in silium commodum prouenire cognouerunt. Praeterea pluriamum confidentes in hoc quod in montis ascensuerat via striista de ardua, Se quod nostris erat dissicile eos similiter in montem ascendere, dc ad proelium aggregari. Et propter hoc statim equos calcaribus perurgentes, de montis verticem occupantes,ita vias penitus concluserant, quod illi de retrosarda ad illos de antegarda non poterant nisi per eorum gladios de sagittas pertransire. Tunc coeperunt nostros
criter inuadere dc primo sagittis ominus infestare, de postea cominus accedentes clauis de mucronibus expugnare. In magna angustia erant nostri,ic in statu miserabili,eo quod non simul, sed paulatim,dc per viam strictam, & arduam oportebat ascendere, de maxime quia erant eorum acies in tanta distantia segregatae, ita quod xo una non poterat alteri sit buenire. Tot erant summarii in viis strictis de arduis, Ic a lia inllaumenta, quod probi milites de audaces qui cum tanto desiderio proelium allectabam, de ad nostes accedere cupiebant, usque ad eos non potcrant pertransire. In illo primo impetu multi de nostris ceciderunt, sed tamen paulatim, prout melius penetrare poterant probiores de audaciores milites coeperunt in unum congregari audacter, sese ad proelium excitantes, de dicentcs quod Turci erant gens nullius virtutis de inanis in proelio,sicut nuper probauerant, quoniam eos leuiter in Menandri planitie devicerunt. Tunc se viriliter defenderuntdc acritet pugnauerunt de aliquam sal quil se eis coniunxerunt, sicut paulatim veniebant,de per viarum discrimina penetrabant. Turci similiter sua lingua sese ad proeliu in ex 3o citantes, ad memoriam reducebant, quod nuper in proelio Imperatorem &eius exercitum deuicerant, qui vir erat Franciae longe nobilior potentiaeque maioris. uomodo retrogarda Regis Francia deuicya fueris a Turias.
' Ati τε R confligendo diu durauit sera pugna dea era: boni milites pro lsu
ando perseuerantes non ignorari lignari J se defendere, quandiu durauerunt stragem magnam dederunt, de multum sanguinem hostium effuderunt: sed tanta
crat hostium multitudo quod scam velquandoJ illi qui diu pugnauerant, se fessi vel
saucii a proelio retrahebant,statim loco eorum alii recentes ad proelium veniebant.
4o Sed quia nostri tantam militum copiam non habebant, qua possent ita suas acies mutuare mutareJ Sc manu recenti alternatim cum hostibus proeliari, pondus belli non potuerunt amplius sustineret sed fessi de fracti longo certamine fuerunt deuicti. Plures ibi fuerunt mortui, sed plures vivi pii, de vinculis mancipati. Ibi e runt aut capti aut mortui quia hoc fuit in ambiguo quatuor optimi milites Ac bone . . . . nobiles, de quorum morte multum Christi fuit militia desolata, letea gnum Franciae in membris optimis mutilatum; videlicet Comes Guarenciae: G auacherus de monte Gaii ; Eurardus de Bretolio, de Ytherus de Maignat. Multi sue. runt illa die qui pro Christo martyrium receperunt. Nulli debent Dei opera dis plicere, quia omnia sua recta Sci ulla sunt opera: sed tunc secundum iudicium lio. so minum minis est admirandum, quomodo Francos illa die ab hostibus fidei deuinaci pertulit, qui sunt gentes de toto mundo ad eius seruitium promptiores, te fide catholica firmiores. In illo conflictu Christi militiae tam damnoso non fuit ali quis de antegarda, sed pampiliones tetenderant ignari casus tam pessimi in ten
toriis quiescebant. verum est quod bumJ viderunt post ipsos retrogardam tali