장음표시 사용
471쪽
ecclesiis sibi subiectis multa grauia inferebat. Mox igitur idem Carolus donum oblatu ni laetus suscis,icias,&tanqaam filius obedientiae mandatis Apostolicis obedies, contra dictum tyrannum arma corripuit,dc undecunq; potuit expeditionis saς in teria praeparauit. Sed Maias redus interea tanqua sibi conscius metuens ne de Framciae finibus egrederentur arietes, qui suis cornibus ipsum discuterent in ruina m iorem parte ciuitatum Italiae donis de promi ilionibus ac alio modo colaederationis ita sibi astrinxit,quod eum regem te dominu acclamantcs patere sibi promptissimo videbantur. Et propter hoc ibidem quendam suum vicari u motibus sibi consimile Polle uoisin dictum cum copiis armatorum constituit, ut urbes s bi costederatas ab incursibus hostium custodiret Sc exploratores, de quibus metuebat, ac omnes nu- iocios ad sedem Romanae Ecclesiae venientes secundu nominis sui interpretationem spoliaret. Sed electus ad regnum Siciliae Carolus ad euacuandu suae machinationis effectum misit Philippum de Monte Drti audace militem & in armis probissimi cum sufficienti numero armatorum,ut viam Romi pedarum, quam id e Polle uoisinus Obstruxerat,expediret,& cum cum suis viribus expugnaret. Qui cum adiut rio cuius tam nobilis viri oe potentis Marchis; de Monte terrato de ciuium Medi Ianen sium, qui partem Ecclesiae fouebat, de omne genus antiqui Fiederici,co quod eos olim destruxerat,& tres Magos Coloniae abstulerat, iniquo odio prosequebantur, os viriliter debellauit, de negotium pro quo millus fuerat, cum adiutorio Dei
satis laudabiliter expedivit. Eoue anno circa festu S. Remigia urbanus Papaobiit, to& apud Perusici est sepultus.Cui successit Guido Sabineidis Episcopus, Clemens se
huius nominis quartus est vocatus. Hic uxorem dc liberos habens, postea fuit Amosus aduocatus & regis Franciae costiarius. Demum mortua uxore,propter vitam de
scientia eius laudabilem Podiensis Episcopus effectus, Je post Narbonensis Archi piscopus, de demum Sabinesis Episcopus creatus,missis a Papa Vrbano in Angliam legatus fuit. De quo itinere reuertens in Papam electus est. Qui postea ieiuniis devigiliis te orationibus intentus, multas tribulationes, quas suo tempore Ecclesias sturebat, Deus suis meritis creditur extinxille. diuomodo comes Andegavi ater Ludovici Regis Franciae venit Romam cst ἰμ- unctus eis in Regem Sicilia. Λ NNO Domini M. ccxxv. Carolus comes Andegauiae tempore Paschali ex insperato mouens deportu Marsili ciuitatis suae per maris pericula&hostium suoru m insidias , cum paucis Romae nauigio est transuectus. Mansredus enim qui iam de prouincia sua rumores de ipso audierat, praecursorcs suos, armatas galeas ad ipsum capiendum, si transire per mare contingeret, in insidiis paraucrat. Pa-uebat nimisi regem natum per quem amitteret regni iura. Sed Rex regum Dominus Iesus suum regem mox futurum sancta matris Ecclesae defensorem, non sine magno periculo quasi miraculo palam nauigantem, nec a recto maris tramite propter metum hostium diuertentem, per medios hostes, ut diximus, usque qo Romam permisit pacifice transfretare. Quod videntes Romani de etiam omnes qui sui mirabilio transitus modum audierunt, mirabantur dicentes : Quis putas uic erit, quem maris pericula nec hostium terrent insidiae Etenim manus Domini erit cumulo. Tunc vero a Clemente Romano Pontifice, qui V bano successerat, Ac a toto Romano populo cum honore de magno desiderio suscipitur urbis Romae senatoriam Papa procurante ciuibusque gratanter consentientibus, obtinuit, in breui unctione sacra linitus a summo Pontifice, Vivat rex, vivat rex, populo acclamante, ad titulum regni Siciliae est regali diademate coronatus
Veruntamen postquam coronatus in regem extitit, statim castra mouere non potuit, cum non haberet copias armatorum quibus posset cum hoste tam potenti in so campo confligere, nec inter latentes insidias hostili introire. Igitur oportuit expectare militia quae collecta de Francia,iam fines Italiae attingebat. Sed Marchilione F Polleuhisin cu Cremona & aliis sbi adli rentibus ad perturbandia cosse pretparan-ribu ,ipsi sipe habentes in Domino viriliter accincti, castra Cremonae de Iuixiae s bicontraria destruxerint, peragratisque finibus Lorn barduusque Romam pacifico
472쪽
peruenerunt.Maiores autem exercitus erant isti; videlicet docardus Comes Vin. loci ni miles audax dc in armis acerrimus: Guido de Bello loco An. tilliodorensis E piscopus, vir peritus in armorum negotiis, manu promptus decininentis militiae.
quae iub Episcopali velamine regebatur: Philippus de Guido de Monte sorti mili
tes optimi de egregii bellatores cur iterinus dc Petrus de Bullo monte cx parte regis Caroli tanquam exercitus conductores : de Robertus gener regis filius Flaniaci rensis Comais,cum gentis suae numero copioso ; qui quia puer erat conductu Gilonis Bruni Fractet Cone stabularii viri probatae militiae regebatur. Eratq; plures alii nobiles de potentes viti,quotu nomina propter nitidiu hic sub silentio reprimu tur.
uomodo Carolus rex Sicilia procedens contra exercitum a Veri, cepissenti, citam Germanum Acculerium. CAROL vs ergo rex tantis bellatoribus exhilaratus , castra suade Roma mo uens in terram inimicorum suorum ingreditur, dc omne, munitiones ante se capiens, per pontem de Ceperano,ubi erat ingressus ad terram laboris de Apulit via i te ad sanetum Germanum aculeari uin peruenerunt. Erat enim it ter caetera castella illius patriae fortissimum, tantaque multitudine armatorum se copia victualia uin munitum, quod vix crede tetur pcr annos plurimos totius Oce identis vilibus pugnari. in illo vero suit maior pars hostilis Exercitus ex Sarracenis, Apulis & Aalcmannis, qui putabant prae caeteris sortitudine sua conisii Fr iacis posse resillare. iactantes se quod ibidem Mansredo red detent Carolum regem victuiti. Itaque cum regis Caroli exercitus ad die tum castrum perueniti et,ca: iraque anetati essenr, garciones de pedites prope castri muros accesserunt, quos sarraceni de alii de interiori familia in de nilonibus murorum stabant, exercitum intuentes, statim maledicere de quasi deridere coeperunt: at illi talium iniuriarum impatientes, pastinicos fundibulis de lapidibus ad proelium prouocauerunt. Sed dum illi certatim vicem pro vice redderent, clamor subitus utrinque oritur,dcdum magis ac magis inualciceret,iumultu valido exercitus Caroli excitatur. 2Estimatates aliqui, qui longius castra posuerant garnisionem munitionis egressam pro foribus exercitum in-3' uasisse. Tune in armis induendis citiis mi versus castrum cellatim dc undique concurrentes,ac si in tanto periculo nihil discriminis animaduerterent,oppidanordiri impulsionibus, telorum , sagittarum de lapidum ictibus se eum largis&clypeis opponentes , atroci inuasione insultum mirabilem'de formidabilem reddiderunt. Quod cum cernerent oppidani dc nobiliores cxercitus Manfredi, qui intus bderant, conatus suos irritos fieri, de hostes suos, tanquam nullum mortis formidantes periculum, nihil tepidius agere ted ad expugnationem castri semper acrius insaeus re, pauore de stupore nimio dissoluti fuga Francorum exercitui incognita dilabui tur. interea Bocardus Comes Vindocini cum Iohanne fratre suo, aditu patefacto castrum primus ingreditur, icut aper turba canum coaristatus in angulo , nunc ad 'laevam, nunc ad dextram dente canes dilacerat: sic ille exerto gladio nimium sui prodigus fulminat intcr hestes, qui postquam cognouerunt patefactum aditum a Gali cis occupari, dc sequaces Comitis patulatim introire, coeperunt fugere, quaerentes latibula, quibus postent euadere gladium percussoris interim vexillum Comitis a quodam suo se sequace in eminentiori loco deportatum signum dedit aliis. qui de foris expugnabant castri deditionem, de quod iam Comes introductus loci munitionem occupasset. Tunc clamore mirabili virilius insul uni faciςptes in hostes valvas adeunt, aditus occupant, de scintus communiter irrumpentes, quoccunque de hostibus rei' rirc potuerunt, in ore gladii peremerunt, castrum in dedi
. Tuomodo rex Carolus e scintus est exercitum Mansieri et siue Mnestemum o I uos,anteruam dimicaret in Onuue SI c igitur subita Scinopinata castri deditione poracti. rex Carolus vires recolligens, de exercitu aliquantulum rep/rato, hoste, tuo, vi vcnaior aprum in i quitur, qui fuga uuadere magis, quam audacia moti vultus arbiti ante, fugiebant,
473쪽
donec ad Mansredum dominum suum sese cum magno dedecore collegerunt. Sed cum regem Carolum, dc eius exercitum vestigia tua festinanter insequi comperissciat, versus Beneuentanam prouinciam a facie regis & eius exercitus declinantes praeparato itinere transierunt, di iuxta ciuitatem Boneuenti in vallis planitie ad bellandum aptissima restiterunt.Galuanus enim Iordanus, Bartholomaeus de quidam alii, qui cum magno dedecore de castro sancti Germani deuicti aufugerant , ut ruborcm suum, re alicuius notam suspicionis viderentur redimere, Man-fredo dederunt consilium,ut ibi regem Carolum ad proelium cxpectarent. Interea vero Carolus longarum semper dietarum continuato itinere, per aleianos&diuersa locorum dilerimina eos celeriter insecutus ab illorum persecutione non destitit, donec ipsos iam ordinatos in acie in praefata valle a montis cacumine fratet vidit. Mox maiores exercitus commilitones sitos aduocans, ne de singularitam consilii posset redargui, quid agendum esset consuluit. E quibus aliqui decreu runt utilius procrastinari proelium, hac ratione praetendentes, quod si statim con- . tingeret bellum conserere, cum iam esset hora diei quasi sexta, equi & homines poti tantum laborem nullo quietis vel pastus beneficio recreati, ad conflictiam mirunus idonei redderentur. Alii sorte feruentiores ad proelium, contrarium senti
bant, dicentes nullo modo debere differri proelium, ne hostes quos habebant praeoculis per cateruas dispositos eos aggrederemur spectantes ipsos tepidius agere in hoc tibi geminaret audacia, quia putarem in hostes sua loricata praetentia forini- α dinem incussisse.Sic ergo diuertis diuersa sentietibus. Gilo bonus Franciae concst bularius vitavi supra retulimus veteris ad approbatae militiae, qui Robertum Comitis Flandriae filium conductu susceperat , hoc dixisse recolitur, quod quicquid alii
egerent, puer suus cum hoste confligerct, sperando de eius adiutorio cuius crant Ecclesiae defensores.Tunc rex eius audito consilio, caeteris ardentius anhelans ad proelium,ialem sententiam approbans armari praecepit exercitum, & in tres acies,
sicut hostes fecerant,ordinati. Mox tubis clangentibus, ut ad arnia prosiliant cun etis signum indicitur. Sed ut boni Christiani confessione criminum & contritionc 'prae habita,prius loricas fidei induunt, illius adiutorium implorantes, pro cuius Ecclesia decertabant. Armatos igitur 3dparatos cum hoste confligere, rex in eorum 1 mi e constitutus,breui oratione sic eos alloquitur,dices; O viri commilitones mes, quos Francia protulit inclytos bellatores, qui non pro me, sed pro causa Ecclesiae decertatis, audioritate sancti Petri Apostoli, immo Domini nostri Iesu Christi ab omnibus criminibus absoluti, aspicite inimicos nostros de sanctae matris Ecclesiae contemptores, anathematis percussos gladio, quod est sibi perpetuae mortis initium ex diuersis nationibus de legibus congregato'. qui quanto magis inter se sententiis oc nationibus differunt, tanto debiliores in proelio dc arcto certamine citius dissoluendi:quorum patres aliquid dignum laude antiquitus egisse non recolit humana nac moria: qui etiam sunt tepidi de pusillanimes, sicut nuper in peracto certamine comprobastis: quos etiam semel deuictos hactenus fugauistis, de in loco tutis simo, ubi erat sibi summum refugium 5c ubi debuissent toti Gallicano populo restitisse,vestrae virtutis dextera turpiter sunt deuicti. Consideretis itaque nos a tam inclyta Francoram prosapia derivari, dc nomen gentis nostrς antiquitus cunctis nationibus tam formidabile, quod in exteris populis tanquam orbis malleus habebatur. Omni igitur timore deposito, ite per imbelles gladio ductore cateruas.
Iei TvR regis oratione coiis pleta militibusque ad proelium animatis, Guido de Bello loco Antissiodorensis Episcopus, quo nullus in agmine manu promptior I si praelationis dignitate deposita cum aliis pugnare liceret, de qui prius a summo Pontifice abs tuendi potestatem acceperat; gratia benedictionis impertita, Omnes et
ab omni uincriminuin suorum contaminatione absoluit, talem eis iniungens po nitentiam,vi in hostes ictus cum potenti dextera geminarent. Mox ducibus aci
zym singulisque militibua,prout moris extitit, ordinatis, Philippus de Monte sorti
474쪽
&marescallus de Mirepois probi milites & audaces, pri mae cohortis ex parte regis Caroli directe capitanei contra primam aciem ex aduerso dispostam dimicare viribus parauerunt. Phalanx illa ex Teuthonicisconstructa spes de robur Mansredi exercitus sui densitate impenetrabilis, primo, quali murus, Francorum impetus repulit. Hanc enim prius in laostes transmiserant, ut furor Teuthonicus contra Francorum audaciam dimicaret. Philippus igitur de Monte sorti & niarescallus de Mirepois collidentes primo impetu repebunturi sed tandem sparsis paulatim hostibus de gladiis aditu roserato, fuit ibi diu de acriter dimicatum. Rex autem Carolus, qui in parte alia stationis in acie secunda quam ex puris Franciae militibus . constructam tibi elegerat,tanquam turris inexpugnabilis consistens contra bellum Galliani Comitis Mansredi auunculi exaduerso dispositum conflicturus, tubis clangentibus irruendi in hostium agmina signum dedit. Videns autem Teuthonicorum aciem diu sperato confligere,crant enim robusti milites, de quas omnes duplici tegmine loricati, in ipsos cum armorum fiagore mergitur vehementi. Et cum densitas armorum, quibus hostes erant munitiissimi ictus Francorum vibratos in aere repelleret, Franci mucronibus gracilibus & acutis sub humeris ipsorum, ubi inermis patebat aditus, dum leuarent brachia tran, forantes, per latebras viscerum gladios scapulo tenus immergcbant. Sic igitur Teuthonicorum cer
opposita, rex s undam aggreditur, cui erant capitanei Galuanus de Iordanus Comites, & quidam alii malignitatis principes, quorum consilio Manstedi nequitia regebatur. Cum vidissent ergo illi de secunda acie Teuthonicos, in quibus spem triumphi posuerant interemptos, Francosque indefessae virtutis brachio ut lupos rapidi Illinos famis rabie excitatos semper in suos acrius in aeuire, suorum iam facta strage non minima se fugae beneficio magis quam armorum praesidio defendero parauerunt. Sed circum allantium equitum Francorum occii ibus,dca tergo quorundam sequentium infestationibus impediti longe fuga dilabi non potuerunt sed 3o tota ph .langis huius prius ostensa nobilitas aut gladiis detruncata aut mancipata vinculis in nihilum est redacta.Comites enim Galuanus,Iordanus & Bartholom us ibidem capti sunt. Guomodo Ma edus fuit inter c - 1euentura ciuirasea s.
SI c igitur primis duabus aciebus eorum deletis supererat tertia ex Apulis de
Sarracenis composita; cui Manstedus rex eorum & dominus tanquam ductoe capitaneus fuerat constitutus , quae etiam, sicut hostes prius ordinauerant postremo pugnatura contra bellumRoberti filii Cottii iis Flandrensium &generis regis Caroli fronte ad stontem oppositum, conflictum ultimum expectabat. Sed ubi vi-4oderunt sperato deterius quod verebantur accidere, & nullum locum spei esse . sed summum mortis periculum, laxis habenis x illibato certamine in fugam certissimam , qua potuerunt fugere disperguntur. Sed acies iam dicti Roberti ex Panadrensibus & Picardis aggregata hostium fugam occursu cclerrimo reprimens, cos strage non minima deleverunt. lnterea Franci dum quosdam qui mortis periculum tentabant euadere versus ciuitatem Beneucratanam insequuntur nullo
defensionis obstante repagulo urbem cum fugientibus introgressi, eam captam absque suorum expensa sanguinis in regis Caroli dominium redegerunt. Sic itaq; virtutis coelestis auxilio &Francoru dextera triumphali, deletis hostium copiis remaioribus principibus Manfredi captis de redactis in vinculis materia proeliandiso Francis deficiens,quiete eis tribuit, & iam cessante ruina cadaveru cruore fatur ad loculum redit ensis. Fracis vero cami m certaminis mane circumquaq; currentibus de M infredo frequens a pluribus quaestio mouebatur. Cuctis enim Crat in ambiguu vir a fuga lapsus equi velocitate cum interis fugientibus euasisset,aut interet,i ias gladiis propter indifferentia dc protervitate percussoris incognitus in proelio Cccidisset. a aesitus ad viuuiu intermortuoru cadauera reperitur, de adctenus in
475쪽
vinculis,qui lateri eius,dum viveret. familiarius adhaerebant, signis certissimis est agnitus. Et mirandum certe, quod tanti viri necis auctor fuit incognitus . nam de toto regis exercitu non fuit aliquis qui pro certo diceret,interfeci. Et hoc pro causa fortassis extiti t, quod alienorum armorum fgnaculis ne cognosteretur pro principe,propriis orarastis fuerat altercatus. Sed quoniam licet qualicunque fulserat regia
malostate rex Carolus innatae liberalitatis non immemor, ne eius cadauercu cael
iis bestiis de auibus exponeretur, prope urbem Beneuenti uxta viam publicam sub aceruo lapidum voluit sepeliri. Alios autem malignitatis principes, quos bellicastri iure belli sibi captiuos tribuerat, ad diuetia loca vinculis & carceribus mancipandos pro libito destinauit. Sed breuis temporis elapso spatio, non solum eis qui
lacundum leges poenam mortis debuerant incumile, misericorditer vitam dona
uit .sed a vinculis & carceribus absolutos sibi benigne eos, si fieri posset, reconciliari desiderans,suis terris & facultatibus restituit impunitos: quod fuisset sibi salubrius cos tradi lictoribus vltrici gladio seriendos: nam postea in factis suis testimonium perhibentes veridicae Scripturae dicentis, Misereamur impio, &non dissi et iustitiam facere, rebellionis stimulis excitati, nouos hostes s bi suis machinationibus generantes,in eum acrius,quam primo fecerant postea exarserunt. Post paucos etiam
dies uxore Mansredi cum liberis & sorore Carolo regi redditis, ciuitas Leutheriae Sarracenorum venit in deditionem;& sic siluit terra in conspcctu eius. Incidentia de Henricosinatore,ct quomodo Ladonicus Franciarex scit Phlippum filium suum nouum militem. ANNO Domini M. c. Lxvi. Henricus frater regis Hispaniae, d consanguineus -- Caroli reais Siciliae vir in rebus bellicis potens & nimium callidus, scd sceleratissimus, S: in tidei catholicae cultu non diligens persecutor; ostenso fratre suo rege Hispanorum cum diu latuisset apud regem Tunarum, audito quod Carolus Man-Dedum vicisset & dominaretur in Apulia venit ad ipsum. Erant enim in comitatu ipsius multi probi & electi milites ex Hispania. Quem rex Carolus gratulanter suscipiens,eo quod de sanguine eius esset,A iure militari potens &stientius, multum honorauit. Et quia intentus erat regimini&custodiae terrae illius, quam de nouo ac- ν' qui iterat, si fieri posset,in pace conseruanda, dictum Henricum amplius honorare volens ei urbis Romae senatoriam loco sui regendam commisit: ex quo facto damnum 5 gravamen non modicum postea reportauit. Anno sequenti, scilicet anno Domini M. CC. Lxvii in Pentecoste praelatis& baronibus sere totius regni Fr
ciae Parisiis congregatis, Ludovicus rex Franci et videns filium suum primogenitum Philippum iuuenem fortem Sc probissimum, atque Robertum nepotem suum filium Roberti fratris sui Attrebat ensis Comitis quondam apud Massoram intersecti eos cum pluribus aliis milites nouos fecit; ubi tanta fuit laetitiae solemnitas, quod populus ciuitatis Parisiensis ab omni opere vacans, solummodo laetitiae & exultationi intentus per octo dies de amplius ciuitate per totum cortinis pannorum varii qRcoloris & ornamentis pretiosis mirabiliter palliata solemnitatem protenderent.
Anno itaque subsequenti, qui fuit ab incarnatione Domini millesimus ducentes-mus sexagesimus octauus, Ysabellis filia regis Atragoniae, uxor iam dicti Philippi Ludovici regis Franciae primogeniti peperit filium, quem nomine patris sui Philippi Philippum vocaverunt. umori cirria in se Henricu ater regis Histanti co gerunt exercitum
Λ NNo vero posterius annotato quidam malignitatis principes de terra Apuliae
dc Calabriae,quibus Carolus rex Siciliqvitam donauerat, ut supra retulimus,ln- I gratitudinis vitium incurrentes, alios sibi vim c moribus consimiles, quos sperabant in facinus inuolui de facili clandestinis machinationibus adeunt, de eos tam vanis promissionibus,quam spe fruendi victoria in conspirationem Caroli regis Siciliae astrinxerunt. Ex quibus Henricus frater regis Hispaniae maximus extitit, qu: tunc temporis, modo quo diximus, urbis Romae regebat senatoriae praesecturam.
476쪽
Εt ut suam peruersitatem sub quodam iuris colore obumbrarent, Z ut principem malignitatis suae iure haereditario regni Siciliae habere viderentur, Corrardiniam ii lium Corrardi ex filia Ducis Bauariae,qui quantum potuit ipse Dux cidem Corrardino adiutorium prastitit super se principem statuentes ex Alemannia & Sicilia,
quae nondum regi Carolo reddita fuerat, S ex Hispanis, quos dictus Henricus 2- cum adduxerat magnum exercitum & validum collegerunt. Rex autem Carolus machinationis eorum inscius, urbem Leutheriae Sarracenorum, qui eum post primam deditionem suam olfenderam, tunc temporis obsidebat. Considerantes igitur holies sui ipsum circa praefatam obsidionem occupatum, de inuasionis suae nAlio lum adhuc praestigium cognouisse, in parte alia veritis Siciliam turmis dispositis cum ingenti fremitu ut regem Carolum & suos Francigenas melius debellarent, terram Apuliae peruaserunt. Quod ut rex comperit, castris remotis de ciuitatis Leutheriae obsidione relicta, undecunque collecto maiori exercitu quam habebat,c5tra hostes intrepide iter arripuit. Vix eni in portione requiei militibus suis de equis deputans in tantum continuauit laborom itineris, donec circa horam crepuiculi prope intimicoria inimicorum tentoria, segregante eos tantum parui fluminis alueo castra fixit. Noctis igitur fugientibus tenebris in ortu luci scri, de Olympo fulgentibus Solis radiis vallium nebulas prolagando sese plane cognouerunt alterutrum uterque exercitus, cum nisi paruo,ut dixi mus, distarent interuallo. Hostes ve-Σo ro stupore percussi mirabantur regem,cum ipsum longius adesse crederent, prope ipsorum tentoria tam audacter tamque celeriter aduolasse. Proponentes aute inst.itim conibgere, sitos armari praecipiunt, agmina diuidunt, ducesque deputant per campi elanitiem dispositas per ordinem actu bus. Quibus ex more ordinatis, Henticu, frater regis Hispaniae primae phalangis vexillum accipiens, cum Hispanis suis de castris primus egreditur contra primam Francorum exercitus aciei ii conflicturus. Rex igitur 6 eius milites longo tractu itineris fatigati, apparatum lio. stilis exercitus ignorantes,non putabant cos velle tam cito congredi, sed in papilionibus quiescentes adhuc inermes mandatum sui principis expectabant. Iacebat enim tunc in papilione requici &soporis aliquantulum siuauitate detentus,non qu 3. si hostium timore perterritus, sed magnanimi cordis constantia quasi de victoria iam securus. O virum ineffabilem, nec labore victum,nec bello vincendum l qui nec tunc hostes timuit, nec proelia recusauit. O vera constantia Iudae Machabaeo de Nexandro Magno regi Macedonum comparanda: qui ex improvise collecto vndecunque pauco milite, utpote tanto necessitatis articulo furorem Teuthonicum non timuit, nec tot ferocissimorum hostium millia non horruit inuasisse.Sed quod maioris virtutis animi indiciu in fallibile dignoscitur, quia omni sollicitudine belli depol ita tali horaqilieti membra laxaverat, cum sentiret statim cum lato periculo contra tot hostium agmina confligendu. Animaduertentibus igitur Francis hostia
suorum armatas acies Sc paratas ad proelium,repentino clamore excitantes exerci-
i, tum ad arma prosiliunt,& qua citius potueriit, ut eis opuS erat,gladiis accinguntur. Interea vero rex hostium tremitu &suorum clamore excitatus armis induitur, Mquam citius potuit equum insiliens, duas tantum acies ex suis ordinauit. In prima autem suorum acie prouinciale; suos ponens,quos hactenu: senos habuerat in rebus bellicis adiutores: ad supplemetum legionis illius Capanos Lombardos de alios quotquot habuit barbarae nationis voluit adhiberi. Tresque duces Franci genas illi bello constituit Hericum de Cusanctis, qui in illa die regis arma induerat, militem tutissimum &audacem; duosq; alios Iohannem de Clariaco,i: Guillermum de Le- flendari, milites inclytos & manu promptissimos: de quorum fidelitate & audacia non dubitanς, illi Henrico signifero in plialangis regimine sociauit. In secunda ve-
16 roseipsum ducem constituens, omnes'; Francigenas per quorum virtutem tutissimus coii denter agebat, sibi retinuit: quorum illa die fretus auxilio in Dei adiutorio trium pliauit. Erardus autem de Valerico, vir famosus in militia, de quidam alii a via Hierosolym itana tunc temporis per partes Apuliae reuertentes, tanquam Angeli a Deo milli alifaerunt in illo proelio, de illa die regis hostes tam fortiter oppugnarynt, quod tritiphantis dexterae ineritis laudes ab homine & a Dco Praenara mererentur.
477쪽
Deprima acie canti deuicta, o quomodo ipse iis secunda acie consi trusiuccurrens seu, devicit C rdinum,ctfurare
REs us itaque bellicis paruo temporis spatio dispostis processerunt ad proeli.
um primae phalangis milites contra Henricum regis Hispaniae fratrem, qui cum turma copiosa & valida eis in occursum veniebat Jed de plano propter paruissuminis alueum non poterant commisceri. Et quoniam Franci ulterius transire non poterant, nec hostes manulentim oppugnare, citra flumen stetere paululum iuxta quondam pontem ligneum super littus occursantium hostium impetum expectantes, qui cum magno fremitu Δ apparatu bellico eis obuiam veniebant,quasi ioper pontem continuo transituri. Hostibus igitur ultra flumen in capite poniis de circiter adunatis, totoque conamine per pontem ad nostros irrumpere molientibus,rranci in altero fluminis margine pontis aditum obseruantes, eos viriliter tam mucronum ictibus, quam lancearum impulsionibus in alueum fluminis impellebant.Cum vidissent ergo quod ultra sic transire non valerent,descenderunt ad ima suminis, ubi latex distusa latius&ti parum utrinque fractio inuenta, equis vadum transeuntibus ministrabat. Et dum quidam illorum propter pontis transitum contra Francos adhuc confligerent, Francique intenti cilent pomis & fluminis transitum obseruare, sere totus phalangis illius numerus per praedictum vadum ultra pertransiens, gressu retrogrado Francos supra ripam fluminis assistentes,&quae ad poeos per vadum transissent penitus ignorantes,& providos a tergo cum magnis clamoribus invasere. Videntes itaque se ex utroque latere cingi de taliter ab hostibus circumueniri. Itaque ad suos reuerti non poterant. Corrardinus cum suis ad se per dictum vadum transmeare pavore nimio dissoluti prouinciales & barbarae nazo nes, quae in illa acie erant, in fugam conuertuntur, & ut montes suam sugam reci perent totis viribus attentate. Pauci vero Francigenae, qui in illo agmine crant aliis in bello pro capitaneis deputati, fugae damnantes opprobrium, fronte ad frontem eontra hostes oppositi, tantae multitudinis sustinentes impetum aliquantulum vi rute mirabili restiterunt: sed eorum signifer Henricus de Cusanctis, de quo praemisimus, Praesentiam regis armorum insigni is repraesentans, tandem gladiis hostium, Iolicet viriliter restiterit, memblatim sub regis imagine detruncatur. Alii vero duo, Ioannes de Clariaco & Guillelmus Lestendari fulmineis ictibus inter hostium ag-n inadebacchantes per tela, per gladios, & per densissimos hostium cuneos penetrantes, ad regis agmina reuertuntur. Quod videns rex & omnes qui ibi aderant, eorum audaciam & fortitudinem,ut decebat laudibus meritis attollentes, ipsos illa die pro exemplo magnanimitatis de fortitudinis habuerunt. Henticus autem Hispaniae cum suis sugientis insequens versus montes, auiditatis praedae, eo quod videret cos fugere stimulis agitatus a persecutione ipsbrum non destitit, donec eos partim fuga lapsos, partim captos, partim gladiis interemptos, longo tamen certa mine ter Mnaret. Rex itaque cernens Campanos, prouinciales Romanos, S alios obarbarae nationis, ex quibus, sicut dictum eli, primam suam cohortem consecerar, fugientes, aliquantulum turbatus fremuit. Sed magnanimitatis resumpto spiritu, ita Francigenas alloquitur circumstantes, O viri virtute & fama clarissimi, a nobili stirpe Francorum tralientes originem, ne terreamini ab his, quos nostros cernitis insequentes, nec abistis,quos habetis prae oculis; quia licet maiores sint numero, tamen eos virtute in Dei adiutorio superamus, utpote triumphantis Ecclesiae defensores. Aggrediamur ergo istos, quos habemus prae manibus, qui e regione stantes nos expectant ad proeli uva, ante quam ad nos irrumpere videantur , quos,ut 'CIO, de facili per Dei auxilium poterim us expugnare,si in eos viriliter irruamus. Sic igitur regis exhortatione finita, audacium creuit audacia, & in turma dispositi in ar- Nn is se colligunt,atque in phalanges hostium viriliter impetum facientes totis viribus conflixerunt. Nec incassum eorum militia promeruit laudum praeconia, cum validam virtutis haberent materiam terant enim hostes sine comparatione mai
res numero curiositatis studio loritati & totius Alemanniae fortissimi bellatores. icquc pugna utrinque conseritum hortati uos ad proelium clamores ingeminant.
478쪽
fit mucronum cum galeis frequens collisici, atq; mortis praenuntii cadentium mi Q. rabiles gemitus,&caetera quae bellatorem pericula consequuntur. Passim cadun . hostes hcclesiae, &eorum strages agros inebriat, nec ab eorum caede Galli tantis' cessauit gladiiis,donec furor Teuthonicorum fuit perdomitus, & eorum totus ercitus autfusae lapsuspraesidio ,,ut gladiis cecidit interemetiri Corrardi litis vero cernen spirianimum immitiet erieulum, inter suos pri ius suo dilabitur. Sed aliqui de sali maioribus,quorum consilio huiusniodi con*irationis factio habebat initium capiuntur,& legum iudicio plectendi in vinculis reseruantur. Hac itaque Dei nutu perpetrata victoria, Franci, regis impetio, non iacentis hostis ad praedani rapidi, nulla a circuminaqidi spe siondidistatuti in ca se colli unt, equis deseen.
durit de galeis nudatis capitibus duram leuerti &aera pro magna recreatiotie reci pientes, ad futurum certamen se praeparant, eum sentirent adhuc cui Henrieo
fratre regis Hispaniae α maiore parte hostilis exerditus, qui fugientes de prima ipsorum acie inuaserant,proelium iterari. . t 'n ir ἰ . .
NEc mora Henricus a sugientium persecutione reuertens ,suosq; recolligens
sedit in montis cuius iam cacumine,qui suotum strage considerans, regemqi in medio suorum agmine vexillis erectis ut turrem munitissimam consistentem,aie. sui'O viri fortissi ,per omnia victores eis cimurmos etenim & nbstri qui eum suis in hac valle hostibus conflictitra remanserant, quos adhuc incquis in campo victo res videtis consistere regem & suos Francigenas occiderunt, quorum cadaueribus superficiem terrae cernitis operiti. Putabat enim secundum sui cordis deside uni
longe adhuc a Francis positu quod sui regem, propter Hericu in de Cusantiis, qui
in armis regalibus inditis occisus fuerat,&suum exercitum prostrauissent. Henricus ergo & sui de montis fastigio cum magno tripudio descendetes de ad regis te toria propius accedentes. regis &suorum vexillis &armis cognitis, suos esse victos 3ς compererunt, quos priusvictores putaueran t,& de litis hostibus totaliter econuer-λ.Tunc eorum cithara in luctum conuersa est, di gaudium ipsorum in moerore mi sed sui principis excitatione rei umunt animos & per castra Francorum, quae quasi vacua ab hominibus remanserant, cum magno impetu perueniet eς, garcionum de peditum qui ibi aderant plurimos occidentes, vinum quod magi stris suis seruauerant, biberunt, &de castris protinus exeuntes & in unum se iunctim & fortiter colligentes contra regem cunctis de more dispositis occurrit in proelium corum te ribilis acies ordinata. Nec Francorum fragitur animus cum sex paucitati bacchantium hostium tanta numerositas occurri ite de quamuis in proelio iam peracto cum ingenti discrimine tot hostium millia detruncallent, aliquantulum interim paula. o tione recreati, mox ut hostes viderunt accedere galeatis capitibus in equos prosiliunt,& in locum ubi prius pugnauerant se restringunt, exertisq; gladiis hostes suos, qui consertisti mi&sagaciter ad proelium vςniebant,audaciter expectantes. Tunc dominus Etardus da valetiaco regis adhaerens lateri, vir expertus in rebus bellicis, cum vidisset hostes ita prudenter ordinatos in acie, dixit regi; Domine mi rex isti prudenter vadunt ad priuitum, & ita iunctim &conserti in agmine, quod a nobis impenetrabiles astimamur: agendum est igitur aliquo calliditatis ingenio, ut ali. - quantulum dispersi nostris ad agminis illorum intima pateat aditus, ita ut manu tentim cum eis valeant extenso brachio proeliari. Rex itaque huiusmodi laudan cosilium, dixit eri Ite,& de nostris,quos vobis placet,eligite,& modo quo poteritis 1 o agite,ut corum acies desillima dissoluatur. Tunc Erardus cum trisinta vel circiter electis militibus a regis agmine sequestratus, non quasi vellet cum hoste congredi, sed potius fugam distimulans, versus partes accelerat, ubi fuga sibi tutior apparebat. Statim hostes rati cos fugam arripere, altisonis vocibus clamantes, Fugiunt, ad eos insequendum certatim se praeparant &in breui spatio disset uti Francis se penetra bilcs praebuerunt. Tunc rex mouens cum acie in eos mergitur. & Erudus &sul
479쪽
milites flexis loris ad eos reuertentes, ipsos a latete cum magnis clamoribus inuad unt,d in cos impetu validissimo proruperunt. Aciebus itaque concurrentibus' discrimen periculosum conserituri veruntamen hostes erant tanta armorum de state induti,quod ictus Francorum quasi irritos redderent , de velut hebetes ipsos repellinant. Et quia tantis armorum utensilibus armari non consueuerant, idcirco minus agile &minus promptiores concusticum impetu extiterunt.r Quod via Francis animaduersum est communiter Mesamantes, Ad brachia, ad brachia,per Dum cros eos cum manibus rapientes ab equis ad terram praecipites impellebant. Et nis Plancis illa die Dominus adiuvissςt. corum virtus & eminentis militiae dex tera in duobus proeliis contiguis contra tot hostium millia non durassent. Et quam. i.
uis indifferenter omnes laudabiliter rem gesseripi, unius tamen scilicet Guidonis de Monte sorti militia est per 3cellentiam laudumtitulis attollenda. ipse enima pugnae principio primus hoste aggrediens & aceruos holtium fulminando pen
trans a primore inter canum agmina debacchantis patris vexillum intonans viterius pertransiuit,atque gressu retrogrado per medios hostcs ad suos rediens, agros strage non minima languinis prodigus ebriavit. Sed cius galea circa caput volubilis transpositis a tergo foraminibus, per quFintuens lux oculis reddessatur. & oris anhelitus respirabat, ita eius faciem totaliter obumbrauit, quod videre non poterat, sed tanquam caecus non discernens quid vel quem seriat, nunc ad lauam, nunc ad dextram saeuiebat. Quem cum viii met Erardus de Valeriaco in tali periculo con stitutum, eius labori coinpatiens, accessit ad eum, & manu galeam eis apprehendens capiti religatum laqueis adaptauit.Quod cpin sensisset Guido, putans abii stibus te teneti, hunc vibrato gladio percus lit ictu mirabili, quem statim etiam istatius inchoasset, nisi prius ipsum vocis iudicio cognouisset. Vtrinque itaque tunc proeliantibus multum durauit belli serocitas, donec hostes attriti plurimum fuga lapsi sese a belli certamine retraxerunt, admirantes Francorum potentiam, quos videbant ipsis multo numero pauciores. Henricus interim suos iuxta se recolligens suam suorumque damnans ignauiam, cos iterum hortatur ad proelium dicens, sibi fore te es opprobrium, si tot Hispanos eminetis virtutis milites Francorum paucitas in proelio superaret. Quid plurat sese iterato in axie colligentes ad bellum re- 3odeunt; quos Franci qui se prius in campo belli restrinxerant, viriliter receperunt: commis loq; sicut prius certamine, iteratur stragm ruentium de cruoris effusio renouatur,tanta'; hostes dilaceratione ad ultimum sunt attriti, quod sine spe reditus cum Henrico suo principe fugere compelluntur. Tunc Franci Henricum & suos fugientes aliquantulum insecuti, eos diu sequi non potuerunt, quia tantis proeliis, sicut dictum est, ipsi&equi eorum fatigati ad insequendum valde minus idonei reddebantur. Fugientes autem per castellos& municipia transeuntes quicquid c pere potuerunt, ut praedones atrocissimi rapiebant, donec ad sanctum Benedictum de monte Cassino peruenerunt, abbati illius egregii loci omnibusq; sibi obuiantibus intimantes,quod regem Carolum&omnem eius cxercitum occidissent. Sed ocum abbas, qui carolum diligebat,nullum in eis perpendisset signum victoriae, sed potius confusionis & tristitiae, postmodum veritate comperta, Henricum & suos capi iussit,&carcere mancipari, ipsum regi Carolo, si sui status ossicium permisissint, custodiens ad vindictam.
Tuomodo Corrata ri dr Henricin capti is adductisunt ad Caulum: ct quomodo ipse Corraraemu cum multis alias iussu Cur obfuit deussitus
R Ex isitur Carolus & sui summo regi pro tantiis victoriis gratias exhibentes,
non tibi quod fecerant: sed totum diuinae potentiae ascribentes, in campii victoriae pro si obis colligendis redierunt. Sed Corrardinus interea qui per fugam a Ioptimo conuictu, sicut diximus euaserat in castellum maritimum se iras tulit: ita regem Carolum suosque latcre non potuit: qui mittens ibidem aliquos de suis, inellum ad deditionem coegerunt, & ipsum Corrardinum ad regem in vinculis adduxerunt. Similiter abbas sancti Benedicti de Monte Cassino, qui Henriti cum in prisione tenebat, ipsum tegi tali conditione reddidit, quod ide Henricus, qui le-
480쪽
qui legum iudicio plectendus mortem meruerat, non tamen incurreret, quandiuidem abbas prςssenti vita fungeretur,ne mortis ipsius occasione secundum canoncs impeditus totaliter amitteret officiunt sacerdotis. Rebus itaque dispositis, te spoliis hostium de more militibus distributis, rex cum suo exercitu prisiones suos trahens secum in vinculis vindicadus in eos versus Neapolitanam rediit ciuitate.Illuc ergo legum doctoribus iurisq; peritis ad eius imperium confluentibus ab eis exigit iudiciti, imperans ut propalent in publico,cuiusmodi sententia tanti sceleris complices debeant condemnari. Qui legu capitula reuoluentes iuris fulti consilio in miseros mortis capitalem sententiam protulerunt. Quibus tanqua reis laesae maiestatis con- o demnatis,quida praeconcionator in eminctiori loco astantibus assurrexit, qui Cor-rardino imputare coepit in maioris danationis cumulsi, quomodo per eius parci claquasi semper anathemati, vinculis innodata retroactis teporibus Ecclesia Romana attrita fuerit laepius de oppress a de qualiter ista calamitas quasi iure haereditario viti-mu descenderit in haeredem:quonia in Corrardini morte fuit ibi genus Aquilet terminatum. Sed antequa eos feriret lictoris gladius iuxta quanda capellula Placebo, Dirige, missamq; pro animabus suis secundum more Christianae religionis propriis auribus audierun t. indulto etia sibi spatio crimina cosi tendi: Se ita post ad loca poenalia sunt perducti. Erant autu sex personae numero, Comes Gallianus, Comes Iordanus, Comes Bartholomaeus de duo eius filii ac vitimus Corrardinus; ut ad decollo latione genua flectere iusti, detruncati gladio perculsoris, in terra acephali corruerunt.Sed Henricu,licet cum eade iudici xlis sententia codemnaret, quia sic rex abbati spopoderat,ad tempus uiuu reseruari praecepit, sub arcta tamen de diligenti custodia mancipandu . Ex Corrardini ver6 morte multi doluerunt dicetes sibi deberi pepercisse,utpote adhuc annis puerilibus posito dea proditori b. seducto. Vnde rex propter hoc contra se fere totam Alemanniam concitauit. Cunctis itaq; regionum prouinciis citra regati Siciliae, quod ambitu maris circumquaq; cocluditur lupererat oppugnandu, quod quida iniquitatis filius cum quibusdam sibi similibus Coris
rardus cognomine Cabo the contra rege totis viribus defendere satagebat. Omnia cnim ciuitatum illius regni gratia veluti coactionis extorsium fauorem de astensum O habere videbantur, praeter Messanae fle Panormi , quae sunt totius regni nobilissimae ciuitates partc rcgis fouentes ei firmissime adhaerebat. Ad cuius tyranni potentiam debelladam & regnum sibi fideliter acquirendii, misit rex nobilis limos milites alto Fracorum sanguine procreatos,videlicet Thoma de Couciaco, Philippum de Guidonem de Monte forti, Guillerinu de Bello monte, Ioannem dehiaumes de Guil Ierinum Lellendari, cum sufficieti numero pugnatorum ι qui scelici nauigio serum
Messinae clut talis transfretantes, regnum intrauerunt, castella de ciuitates sibi contrarias expugnantes,& ad ultimum ipsum Corrardu in castello fortissimo quod vocatur Sainct orbc obsederunt: quo tandem multis laboribus expugnato, ipsium leCorrardum ceperunt, qui prius euulsis oculis, cum in suae rebellionis meritum
Ap patibulo suspenderunt.bic itaq; regno Siciliae acquisio , ad regem dominum situm illi milit f inclyti redierunt. De quo regno de rege hactenus incideter dixisse sessi. ciati, quia no strae intentionis est de gestis Ludovici regis Franciae adhuc aliqua per
tractare: de ideo ad propositium redeamus. ιomodo Ludovum rex Franc ecundo crucem transmarinam ampit.
LV novicus siquidem rex Franciae no bene quietus animo, remorsu coscienatiae perurgente,cosiderans illa peregrinationis viam, qua ad partes Syriae fecerat, magis regno Fraciae dedecus 3c opprobriu peperisse, qua Christi Ecclesiae qui quam proficui contulit let: quod iamdudu mente conceperat tempestiuam nactus hora aperuit; scilicet ut quantum diuina gratia sibi daret contra periculii terrae san-3' ctae,quod proximum videbatur,consilium & auxilium apponeret filutare. Nolens taliac subito aggredi tantu opus ex motu proprio cordis tui, per secretum nuntium&discretu humiliter de deuote cosuluit super hoc scelicis recordationis dominum Clemente summum Pontili ce; qui tanquam vir prudens in principio reformidans,
dixi illud deliberans, tande benigne consensit, ac pium ipsius propositum approbauit. Misi insuper propter hoc, ad petitionem ipsius regis,legatum in Franciam,