장음표시 사용
481쪽
videlicet dominum Symonem titulo sanctae Ceciliae presbyterum Cardinate. Crucem igitur assum plurus, conuocauit Pariliis praelatorum, principii, baronum ac militum,cq crorum quoq; hominum multitudinem copiosam;quibus congregatis ita unum, domino legato praesente, i ple & rex catholicus coram cunctis qui aderat e hortationem fecit quam plurimum esticacem, animans eos ad ulciscenda iniuriam
Saluatoris in terra sancta logo tepore sibi factam. Finito postmodum domini legati
sermone,ipse rex primus cum deuotione multa cruce alium psit de tres filii eius post ipsum, nec non comitu ac baronum de militia maxima multitudo; d quamuis non multi in praesenti partamento,utpote tanta nouitate perculsi, cruces viderenturaLsumere tamen processu teporis multi tam Comites, quam barones ad regis exemptu propter Christum crucis signaculii propriis humeris assi xerunt. Ex quibus tantummodo maiorum ponimus nomina ad taedium legentiu euitandum: Alphonsus frater regis Comes Pictauiae &Tholosae; Theobaldus rex Nauarrae comesq; Capaniae Palat mus, Robertus Comes Atrebati,& Guido Comes Fladriae, Ioanes': filius Comitis Britanniae,qui filia regis Anglii; duxerat in uxorc;multiq; alii nobiles,quorum nomina silentio reprimu tur. Et ut rex & alii proceres nauigio & aliis rebus necessariis ad iter peragendum se interim prouiderent, terminum praefixerunt; infra cuiusmodi temporis spatiu ex multis nobilibus & ignobilibus infinitis cruce signatorum coligit numeruaugmentari. Decurso itaq; praefixo termino regis'; nauibus&procerum cum ingenti copia victualium rebusq; bellicis in portu Aquarii mo tuarum praeparatis,rex deuotus cum filiis & multis regni proceribus ad lanctu Dionysium patronum suum, secundum antiquam regum Francorum consuetudinem licentiam accepturus accessit. Itaq; martyres beatum Dionysium, Rusticum de Eleutherium deuotissime cum multis precibus interpellans, vexillum de altario sancti Dionysii, ad quod Comitatus Vulcassini spectare dignoscitur, quem etiam Co- in latum rex Franciae debet tenere de dicta Ecclesia in feodum, morem antiquum antecessorum suorum seruare volens, signiferi iure sicut Comites Vulcassini soliti crant si scipere suscepit cum pera& baculo peregrinationis. Deinde ad capitulum monachorum illius Ecclesiae perueniens,ipsorum pro se & filiis suis orationum fuse fragia petiturus, ta humiliter cum ipsis in capitulo resedit, quod nec locu ubi pueri Is . soliti sunt ledere, ut de loco abbatis & caeterorum monachorti taceam, sed gradum inferiore de sex gradibus per quos ad abbatis sedem acceditur, sibi elegit: totum quo regnu Franciae martyris Dionysi protectioni deputas cum lachrymarc fluminibus tarn nobiliu,qua populi circumstatis prius sancti claui & coronae benedictione percepta ab Ecclesia est egressus. Tunc primo Hierosolymitanu iter incipicns, primancuste ad nemus Vi cenatu quieuit: ubi in mane Marga reta nobilissima coniuge suacu multis singultibus &suspiriis ac multis lachrymarui uibrib. madida dereliquit. Desecunda prosectione Ludovici regis Franctae inpartibus transenarinis.
REx Christianissimus Ludovicus toti regno Franciae valedibo Anno Domini
M. CC. LXIX.a recto tramite non diuertens, usq; Digniaci abbatiam fines Bur- ogandiae penetrauit, indeque Lugdunum super Riaodanm, Belligradum de Vie nam pertransiens,ad optatu portum Aquarum mortuarum peruenit: ubi debuerat ex indicto cruce signatorum exercitus congregari. Et quamuis pauci in aduentu regis in portu ves circiter viderentur, post paullulum tamen teporis tam barones de nobiles. quam mediocris populi peregrinos ex omni parte videres assivere,& qua si locustas totam terrae superliciem operiri. Et sicut tellus erat millibus hominum
occupata,ita mare ingenii nauium numero tegebatur. Verum tamen,quia unuSlocus ad tantum exercitum nullo modo sufficere poterat, maiores exercitus ad ciuitates ta bonas villas, quae sunt in portus confinio proinde secum suis exercitibus diuiserunt, doncc naues in portu vacuae eos ad introitum expectarent, armis & vi- soctualibi is oneratae. Fraus interim maligni spiritus super bonum semen cupicns in agro Dominico a Zaniam seminare, inter peregrinos rancoris&inuidiae fomitem ad impediendum bonum ipsorum propositum suseitauit. Nam inter turmas pedestris populi tantam furoris rabiem in hi filauit, ut manus sceleratissimae, quae Potius ui hostes fidei saeuite debuerant, prius seipias homicidii facinore deturparent. Repeta
482쪽
Repentinus enim tumultus excitatur inter Prouinciales 3c Cathalaunenses ex una
parte, Δ quorundam Francorum pedito ex altera,modica ratione:& in tantum v-trinque furor inualuit, ut multum diuque in gladiis &balistis confligerent; nec ceΩsauit illorum pestifera rabies, donec plusquam centum homines mutuo corrui
sent. Ad ultimum vero Franci aliorum tumultibus excitati furibunde contra eos accurrentes, ita ipsos viriliter inuaserunt, ut inanes cum magno impetu pepulerint, e quibus aliqui tanta rabie suorum hostium sanguinem sitientes, se in aquis collo tenus immersebant,ut eos vel in aquis,vel in nauibus detruncarem. Nec erat aliquis qui eorum furorem posset compescere, cum nec rex, nec aliquis procerum o ibi moram facerent, sed in villis vicinis&ciuitatibus, ut diximus, pariter nauigium expectantes. Tandem tamen rex, qui apud sanctum Egidium Pentecosten celebrauerat, de ibi solemoc curiam tu nucrat, auditis huius mali rumoribus illuc venit, α rei veritate compcria, principales iniuriae iussit morte patibuli puniendos. Gomodo Ludovicus rex intrauit mare eum Christino exercitu, o deI-
REnus itaque de more dispositis, anno Domini M. cc. Lxix. die Martis, post testum Apostolorum Petri & Pauli, audita mi in in aurora circa ortum Solis,
rex intrauit mare,& cum domino iretro filio suo nauem propriam ascendit:dominus Philippus eius primogenitus cum uxore sua ascendit aliam: Comes Atrebaticum uxore, oc Comes Ni uernensis similiter naues proprias ascenderunt. Sicque tota die & nocte permanentibus die Mercurii subsequenti, paulo post ortum So lis velum fecerunt istae quatuor naues sit pra dictae,& tota die illa cum die Iouis subsequente cum vento sitis prospero figlagerunt. Die vero Veneris subsequenti, ci ca mediam noctem ventorum turbinibus procello os fluctus exagitans mare diccutitur in maris Eonii introitu, quod ideo sic nuncupatur, quod semper est asperum, fluctuosium & crudele. Quatuor naues praedictae fuerant sibi hactenus satis propinquae, sed tunc maris crudelitate aliquantulum sunt dispersae, nec tamen in tantum,quin pollent mutuo se videre. Mare igitur Eonio praeterito cum magno Q periculo die sabbati ii mare mitius inuenitur ex quo plures qui perturbatione maris & fluctuum varias sustinuerant passiones, sitis cito recreati sunt. Tota ergo illa die sabbathi eum Dominica subsequenti, satis pacifice inlantes adueniente nocte aer de mare obnubilata sunt,& circa mediam noctem prae cuiusdam venti nimia va Ietudine,sicut prius mare turbatum est,ita quod alterum mare Eonii, siue crudelius credi posset. mc relatu indiget quantos dolores in isto secundo turbamine plures sustinuerint: quia si primo grauiter, secundo grauiussu nigrauati. Quid plura mane facto cantantur quatuor misse sine celebratione debeata Maria, de Angelis,
de Spiritu Lancto,& quarta pro animabus fidelium defunctorum , astantibus qui stare poterant: quia pauci erant qui astare possem supra pedes siue podio prae dolo-
re. Circa vero horam diei tertiam. lantibus tam maris turbine,quam dolentium doloribus itur ad prandium, & cum iam doloris praeteriti esset memoria quas nultila inter prandia dolor alius eminebat,quia aquae dulces iam erant putridae & corruptae,nec sine vomatione multa poterant epotari. Vnde, sicut creditur, praecorruptione aquarum multi equi & homines morte in diuersis nauibus sunt praeueti. Interea vero circa Solis occasum plurimum mirabantur, eo quod tam longa via scilicet ad portum Callaricanum inueniebatur, ubi debebant barones sie inuicem e pectare. Super ouo nauis principes coram rege euocati, de loco ubi tunc aderant interrogati, subdubio responderunt. Dixerunt enim quod credebant esse prope terram,& multum mirabantur,quod tam tarde suis aspectibus appareret. Unde O allata mappa mundi, regi situm terrae portus Callarici & vicinitatem propinquili
toris ostenderunt. Nec multum post dominus Philippus regis primogenitus, qui sub tali dubio positus formidabat, misit ad patrem in galea quendam militem, ut ipsum super facto isto animaduerteret, quia sibi videbatur quod magistri nautarum procederent in incertum, de tunc iterum nautae fuerunt ad consilium euocata. Murmur interea di magna suspicio contra ipsos oritur; quia dicebatur quod
483쪽
ventus, qui habitus fuerat post recessurn de Aquis mortuis ad ducendum quamoediebus usque ad portum Callaricum sufficiens videbatur.Praeterea dicebatur,quod tu. aedam regis galea, quam regebat filius Guillermi Bone bel nauis regis capitanei. ingruente tempestate, de qua supra diximus, a nauibus regis discesserat tendens versus fines Barbariae,ut credebant. His igitur causis erat suspicio contra nautas,sediuiuste, sicut patuit in sequenti. i
diu modo Ludovicus rex Francia o barones perut mi cum magna diss-s sit i. cia uadportum Caliaricanum. in
Λ D ultimum interregem & nautas suit taliter definitum, ut tota nocte illa per-
mitterentur naues fluctuare per aequora, remotius tamen a parte illa qua credebatur esse terra, nec incaute in cautes & discrimina rueretur Mane siquidem facto apparuit terra, sed portus distulit adhuc plusquam sexaginta millibus, ut dicebant. Durante adhuc venti & maris turbatione usque ad horam diei tertiam.Circa vero Solis occasum venitur ad decem millia prope portum: sed vento verso in con- natium, non potuit accessus ad portum fieri tota die.Iastantur ergo anchorae,&do non porta portus efficitur: sed hoc bonum , quia prope erat terra de quaedam abba tia ad quam in barga curritur &inde aquae dulces & herbae mundae asteruntur. Refrigerantur debiles dulcis aquae gustu, de infit mi a languoribus recreatur. Die Mao vlis crastma, scilicet octava die a die illa qua rex nauem ascenderat, iterum vela detenduntur post prandium, d circa vesperas venitue ad duo millia prope portum, nec tamen nunc haberi potuit accessus propinquior propter ventum in contrariaum iam mutatum. Eodem modo quo prius curritur in barga ad castellum Callaim
canum, ubi inuenerunt homines multum sibi contrarios di rebelles. Vix concoduntur eisdem aquae dulces vix paucos panes & paucas herbas pro denariis habere potuerunt. Illi vero de villa sibi non minimum formidantes educebant res suas de castello ducentes eos ad loca remotiora vel sortiora: Mane facto die Mercurii se- Auentis misὶς rex quendam militem ad castellanum&consulem illius castelli admonendum , quod infirmos, quos plures habebant in nauibus, secum in villa sua I rerm i iterent recreari, & quod bona sua venalia exercitui exponeret eo pretio quo vendebantur ante aduentum sui exercitus in castello. Ad haec respondentes dixerunt , quod bene volebant quod infirmi haberent recreationem in villa inferiori, sed infra cast lium nullum intrare permitterent, quia hoc eis erat prohibitum a Pisanis suis dominis & magistris,ad quos dictum castellum dicebatur pertinere. Darebus venalibus dixerunt quod placebat eis ut ad forum iustum & debitum exponerentur ad emendum. Quo regi nuntiato,iussit quod ad castellum infirmi dese rentur:&delati sunt multi nobiles de ignobiles, diuites& pauperes, quorum quidem aliqui in via mortui sunt. Alii quibus datum est a Deo peruenire, recepti suntio quadam domo fratrum Minorum, quae longe distabat a castello. Extra vero is myt paucae domus terreae & prauae,& quasi Francis inhabitabiles: sed in castello,in
quo non permittebant aliquem introire, erant domus meliores di homines ditiores. Res vero venales paucae poterant inueniri, quia omnia abscondebant deduc bant occulte de villa prae timore: si quae tamen inueniebantur,catissime vendebantur , ut gallina, quae prius non valebat plusquam quatuor denarios Ianuenses, duos solidos Turonenses, vel amplius vendebatur ι & sic de rebus aliis intelligendum est. Plus etiam faciebant, quia duodecim Turonenses prius decem de octo lanuenses valebant, de tunc nolebant recipere pro Ianuensibus nisi den rios Turonensus. Quo regi relato, die Iouis sequenti, misit dominum Petrum Cain bellanum de duos marescallos , ad ostendendum eis, quod erga regem I & suos curialius se haberent. Qui plus moti timore , quam amore , satis molliter responderunt, voluntatem regis pro viribus se facturos. Et bene volebant quod rex , vel aliquis suorum , cum paucis tamen , castellum subintrarendum tamen struaret cos de Ianuensibus nautis suis , qui fere omnes extiterant
Ianuenses. Homines enim Ianuentes Pisanis oppido sunt insecti. Illi vero qui missi
484쪽
imissi fuerant responderunt , quod rex de castello suo, vel de sortericiis suis
non curabat, sed volebat tantummodo ut infirmi sui exercitus ibidem curia liter tractarentur,& bona eisdem venalia cum ratione exponerentur.ad emen dum. Ad votum tamen regis omnia promittentes, nihil aliud aut parum facere voluerunt. Hoe enim solummodo fecerunt, quod duodecim denarin Turonenses
pro quatuordecim Ianuensibus ponerentur,x quod panis& vinum aliquantulum fertilius ad emendum poterat inueniri, sed alia nisi cum magna dissicultate poterant reperiri .Quς Franci grauiter ferentes monebant regem ut castrum & gentem illam iuberet euertere: sed pius & pacificus rex potius elegit omnia sub dissimula- - tione praeterire, quam Christianos ad quos destruendos non venerat, licet partim
Audimori Rex Franciae Sarones in partu Canricano Sardiniae congregati consilium habuerunt adeundi onerum,oderati ombuspropter quas Rex consens adire .
DI E vero Veneris sequenti rege in nam si taliter expectante venerunt quasis mul naves ceterae tam de portu Marsilae,quam deportu Aquarum mortuarum. Venerunt etiam barones rex Nauarrae,comes Pictauiae, mes Flandriae,dominus loliannes primogenitus eomitis Britanniae, &alb quorum nomina nimis Q longia esset hic enumerare, Sc tςdiosum. Rege igitur salutato diesabbati subsequenti, legatus & barones coram rege congregati, ut haberent consilium ad quem locum utilius esset diuertendum. Habitum est commune consilium & firmatu quod prius irent ad expugnandum regnum Tuneti antequam in terram sanctam siue in AEgvptu transirent. Rationes autem quae dominii regem ad hoc plurimu induxerant,ad praesens, sicut credimus, expedit assignare propter admiratione&murmu- irationem multotu; quibus potius videbatur,quod recto itinere ad succursum tetret sanctae transire debuissent. Siquide antequam dominus rex hanc cruce ultimam asu sumpsisset, multos nuncios receperat a rege Tunich, dc similiter plures nuncios rem ierat ad eunde. Dabatur enim sibi a fide dignis intelligi, quod dictus rex Tianicijs Q bonam voluntatem ad fide Christianam haberet,& quod valde de facili posset fieri
Christianus,du modo occasionem honorabile inueniret,&quod saluo honore suo di absq; metu Sarracenorum suorum hoc complere valeret. Vnde rex catholicus Ludovicus cum multo desiderio quandoq; dicebat: O si possem videre quot fierem tanti filioli copater &patrinus. Et ob hoc sub spe ista aliquando voluit se transferre versus partes Carcassonae & Narbonae, quali terram suam visitaturus, vi si dicto regi Tunarum Dominus inspiraret perficere quod proposuerat de suscipiendo Baptismo,huic pio operi propinquior esse posset. Hinc no silendum arbitror quod cum in ipso anno quo pius rex Ludovicus debuit ultimo transfietare, rex Tunicii misisset ad eum solemnes nuncios, & in festo beati Dionysis rex faceret quendam o Iudaeum famosum in ipsa Ecclesia dicti sancti Dionyse solemniter bapti Eari, ita quod rex ipse cum multis magnatibus ipsum de saero fonte leuareti, voluit quod dicti nuncq regis Tunich solemnitati illius baptismatis interessent. Quibus rex vocatis,ex magno affectu cordis dixit: Dicite ex parte mea domino vestro regi,q uod ego tam vehementer sal ute animae ipsius desidero,quod vellem esse in carcere Satracenorum omnibus diebus vitae meae,ibidem claritatem solis non visurus de cetero, dummodo rex vester&gens suaqx vero corde baptiZaretur. Desiderabat enim affectuose rex Christianissimus, ut fides catholica quae tepore beati Augustini &aliorum orthodoxorum doctorum in Ahica de maxime apud Carthaginem tam ab antiquo eleganter floruerat, suis temporibus refloreret,& dilataretur, ad honorem so & gloriam Iesu Christi. Cogita ait itaque quod si tantus exercitus tamet famosus apud Tuniciu in subito applicaret,dictus rexTunich vix possct apud Sarracenos suos tam rationabilem occasionem renuere suscipi edi Baptismum, videlicet cu per hoc posset morte euadere tam sui ipsius quam eoru qui secum vellent fieri Christiani, α sic etiato regnu suu sibi pacisce remaneret. Praeterea regi dabatur intelligi quod
si omnino praedictus tex nollet fieri Christianus,ciuitas Tunich erat valde tacta ad
485쪽
capiendum, de per consequens tota terra, ex quo satis cito possent fieri Christiani. Suggerebatur insuper quod ciuitas illa plena erat argento de auro ac diuitiis infinitis; utpote quae a multis retroactis temporibus a nullo fuerat expugnata. V nde suerabatur quod si, Deo volente, dicta ciuitas ἱ Christiano exercitu caperetur extiae-sauris ibidem inuentis posset acqui sitioni & restaurationi terrae sanctae multum e ficaciter subueniri. Ceterum cum de terra Tunicis venire soleret magnum subsidium Soldano Babyloniae tam in equitaturis quam in armis de bellatoribus, in gravamen&nocumentum quam plurimum terrae sanctae; crediderunt barones Franciae quod si pestifera radix illa Iunici, posset penitus extirpari, ex hoc terrae sancχα de toti Christumitati utilitas maxima proueniret. Cum igitur scriptum sit,quod ubi Οvna propter alterum, ibi tantum unum; cum via apud Tunicium proprie aggressa fuerit ad honoiem Christiani nominis ampliandum, Se specialiter ad terrae sanctae utilitatem S faciliorem ingressum, non videtur via apud Tunicium contraria Voto crucis, sed potius una de eadem i, utpote quoddam adminiculum es praeparatio ad terram sanctam citius 8d commodius restaurandam. Propter has &quasdam alias rationes viam apud Tunicium aggressi sunt. Quod cum castellanus Callaiticanus diath de villa viderent quod rex pararet discedere. venerunt ad ipsum, Zc praesenta uerunt regi viginti dolia vini Graeci peroptimi, ut dicebant: sed rex eorum praesentiam &munera renuens, fecit eis recommendari infirmos quos in villa dimita bat; dicens quod hoc haberet pro magno munere, si eos tractarent curialiter& in benigne.
O modo Ludovicus Rex Francia ossarones depor u Casiaricano recedentes, anticueruntροraum Tunarumsubtus G uaginem.
REx igitur & barones carbasis vento expositis recesserunt a portu Callaritan , die Martis ante sestum beati Arnulphi dieque Iouis subsequente post multas de varias passiones ad portum Tunicij qui est sebius Carthagi nem appulerunt. Si tim misit rex maris admiralium ad explorandum si quid impedimenti obiisteret,
ec quorum eiIent quaedam naues,quae in portus introitu consistebant. Erant enim I cx ipsis duae vacuae Sarracenorum de aliae mercatorum. Qui statim ad regis praeceptum praecedens ulterius nauesque in sua potestate redigens, de portum occupans ad tόrram descendit,mandans regi quid actum fuerat.& quod sibi mitteret adiutores. Quibus rumoribus rex auditis aliquantulum turbatus est dicens, quod ad hoc Admiralium non miserat ut terram caperet, sed ut in portu capiendo quid cisci commodius exploraret, Se reuertens regi de baronibus, quod inuentu in fuerar,r nunciaret.Tunc rex propinquiores proceres in suam nauem euocat, quid p gerent
super hoc consilium habiturus. Ex quibus aliqui quibusdam dissentientibus comsulebant,quod terram ex quo sine gravamine iam capta fuerat tenerent,& portum
illum lamosissimum, qui est totius Africanae regionis introitus possiderent. Ad ultimum vero sic fuit ordinatum, quod mitterent fratrem Philippum de Eglista
magistrum balistariorum, ut secundum quod melius expedire viderentaut admiralium reducerent, aut per seruientes mitterent, de de nauibus exire facerent tota nocte, qui euntes cum admiralio redierunt. Vndo multi murmurabant dicentes, quod ex quo terra ab admiratio ita leuiter fuerat occupata, bonum erat contra Sa racenorum insultus de insidias praemuniri.Siciamen tota nocte steterut in nauibus usque in crastinum praestolantes. Mane facto circa portum multos Sarracenos p dites de equites videns affluere. Sed rex & batones prius super hoc habito consilio, ut tam Cito terram caperent, armati de nauibus exierut: secundum quod in promptu habere poterant galeas atque bargas: congregatisque pluribus circa nauem re- Iogis eiusque galea aliquantulum praecedente ad portum applicant, locumque eundem occupant, quem prius admiratius ceperat, nec contradictores aliquos per Des gratiam inuenerunt. Savaceni enim perterriti, ad quendam angulum cuiusdam paruae insulae se a Francorum praesentia retraxerunt. Terra capia fixerunt tentoria
in quadam quasi insula, unde patebat exitus a duobus capitibus, quasi vi micu-
486쪽
gam in longitudinem cotinens, & in latitudinem tres tractus balista rh ubi nec dulces aquae reperiri poterantri Ac sic erat eis parum melius m terra quam in mari. Quidam tamen de garcionibus procedentes ulterius inuenerunt aquas dulces in capi te illius insulis , ad quas hauriendas abeuntes, sunt eorum aliqui a Sarracenis in insidiis latentibus interfecti. Erat aut edies Veneris in festo S. Arnulphi, quando Fraci
ad portum occupandu de nauibus exierunt. Die vero sabbati sublequentis,qitidam de Francis procedentes ulterius usq; ad quandam turrim,quae in capite illiu insulae quam ceperat,cminebat, partim cauis de fugatis quibusda in Sarracenis, qui ibidem in insit diis latitabant, alia Sarraceni superuenientes oc eos circumquaq; includentes I o in turrim fugere compulerunt, oc ita inclusos usque ad diem crastilium tenuerunt, eosque interius combustissent, nisi rex Franci et ad eorum liberationem marescallos exercitus dc ma i strutii balistacio tum cum quibusdam balistariis transmisisset. Quos i ecuti suillent de exercitu plurimi, sed eorum equi adhuc erant in nauibus, di qui extra naues ad planum extracti fuerant, adeo prae nimia maris agitatione vacillabant, quod vix se poterant sustinere. Iacto igitur magno collictu circa tu trim, tandem cedentibus Sarracems qui plures equites de plura iumenta perdiderunt, Franci de turre iussi deseendere ad exercitum redierunt. Die vero eadem habuit rex Franciae consilium quod exirent de loco, ubi tentoria fixerant propter aquas dulces, quae vix aut parum poterant ibidem inueniri; quaeres exercitui graua merito non modicum ministrabat . in crastinum igitur procedentes aciebus ad bellum dispositis versus castrum Carthaginis, in eundo capta fuit turris illa quam postea Franci per totius obsidionis tempora tenuerunt. Sic locatis pampilionibus reiedit exercitus in quadam valle subtus Carthagine ira qua poterat accellus haberi ad portum dc ad naves. In valle illa erant purei infiniti, quia terra cuiuslibet habcbat ibi
puteum ad ipsalli quasi pro imbribus irrigandam. Tuomodo casexum Carti ginu captu uit. A set R A M ETA To exercitu Venerunt marina rij ad regem promittentes quod sibi captum castrum Carthaginis redderent, si vellet eis tradere balistarios ali-3o qiuot adiutores. Qui rex habito consilio super hoc respondit, quod ptius pararet si
& suas scalas de alia ingenia, de postea equites & milites balistarios traderet adiutores. Die Io iis subsequenti redierunt ad rege marinaris ad castri expugnationem, vedixerant, rq parati;& tradidit eis rex quingentos balistarios equites cie pedites, qu tuorq; bella militu exterae nationis. Tunc rex Sc proceres de caltris aciebus dispositis exeuntes cotra Sarracenos, qui quasi parali confligere cateruatim veniebant co-tra Francos tali modo se opposuerunt ne castro succurrerent. quod ad cast tu accessum habere no poterant, nec ad castra. I nterca marinario P scalas suas castri munitionem viriliter irrupentes, uno solo de illis intcrsccto, sulper muros statim fixere ba-nerias. Quod rex de alij aduertentes illucq; discurretes utrius , sexus&aetatis quot εο quot Sarracenorum occurrebant, ut bidentes in ore gladij detruncabant. Multi tamen in cauernisquς ibi multς iunt latitantes fuerunt fumo de igne suppostos libacati . Perierunt aute de Sarracenis illa die ad numeru ducentorum. Viui tame aliqui euadentesarmenta sua, videlicet boues & alia pecora Francis videlibus nec se mouentibus extraxetat. Erat enim prohibitu ne aliquis aliqua necessitate exiret de sua acie nisi tota cocurrereti, id si faceret, nullus de sua vel de altera acie sequeretur. pto itaq; castro, misit rex ad cius custod a milites de balistarios pedites V qua plures, iubens illud cadaueribus mundari, ut ibi pollent recipi uxores de infirmi, decertates in acie sauciati. Infra vero castri ambitum de in confinio circumcirca in cauernis S speluncis subterraneis multum de hordeo repererunt ; sed alia bona ratissime suntueo reperta. Et quia de illo castro pluries fecimus inciatione cuius fucrit auctoritatis de nobilitatis retroactis teporibus nescictibus innotescat. Fuit aut cilla Carthago, quae nunc redacta est paruis limi ad instar oppidi antisitus urbs nobilissima, a Didone regina. sicut veteres narrant historiae, condita, totius Africanae regionis sceptri geratantaeque potentiae, ut ciues sui pluries Romanos deuincerent: quam tandem Romani cum magno labore per longum temporis spatium non sine magna cinguini r
487쪽
sui expensa captam plus calliditate quam armorum potentia totaliter destrux runt. Die Veneris post dicti castri captionem, Sarraceni qui prius occurrerant sescin vesperum retrahentes, forte ut suum colerent sabbatum, subsequeti die ad opus solitum acrius redierunt, nostrosque adeo infestabant, quod ad arma, ad arma clamare etiam inter prandia compellebant. Eadem die venerunt ad regem a parte Sarracenorum duo milites cathalani&se suae voluntati subdentes nunclauerunt,
quod rex Tunich capi secerat omnes Christianos,quos in exercitu suo habebat stipendiarios, dicens quod si Christiani usque Tunicium transirent, omnibus capira faceret amputari ; α si eos contingeret a tali proposito resilire, ipso, penitus
liberaret. uomodo dominus Iohannes de bufittitirnu Franci afaciens excubio
decepius sis a quibusdam Sarracenuperemibus B pninum.
EA Ox M die bello regis & bello comitis Augi, atque bello domini Iohannis de
Acon buticularia excubias facientibus, venerunt ad buticularium tres milites Sarraceni , poscentes fieri Christianos; & in signum fidelitatis posuerunt super
Capita manus suas, noltrorum manus deoiculantes in signum subicetionis buticulario se reddentes. Illisque ad pampilionem deductis, regem adiit buticularius ista denuncians; quos rex iussit diligentillime custodiri. Postvero cum buticularius ad suas redistet excubias, venerunt ad ipsum Sarraceni numero quasi centum lanceis depositis factisque signis que secerant alij,instanter Baptismum petentes. Sed illis adstuc loquentibus, bcbuticulario cum suis eorum ambagibus occupatis, alij Sarraceni uno motu unoque momento pungentes sonipedes stabito super butic larium Sc suos erectis lanceis irruperunt. Tunc nostri attoniti coepuunt clamare defugere ac per exercitum clamor, clamor attollitur, Z ad arma concurritur. Sed antequam illuc peruenissent Christiani, Sarraceni indemnes fugerunt, sexaginta tamen prius de Christianis peditibus interfectis. O infidelium dira calliditas,imo fidelium mira simplicitas,dum falsorum fallaciis acquiescunt. Quid plurat contra
buticularium murmur exoritur, totaque facti culpa sibi imponitur: sed fortassis 3 immerito, quia cum ircs magnos Sarracenos Baptismum postulantes in suo pampilione teneret, sperabat per eos alios ad fidem trahere, saltem in hoc redarguendus eo quod contra eorum insidias debui illat cautius praemuniri. Statim ad pampilionem tuu rediens buticularius, vehemeter Sarracenos quos tenebat, doli & proditionis redarguit. Quorum qui primus inter ipsos videbatur, coepit secum lachr
mis excusare. Cuius verbis per quendam fratrem Praedicatorem, qui suum idiomano uerat, expositis, ait illi buticularius,ne timeret, quia quandoquidem sub fiducia ad Christianos venerat fidem in eis inueniret. Etenim rex crat tantae fidei,ut etiam simplex promi IIum nullatenus permitteret praeteriri. Tunc ille; Scio domine, quod super huiusmodi facto habetis me s uspectum, licet non sim inconscius huius 4 facti, sed hoc totum factum est a meo aemulo in meum odium de gravamen. Sumus enim duo magni pares stipendiari; militantes sub rege Tunicis, & habemus quilibet duo millia equites 5: quingentos. Alius vero meus commilito mihi e cactibus meis develcri inuidens, licet spontaneus venerim,scit quod vos me tenetis. Vndet ad malum meum hunc confictum per fefecit de per alios fieri procurauit,&scio quod nullus de parte mea,nec de commilitonibus meis in isto conflictu vobis nociturus at erit, nec vobis aliquid mali fecit. Et ut hoc quod ore dico, opere comprobetur,aliquem istorum qui mecu sunt ad eos regredi permittatis, de nisi ad vos duxerit plusquam duo milhaexercitui vestro adducent bona venalia, de etiam vobis erunt in auxilium,de me tanquam de proditore nequissimo faciatis. Haec & alia his sosimilia perfido prosequente, buticularium adhuc credendum aliquantulum insor- maut i, qui statim ad regem ingrediens quae Sarracenus dixerat, intimauit. Sed rex verbis eius fidem volens adhibere, tamen ex deliberato consilio dixit, quod ad alios Sarracenos permiterentur abire. Tunc buticularius de conne stabularius sal uos eos usq; extra caercitum, multis de hoc murmurantibus, conduxerunt, pro-liauit
488쪽
misit ille Sarraconus,magister eorum quod redirent in crastinum omnia quae promiserat impleturus; quae promissa non, ut falsus de subdolus, adimpleuit. Sed comquanto gaudio a sociis sibi occurrentibus, est receptus, ut testati sunt qui viderunt, non est necesse dicere: quippe iam tenebant incolumes quos credebant Christi norum gladiis interemptos.
De fossus quis nostri fecerent in circuitu Mrorem propter insuli in
TV v c habuit rex consilium de fossatis faciendis circa exercitum, propterim sultus &insidias perfidorum qui nostros improvidos mirabiliter infestabant. Nostri autem regem Siciliae qui per fratrem Almauricum de rupe se venturum
mandauerat, de die in diem expectabant,dc ad ipsum accelerandum rex nuncios iam miserat,& mandauerat eidem, quod donec venisset, nolebat ulterius prosequi Sarracenos. Habito igitur consilio de sos latis ficiendis, mane conuenerunt operatu eum palis de aliis instrumentis,& cum eis frater Alinauricus de rupe, ad prouidendum ubi commodius fossata fierent, dccustodiendum operarios cum aliis bellis quae debebant excubias illa die. Dispositis igitur operariis & iam operari incipiemibus,Sarraceni qui quasi infiniti & sine numero videbantur hoc percipientes, coeperunt in nostros solito vehementius insanire. Dicebatur enim quod ipse rex xo Tunici j veniisset cum bellis dispositis ad pugnandum. Et ob hoc maxime tima nostros in talem opinionem induxerat, quia dic praecedenti denunciauerat per aliquos Sarracenos se venturum in crastino paratum ad proelium, quod nostri milites pro friuolis reputabant. Sed tunc non debuit reputari pro iriuolis, sed visum
est quasi verum : quia Sarraceni versius nostros equitabant cuneis ordinatis, Miam usque ad mare & fere usque ad littus ubi erant naues & victualia nostrorum alas suas; quasi vellent nostros includere, extendebant. Tunc quidam de excubiis accelerans ad exercitum, ad arma, ad arma, ingeminans, regi quae viderar, nunciauit: statimque ex regis impprio ad arma per exercitum est communiter acclamatum. Rex ipse cum ibo bello armatus egreditur; & mox cuncti barones o ciebus dispositis exeunt extra castra. Comes vero Attrebatia parte maris equitabat,& iam adeo processerat, quod aliquos illorum posset includere, si bella nostrorum videret currere contra ipsos. Tunc accidit quod dominus Petrus Cambellanus de fiater Almaticus de rupe versus littus cum triginta equitibus vel circiter equitaret: dc videntes quosdam Sarracenos nimis se versus littus extendere, tentaverunt,utrum possent illos includere inter ipsos & bellum comitis Atuebati , qui versus maris littora se tenebat. Tunc planxerunt unanimes contra illos.
Quod cum vidissent perfidi fugam arripiunt: quos nostri velociter insecuti, tr decim ex eis cum iumentis aliquibus ceciderunt. Ips autem de nostris virum no bilem militem Iohannem de Rosilieres Sc castellanum Belliquadri seruientem re- 6 gis ad arma strenuum, dolor: occiderunt. sed miles saucius ad castra delatus ea dem die ut bonus catholicus expirauit. Videns vero rex Sarracenos paulatim soretrahere, nec habens eonsilium currendi super ipsos, donec frater suus rex Siciliae, quem venturum in proximo praestolabatur, ad tentoria similiter se retraxit. Die autem crastina parum aut nihil Sarraceni comparuerunt. Et hoc forte quia habebant sabbatum aut negotium aliud ad agendum. Die Martis subsequentis veniens Oliverius de Terminis ex partibus transmarinis, nuntiauit regem Sicinliae in portu paratum naues ascendisse. De quo multi gauis Olivetium cum magnα gaudio susceperunt.
De morae Comitis Nivemensis dr legati ac in s mitate Regis o Philippi
primogeniti. Rubris. IN svLTillus Sarracenoruris contra nostros dum Rex siciliae expectar tui, more solito quasi quotidie se habentibus: Iohannes Comes Ni uernensis filius Ludovici Regis infirmitate cogente a castris in naucinitana ieretrahens. die inuentionis sancti Stephani expirauit. Cuius decoctis carnibus ossaque,ut mos
489쪽
est talium, balsamo M aromatibus condita in Ecclita beati Dionyse in Francia
postmodum tumulanda in quodam scrinio conservarunt. De hinc die Iouisant testum B. Laurenti, legatus Romanae curiae motivus est; sed prius quendami au*Praedicatorem subde legatum fecerat, quamuis multi Iuti eriti utrum delegaro valeret in exercitu dubitarent. Moriebantur etiam plures sortes 5 --crcitu Christianorum, tam propter ciborum sanoruin desectum N aq dulcis pnuriam, aliu febre acuta, aliu fluxu ventris,&ali diuersis morboru generibus intersecti. Rex autem taldovicus fluxus ventris, qui cum arripuerat, molestiambat :& l 'in lippus eius primogenitus quartanis sebribus laborabat. v o tempus rex Deo deuotui febre continua infirmatus lecto decubuit. Qui sen- totiens sibi mortem imminere, conuocato Philippo filio suo primogenato, videmquasi protestamento documenta salutaria Neatholica instituta, quae amemn i tatem suam extremam tanquam Domino reuelante mortis propriae conicius munu sua in Gallico scripserat,edidit in modum qui sequitur. Documenta Paeptus Rex Ludovici ame mortemsuam Philippos uoprimogenitos seu, o quasi pro te tamento reliquit. FI L i cliarissime imprimis te doceo, quod Dominum domini tui diligas ex toto
corde tuo. ex tota virtute tua. nam i me hoc non est salus. Fili,debes te custdireab omnibus quae Deo noueris displicere: videlicet ab omni mortali peccato. ita quod prius deberes te permittere omni genere martyris cruciari,quam aliquod mortale peccatum committere. Praeterea si Dominus tibi si quam tribulationem
habero permiserit, benigne & cum gratiarum actione debes sustinere, cog quod ad bonum tuum perueniet, & quod hoc forsitan bene mcruisti. Dominus tibi prosperitatem quamcunque contulerit, debes ei humiliter reg ri , cauens ne inde fias deterior, siue per vanam gloriam. sue quocunque alio m0 .do; quia non debes Deum impugnare vel offendere de donis suis. I tem moneo te frequenter confiteri, id quod discretos & honestos tibi eligas confessores, qui esciant docere, a quibus tibi si cauendum, & quae te facere sit necesse: & tu ad confessores tuos te habeas tam modeste, quod ipsi & amice te de secure reprehendere audeant. Libenter etiam Ec deuote audias officium Ecclesiae: et quandiu eris in L clesia caue ne vage circumlpicias,nec vana loquaris; sed ora Dominum deuoteue ore siue cordis meditatione; & specialiter amplius intendas deuotioni in lacre semper tecum societatem bonorum siue religiosorum siue secularium, quenter colloquium cum eis t&cauesseo exayςmp MQxqm' ' mitti, tones tam in aperto quam in secreto,&libenter tibi procures indulgentias lnostrae sanctae Ecclesiae. In proximis semper diligas bonum Modias mari . Npati dici coram te verbum allectivum ad peccatum nec verbum dVctorium det alio: maxime autem nullum verbum blaspemiae de Deo siue de Sanctis iratiaris dici ab aliquo, quin vindictam Deo fieri facias. Dc omnibu ςςΠς iii.
Deo collati, sic gratias agas illi, visis dignus maiota percipere. g ita iuste te habea quod lineam iustitiae teneas. Sis semper ex parte cam p p do cc sis certus de veritate. Si quis autem contra te querelam pro causa aduersari; tui, lonec constet tibi de veritate: de sic illi qui .
tuo citius stabunt pro iustitia. Si pro certo uitulliga quod
sue ab antecessoribus tuis,sive a tempore tuo,statim restitue. Si re
inquiri facias perdiscretos. Sis diligens quod omnes sabditii iustitia& pace clientur,maxime autem personae ecclesiasticae ac religiosae. Dicitu g ppo auo nostro quod quidam de consiliariis suis dixit ei, quod multa L . bant et ecclesiasticae personae, iura ipsus usurpando, & mirabantur m q Olcrabat. Cui rex respondit: Bene credo quod dicitis, sed quando cogito bcne sic
490쪽
quae milii Dominus contulit, melius volo pamquam inter me&Εeelesam standa. tum suscitare. Ama igitur, o fili personas EcclesiasticasM serua pacem earum quantum poteris. Libent et su bilem pauperibus religiosis in iliis necessitatibus, de maxime per quos Deus magis honoratur in terra. Honora parentes tuos Sc reuerenter serua mandata eorum. Beneficia ecclesiastica personis idoneis dona de consilio spiritualium virorum,d eis qui non habent aliud beneficium. Cave ne absque magno consilio gucrram primus moueas contra aliquem Christianum: dc si oporteat heri, cauenc innocentes ic Ecclesiae aeres earum sine merito puniantur: dc quam-
citius poteris pacifica de suerris quae sint inter subditos tuos,scut fecit beatus
ro Martinus, qui bonam virtutum suarum coia summationem existimauit, si pacem
interdiscordantes rostitui siet. Sis sollicitus quod habeas fideles pripositos de bail liuos, sc inquire diligenter quomodo se gerant. Similiter de illis de holpitio tuo:
Sis deuotus Nobediens matri nostrae Romanae Eceseliae Zd summo Pontifici, tanquam patri spirituali. Labora quod omne peccatum de terra tua remoue tur,ma. xime autem blasphemiae δc haeretes. Memoritet recognosce de regratiare Deo sua
per omnibus beneficiis tuis. Attende quod expensae domus tuae cum moderamina fiant. In fine obsecro te , o fili, quod si decedam ante te, quod tu fideliter animam meana iuuari facias in Millis de orationibus, de mittas per sanctas congregationes regni nostri ad orationum suffragia impetranda pro me , dc quod in omnibus bonis xo quae facturus es participationem habeam specialem. O fili charissime in fine do tibi omnem benedictionem quam pius pater potest donare filio ιεί tota Trinitas 5e omnes Sancti custodiant te ab omni malo, de det tibi Dominus gratiam faciendi suam voluntatem taliter quod seruiatur de honoretur per te; ita quod post hane vitam nos 1imul perueniamus ad ipsum timendum, amandum de laudandum sine fine, Amen,amcn.
De obitu Regis Ludovici. JG i T v R regis Ludovici inualescente morbo, ipse omnia ecclesiastica sacramenta christianiis me de deuotillime suscepit sana mente δc integro intellectu; ita 3' quod cum ipsi sacramentum extremae unctionis exhiberetur Ne dicerentur septempsit micum letania, ipse in psalmis versus dicebat, dc in letania Sanctos nominans eorum sui Dagia deuotissime inuocabat. Cum autem iam signis euidentibus appropinquaret ad finem, de nullo erat sollicitus, nisi de iis quae ad totum Deum de exaltationem fidei Christianae proprie pertinebant, ita quod cum iam non nisi submille de cum gravamine loqui posset, allantibus de ad verba eius aurem adhibentibus vir Deo plenus re vere catholicus dicebat : Pro Deo . studeamus quomodo fides catholica possit apud Tunicium praedicari de plantari. Osuis citet idoneus ut mitteretur ibi ad praedicandum i Et nominabat quendam fratrem ordinis Iacobitarum, qui alias illic lucrat, dc regi Tunici, notus erat. Ec- ce qualiter verus Dei cultor de fidei Christianae constans gelator beatam vitam
suam in consessione verae fidei consummauit. Cum autem virtus corporis eius atquc sermonis paulatim deficeret, non cessabat Sanctorum sibi deuotorum, sicut Cniti loquendo poterat, suifragia postulare, maxime autem beati Dionyse specia. Is patroni regum Francorum. Vnde in statu illo cum quodam suaui susurro ipsum pluries replicantem audierunt qui astabant, finem illius orationis, quae de beato Dionydio canitur, scilicet: Tribue nobis quaesumus Domine prospera muri id spicere,& nullaeius aduersa formidare. Et haec verba multotiens replicabat. Simidi ter autem principium orationis de s incto Iacobo Apostolo pluries replicando dicebat: Esto, Domine, plebis tuae sanctificator de custos. Ad extremam igitur ho-so tam veniens Christi seruus super stratum cinere respersum in modum crucis recubans, felicem spiritum reddidit creatori ; ea scilicet hora qua Dei filius pro mundi vita in cruce positus expirauit. Sarae tu per obitu tam Christiano taniqiae selici de pium cst flere, de pium est gaudere. Pium quidem de condignum flere pro iactura de desolatione uniuersalis matris Ecclesiae, cuius erat deuotissmus cultor, δίinde sessus essenser. Specialiter autem plangendum atque dolendum toti Franco Rr