장음표시 사용
491쪽
Iuin I. gnu , cui merito tanto de tam excellenti Principe erat singulariter gloriandum. b c d nihilominus, si rationem vis doloris admittat, gaudendum poti usquam dolenta et noum propter modum christianissimum mortis, tum quia de ipse certa ab Omnibus xuam ipsius gloriolam de achiis sanctissimos agnoscentibus spes habe- ur, ita odiam de temporalis regni cum sit translatus ad coelestis regni curiam, quae curae terrestris extat penitus aliena, ubi cum electis Dei regnas in perpetuum beata requie perfruitur sine fine. Migrauitautem ad Dominii in crastino beati Bartholomaei Apostoli circa nonam, anno ab incarnatione Domini millesimo ducentesimo
septuageseno. I seruata sunt denique ossa eius in scrinio ut apud sanctum Dion sium in Franci3, in quo loco lςpulturam elegerat, sepelienda postmodum descr-rentur. Quibus sacrosanctis ossibus ibidem postre mosepultis diuina non defuere magnai 'sed mox mi rificaui t Dominus Sanctum suum. Nam cooperante Christi potest a Nexigentibus meritis sancti regis, ad ipsius tumulum plurima clarue runt. Ex quibus aliqua quae vidi dignum duxi ad larustissmi regis merita declara da, de ad Dei omnipotentis gloriam di honorem, qui in Sanctis suis semper est mn rabidis psque laudabilis, posteris enarram. De miraculis Ludovici Regis Franciae. V K. D A M mulier Theopliani a nomine de insula Sequanae quae prope villam
sincti Dionysi) est, cum olim iuuenissederet in quodam campo ubi oues fra- 1 otium suorum palaebantur,appodiata super brachium suum,arripuit eam grauis infirmitas. quae talis est: facta namque tremula valde grauiter Zc multum excelsiue in stipite,brachiis,tibiis, naso & ceteris mcbris, adeo quod venter suus aliquando spinae dorsi adliaereret de ita quandoq; leuaretur,ut quasi pragnans videretur. Per quadraginta sex annos vel circiter manens in illa infirmitate de audiens quod Deus perabatur miracula ad tumulu sancti regis in Ecclesia S. Dionysy,illuc venit,&paucis diebus ibidem sancti regis auxilium inuocans sanitatem integram reportauit. Quaedam iuuencula filia cuiusdam carnificis de Gloleio adportans ab utero matris suae quandam maculam circa caudam oculi dextri ad modum puncturae pulicis rubeam de latam sicut una pictauiua. Tande cum crevisset circa annum de noue men- 3oses ad quantitatem oui gallinae, partem oculi occupando, allata a parentibus in E clesiam beati Dionysia ad sepulchrum sancti regis Ludovici totaliter sanata fuit: ita
quod frustum carnis illius quaecreuerat ab alia carnes ponte separaretur, dc ad te ram decideret .Prqterea crat quidam laOmo commorans ParisisGuillermus nomine, qui per tres annos fistula circa cauillam dextri pedis grauiter inficinabatur, in tantum quod ibidem nouem foramina apparerent, per quς posset cx uno latere ρο-
dis ad latus aliud festuca trahi, de ex quibus cadebant quaedam ossa dum sanies meretur. Hic auditis miraculis quae fiebant ad sepulchrum sanctissimi Ludovici r gis gloriosi, fecit se tam cito in lectica apud am tum Dionysium deportari: Qui
iuxta tumulum sancti regis paucis diebus orans de eius auxilium deuotc implorans, o totaliter sanus effectus rediit pedibus suis, sine duce viam carpens, de viae bai tum ulterius non requirens. Fuit liquidem quaedam alia mulier commorans in
villa beati Dionysi, nomine Annota de Chambliaco, quae per tres annos&lius ita fuerat incuruata, quod renes suos portaret capite altiores, & caput suum ita submitsum erat, quod a terra per pedem dimidium non distaret. Inced bat etiam cum adiutorio cuiusdam baculi longitudinis pedis & dimidi), quem tenebat duabus manibus per medium, ita quod quantum erat de baculo saportu, tantu ν fere in serius remanebat: per tres supradictos annos hostiatim mendi cando per villam sancti Dionysi, sic incedens,non fuit visa ab aliquo, nec de die, nec de nocte in alia dispositione permanere. Videns autem cateruatim infirmos ad sosepulchrum sancti regis Ludovici confluere,illic venit, de per paucos dies cum aliis sancti regis su 1 fragium deuote requirens, totaliter sanata rediit de erecta. Fuit ecquaedam iuuencula filia cuiusdam ciuis Parisientis pulchra valde; auς cum esset nouem annorum arripuit eam grauis epilepsia, ita quod aliquando octo vicibus, ali quando nouem, aliquando duodecim vel viginti vicibus inter diem de noctem cadebat,
492쪽
cadebat & torquebatur, spumabatque & stringebat dentes, ac clamabat horribiliter membra agitando quando erat in illa infirmitate. Durante autem eidem illa infirmitate per duos annos, missa suit a matre sita ad se sepulchrum sancti regis Ludovici in Ecclesia sancti Dionysi , ubi bina vice in eadem Ecclesia praeditio morbo multis videntibus laborauit: sed tandem miserante Deo pauco tempore ibidem in oratione consistens, meritis & precibus t ancti regis sanitatem integram reportauit. In illo tempore cum ossa sacrosancta Ludovici regis de A fricanis partibus ad E elesiam beati Dionysi, in Francia tumulanda deferrentur, & ventum esset in strata publica iuxta quandam ulmum quae est inter Boissi acum & Cristolium non longero ab urbe Parisiis, quaedam mulier de remotis partibus ibidem cum quodam puero
suo sancti regis expectabat aduentum. Puer enim si1btus genam iuxta aurem quandam strumam siue quoddam apostema habens, quod fere totum guttur eius occupauerat grossiam ad quantitatem ovi anseris, vel pavonis. Durante tali eidem infirmitate per duos annos fuerat a matre ad sanctum Eligium deportatus, sed non sanitatis remedia consecutus. Deo igitur sic ordinante, qui alium sibi medicum reseruauerat , rogauit mulier ut portantes lecticam in qua sancti regis ossa erant, paululum silerent, Meam filio suo paterentur osculari. Omnibus vero a statis, quidam de equo descendens accepit & leuauit puerum, tangens eius infirmitatem l culo ubi erant regis Oss, reposita sacrosancta. Mox igitur ut loculu m tetigit crepuit o apostema, S inde exivit tanta sanies quod multi mirarentur.Viso vero&audito qui ait abant isto miraculo, fleverunt genu flexo laudantes Dominum pro tanto mira culo per sancti regis merita declarato.
INCIPIUNT GESTA PHLLIPPI REGIS FRANCIAE, FILII
cognominant Francorum Regis γ' sancti Ludomet, descriptapersta Irem Guiae mum de metu monachu anm Dion j: mri emet te Mursep rm. inpraefatione gestorum necti
' Vo Ni AM quidem dignis praenatorum titulis pretiosissimam Christi
gemmam Ludovicum sanctae memoriae re3em Francorum apud Ca thaginem defunctum non ut dignus erat, sed sicut potuimus, extulia, mus: operaepretium videtur,ut carbuculus ab ipso exoriens in praeci rissimae ingenuitatis Francorum genere obside teneat: scilicet Philippus eiusdem filius vere laudum titulis excolendus.Nam q uamuis illiteratus deactui seculati fuerit aliquado deditus,totus tamen in fide calliolicus re erga Dei cultores extitit benevolus ac deuotus. Hic igitur post decessum patris sui Ludovici regis Franciae gloriosi,qui dum in Africanis partibus regem Tunarum cum valido Franiacorum exercitu expugnaret, migrauit ad Dominum, ad regni gubernacula & administrationem exercitus patri successit, anno scilicet ab incarnatione Dominito M. C C L X X. Vcruntamen adolescentis animus adhuc rebus bellicis inexpertus, di corporis imbecillitas quam ex graui infirmitate contraxerat, insufficientiam Principis in tanto regimine & in tanto necessitatis articulo minabantur.Turbato igit ut aliquantulum Francoru exercitu,tum propter regis Ludovici interitum, tum propter variae fortunae mutatione subito classis illius nobilis E Iesiae defensitis Caroli videlicet regis Siciliae illustris in mali apparuit. Qui clangore tubarsim tubicinibus
493쪽
ci CE sTA PHILIPPI R. FRANCIAE
aera voiberare praecipiens, quando classis in portu debuit applicari, audientium auribus, intuentium oculis mirabilem se reddebat. Exivit ergo de nauibus illo die, quo Ludovicus rex frater eius migrauit a seculo, vel eadem hora, ut quidem reserant,qua spiritum exhalavit. Videns autem exercitum quasi corporis mania inuolutum, Sc nullum in aduentu suo sgnum laetitiae pr parari,nec regem vel optimates ut principes Francorum exercitus sibi obviare , mirari coepit, donec causa moestitiae fuit sibi de suis militibus intimata. Considerans autem & prudenter animadue tens, quod si suis signum moestitiae aut doloris in vultu praetenderet, per hoc post eis metum aut delperationem incutere dc inimicis fidei videretur ministrare ma- teriam insultandi. Igitur mignanimitate cordis dolorem reprimens intrinsecus de i. Decessitate secit virtutem, & vultum hilarem cunctis sibi obuiantibus os seres in re uit exercitu cum tanta laetitia ac si fuisset ad nuptias inuitatus. Accelerans autem ad castra regalia, corpus regis exanime reperitaliquatulum adhuc calore complexionali tepidu, cum quasi incontinenti spiritum exhalasset. Mox humo prostratus h militer breui oratione fratris anima Deo recomendans affectu carnis de dilectione Praecipua qua vi uetem dilexerat, coactus est, ut dicitur,lachrymas fundere, si fas est credere pectus tam nobile corque gigant eu modum muliebre saltem aliquantulit imduisse.Tuc vultu moestitiae deposito ab oratione surgens, corpus regis codiri prς pit aromatibus pciosis. Clientes vero 3ulici id ministri quibus hoc incubebat ossi-ctu, corpus regis membratim diuidentes aquae viniq; admixtione tadiu decoxeriit, toquousq; ossa pura & candida a carne quasi sponte euelli potuissent. Carnem tamen Corporis eius excoctam de ab ollibus separata, nec no 5e intestina ipsus petiit Zc impetrauit Carolus rex Siciliae a nepote suo rege Philippo. Qui susceptas sanctas reliquias honorifice fecit eas in Sicilia deportari, de prope Panormu in quadam nobili occathedrali Ecclesia ordinis sancti Benedicti quae Mons regalis dicitur praecepit tumulanda: ubi cum valde solemni ac deuota processione totius uteri ae populi terrae illius sepulta sunt. Ossia autem lotione nati dissima pannis sericis inuoluta cum speciebus odoriferis in loculo reponentes in Ecclesia Areopagitae Dionysj quq est
iuxta Parisios in Gallia cum suis patribus antiquis Francorum regibus loco de tempore tumulanda reservarunt. Quippe in illa omissis ceteris elegerat sepulturam; I quam semperamore piissimo in sua vita fouerat, & sub alis suae detentionis temper Protexerat ac priuilegiis muniuerat, coronisq; aureis d ornametis ditauerat pretiosis. In qua et a quod maius est, corpus illius Martyris de Apostoli totius Galli; Aremi agitς Dionysi; cum suis sanctis sociis Rustico de Eleutherio de cum magna caterua martyrum, consessorum Sc virginum regni Franciae de populi Gallici defensoris r
quiescens veneratur Gallicanus populus ac cum magna deuotione de reuerentia inundus recolit unuersus.
De loco ubi Rex Siciliae iusis iuniori ua,ct quomodo dominus Hugo de Baureis per itu G. Lu o o v i c i regis obsequiis celebratis Carolus rex Siciliae iussit sigi sua tentoria
versus mare, quas per milli area magno exercitu nostratorum. Penetralia vero
Sarracenorum distabant ab exercitu Christiano quasi perquatuor milliaria, vetius suam ciuitate Tunich, qui quotidie erant consueti satis prope nostroru exercitum accedere, de eos lagitiis de iaculis infestare. Nostri aute qui deforis speculam facis hant de exercitumab incutsiqnibus subitis tuebantur, huc illucq; prout necesse erae discurrendo, quandoq; cum eis conflictu transitori u facientes plurimos occidebat. Et ipsi quandoque similiter videtes tres vel quatuor de nostris ab aliis sequestratos, incos impetum iaciebant.Si aute vidissent centum vel ducentos milites de nostiis ad cos properare,arripiebant flagae praesidium festinanter. Moris enim Sarracenorum Imest Christianos infestare cum iaculis de sagittis. Sciunt vero cos probos de audaces de impatientes iniuriae; de ideo cum vident eos impetu furibundo accurrentes, fuge praesidiu tum assumunt. Cum enim eo modo quo diximus prope nostroru exe citu una die lacessendo sagittis do iaculis infestaret; quidam milites in armis strenui.
scilicet dominus Hugo de Bauceio de Guido stater eius ac abi potissimi bellatores
494쪽
vehementer indignati, quod illi Sarraceni vilissimi in eos tam i inprobe in saeuirent, super eos debito longius irruerunt: quos statim ali) superuenientes Sarraceni multis millibus includentes graui pugna de multa strage suorum ante facta, eos ad ultimum, ut creditur,occiderunt. Retulerunt enim qui lam Sarraceni, pace composta,quibusdam ex nostiis ab eis quaerentibus si tales vidi itent ; responderunt, quod occisi fueran i ta multos prostrauerant antequam interissent; dc unus eorum maxime qui duobus cruribus abscisis plures occiderat antequam interiret. Illis, ut dictum est, in Sarracenos impetum facientibus, fit tumultus magnus in exercitu Christiano, ita ut ad arma, ad arma ubique conclamarent. Quibus armatis 5eao extra sos sata exercitus iam egressus ut in hostes fidei Christianae impetum face rent, subito ventus oculis nostrorum contrarius tantos turbines pulueris de sabu Ii Sarracenis cum palis de aliis instrumentis haec agitantibus dc in altum iactanti bus pur medium aetheris excitauit, quod vix alter in alterum poterat oculorum cie penetrare. Et ita nostri in hac die nihil operantes,in castris se traxerunt. Dequadam viatiris quam nostri habuerunt iuxta Tunicia v. A L t A quadam die circa horam primam accesserunt sarraceni satis prope exeriλcitum Christianum cum lanceis de laeulis 3c talibus armorum utensilibus qui- ψ bus utuntur in proelio illuc quaque discurrentes,ec in nostros,prout poterant, sagitatis 5c iaculis debaccliantes,vt iplbs ad proelium prouocarent. Erat enim illotu multitudo quasi innumerabilis, in tantum ut totam terrae planiciem viderentur operi m. vi autem nostris terrorem incuterent altisonis tympanorum tonitruis & tub
rum clangoribus replentes aera, se reddebant terribiles de horrendos. O quam e rat eorum inanis de vacua opinio, qui fictis audaciae sinulationibus deterreri putabatit, quos , Corum audito nomine, formidabant: qui etiam nihil aliud peroptabant nisi ut ipsos ad proelium expectarent. Quorum insupererat summum desiderium de aviditas effraenata,omnem populum religioni Christianae contrarium abolere, dc maxime gentem Sarracenicam extirpare. Videntes autem Franci eos ita 30 cominus accessite, aestu summae indignationis accensi,ad arma, ad arma ingeminant, armari concita festinatione intendentes. Non enim se abscondere dc confliactum euitare proponebant: sed qui prior exiret ad proelium decertabat. Armati et-go velociter equos insiliunt certatim exeutcs te per camporum planicies se disten dant. Sarraceni vero qui propost to proeliandi venerant, si vidissent se posse resisteare, non putantes nostros fortitudine tanti Ad multitudine praeualere gressu Velocis. simo se retrahentes, fugae beneficio se tutamur. 'Rex autem Siciliae qui ex aduerso longe ab exercitu tentoria sua figi praeceperat, multo vallatus milite de casti s suis festinanter egressus, in parte alia cursu velocissimo illos insequitur, non in proposito longius insequendi, sed ut ipsos tentaret decipere percautelam, cuius ipsi etiam 4o sunt doctores. Illos enim quasi per milliare insecutus retrogrado gressu laxis habeanis fugam dissimulans cum suis, quos ad hoc prius instruxerat,cito reuertitur, utillos audaciae resumpto spiritu se suos quod induceret ad sΘquendum. . Nec spe sua frustratus affuit, quia sic accidit ut sperabat, de dum nolentem fugari mira celeritate insequuntur, ab eisdem qui prius illos fugauerant, includuntur. Rex autem cautelam suam bene prosperari conspiciens, signo dato suis celeritet redaeundi , in medios liostes illorum sitientissimi sanguinis, strictis gladiis inserunturi Alii vero, qui a tergo illos, ut dictum est, inscitabant sugae penitus beneficium
auferentes, impetu furibundo exertis gladiis in eos irruerunt. Tunc strage niamia Satraceni prosternati caeduntur gladiis more bidentium , sed murmur re so sonat de querimonia in eorum lingua nimis. Sarracenorum vero numerus qui ibidem fuerunt obtruncati, poterunt ad tria m: ilia aestimari; excepta multitudi ne maxima qui gladij interitum sugientes se in mari praecipites immerserunt. Alii autem qui tanta caedis periculum fugae remedio ad suos reuertentes putabant euadere, periculum aliud suis suorumque manibus praeparatum praecipites inciderunt. Fecerant enim fossas profundissimas in sabulo aut propter aquas hauriendas,
495쪽
ut moris est apud eos aut ut nostri, si eos insequi contingeret, intus caderet imprinulti. Sed in insidiis & laqueum quem parauerat inimicus , ipse cecidit repentinus. Ccciderunt namq; in foveas quas forte propter metum mortis obliuioni tradidederant, vel propter aspersionem pulueris de sabuli quam ventus contrarius intan tum in facies corum reuerberabat, quod quas caecati non poterant praecaueri. Sisenim in illa die dedit Dominus vindictam seruis suis de inimicis, qui omnes penitus aut capti aut obtruncati futilent, si nostros ad certamen vel certum proelium exp)ctassent.
De galeis se castali ligneo factis conragaleri cor tentoria in
LO c v s autem ubi sua fixerant tento Sarraceni erat ex opposito contra castra nostrorum distans quasi per quatuor milliaria ab eisdem versus Tunici j ci.
uitatem. Erant etiam inter urbem 5e Sarracenorum exercitum aequoris flue
ta inter fauces montium tortuoso limite redundantia in fluminis erigie decu rentis. Siquidem ipsi non poterant de suis tentoriis ad urbem nisi nauigio commeare : quia lacus ille prae latitudine de profunditate sua pedestris viae & pontis beneficium penitus auferebat. Quicquid igitur Satraconig de exercitu &equis eorum crat necessarium, galearum de coquarum vehiculo ciuitas ministrabat. Quo comperto, Philippus rex Franciae de alis barones exercitus Christiano- torum inierunt consilium, qualiter eis illius aequoris transitum, per quem ipsis vehebatur rerum copia impcdirent, vel penitus hunc auferrent. Nam hoc iactooportebat Sarracenos ulterius transfretare, & a loco eodem disccdere, aut eorum exercitum propter necessariorum inopiam penitus inaniri. Praeparata igitur multa lignorum congerie castellum ligneum iusserunt fieri latitudine de altitudine competenti,& in tali etiam littoris latere munitum defensoribus collocandum, quod foret utile ad Sarracenorum galeas 6c carinas expugnandas, quae ab urbe ad ipsorum exercitum transitum faciebant. Ordinauerunt etiam postea galeas fieri fortes, de omnium aliarum agillimas, balistariis munitissimas, quae possent i t. ae' quoris alueo ab aduersariarum galearum incultibus praedictum castellum defen- dere, de tranteumes per latum illum fulmineis occursibus expugnare. Quo definito , rex Philippus cuidam carpentario operum sitorum artifici doctissimo curam operis illius imperauit. Qui cum omnia sibi imperata subtilissimo opere consummasset, galeas ad littus noscio quo trahentes ingenio, in undas aequoreas impule runt. Quae balistariis audacissimis&defensoribus munitissima multo numero re migum impellente, super undas lapsu velocissimo discurrentes contra vasa hostium sui fulminosi impetus aciem direxerunt , de cum eis viriliter dimicantes, aliqua vasa eorum Sarracenis,qui intus vehebantur nostris se reddentibus ceperunt de in
lymphis aliqua demerserunt. Castellum autem ligneum quod similiter ad eos dc bellandos constructum fuerat, in loco proposito erigi pax interim composita is
uomodo nostri regem Tunarum dr I cenorum exercitu Uauerunt erremtoria eorum lucraI sunt.
Rῆ x autem a unarum volens muliebris suae potentiae virtutem ostendere, spe
ans Francos undique circumuentos&cxpugnare&capere,aut salte prς multi tudine equitum de peditum territos a suis finibus perturbare, contractis undecumque viribus, & aliquibus Sarracenorum regibus in auxilium conuocatis, ingentes copias congregauit. Exierunt ergo una die summo mane cu toto conamine pedites & equites per acies ordinati, alcisonis clamoribus nescio quid ululantes cum so ingenti tonitruo diuersorum instrumentorum longe lateque per camporum Planicies dispersi vi maior eorum numerus apparerer,quasi locuti totam terrς supcr-ficiem tegentes, prima facie cum magno desiderio conflictum appetere videbantur. Quod videntes Christianorum exercitus custodes, ad arma, ad arma vocis seram, clamore horribili exercitum excitantes. Franci vero subita iurbatio
496쪽
ne commoti mira celeritate ad arma prosiliunt, loricas induunt, &desuper picturis variis secundum diuersas armorum differentias se distinguunt. Armato igitur rege Francorum Philippo, rege Siciliae, rege Nauarrae, de aliis Christianae militiae principibus, castris egressit mira securitate & audacia, se per campi planitiem dilatantes quasi per miliare in medio distante spatio se hostibus opponunt, se paratos ad proelium offerentes. Interea regum & principum quilibet militiam ad se recolligens, totum exercitum in diuerias phalanges secundum diuersos corum duces variis disterentes baneriis diuiserunt. Agmine igitur balistariorum equitum de peditum praecedente, fuit protinus ordinatum quis procerum primus in hostes i Io rumperet,quis secundus,quis tertius; sic de aliis uniuersis. Et ne forte Sarraceni venientes a latere nostris longe proeliantibus subito in castra insultum facerent,sicientes bellatores id robur cxercitus in tentoriis non adesse, Comes Alani nis Philippi regis Franciae frater cum suo comitatu &hospitalis militia, sunt cast rorum&infirmorum,qui intus remans crant custodiae deputati. Vexillo igitur sancti Dionysii erecto,omnibusque rite dispositis prout motis est ad bestum procedere, sonantibus tubis nostri milites in hostes primaecohortis inseruntur.Sarraceni autem qu3 tanta venerant arrog*ntia, videntes exercitum fideIlium tanta numerositate ditatum , & per bellicosas acies tam decenter ornari, spe triumphi deposita, & pauore nimio dissoluti nostris ipsos sequentibus fuga celerrima seversus sua tentoria r Q traxerunt. Tunc eorum probata est pusill inaltas de defectus languen ii antivi, cum nec ante castra sua,ubi tutum debuerant reperisse refugium , ausi fuerunt bcl lum conserere r sed castris suis cum omnibus qui intus aderant praedae expositis fugientes ulterius transierunt. Tunc Wx Franciae doctorumstus consilio praxonati fecit prohibitione regia, ne quis aususesset ad praedam manum exicni re, donec diuina potentia concessisset cis ex hostibus victrici dextera triumphari. Sapient enim hostium cautelam sic praeca it , quaealiquotiens damnum permaximum id,
tulit Christianis. Saepe vero fugam dissimulant de spoliis sui; facientes.praedani sponte sequacibus & diuitiarum dulci sapore allicientes ornari pςrmit lupi spolias,
donec eos rapacitati intentus & circum quaque discurrentes vid mi ad propri so remeare. Tunc reuertentes in eos subito irruunt.&quia inordina; peractus periunt. dc spoliis oneratos, fatis faciliter in eos suas iniurias ulciscuntur. Recautem Franciae & sui sequaces post turbas hostium per medium castrorum iumrum iter accelcrantes, tandiu illos insequuntur , donec eos montes ascendete, α inter fauces montium fugere coegerunt. Tuncrox videns viarum pericula dissicultates montium noluit eos ulterius insequi. Graue enim esset equis eorum propter insidentium armorum pondera rupes asce'adero, nec non & perieulum latebras vallium locis incognitis introire. Potest enim paucorum n merus in decisione montium angusti tramitis munimine tutus multorum pontentium millibus obviare..Dum vero talia agerentur, quid na Sarracenorum o inter ruinas murorum Carthaginis lautanes, cum vidissient aliquos nostrorum peditum pauperes de nullius nominis gasciones inter nostrorum tentoria M Sarracenorum castra incautin discurrere, de lucri cupiditate armorum fragmina colligentes, irruerunt in eos dc aliquos occiderunt. Rex igitur Franciae cum virtutis
materia defuisset, triumpho vacuus cum bellicosa Francorum militia ad Sarracenorum reuertens tentoria, inimicorum si 'lia suis p dam fieri liberali munificentia imperauit. Mox certatim milites, de qui lucri desiderio tenebant ad praed msaliunt, pampiliones ta tentoria passim diripientes, boues, arieti, panes, farinas utensilia,vel quaecunq; rapere potuerunt, rapaci dextera praedati sunt. Sarrace tetiam qui infirmitatis languore detenti cum aliis fugere non poterant in suis tinn so toriis circum quaque iacentes in ore gladii peremerunt. Nec ruti ultione contenti per aceruos cadaucra colligentes struet lignorum pampilionum si iccesse in ignium clibana proiecerunt.Quod videntes alii qui montium iuga fuga petierant, nimia indignationis ira succcns , super mortuorum suorum interitu lugubri'l mentatione dolentes, hoc maxime incredibili tulerunt impatientia, quod nostri mortuorum suorum cadauera combussissiciit. Sic igitur hostibus fuga lapsis,
497쪽
& eorum tentoriis tam manuum praedatione , qua ignis combustione deletis ,reges S principes aciebus suis,ut prius mouerat ordinatis,ad castra propria reuertuntur. De seriis morbis o incommisis que acciderans tam nostris quam Sarracenis:
r quomodo Sarraceni perterunt traugas. -
LV E s autem pestifera ex aeris corruptione geminum sumens principium ex a
quarum maculatione & veterum cibatiorum esu partim morbi causam comcipiens in Christianorum exercitu interim saeuiebat, quod plurima hominum milulia suffocatrix extinguetet,& plures qui mortis periculum euaserunt redderet imbecilles. Nec etiam Sarraceni huius cladis unmunes aderant: inio passim eos acer- quatim ut porcos per castrorum suornm tabernacula iacentes morbus consimilis affligebat, ita ut eis praesentis vitae beneficium auferret.&corum animas ad tartaros mitteret gehennae flagitiis perpetuo cruciandos. Vnde rex Tunarum propriae iluti consulens,limens incurrere commune periculum in exercitu suorum iatrapa rum,ut creditur, nunquam comparuit: sed, ut dicebatur, aeris corruptionem fugi ens se sub spelu ncis subterraneis abscondebat ut vitam sibi tali remedio reseruaret. Assirmabant enim Sarracenorum periti seniores, qui multa rerum experientia mlim cognouerant, hoc ex aeris intemperie prouenire, atque ex inseriolum rerum
macula cladis materiam huiusmodi generati. Interea veto rex Tunarum cum suis satrapis videntes gentis suae patriae periculum imminere,&eos tam pestiferaecla φ*dis. quam Francorum gladiis interitu:considerans etiam contra tantae gentis fortibtudinem in acie non posse resistere, consiliu in cum suorum prudentioribus inlix, scilicet quali pacto, vel qua pacis compontione, ex quo vi superare aut repellere non poterat,sitos fines a tanti populi debacchatione liberaret. Veruntamen , quia in rei horum confectione mentiri nefas credimus, cum in talibus non debeat rum veritas reticeri, nostri status exercitus iam in parte clade pestifera diminuti, ci- lubris aeris recreatione & nouorum ciborum benescio plurimum indigebat Ca
nes enim recentes, gallinae caeteraque volatilia, omniaque recentia cibaria, quando reperiti pinistrant, carissime vendebantur. Tentantes igitur Sarraceni,virum re
ges*principes Christiani exercitus vellent paci treugis consentire, miserunt nun-s tium, ut ex parte illorum peteret ea quae pacis sunt,& eis responsa nostrorum principum reportareliqui festinus prope exercitum nostrorum accedens, ut aliquis ad ipsum accelerans suae petitionis copiam exaudiret, &super hoc consulerent principes Chri Iliam exercitus, signum dedit. Tunc ad illum accedens unus ex nostris militibus, qui linguam Arabicam intelligebat&loquebatur, intentionis suae summam nostris regibus M principibus intimauit. Rek autem Franciae super hoc con .sderans in partibus illis parum aut nihil posse proficere, & tempus in otio deduc dum, cum regio solet exilis & sterilis, & a circunstantibus hostibus occupata, qui ideo deleri non poterant , quia nolebant in acie decertare, nec nostros ad certum proelium ex pecta e , sed ut canes oblatrantes. ut eos assicerent taedio, quandoque cominus insestare, postea fuga velocissima per abrupta montium transvolabant. Item considerans quod si ciuitatem vi caperet, quod satisfacile fieri videbatur, prosela clui tale tuenda, quae occursibus holhium erat circumquaque exposita, pota te ibi aliquem ex princi bus cum parte ectrcitus ciuitatis custodiae mancipari, de sic exeret tum fidelium ad maiora profuturum multa numerositate minui, cum vuterius ad partes Syriae ex ptincipali proposito trans stetare intenderent,&hostes si- dei Christianae illis in partibus expugnare. Summa ergo consilii regis in bimembri diuisone consistens talis erat scilieet Sarracenos quantum reperiti potuistent Occidere, urbem praedatam destruere,& destructam cum tota legione taliter derelim ui. Sed de consilio regis Siciliae & Nauartae&aliorum optimatum exercitus Chri
Ri .im multa munera dein sinitam auri summam pro expensis accepturus, tandem
reci igis habita deliberatione cotilensit. Verum tamen simplex militia de vulgi communitas spolias hostium, ut dicitur,inhiantes, &istam compositionem nullatenus acceptantes, ultum iri in Eostes fidei, urbem eapi, & funditus dirui utilius & hono rabilius iudicabant. Regem autem Siciliae qua se per similitudinem obiurgantes,diccbanu
498쪽
cebant: consilium Achito fel utile eius machinatione & consilio dissipas , qui propter liochuiusmodi treugarum cocessionem procurarat, ut regem Tunarum in
in Francorum perterritum iam annis pluribus a solutione tributaria dissiletum per talem quasi pacis compositionem, in solitum tributum reduceret, quod antea amnis aliquibus non fuerat persolutum. illud enim regnum regno Siciliae subiectum est, & a longo tempore tributariis conditionibus obligatum. Tale murmur oriri coepit in populo contra regem Siciliae sine causa. Cum communis simplicitas communi oppositioni consentiens, prorumpat multotieno in incertum, ignorans quia armorum debeat negotiis expedire.
RE c et igitur Franciae cunctisq; principibus,qui secum erant, treuis, ut dictum
est,& quasi cuiusdam pacis conditionibus consentientibus, fuit inter eos Mregem Tunicii taliter ordinatum.Scilicet quod expensae, quas rex Franciae & barones in via fecerant, deberent sibi totaliter in auro puris limo restitui: & decennestreugae nulla interruptione decisae usque ad praefixum terminum utrinque firmitet obseruari. Fuit etiam postea additum, quod portus Tunarum tantis semirutis conditionibus oneratus, qui commeantes mercatores grauibus exactionibus oppri-Lo inebat, tantae immunitatis & libertatis de caetero fieret, quod omnes mercatores, qui ad portum confluerent, vel transirent ulterius cuiuscunq; mercimoniae serent, nihil omnino soluere tenerentur. Omnes enim antea rerum omnium quas in nauibus deferebant nullo remedio vel exceptione suffragante, regi Tunarum partemdecimam tributi nomine persoluebant.r uit etiam ordinatum quod rex Tunarum regi Siciliae tributu quod in thesauris suis antecessores sui percipere consueuerant, persolueret annuatim. Erat autem in urbe Tunarum multitudo Christianorui u-go tamen seruitutis Sarracenorum operessa, & fratrum Praedicatorum co gregatio, ac Ecclesiae constructae, in quibus fideles quotidie confluebant: quos omnes ex sui regis praecepto Sarraceni captos incarcerauerant, cum fines suos intrauisse 3 o Francorum exercitum cognouissent. Isti omnes ex pacto non solum a carceribus l. berantur. Treugarum ergo praedescriptis conditionibus certis captionibus vicin-que roboratismauri polliciti iumma pro parte maxima iam soluta, usus armorum deponitur, de secure Sarracenorum magnates & humiles inter nostros spatiatim veniunt, mercatum victualium offerentes. Stupebat autem dc modum stuporis excedendo mirabantur exercitus Francorum in armis & equis ornatum & nobilit rem, gentis numerum M personarum elegantiam intuentes. Reges autem x pro- cetos Cliristiani exercitus nolentes in irritum ἀiutius ibi moras protrahere,cum ex in ora nullum profectum, sed cladis pestiferae periculum immineret, quid vitetius agerent consilium inierunt. Considerantes vero peregrinationis suae finem no ' O dum attingere, nec votum sv qm tunc bene posse compleri, tunc propter exercitum morbi contagio debilitatum, tum quia legatum Romanae Ecclesiae qui eos in tetram sanctam dirigere debebat non habebant, & maxime quaedam litterae dire- . ctae regi Franciae ex parte Matthχi abbatis sancti Dionysii in Francia & Simonis domini de Nigella militis custodum regni sui nimis urgentes cum, ut in Franciam remearet, decreuerunt repatriare, de postea in terram sanctam resumptis viribus proficisci. De tempestile quam in duu de Tunisis pasi M. POsT hanc vero deliberatione indictum est castra & armorum utensilia colligere ae ad naves deserre, quae in portu prope Carthaginem adiunctis anchoris adhaerebant, ubi Regina Franciae, Comitii sae,&concio muliebris sub militum de clientum custodia morabantur. Ascensis itaque nauibus omni iusque rite paratis, Philippus rex Franciae, Theobaldus rex Nauarrae, Alphonsi Comes, Pictauiae, Petrus Comes Alensioniae, Robertus Comes Attrebati de Episcopus Lingonenia, cum pluribus aliis, affatibus ventorum carbasa dilatantes primo nauigia
499쪽
transferuntur. Qui ventis prosperis & sequaci remige mare pacificum exarantes, portui Traparum primae ciuitatis Siciliae appulerunt ,& relictis in portu vacuis nauibus quietis beneficio recreandi sese intra ciuitatis moenia receperunt. Pars autem exercitus, quae in portu Africani littoris prope Carthaginem postremo nauigatura remanserat, infoelicis ominis nescia quod futurum continuo sortuna pessima minabatur, vasa sua rebus nauigii secundum ritum adaptatis,in undas aequoreas pepulerunt. Cum autem partem itineris attigissent, mox Neptunus insensus implacabiliter producens ventos de thesauris,eos in tantam rabiem excitauit,ut antea inauditosWincomparabiles commouissent spiritus procellarum. Nam quadamnaui urn impulsu fluctuum agitantur,quali protinus demergendae, & aliae ventis va- lidissimis raptae,occursu rapidissimo alterutram collidentes tractis remigibus 5 antennis frustratim lacerationibus dissolutae in aequore demerguntur. Quibus Ec o currerunt naues quae in portu Traparum vacuae remanserant quae ciuidem tempestatis rabie ab undis aequoreis diissoluuntur. Ex quibus una porta gaudii nuncupata, quae pro rege Franciae specialitcr fuerat fabricata, quantitate de solida compage atque materia aliis praestantior,ita ductu diabolico, ut credrtur, circunquaque ferebatur, quod omnium sibi occurrentium suffocatrix &causa naufragii cxiste bat. Aliaevero spiritu procellarum longius agitatae, usque ad portum Tunarum rodierunt. Quia rex urbis pactionis non immemor, quam cum rege Francorum pepigerat,nihil eis iniuriarum intulit, sed eas honore praeueniens, placatis aequoribus δ' plena securitate remisit. Perierunt autem ex illa tempestate circa quatuor millia personatum utriusque sexus,tam nobilium quam ignobilium,& decem & octo naues fortes de magnae cum multis minoribus,2 cum equis multis id rebus infinitis. Incidentia de bardos ita regu Angis.
RE 3 v s itaque se se habentibus, Edoardus Henrici regis Anglorum primogenitus, qui ad obsidionem Tunarum tardius aliis venerat, post dictam compositionem factam cum Sarracenis, nolens adhuc ad propria remeare, sed peregrin tionis votum quod inceperat,si pollet, volens perficere, cum quibusdam Franci genis militibus ulterius ad paries Syriae trans fiet auit,& in breui portui ciuitatis appli
cuit Acconensis. Alibi enim secure terram occupare non poterat, cum totum re gnum Hierus lem,& totam terram Syriae Sarraceni, proh dolor. occuparent, praeter quaedam castella maritima Templi&Hospitalis, quae propter locorum naturalem situm modis omnibus congruunt,&propter modicos defensores qui intus aderant non poterant expugnati. Licet vero essent alia quaedam castella fortissima maritima, ad quae fideles transmarini reperiebant refugium,sola Accon ciuitas post tum Soldam Babyloniae viribus & Orientis infidelibus resistebat. Tyrus enim ciuitas nobilis aequorum profundissimo circumsepta,&sublimi murorum ambitu cincta densitate turrium interiecta, dum tamen victualium defensorum haberet copiam, nullo modo nisi proditionis ingenio caperetur. Edoardus, ut dictum est, o cum quibusdam de Francia probatae militiae urbi Acconensi moram quasi perannum protrahens cum ciuibus & Hospitalis & Templi militia, ciuitatem a Sarracenorum inuasonibus indemnem satis laudabilitercustodiuit. Verumtamen in a morum negotiis nihil interim accidit dignum memoria, cum tam pauca,licet probata,militia,contra Soldanum Babyloniae, Syriae, & AEgypti ac totius Orientis dominum eXtra muros in acie confligere non valeret. Interea quid Harsacida ad ridoardum perimendum a suo rege, ut moris est,apud eum missus sicut creditur quascum eo secreto locuturus in thalami secretario sequestratum toxicato cultello transfodiens lethaliter vulnerauit: ita tamen quod in veneni diffusione interiora corporis occupante, id humorum naturalium vegetationem extinguente, maius 1 periculum immineret, quam in sola vulnerum cicatrice. Ipse vero ex graui & periculosa laesione infirmitatem contrahens, post dies multos non tamen ad plenum conualuit, paratoque nauigio iter arripiens transiturus in Angliam ad regnum ius
cipiendum, quod ad ipsum de nouo propter patris sui dissolutionem iure hqreditano fuerat deuolutum. Fines vero Siciliae penetrans, ab illustii rege Carpio multis
500쪽
muneribus ex regali munificentia donatus, multo est cum honore susceptus: Inde ad Galconiam terram propriam,quam a rege Franciae tenebat in feodum tendens, ibidem cum de Biardo terrae illius viro nobili & potente altercatione ui aliquantulum habuit. Sed rege Franciae Philippo mediante cum promisso lis eorum ad tempus sopita quieuit. Ad ultimum vero per Franciam transitum faciens, ubi sibi pluri- 'mum honoris impenditur, ad terram natiuitatis suae nauali vehitionc est translatus.
Sed quoniam non est propositi historiam Anglorum describere, hie de ipso quasi ex incidenti narrata sui sciant. io De morte Theobaldi regis N iram. CV M autem Philippus rex Franciae de Principes Francorum exercitus in villa Traparum & villae confinioPost praediista maris pericula quieti aliquantulum indulsissent, moram ibidem quasi per quindecim dies facientes, Theobaldus rex illustris Nauarrae & Comes Campaniae in lectum mortis decidens, vitae suae diem
clausit extremum. Cuius mors cunctis dolorem inserens,ex uno meliore sui membro exercitum mutilauit. Erat enim post regem Franciae praepotens, vir peritus co-silio, de beneficiorum egentibus largis sinus distributor. Cuius corporis interiora
trahentes ministri talis ossicii,quia uiu propter sui putrefactionem deferri non possent,in quadam villae Eccletiaca more debito terram terrae tradi scrut. Corpus ve- . to ro multa lotione mundatum sale & odoriseris aromatibus ad putrefactionis &odoris pestiferi remedium diligenter conditum sui in loculo reseruantes, secum iii Franciam detulerunt,&apud Pruvinum in Bria in fratrum Minorum Ecesesia honorifice sepelierunt. Uxor autem sua Maria illustris resina filia Ludovici serenis s. mi regis Francorum Carthagine defuncti a diebus infantiae suae sacris molibus exornata in sancta viduitate absque liberis derelicta, sacrae continentiae votum inuio-l abditer seruare proponens luxit eum,& mortem patris fratrisque Iohannis Comiti Ni uernensis,qui in illa expeditione obierant, pia lamentatione quandiu supe uixit.Vcruntamen non multum post, tum rediret in Franciam de est et prope Mardi
silium illum filium inlumJ quo pendebat suae vitae praesentis portio, altera sororum
30 fatalis Atropos amputauit. Quam sui apud Pruvinum deportantes,iuxta maritum suum cum honore quo tantam personam decuit, honeste tradiderunt sepulturae. In regno autem Nauarrae, Briae Ac Campaniae comitatibus successit praedicto Theobalao regi Henricus frater eiuS. De transitu regu FrancMper Siciliram ct Calabriam, ac morte Uiltassis reginae.
EX E R ciet v Francorum quietis beneficio si ut dictum est,apud Trapas reparato,omnibus est indictum Philippi regis imperio,vt parato itinere ciuitatem Panormitanam tenderent, quae ad rapis quas duarum dictarum distantia dissere bat. Est autem illa Panormitana ciuitas nactropolis & sedes regia totius regni Sici- o liae ,praepotens & magistra, licet quidam velint astruere illi Messanensem urbem praeualere, vel ad minus multimodis nobilitatis speciebus de rerum opulentia coaequari. Rex autem Franciae cum parte exercitus itincre pedestri gradies, celebra lintilia a ciuibus in urbe receptus cst. Alii vero nauali ben cficio laborem redimentes, cum prosperitate ventorum ad ciuitatis portum per aequora transscrutatur. Deinde cunobidem quasi per dies quindecim moram protraxissent, Philippus rex
Franciae Messanam tendens de ibidem aliquibus dic bus perendinans Farum nauigio transiit M Calabriam subintrauit. Tunc regionis illius fines pertransiens de te ram Apuliae ingrediens, antequam de regione illa egrederctur, contigit Ysabellam illustrem rcginam uxorem eius, dum quedam fluuium subtus Mart Oenensemue o urbem Calabriae pertransisset absque nauigio, utero praegnante grauidam de equo in terram subito corruisse. Qii in urbe Cui antina delata, non multum,proh dolori
postea expirauit;cuius mors regem maxime totumq; exercitum conturbauit. Rex
igitur postmodo terram Apuliae, Laboris & Campaniς pertransiens,pervibem Fercntini venit Romam; ubi aliquorum dierum spatio protracto, de δε poli olis reuerenter honoratis,adiit urbem Viterbii, in qua tunc teporis papalis curia sine capite