장음표시 사용
131쪽
et t. a qua de causa m: lites, qui sub eisilem tabernaculis sunt sie contubernales appellant. h Sed piae stat quod Accursius intelligere visus est contubernales quasi ser
uorum uxores existimare. Cum enim nuptias ciues tantum Romani contrahere possent, ς inter 1eruo aut cum seruis contubernium appellatur. M Quamobrem Paulus libro 2. Sententiar. scribit: Inter seruos & liberos matra monia contrahi non po1gunt, contubern Ium potest. unde seruorum aut ancillarum filij naturales
habentur non iusti: φ ipsi coniuges si ita appellandi sunt, quod Pontificibus placuit f) contubernales se
vocant. Refertur a Scaeuola libro . Responsor. hoc legatum: December dispensator meuς. Seuerus vilicuς, &Victoria vilica Seueri contubernalis, in annos octo
liberi sunto. Item apud Paulum :h Stichus si rationes reddiderit, cum contubernali sua liber esto eis'. decem heres dato. Contubernalis utroque loco serui v xor est, quod apertius Vlpianus scribit :/ Contubernales quoque seruorum , id est uxores hic enim subsistendum est) & natos instructo fundo contineri ve rum est.Nam filios contubernales non appellari ex Pi- pirij responso apud Calistratum apparet. is praedio' cum vilico & contubernali eius& filias legato resipondit, nepotes quoque ex filiis contineri & alio apud Scaevolam legato: i Seio liberto meo fundos illum & ia illum do lego ita, ut instructi sunt, cum dotibus & re-ia liquis colonorum ,& saltuariis, cum contubernalibuς. suis, & filiis & filiab. Est igitur Noricus liber tribus 1l-lis locis emendandus ex Florentino libro . ut libro teriatio delegatis, Contubernales suas, item filios filias lego, scribatur non suos, ut alij scripserunt. & post- ea: ' Quaesitum est , an nepotes quoque vilici & con
tubernalis eius , testator ad concubinam pertinere vo'
luit quod etiam in aliis i bris legi. Sub titulo de ali is
mentis multa mendosa sunt,' quod huiuς significa tionis ignoratione commissum est. Itaq. restituere hoc pacto oportet: Et idem Sticho contubernalem eius &' liberos legauit, hisque quae vivus praestabri postea j Stichi contubernali & liberis. virum ab herede instituto, an a repub. diaria & vestiaria quae vivus dabat
e l. L. Titius. s. tres heredes. ad S. C. Treb. l. denique de pig. l. ex libera. C. de suis dc
haerede. de fideico. liber. h l. lulius Pau. l. de co. 8c de.
nales. de instructo. k l. liberor. de ver b. si g. l I. Seiae 6. j. de instructo.
132쪽
M praestari debeant. Namq; testator cum Sticho uxorem& liberos reliquisset, visus est eis libertatem reliquisie, quamobrem cum a repub. Omnes liberti, quς Vivus prς- stabat, acciperent, benigna interpretatione hi quoq; V-xor L liberi inter libertos legatum accipient. quamuis Accursius benignam interpretationem alio reserat. Sed nobiscum facere Iacob. Harena apud Bariolum: & Albericus videntur. In hac significatione Columella eo verbo utitur libro n. Vilic , inquit,roeditas fastidiorum, nimia species desidiosum faciet eius contubernalem. 1-taq; curandum, inquit, est, ut nec vagum vilicum, necauersum contubernio suo habeamus: nec rursus intra tecta desidem, & complexib.adiacetem foeminam. Sed iurisconsulti ancillam, is seruum eo nomine appellat.
e l. ite illa. s. ere alij bene. de pecunia
d l. j. f. s is. qui test. lib. esse iv.
Falso quaedam dici in Tuscis libris esse scripta. III. MEmini me libro primo retulisse. Accursium bis
optimor. illorum librorum scripturam resere dodeceptum esse . a Sed excusabamus omnium optimum interpretem librarior. nostror. notis qui Pisanum a Pi-lei libro non facile distinguerent. Quid vero Castren si Paulo maximae apud omnes audi oritatis viro resipodeam non habeo.Ις sub titulo de rebus creditis, h cum apud Accursium de Ulpiani verbis dubitantem legisset, Bene est, alias secundum Pisanam litteram est , ex re, id est ex utilitate , alias here, id est herile : non vidisse Accursium ait eas Pandectas, se vero Florentiae vidisse. 1am enim Pisis allatae fuerant, & in eis scriptum esse Bene est, Bariolus vero Pisanam scripturam existimat here. Alciatus noster, quod Haloander edidit ere: quod verum est, idque ipsum Bariolus eleganter explicat , Vt e re scit, accommodatum, & per rinens, operaeque pretium. Idem Vlpianus alio loco : E re autem est hic subiungere, utrum poenam contineat haec actio. Quod ipsum alij eodem modo mutarunt. Idem Vlpianus scribit. E re itaque esse praetor putauit calli
133쪽
ditatem & protervitate horum, qui heressitateς depopulantur,duplatione coercere . quod etiam mendo lum circunsertur. Itaque aut de eorum interpretum memoria dubitandum est : aut credendum est eorum Iibros, ut multis aliiς in rebuς hac etiam parte mendosos circunferri. Sunt autem alij, a qui temere scripserimi,
Vulpianum non Vlpianum semper illic scriptum esse: item Uerum non Seuerum: Arescusam, n5 Arethusam, Caium, non Gaium, De Vlpiano reiecta iure est eorum sententia, de Cato probata. Sed ut illud verum est, semper Vlpianum ita semper Gaium scriptum esse illic. &licet Cai scriptura mihi antiquissima Romanis fuisse
videatur tamen scio alia extare monumenta ante aliquot annos, quam Iustinianus fuit,co scripta, qui b. Gaius scribitur, atque etiam Gnaeus. idque Diaconus, Diomedes & Priscianus significant. De Seuero &Vero nos lib. singulari ad Modestinum tradimus qui b. locis virilique nomen scribatur. Arethusae nomen e multis locis Haloander amouit V quibus in illis libris vidimus: Arescu- , sam aliis recte scripsit. Quamquam haec quid nostra & si nostra quidem interest illor. libror . scripturam n scere,& omnem scrupulum euellere ne quis fidem nostris emendationi b. propterea quod illorum obseruationem no sequamur. minus adhibeat. illud etiam n cylim quemquam fallat, quod Zasius refert que ab Amerinbachio Alciati nostri discipulo accepisse, emendatum
a praeceptore in libris de verbor. significatione ' Pona s pom j ipsi illum locum , de quo tam Zaziu ς agebat, ex Pisanis ibris. neq; enim id doctor meus scribiti sed vulta gares libros sic ei Ie emendandos. Cum animaduerti 1Ιeti Verginius App. Claudium vindicias filiae suae a te abiu i dicasse & ei qui in sieruitute ab eo suppositam petierat, addixi ile. & hoc iplum vetustos libros habere Zasi uuscribit. Florentina tamen scriptura nullam deliderat e mendationem,est enim haec: Qui cum animaduertisset Appium Claudium contra iuς, quod ipse e X vetere aure
t in duodecim tabulas transtulerat, vindicaas filiae suae a s se abdixisse.& secundum eum qui in seruitutem suppositus ab eo petierat di xasse. Abdixit enim Claudius a se vindicias Verginiae, cum propinquis petentibus vindii a
l. j. de Ope. ser. l. 3. in fi. de 1tatu lib. l. cum illud. quando dies lega. c Zasi . l. ij. . initium. de
134쪽
I.j. Vnde legi. Alci. lib. 2. Laan. dispun.
cias secundum libertatem negauit, & secundum eum qui a se fuerat suppositus, ut virgine potiretur, sententiam dixit. Ad praeceptorem meum venio, in cuius libris, quos multos multa eruditione atque elegantia, in maximis docendi & respondendi occupationi b. scripsit, Tusci libri, aut Florentini appellantur nonnumquam
Bolognini & Haloandri Digesta. Nam initio primi libri Dispunctionum obiter se ait, & quasi per transennam Etruscas Pandectas vidisse. Bolognini tamen libras usum scio , ex qui b. multa & nescio an Graeca o- Iomnia , quae in Dispunctioni b. ac Praetermissis optime restituat, sumpsit. Eius vero nomen celandum existatiauit ob eam fortasse causam , quae Haloandro idem faciendi fuit.Neque enim agnotum est, quanta religione suos libros coli Bologninus ipse voluerit. Itaque qui ad ea mysteria adeunt. ab his qui illis sacris praesunt, aut nullam earum rerum memoriam , aut sine ipsius auctoris nomine prodituram polliceri coguntur. Et haec ratio est, cur Politiani libros edere sie Haloander , quos viderat nunquam , scripsit. De Alciato nostro mihi xcidem fit veris mile. Sed & illud credo, leuem eum ipsi auctorem visum, Ut eius nominis crebra fieret mentio. Huc accessit, quod ut omnes probi viri solent, facile dicentib.ita Florentiae scriptum esse credidit. Sed siue his de causis, siue ob alias, quas in tanto viro credendum est optimas fuisse, loca quaedam Digestor. aliter Florentiae scripta sunt, quam ab ipso reserantur. Sunt autem haec. capite primo nautae caupones. Nec enim debet. inquit PomponiuS, per rem Igem aut mesonautam obligari, sed per se, vel per nauis magistrum. 3o Neq.enim Graece mes nauta est,aut eo capite, aut vltimo. in quo Haloadrum secutus est Nam illud in Tu--sco libro est: Ecquod liquis quos volgo ri rimβάetueis dicunt Item capite primo Vnde legitimi. Iulianuς labr. - 27. Digestorum. Haec verba, Tum quem ei haeredem
si esse oporteret, si intestatus mortuus siet α ροταπι-e, si& cum quodam tempori S spatio accipiantur , non ad ,, mortis testatoris tempus reseruntur. sed ad id, quo bo- is norum possessio peteretur. & adeo legitimum here-
. dem, si capite deminutus esset, ab hac bonorum posse sessio
135쪽
LIBER III. III sessione summoueri palam est. Quod caput eo liben
tius rettulimuς, ut quintum adderemus allor. librorum auctoritatis argumentum. Sciendum enim est, illic ad dita esse illa verba, Non ad mortis testatoris tempus reseruntur, ab eodem, aut ab alio non minus antiquo scriptore. itaque posteri, qui illinc descripsere, ea verba ad Graecum verbum pertinere existimanteS pr postere totum caput, ut in omnibus libris videre licet, scripserunt. Similem errorem sub titulo ad legem Falio cidiam contigisse, antea notauimus. ' Praetoris autem verba recte Haloander ille scripsit, &sub titulo, ut ex legibus. h Sed quodam capite de verborum significatione, & is & Alciatus noster eum pro tum scripserunt. ς est autem id ita Florentiae scriptum,Paulus libro secundo manualium. Ex illa parte edicti. Tiam quem ei heredem esse oportet: heredis heredi- bus bonorum possessio non desertur. De Graeco autem verbo recte Alciatus scripsit. similem locum esse sub titulo quibus ex causis in possessionem eatur, η In λο eadem significatione accipi videtur, quod Vlpianus scribit, ' Iula anus, inquit, ait interesse , quando dominus ratam habere deberet solutionem in procurato - rem factam,an tunc demum , cum primum certior δε- Vctus esset. Hoc autem ὀν ωλα- , accipiendum , & Vcum quodam spatio tempori nec minimo, nec mam
ximo: & quod magis intellectu percipi, quam elocu tione exprimi possit. quae Graeca verba eleganter ab eodem multis Digestor. loci ς sunt restituta of Sed alia videamus. Ethruscar Pandectat in duo volumina con-ῖQ scriptae sunt, quorum alterum libros nouem & viginti, alterum unum & viginti reliquos continet. est ante priorem partem titulorum index post quem tres illae Latinae constitutiones, η quas Haloander in Digestor. initio scripsit: eas ita arbitro scribendas esse, ut duae illae quae in constitutionum codice extant, ante eam quae sola scribi solet, ponantur. Ante posteriorem partem Graeca constitutio scripta est eiusdem sententiae, cuius secunda est. h ex illis tribuq quam tamen Haloander tertiam scripsit,eam sequitur Graecus index libror. e quib. collectae sunt Pandectar, Huius consti-
ail. serui l. Falcidia l. in Falcidia. ad
136쪽
tutionis mentio ab Alciato nostro fit libi o3. Dispun-ectionum:' quamuis eluq auelocitatem non magnam putet, ut neque etiam Florentinis libris satis honoris deferre solet. in quo , pace praeceptoris dixerim , eius desideratur humanitas. in eadem scriptum esse ait,
'eam partem latinae constitutionis interpretatam esse, qua ita scribitur: φ Et omne studium Triboniano viro excelso magistro ossiciorum ,& exquaestore sacri nostri palatij,& ex consile credidimus. Sed lciendum est primam partem Graecae constitutionis ita contritam esse , ut non multa verba legi possint. Ad quam legendam cum & solis splendorem & maximam aliis modiς diligentiam crebrius ego &Io. Metellus meus adhibuissemus, bonam eius partem descripsimus. At tuleramus nobiscum exemplum quoddam eius constitutioniς ex nostri doctoris exemplo exueriptum: sed id nos ea parte nihil iuuit. neque etiam aliud Politiani, ex quo Alciatinum sumptum fuit, excepta illa priori parte; quam existimamuς aut Politiani tempore , aut nostro emetam esse. ea enim pars in Politiani libro non est, sed eius exemplum haec prima verba habet post Iustiniam cognomina, quae miniata legi facile possunt, απερ αμφω- , &c. quae his Latinis re- , , spondent: - Qvja haec omnia titulis emptionum &ri Venditionum consentanea sunt. In his tamen exesi ς &obsoletiς literiς, quas diximus, haec verba agnita sunt.
γειου χρη--οι. quae verba ad Iustiniani aetatem propius accedunt, si ad nouellas constitutiones . & Theophili institutiones respexeris. Sed & quod ea de epistula scriptum est Quae omnia confecta sunt per virum ex, cellum, nec non prudentissimum imagistium ex questo, re & ex consule Tribonianum . qui similiter eloquen-,ti de legitimae scientiae artib. decoratus. R in ipsis re, rum experimentis emicuit. In Alciati exemplo. & Po-itiani de Tuscor.Pandectis ita scriptum est, α η1 α -
137쪽
tere: Quaritorios & consulares appellabant. idq; non a nostris solum usurpatur, sed in septem Epigrammatum Greeor. libris aliquot legi, Iουλιανου υ- ρον, & ρου zo ἀύ- των , In hanc autem opinionem me multae con stitationes constituerunt, in qui b. scriptum vidi, cubi- euar1j & excubiculariis, a archi atri & exarchiatris h, praximi. sacrorum scriniorum & ex prox inras. R itemem rotectorib. & expraepositis, 4 ex comitib. R exprςfi-db. ' & ex praefestis .f omnes denique magistratus , auto ficia, quae similem adiectionem Labent, eam , ni fal- Iar recipiunt interpretationem , ut eo munere functos fgnificent. quod alij apud doctorem meum relati scri-hunt, quamuis is cum ea aetate esset, in qua nos sumus, 2 Q aiam interpretationem probauerit ab illo deceptus, cui adulterinam constitutionis partem pro Florent 1 1a ei vendidit . usq; eo verum est, quod Epicharmus di
cibat neruos atq; artus esse lapientiae, non temere cre-d: re. Sed vere etiam a Cicerone in quada epistula scrip um est, ut quisque est vir optimuς, ita dissicillime esse aios improbos suspicatur. Ab eadem credulitate ma- niuit, quod libro quarto scripsimus, de quibusdam loci: prius ab Haloandro scriptis: item de quinque pedib. di qui b. libro secundo scripsimuς. Vt tamen uno exem-3 pb ostendere possimus, neque Ludovicum Bonomensen Florentinos libros neq; Haloandrum Politiani de- se ipsisse hoc enim ad huoc locum pert Inet, ne quis utriusq; verbis fallatur & ipso r. libros. Florentinor. iustura exemplum esse suspicetur sub titulo de heredib. instituendis ad calcem I7. capitis Vlpiant, Florentiae stri itum est: gQuod si quis dupondiu distribuit,& ter- tiun sine parte instituit,hic non in alium assem, sed in 'trientem Vennit, ut Labeo libro quarto Posteriorum' scripst, Aristo. vel Aulus, utpote probabile notant.bςc verba in ceteris libris sunt antiquiorib. Noricis 1 q
b i. medico S. C. de pro f. bc
med. e. lib. c l. v D. C. dema. sac. scri. lib. I 2 d de l.Vn. C. de excus.
138쪽
sunt: nisi quδd non Ausus sed Pauluς habent, in quo
tiam Politianus errauit. Ceterum cit haec verba Politianus legisset, in libri margine hanc sententiam scripsit: Aristo & Pauluς sicripta Labeonis notauer ut, proq probabilib. accip1t Vlpianus quae ab eis norata non strat. In quo verum dJcebat, excepto quod de Paulo pro luto scripsimus. Ecce autem Bologninus non acuti uim in ingenio vir, haec ipsa Politiam verba Vlpiani esse existimans, ineptam quandam sententiam Pandectar. vabis commiscendo confecit. exquib. Haloander qui inge- Ionio & diligentia. Se bonar. litterarum cognitione Oγtimis quibusq; comparari potest hanc scripturam esserit: ut Labeo libro quarto Polteriorum scripsit. Sed & Aristo N Paulus sic rapta Labeonis probauerunt, proq; p Obabit. accepit Vlpianus, quae ab eis notata non fuit. Adscripsitq; his verbis de suo , haec esse Triboniani scceteror. verba. rem de suo dupondium pro asse scripsi: scd nescio . assem ne luriscontuitus dupondium appe- Iet, an ero duodecim uncias intelligat. Illud quid encerte sine dubio est, Haloandrum, si aut Tuscos libroe. zo aut saltem Politiani vidisset: neq.bςc,neq alia satis mu ta quae reprehendi muS, scripturum fuisse. Alter uexemplum huius rei addi posset ter iij capitis de legib. quia Budarus recte , Ηdoander Ludovici peccato mendie scripsit. Sed hac de re libro quarto a tractatum est.
Emendandum apud Pomponium, cum decis consulatu agit, ct item, sic ribendumq; esse, iterum. IIII. 3o
li Vlta nune emendationum genera discutiam uti&Iustiniani ordinem secuti, menda multa ab Haloandrinis libris hi enim minus mendosi sunt, auframus. Apud Pomponium clam de iureconsulto ruis factionib.& successione tractatur, ita scriptum in optimis is libris est y : Cassio Caecilius sabinus successit , qui pluriis mum temporib. Vesipasiani potuit: Proculo Pegasis, qui, temporib. Vespasiani Praefectus urbi fuit: Caelio Sabiis no Priscus auolentis: Pegaso Celsus:patri Celsis Celsus filiu S
139쪽
filius,& Priscus Neratius, qui utrique eonsules suerunt, Celsus cim de & iterum : Iauo leno Prisco Aburnus Ualen S , & Tulcianus, item Saluius Iulianus. Haloander vero Celso quidem, & item Ia uoleno, scripsit,quasi vero Valens, Tuscianus, & Iulianus in utraq: Cassianor.&Proculianor. schola profecerint. Namque scire oportet, Ateium Capitonem cum Antimo Labeone veluti factionem quandam habuisse. ille ni nata seruitute consulatum adeptus est hic nimia libertate eum honore reolo cusauit extat utriusque morum elegans descriptio apud Tacitum. & dissen 1ionis vestigium in Capitonis litteris apud Gellium lib. 13. Sed sectarum occasio ex ea diuersitate manavit, quam Pomponius refert. Labeo enim ingenij fiducia multa innovabat, Capito in praeceptΟ-rum traditionibus perseuerabat. ab his Cassianorum, qui etiam Sabiniani appellantur , item Proculianorum Controuersiae ortae sunt. Labeoni enim Nerua pater
successit. huic filius, & Proculus, qui nomen ceteris de dii: Proculo Pegasiuς Pegaso Celsus pater, patri filius, &. Neratius Priscus. Ateio autem Capitoni Massurius Sabanus successit, a quo Sabiniani appellati. huic C. Cassius Longinus , quod ex Pauli quodam loco constat. aitem Longinus alter. a Cassio idem Cassiam dristi, &Cassiana schola a Plinio lib. 7. Epistular. huic Caelius Sabinus successit, cui Iauolenus Priscus, Prisico Valens. Tuscianus,& Iulianus. extant cotrouersiarum multa in Digestis & Ιnstι tutioni b. vestigia: ut de eo quod fit ex aliena materia h, an venditio sine nummis fieri poscsit, ' de eo qui certo die nundinar. dare promittit, ' &lo de eo qui excessit fines mandati: ' & in hereditatis petitione . de his quae post litem contestatam perierunt, fatq; aliis. δ Saluium autem Iulianum Iavolem discipulum fuisse . traditum est sub titulo de manumissis van-
dicta.' An apud se manumittere inquit Iulianus j possit is qui consilium praebet, set pe quaesitum est ego qui
meminissem Ia uolenum praeceptorem meum & in Africa ,& in Syria seruos suos manumisisse, cum consi. lium praeberet: exemplum eius secutus,& in Praetutara & Consulatu meo quosdam ex seruis meis vindicta liberaui,& quibusdam Praetorib. consulen Lib. me,Idem
a l. qualem ae recepti sub l. adeo. cum qui s. dc
de postu. her inst. Lex facto. Dig. de
hel . inst. h l. an mari . mittere. de
140쪽
adquirimu S. s. seruum. de adq. Vel om.
,, suasi Iauo lenique partes secutum Iulianum apparet ex eo, quod cum ceteris Cassianis referri soleat.' Quod vero Pomponius ait, Celsus quidem & iterum significat Neratium semel, hunc iterum Consulem fuisse, extatq; Celsi constulatus memora a in quadam Diocletiani costitutione: h qua dicitur legis Vestibulici potestatem senatusconsulto Iuventino Celso iterum & Neratio Marcello consulib. ad prouincias porrectam esse. Sic enim dicebant in secundo consulatu iterum , in tertIO tertium, & postea quartum quin tu, sextum, ueptimum consule. Gellius tamen refert. dubitatum esse Pompeio
tertium consule, num tertium scribendum esset an ter tio. & ait Ciceronem consultum rem controuersiam
reliquisse & iussisse, ut quattuor viri usque verbi litterae tantum scriberentur : eum tamen usum his, quae dixi, scio, eleganter vero Haloander Leonis costitutionem εemendauit, quod dicebatur a consulatu & iterum Sigi sebul di: ut a consulatu 2 Et ij iterum & Sigis uidi scriba-Ntur. quamuis is notis scripserit AE. iij II. Sic etiam Vl- 'pianus ait , ' Inuem muς rescriptum ab imperatore no- 2' stro Antonino Augusto & Diuo patre eius Mammiae Maximinae pridie idus Apriles Plautiano iterum con- ule. Haec autem vox iterum , ut alio loco Paulus scribit' duaς res significat : alteram , qua demonstratur tempus secundum , quod Graeci dicunti: alteram: quae ad insenuentia quoque tempora pertinet, quil Graece dicitur -λιν. Sic igitur emendandus, de intelligendus est Pomponij locus.
Oua sit inter eunuchos, spadones, ct canra' Stos disserentia , aduers
, ris' 'Aiuq libro primo institutionum scribit: f Illud v- ,, triusque adoptionis commune est, quod & hi qui , , generare non possunt quales sunt spadones, adoptare possunt. Haec tantum Florentiae reperimus & in priore,, libro Cai institutionsi titulo de adoptioni b. addunt alij ex Iustiniam Institutiomb. 3 Castrati aute non possunt, quae