장음표시 사용
91쪽
bro non sunt, aut non ita scribenda esse. Sed ut duo illa verba A consobrina : ex contextu constitutionis irrepserint: & Accursianae notae, quae in Fra linianis libras duae sunt , t rex sint.Quamquam haec minime necessaria sunt: ut enim antea icta plimus, illam propio ris sobrino interpretationem , adulterinam eue suspicamur. cuiusmodi multa in omni b. omnium discipi viarum libris ex interpretibus inseruntur. Maximum illud signum est, quod apud Paulum ostendimu ,ro nunquam consobrini filios eo nomine appellatos, sed patrui magni filios tam crebro , ut legentem taederet opinor multitudinis exemplor . Quod si & hi & illi propius sobrinis appellantur, ut Pompeium & Halo andrum scripsisse scio : viros intelligemus altera constitutione Communia de siccession b. aut si quo alio
loco eor. mentio fiat Deinde credendum non est, tantam rem quae max, mis tenebris omnes illos cognationum gradus implerer , iure consultos illos veteres, aut Tribonianum sug sse. Postremo qui b. argumen-2o tis utantur videmus. quibus nostr 1 tueamur ex potita sunt: illi mendosis libri Accursio S Pompeio plus deferunt quam nos Florentinis; Pandectis, P.)uli. & ceteror. autoritati. Sed nos eiusmodi hominum S libror .consensum , rerum tractationi, & ipsi . nisi vehementer fallor, veritati nunquam praeserendam putabimuς. Ad Pauli sententias,& Tlieophili instinio. Ve O: cum qui b. mihi alterum certamen est. Seribit Paulus: ' Quinto gradu veniunt supra quidem atauusata uia, infra adnepos adneptis. ex obliquo fratres &3o sorores. pronepos proneptis. Iam haec mendosa sunt. scribendum enim est , fratris & sororis : & postea . sea- tres patruele, sorores patrueles, amitini amitina . consobrini consobrinae libui filia. Scribendum est. si atris patruelis. sororis patruelis. Addit . proprius sobrinus, sobrina, id est pati ut magni, amitae m rgnae, auunculi magni, male iterae magnae sillus filia. opinol scribendum esse propius 1bbrinus, quod te mel in Digestis est: baut sobrino , quod est crebrius. Deinde ait, Sexto gradu veniunt supra trita laus trita uia, infra tranepos tri-
l. ij. C. eom. de suc. a Paulus h.
sutius. f. sex to. Ver. patrui magni nepos.
92쪽
h sic. q. ter tio. inst. OS.& in aut . de her. ab in te.
neptis : ex obliquo fratris & sororis abnepos abneptis, fratris patruelis, sororis patruelis sic enim scribatur
Oportet amitini amitinae, consobrini consobrinae patrui magni, amitae magnae, auunculi magni, mater terae magnae nepos neptas: propa oris sobrini filius filia , qui consobrini appellantur. Haec verba multis modis sunt mendosa. Nam si quinto gradu propiorem sobrino esse dixerat patrui magni aut aliorum filium, propioris sobrano filius , & pati iii magni nepos idem est. Item quod ait consobrinos eo ς appellari falsium Ioest:appellantur enim sobrini. ut antea sic raptimus. quod etiam in septimi gradus personiς emendandum est. Sed & Theophilus emendandus est, a aut corripien dus, quod omnes appellet consobrinos. Qim ita distinguit, ut propius sobrinis appellet proprios consobrinos : sobrinos vero , maiores consobrinos. Nos itaque illud probamus , consobrinos esse fiatrum aut sororum filios , quos Hi sipani primos germanos appellamus. consobrinor. fili j sobrini, a nobis vulgo primi secundi inepte disti sunt . propius vero 1bbr1uis
sunt parentum consobrini, quos thio ς Graeco, trans latitatque verbo vocamus. Quo verbo proprie utamur aptius, cum patruum . amitam , auunculum, materteram significamus. b Sobrinorum vero nomine pro se trum aut sororum filiis abutimur. quoς barbare nepotes Accursiani appellare solent. ' Sed hac super re nimis multa scripsimus.
Scribendum esse aliquot Digenior. 3
locis decies, centies, aut milies. VI.
FEcimus proximo capite eius loci mentionem , quo Haloander , quid propius sobrino significet, exponit : eoque nos exc1tati plurib. verbis rem fatis obiascuram e plicauimuς. Sed quoniam eodem loco Flo rentinor. libror. scripturam an centiens aureor. laudat: eadem in re versari, utpote eleganti, neque satis nO-
93쪽
stris cognita , peropportunum esse existimavi. Neque aliquis expectet a me , ut quae docte Budaeus, PortiuS,& Alctatus hac de re scribant , referam': ea enim malo meo r. libris legi. Tantum sic tabam , qui b. Digestor. locis ea quae ab ipsiq dicuntur, locum habeant. Sed ille Porti j & Hiloandri scrupulus euellendus est. Multum hi digerre existimant, Decie ς an deciens scribatur. Et scire oportet. veteres saepe N, inter E N Sposuisse , ut mollius id proferrent. Nam & tollen S,& quotiens, in antiquis monumentis & Florentinis Pande ebs scriptum vidimus,& thensaurum & quadragensimum, tragensimum , & vicensimum : ut hoc
ipsum deciens , centiens , milien ς. Q b. tamen abstinere nonnunquam librarios illos animaduertimus.& si aliis, his praesertim locis, qui b. si ea differentia
vera e siet, maxime necessaria fuit, utendum erat' seruatum tamen non est. Celsus lib. I 8. Digestorum : a Propem o dum latum quisque pecuniae relinquit, quantum ex boniς eius refici potest. Sic enuia dicimus zo centi ex aureor. habere , qui tantum in praedi is ceterisque similib. reb. habeat. centies aureorum , non cen tiens , nec centum scrήptum est. Item Paulus libro 2.
Decretorum : h Imperator inquit interrogauit par rem legatara j quaerendi causa: pone ,' inquit, in condito centre S aureo ium esse , quae in usum sumi solerent: diceres totum quod esset relictum in arca , deberi Hoc tamen loco, N , inter versiculos additum est. Interpretatur haec capita recte Haloander, ut centie ς cen tena milia aureorum intelligantur. Quam interpre-3o lationem Budarus & Portius primi ommb. libris qui b. compendarium id dicendi genus esset, fecerunt. Maxi mum illud eius rei signum esse videtur, quod ne eos quidem fugit , videre nonnunquam scriptum decie
Decies centena dedisses Huic parco, paucis contento : quinque diebus Nil erat in loculis. & apud Papinianum libro, Quaestionum et Imperator quoque no- 'ster Seuerus filiae Flaui j Athenago , cuius bona fuerant publicata, de fisco ideo numerari decies centena'
94쪽
,, dotis nomine iussit, quod ea patrem p Lestitisse dotisi, Usuras allegasset. Qu9 etiam loco Nadduum est: & intellagendum est decie ς centena millia uestertiori, num-
- i pQUM decies centena dicerent, quam
mille Sed molestiam numeror. hac breuata te vitabant an pecunia percensenda . non etiam atris se casse vetere van Ima auertJ. Itaq; Iuiti manus recte quis iam constitutione scriptit: a Ex tanta legum multat udine quae in libror quidem duo milia, versitum autem tricies cente M na extendebatur: quod alia constitutione Graeco dicen-
di genere scripserat duo penὸ milia librorum esse, , coni crip a, & pluς quam trecentiens decem malia ver-stum a veterib. essias a. Nam Graecὸ trecentae myriades versuum dicuntur. Illud itaq: in usu Romanor . se Ti. vicum decies, aut centies dicerent aureor. aut sestertium, Vel cum decies aut vicies centena, tota es centena milia auget ent, quod ille numerus. qui e nunc rabatur significabat. Sed & si decie ς solum dicatur, idem intelligendum est. Papinianus tr. 7. Resipons Cum uxori mandatum ellet, vi momen ς filiae communi decies restitueret. , , Quod nusquam recte scriptum vi di Tuscos libros sem, per eXcrplo. Significatur eo verbo is numerus,qui a nobis milio vulgis dicitur. Si dederint siperi decies mihi milia centum, Ulcebas nondnm Scamola factus eques:
R lieriant saciles, & tribuere dei. In aus o fallax, atq; inficiator eamus: Aut vive. aut decies Scaeuolii redde deis. Elegan rer quoque apud Paulum lib. ad Sabinum seri baxur: Non est statu bber cum libertas in ram Ion ,, gum tempus collata est, ut eo tempore is qui manu minus est, vivere non possit: aut si tam dissicilem im- mo paeme impossibilem conditionem adiecerit , 'ut aiaraliunde ea libertas obtingere non possit : veluti si heredi milies dedissi t. Vulgo mille scribitur : quae faciliet conditio fuit Iet. Florentiae tamen una littera mi nuς scriptum est Miles . Est enim vel ditissimi liberi hominis patrimonium, milies centena milia nummor. ae si Budati aestimationem probamus, vicies quinquiescentena
95쪽
Gntena millia aureorum nummorum,quib. hodie uti
Sestertium denariumq; non recte doctos quosdam viros aestimasse, Cr quae sit constitutio
nis ultima de donationib. iunia interpreta-
Io rio. VII. Posui lant ea quae scripta sunt, atq; adeo flagitami, vade sestertij nummi aestimatione tractemus. Quae res non ita expedita est, & facilis, ut post inultas mul-tGrum eruditissimor. viror.lucubrationes esse opintuit. Nam licet uno omnes ore promancient, denarium aD sib.decem, sestertiis quatuor aestimari tamen video m-iectum esse maximi laboris ,& ob eam rem peritissimo viro GuL Budaeo scrupulum ex Vitruvio &Taci-xo to. Et quod me ad haec scribenda mouit, animaduerti, Iustiniam constitutione, a & Maeciani de eiusmodi reb. R C de lib.non ante multo, annos reperto , sestertium as1ibus ηδ quattuor, denarium sexdecim aestimatum. Itaque ne inmo, opinor, mihi vitio dabit, si Iustiniani, qui ius ciuile nobis constituit,& Volusij Maeciani, e cuius libris publicor. & fideicommissorum , multa in Digestis capita simi, auctoritatem secutus. ab aliorum opinione discedo. Quamquam non hoc discedere est, sed certis limitib. eorum sententiam circunscribere. Marciani3o enim Verba fiunt haec. Denariuς primo asses decem va- celebat unde & nomen traxit: quinarius dimidium eius, id est quinque asses, unde & ipse vocatur : sestertius scduos asses & semissem , quasi semis tertius, graeca figu- cra Mia πιλο . nam sex talenta, & semita lentum eo verbo significantur. Lex etiam O. Tabularum re argumento est, in qua duo pedes & semiς, sestertius pes i. vocatur.Sic autem scribendum est.non semissis tertaus. His Marciani verb1s, Budaei ,& Αlciati, Poriij senten- . tia confirmari videretur, nisi addidisset : Nunc denarius sexdecim, victoriatus & quinarius octo, testertius ε
96쪽
libr. 3. cap. . de archite. l. vlt. C. de dona. a Bud. Porti . libris de Asse. Alc. lib.
quattuor asses valet. Idem Vitruvius scribit, non longe ab initio libri ter iij. cuius verba Budarus libro f. de Asse refert: ea etiam nos hic reseremus. Quod L ben- ter se cimus, ne ullum scrupulum lectora b. relinqua- 'muς. Nostra, inquit, primo decem fecerunt antiquum numerum , I in denar; o denos aereos asses constitue - runt, & ea re compositio nummi ad hodiernum diem 'de nata j nomen retinet,etiamque quartam eiu S partem. V quod efficiebatur ex duo b. astib. R tertio semisse, se-Mster Dum vocitauerunt. Postea quoniam animaduer- 'terunt virosq; numeros esse perfectos, & sex, & decem, virosq; in unum coniecerunt , & fecerunt perfecti si1- 'mum decussissexis. Huius autem rei austorem inue - nerunt pedem. E cubito enim , cum dempti sunt pal- mi duo , relinquitur pes quattuor palmor. palmus au tem habet quattuor digitos:.rta essicitur, uti habeat pes sexdecim digitos, & totidem asses aereos denarius. Placet enim milvi Budari emendatio , ut non aereus denarius, sed asses aereos scribatur. Haec Vitruvij verba Budaeum acriter torserunt,& ita cum eo transigit, ut non- λς nihil decim et de.certa illa constituta in perpetuum aestimatione. Ex supra scriptis Iustiniani constitutionis verba intelIgentur : quίe nescio an alicuius receperint interpretationem: menda quidem certe receperunt. Sunt autem haec in Norico libro editor . optimo.
Imp. Iustinianus A. Ioanni P. P. Verba superflua, quae mdonationi b. poni solebant, id est . sestertius nummi unius, assum quattuor, penitu esse reiicienda censemus. e qui b. illud Id Eli, libenter auferrem. In recentior ib. libris mendose sic tabitur, Scilicet sester iij num mi Iounius assis, vel quattuor. In antiquiori b. melius sester iij nummi unius assum quattuor. Qui b. illud significabatur, sestertium num i unius aut imatione esse . quod Budaeus lib. I. de Asse fatetur: assium vero quatuor, quod Maecianus scribit. Scribebantur autem an donationi b. vel ut sesterti j ambiguitatem auferrent propterea quod ut a doctissimis viris proditum est ' sestertium mille sestertius aestimaretur: vel quoniam quod hodie fit
ut probOS nummoS conscriberent eius legitimam aestimationem addere solebant. At cum Iustiniani tempori ἀ
97쪽
LIBER ILporib. solidis & siliquis & tremissib. ut postea scriptu
rus sum , uterentur: superflua illa formulae donationis verba erant existimanda. Cuius rei extat illud non minimum argumentum , quod libro tertio Institutionum Iustinianus refert a lege Papia constitutum : ut si centenarij liberti, id est hi qui centum millib. sestertiorum censerentur, ius trium liberor. non haberent, virilem partem cum filiis patronus haberet. Quam tamen summam idem Imperator Graeca constitutiona Io in suorum temporum pecuniam mutauit, & centenarios liberto ς non a sestertiis illis maiorib. centum, sed a totidem aureis vocari voluit : non quod eadem pecunia esset , sed ut idem nomen conseruaretur quod eleganter alii iamdiu sci ipserunt & ut usus vulgaris pecuniae ratio haberetur. Quaeret aliqui S, quo tempore sesterti j aestimatio fuerit mutata & id Plinius lib. 33. prodidisse m tu videtur . eiu ς enim verba sunt: Argentum signatum est anno urbis. D L X X X V. aut ut Bu- deo placet, DLXXXIII. Fabio Cos. quin que an- zo nis ante primum Punicum bellum. & placuit dena- ςrius pro decem libris aeri is, quinarius pro quinq; sie ster- tius pro dipondio ac semis te. Librae autem pondus Maeris imminutum bello Punico primo , cum Impensis res p. non sussiceret. Constitutumque ut asses sextan tario pondere ferirentur. itaque quinque partes facts lucri, dissolutumque aes alienum. Sextantarij asses apud ς Sex Pompeium leptennium durasse dicuntur, cum initio libriles fuissenti ut Maecianus quoque & Gellius scri- M cia lib. debunt. Deinde ait Plinius 3o in Fabio Maximo dictatore asses unciales facti, Placuitq; denarium sexdecim assib. permutari. quinarium octonis, sestertium quaterni S. Quid hoc clarius aut apertius dici potest ut ostendat ante 4 fabi j Dunaturam illis denariis & sestertiis Romanos usos , quor. aestimationem ceteri tradiderunt: postea his, in quorum aestimatione Iustinianus, Maecianus Vitruvius ScPlinius consentiunt. Neque illi audiendi sunt, qui Plinianam scriptura rn mendosam putant : nec qui haec, dum Annibal molestus Romanis tat, viguisse cre-Postea Annibale vrgente alse in fine.
98쪽
dunt. Alterum enim non facile credendum est, alterum est manifestb falsum. Extant enim diuersor. tem po r. scriptores, qui Id suis quis'; tempora b. valuisse scri-Nbant. Quod vero postea Plinius scribit, Ita respu. diis mi dium lucrata est: recte Budaeuς ad sext intarios asses D refert. At quod ait, In mal: tari ramen si pendio sem-υ per denarius pro decem assibus datus : signa ficat diurnum denarium , quem , ut Tacitus Corneliuς scribit, milites merebant, decem assibus semper aestimatum. idque apud Tacitum queritur Pannonicus miles, cur de- Iicem asses, non vero . enarium acciperent. Denique scribit, lege Papiria semunciales asses factos: quod arbitror nunquam ammutatum. Quod vero Varro libr. 4. de verbo r. origine, Apallem ς apud Priscianum lib. s. Aruntius apud eundUm lib. singulari de ponderib. dc Sex. Pompeius scribunt, denarium asse; decem , qui narium seu victoria tum quinque sestertium duos&semissem valuisse: prariei iti tempori; aestimationem omnes ex pta muni. hoc est. Unde origo e r. verbor .mana
uerit, ab illis scilicet tia itiis a Plinio conscriptis. plu- astarcho vero N Dionysio, ac ceteris . e qui b. argumenta erroris optimi viri sumunt, ita respondeo de his reb. scripsisse eos, quae ante Q. Fabi j D: staturam gesta suerunt: quo tempore antiqua illa ars matio locum habet: ut de Camilli exilio Seruit Tulli j legis censu. Namq; ita constituendum est, ut ii Plinium in tempore , quo. aestimatio mutata est, non errasse putamus, non ita de his quae ante secundum bellum Pu nicum gesta sunt,existimemuς, atq, de has quae Tullianis, aut Caesarum temporib. Concidat itaq; necesse est, scomnis illa sestertior. & denarior. aestimatio, quam eadem ratione ad omnes libros apphcabant : vel potiuς
coercenda est , ut ad tempus, quo de agitur, referatur. Iam vero ut ad nostram pecuniam vetus rario conseratur , mutanda est recepta ab studiosis viris aestimatio. Nisi quod hi, qui ponderib. usi sunt , si illud probare possi ni, nihilo antiqua pondera a nostris disse G
terendo deminutos appenderunt: facile poterunt eos
99쪽
ex ipsor nummor. notis & pondere ad nostros referre. Hare de sesterio.
GRaut aere veteres usi initio urbis suere: hine , ut
Plinius ait, Iibra ait in emptionibus imaginariis Io v si postea sunt. a hinc dispensatoreS,expensa S accepta, compensare,& impendere ductum est. postea ita signatum est, ut aeris labra as appellaretur. quae dupondium, idem enim pondo & libra significat : h dupondi j Sc sentassis pondere sestertius, decem assum denarius appellaretur, Quamquam pleraque scribunt, sestertium & denarium argenteos nummos fuisse, quod ipse probo. As quod libram penderet, duodecim vn craS continebat. eius partibus iurisconsulti in hereditatibus atque aliis partitionibus uti solent de quibus. v. Vlpianus l1br. 6. Regularum ita scribit Hereditas ple- rumque diuiditur in duodecim Vnciaς, quae assis ap- pellatione continentur. habent autem & hae partes propria nomina ab uncia usque ad assem , puta haec: MSextans, quadrans , triens, quincunx , se mi S, septunx, bes, dodrans, dextans, deunx, as. Idem Iustinianus, seribit libro α. Institutionum. 'utroque loco sunt, quisexcuncem addant octauam assis partem: sed neque Tusco lib. nec in Theophili institου tioni b. est sescuncia. t sic enim appellatur a Marciano, ut sescus cis nomen abio Accursianis fictum esse videatur .est autem quadrantis dimidium. hoc est uncia semis. Eius mentio fit ab Vlpiano li. I . ad edictum.'Proinde inquit, si sint ex duob. ς
filias nepotes, ex uno plures, tre S puta, ex Vno Vnu S,v- Mnicum sescuncia, viritin ex illis semuncia querella excludit.& ahj aliis locis. Vncia vero a Marciano & Var rone in duaς semuncia ς diuiditur: sic enim vocant non semi uncias, ut quidam apud Vlpianum S & Scaeuo iam h scribunt: in tres binas sextulaS , quas duellas Palaemon appellat. Biliae sextulat dicuntur, quod seX-tula sit sexta vaciae pars, Cicero pro Cecinna: Fac ir
a insti. de te sta. in prino h l. scribit Q. Mucius. da
100쪽
haec heredem ex deunte & senHincia Cecinnam, es duab. sextulas M. Fulcinium, Ebutio sextulam aspergit.
Quarta unciae pars sicilicus dicitur. huius mentio apud Scaevolam libr. 22. Digestor. a Quidam filium ex dodrate, vXorem ex quadrante heredes instituit: si iij fidei co misit, ut restatueret uxori, quae filij nouerca erat, hereditatem. ab uxore petiit, ut menstruos aureos denos filio praestaret, quoad is 1 s. aetatis annum impIeuisset, quo tempore dimidiam et hali editatis partem resti
tueret , filius deducta quarta dodrantem restituit: hoe 1 est sextante & sic ilico deducto , se massem semiinciam& sicili cum restituit. itaque nouerca dodrantem semunciam sici lacum priuignus sextantem siclis cum habebant. quaesitum est, an cum priuignus vicesimum quintum annum irnpletiasset, siem assem nouerca tuae
Partas, hoc est trientem semunciam sicilicum & sie ilici dimidium, quae scriptula tria dicere possumus, restatuere debeat: an vero quod ad semissem ei deest totius hereditatiς,addere. N hoc Scaevola respondit, restituendum esse. Id autem erat quadrans semuncta sicilicus. xi Et sane nimium inepti fuerunt, qui siliquam illic pro sic ilico scripserunt, cum illa unciae sit 1 8 4. pars, ira cquarta:quos utre praeceptor noster reprehendit . b ScrI-ptulum vero, In cuius metionem incidi, idem est quod vulgo scrupulus appellatur. est autem 24. unc Iae par S:
quod Accursium non fugit.' Appellatum scriptulum
videtur ut Agricola medicus ait, ad τοὐ imItationem. Scrupuli dimidium simplium vocari MM-cianus ait. Palaemon obolum. qui addit ad Marciani partitionem drachmam,quq Octaua unctae pars Graecis ac est. Deinde ait.
Semina sex alij siliquis latitantia curuis
Attribuunt scrupulo: Sed id ad pondus referri videtur. quamquam ut Maecianus scribit, Ponderis eadem diuisio est, quae aeris. Qua-Obrem illud quoque adscribam , scriptulum in sex siliquas partari, obolum In tres. Emendandi igitur a Pontifici; iuris interpretib. sunt hi versus: tTres siclos obolus, obolos tres dragma. sed octo