장음표시 사용
151쪽
DE vsv LOc ENDI UNIVERSE. 79 V. I. e scriptoribus lingua aliqua vel vernacula ipsis, vesadhuc vigente, utentibus.
Principatum haud dubie tenent scriptores primi generis, eorumque testimonia maxime sunt idonea;). Quis enim dubitet, Xenophontem gravius praebere argumentum, quam Hesychii glossarium, Homerum graviorem esse usus loquendi testem, Quam Eustathii aut Pseudodidymi in Homerum scholia pQuis dubitet textum Novi Testamenti gravius esse aragumentum' versionibus latinis Sed hi scriptores testimonium edunt sere tripliciater, seu clarius: ex iis triplici modo discere possumus modum et usum loquendi. Primum enim verba ipsis definiunt ; deinde exemplis et rebus vim verborum illustrant; denique locos paratulos adhibent. Haec singula dum sngulatim tractamus, Versamur in ipsa praAi. VI.m H definiunt verba. Primum igitur e scriptore, desiniente verba , discivis verborum potest. Non quaeruntur autem hic desinitiones philosophicae, quae plane formam logicam habeant, constentque genere ac differentia specifica, sed latius definitiones nominales sed grammaticae, quae Vim vocabuli in lingua aliqua usitati simpliciter describunt. Veluti quum in Xenophonteis Memorabb. cr. IV, 6. g. I a. Socrates definit, quaenam sit βασιina, quaenam τυραννὶς , et quomodo disserant,
152쪽
SOPA T. I. SECΥ. IL CAP. I. docetque βασιλειαν esse eius, qui imperet volentibus civibus, τυραννίδα contra eius, qui invitis civibus imperet, sibique arrogaverit regnum: non sunt hae philosophici argumenti definitiones, sed grammaticuostendunt enim , quale fuerit Socratis aetate discrimen illorum verborum in vitae quotidianae consuetudine. - Add. ERNES TlI clavem Oceron. s vocab.
mores; religio; superstitimus; opes; auctoritas: quOxum verborum Cicero ipse definitiones affert. Pariter THEOΡHRASTUS i S, qtu scripsit, in capitis fere cuiusvis initio definitionem traὸit characteris, quem adumbraturus est. Non potest igitur planius dici,
quid significet v. c. - άλαζονεία ,-&c quam si brevibus illis Theophraiti definitionibus utamur. His adiiciam locum Altis ΤΟΥELIs Rhetorio. lib. II, cap. Ia -- I7. in GEsNER 1 Chrsomathia graeca P. ITI. , quo et ipso magna copia verborum
linguae graecae definitur. Eiusmodi definitiones, e quibus significatio verborum disci potest, etiam in libris Novi Testamenti
Teperiuntur, quamquam perpaucae. Paulus in epist.
ad Hebraeos V, 14. se dicit scribere τελείοις. Ibi qui sunt τελειο i, definiuntur sic : ἀι διὰ τῆν εξιν ταὶ
και Quae propemodum logica est definitio: qui habent sensus per habitum exercitatos ad discernendum honum et matimi. Igitur in toto illo loco Paulino cogor capere Verbum τελειοι sic , ut scriptor ipse definivit.
I. Joh. IlI, 4. η ἀμιαρτία dicitur esse ἀνοριια, ergo non peccatum , quod latine dicitur Verseben und ' thum), sed quicquid est divinae legi contrarium. Si nesciremus, quid esset, Pauli potissimum stilo, τοσωριοι του Xρις ου, posset id disci ex Ephes. , ag., ubi definitur per sic : Hκλησία, η τις το
153쪽
b) rebus et exemplis illustrant. Porro etiam e rebus et exemplis disci potest, qui sit usus loquendi, quae verborum vis. Nimirum scriptor interdum nominat exempla eius verbi, cuius significatum quaero. Sic Theophrastus in singulis characterum descriptionibus recitat exempla multa, e quibus appareat, quomodo V. c. agere soleat homo αυθα, superbe morosus, quomodo loqui et gerere se erga alios soleat homo αγροικος. Ex his exemplis disci facillime potes: verborum, quae adhibuit ad designandos characteras, significatio. - Ad explicandum vocabulum δικαιο σύνης, quod saepe occurrit in Novo
Testamento , videndum in locis singulis erit, quae iustificatiovis addantur: num sint praemia aliis tributa, an sit favor divinus, an sit absolutio a peccatis. Quid sunt εργα νομου 8 Si exempla ostendunt, νομον usurpari de praescriptis ritibus; si exempla εργων sunt in rituum illorum observatione: planum est, quae εργα νομου intelligantur. Si εργων exempla sunt lenitas, amor, ius ilia, liberalitas, mansuetudo : eXempla rursus hic indicant, quid sit, audito illo vocabulo, cogitandum. Itaque haec res latissime patet, et quo
rarius in Novo Testamento definitiones verborum Occurrunt: eo crebrius per res et eXempla addita declaratur, qua maxime significatione verbum aliquod capiendum sit. Addam alia quaedam exempla. Paulus ponit interdum nomen hoc: χεῖα του κρ u ο υ,
154쪽
PAR T. L SECT. II. CAP. 1 dicitque v. c. Vivere secUndum elementa mundi, servire elementis mundi, iis mori aut renunciare. Quid
sibi velit scriptor, discitur ibi, ubi edi empla elementorum mundi tractat. Id fit Galat. IV, 9. ubi hos, qui
elementis mundi serviant, scribit observare et discernere dies, menses, annos. Patet hinc, ς ιχεια του κάτ- χου indicare praecepta de Observandis rebus externis.
De iisdem mundi elementis agitur Colossi II, a O. , moneturque, Valedicendum iis esse. Id explicat Paulus per exen: pla: Valedicendum esse eiusna odi praeceptis: ne edas, ne bibas, ne gustes. Ergo significantur regulae de observandis discriminibus ciborum rerumque purarum atque impurarum. Ex his quis non videt, omnino intelligi Mosaicam institutionem Θ - Vbi di cuntur εργα της σαρκος , ibi deinde recitantur Oxempla talia : furtum, adulteriUm &c., Ut appareat, sermonem esse de malefactis seu maleficiis, quae opera carnis appellantur. Verum ad hoc adminiculum, per exemplausum loquendi, requiritur quaedam facultas , in sugu Iaribus videndi notiones generum et formarum 9. ψ). Formae sunt, quae in scholis species dicuntur. Ergo in singulis locis diligenter est attendendum, Utrum genus , an species, et quae species intelligenda sit. V. c. Verba απαλεια multas comprehendunt species. Iam opus est iacultate aliqua et exercitatione, Ut Rectius videtur NO ESSE LYvs usculor. fascie. IL p. et I 80 accepisse de Agnis, sensum moventibus
caerimoniis, eXterno atque adumbrato Dei cultu, qua
lis describitur Galat. IV, IO. et Col. II, 16. ac 2Ι- De vi verbi cse. SALMAAIVs in libro de transsubstantiatione p. SS. Sic et in V. T. , quod Noessellus ibi non attigit, sacrae Judaeorum caerimoniae interdum nomine I 'N, insigniuntur; velut sabbathum Exod.
XXXI, 13. cir incissio Ps. XVII, II. E.J
155쪽
ut intelligam, sitne species, an genus intelligendum. Xαρις, benescentia; estne hic venia peccati, an amor Dei erga hominem, an auxilium divinum in progressu virtutis 3 liberat o a meis, estne hic aeterna felicitas, an liberatio ab inscitia 3 Nam eae omnes sunt horum verborum significationes. Facultas igitur interpretandi aliqua necessario pertinet ad animadvertendam seriem orationis, quae una ostendit, quo sensu nunc dicatur et σωτηρια. - 'Aπολυτρουν, qUDd in universum en redimere L malo aliquo Iiberare, multas
habet in Scriptura sacra significationes. Dicitur enim de liberatione a poena , a peccato , a miseriis &c. Iam in singulis locis, ubi ο απολυτρούσας occurrit, Videndum, utrum genus intelligatur : Goti, der Retter;
an species, et quae species; an sit Deus liberans a
morbo , an liberans a peccati poena, an liberans amiseria aeterna. Sic tandem oritur illa facultas discernendi, quae exercitationem aliquam desiderat. Eaque exercitatio hic tanto magis est necessaria, ut dedisca-1nus familiares nobis a pueritia notiones, ne illas inepte in quemlibet locum importemus. Assueti sumus a puero coniungendis notionibus talibus : eit - quasi id ad felicitatem aeternam semper referatur, ἀπωλεια, Verderben - quas id ad aeternam miseriam semper referatur. Sed non ubivis verba illa sic ac
cipienda sunt. Similiter ideas μυετάνοια. καὶ πίς , Reue und GDuben, discimus a puero; sed multis in locis illae non sic, uti didicimus, accipiendae sunt. Significa-- tiones igitur ut cuique loco congruas adhibeamus, sentire nos eXercitatio illa iubebit; quae eadem pustulat, ut unus idemque scriptor aliquoties perlegatur, ut adeo sic assuefiat animus observationi, illum aliter atque aliter verbum aliquod adhibere, et, quid sibi velit, semper singulis esse in locis definiendum. Luculentum huius rei ad imitationem vocandae eXern-
156쪽
84 PAR T. I. SECT. II. CAP. Lpluna praebet disputatio GOTTI . CHRIST. STOR MI, Tubingensis Theologi, de sensu vocabuli Tubing. 378 l. Praeter hanc autem eXercitationem, quam Er- nestius postulat, etiam opus est Logices scientia. Unde enim statuere possumus, quae specie S-σωτη- ροτανοίας, aliquo loco obtineat, nili Dialectices ope diligenter attendamus ad nexum orationis, ad scopum et consilium scribentis, ad comparationem subiectorum et praedicatorum i c., e quibus omnis significatio verborum pendet.
e Iocis smilibus tituntur. Ad reperiendum loquendi usum indagandamque sententiam adhibenda denique est locorum similium seu parallelorum comparatio. Cuius quidem adminiculi adhibendi multiplex cautio est, tum in ipsis locis parallelis accurate iudicandis, tum inter se ad reperiendatri obscurioris loci sententiam comparandis. Igitur de eo
Turalislismi definitio ac partitio. Verbum parallelismi e disciplina mathematica, quae lineas parallelas tractat, translatum in grammaticam est. Indicat autem, duas res sibi invicem respondere, similes sibi esse. Latine igitur parallelismum, quem hic dicimus, exprimas per similituinem locorum. Hinc sponte fluit definitio parallecismi grammatici haec, ut sit similitudo locorum, ob quam comparari possunt interpretandi caussa. In qua definitione, patet, esse
157쪽
tiam specificam comparuri possuut) , 3. scopum
pretan a cauisi). Si parallelismus est comparatio locorum, uti docuimus; in hac notione reperieuius fundamentum dividendi. Possunt enim loca esse similia I. quoad verba, p. quoad res. Hinc oritur duplex parallelis mi species :verbalis et realis. De utroque parallelismo singulatim
Turalislismus verbalis ubi consulendus fit. Supervacuum foret, ad singulas singulorum verborum explicationes velle locos parallelos conquirere. Quid enim attinet, evolvendis locis similibus docere, v. c. ἀσπάζεσΘαι esse salutare, de quo nemo umquam dubitavit Θ Igitur ubi certus est loquendi usus et certa
verbi significatio ; ibi inane es: uti parallelis locis, quibus saepe fit, ut omnis explicatio abeat in meram concordantiae compilationem. Opus itaque est ante omnia, ut paullo diligentius quaeramus, ubi et quando operae pretium sit, consulere locos parallelos. Id autem maXime necessarium arbitramur
I. in hebraizantibus Novi Te menti verbis, iis praesertim, quae non tam in hebraico textu simile quid habent, quam e Versione Alexandrina petita sunt. lntalibus igitur, quae non habent graecam fgnificationem, intelligi fortassis e loco parallelo potest, quid vocabulum hebraigans sibi velit. I it enim interdum, ut verbum, ex hebraico sermone aut Alexandrina Versione ductum , in aliis locis exprimatur verbo bene F 3 graeco.
158쪽
89 3 Α, Υ. L sECΥ. II. CAP. Lgraeco. Saepe apparuisse nobis dicitur η Θεου, το Θεου, η ευδοκια Θερυ. Hoc totum pendet e X hebraica voce , et exprimit benevolentIam. Sed locus parallelus reperitur δ' it. IlI, 4. tibi επιφα vῆνm dicitur ἡ και η φιλανΘρωπία Θεου, amser et be-mgnitas De I erga nos. Quae verba sunt bene graeca.
Saepe legimus, quum res mirabilis contigit: ἐφο- βουντο πάντες, etiam ubi accidit res benefica. Ductum hoc ex hebraicis I. Reg. III, a S. XXXIlI, 9. Et alibi dicuntur omne S Θαυριῶσαι, βῆσαι, admirabundi o Diptu sie. Hoc igitur erit iplum illud εφοSούντο, graeco tersnone e X pressum. - DeuS dicitur interdum tremendus horrendus, ubi de summa eius potestate exponitur : sed idem alibi dicitur venerat ', a cibors. Qui parallelismus est. II. ru vocabulis religioni propri s et quasi technicis Qualia sunt πχ:ς, μ ετάνον et, καινη κτίσις , μυς ιοῦν. Subsistamus aliquantisper in ultimo verbo, quod saepe occurrit in Epistolis N. T. Solemus autem sici appellare totam doctrinam de consilio divino salutis a nobis impetrandae. An vero ita dicitur doctrina, quia non potest comprehendi a nobis Z Nullo modo: quorsum enim traderetur ρ:er suntne haec adeo incomprehen libilia, quae fundamenti loco in nostra religione traduntur de singulari Dei erga homines amore ac de mutui amoris ossicio P Quid ergo sit apparet eX
parallelismo. Rom. XUI , 24. Paulus nominat τοῦ ευαγγελιον καὶ το κηρυγμα 'Iησου Xρις ρυ, κατα άπρκα- μυς ηριου χρονοις αἰωνίοις σεσιγη νου, φανεροὶ Θ εντος δε νυν - docti Iaam quoiadam IgΠ0tom, illentio tectam, quae nunc innotuerit et patefacta
sit. Deinde Coloss. I, et 7. ignota haec doctrina το
159쪽
gentes ignorabant hanc doctrinam, usque dum perdoctores quaqua versum traissos iis innotesceret. Denique Ephes III, 4. s. eadem fere traduntur: το μυ
- ω vυν απεκαλυφΘη τίῖς ἁγίοις. Dicitque Paulus τα ἔθνη quoque nunc fieri συριμλοχοιευαγγελιας. His Omnibus collectis, quis non videt, μιυς ριον dici doctrinam de salutis nobis tribuendae consilio, hactenus incognitam, potissimum paganis
hominibus ΘId. Consulendus est parallelis mus in verbis rari Lbus. Quod per se patet. Verbum de Christo usurpatum, non Occurrit nisi duobus in locis N. T. Rom. VIII, 34. Hebr. VII, 2s.) Quid significet, omni tempore
quaesitum est. At in ep. ad Hebraeos permutatur cum Verbo σωζειν. Ponit enim Apostolus hoc, Christum esse aeternum sacerdotem, quia in aeternum vivat. Inde concludit, Christum propterea in
aeternum esse posse salutiferum l δυνάμιενον σώζειν et evergetam iis , qui Deum per ipsum adeant. Repetit hoc sic : nam ideo vivit in aeternum, ut horum hominum caussa medium se interponat, eos tueatur, sς το Dτυγχάνειν. Tum etiam ille Christus, ο ἀὼ εν του Θεου καi kτυγχγάνων, et παντοτε ές το alibi Hebr. V, 9.) universa propositione dicitur τελειωλὶς άἴτιος σωπιηριας άιωνιου γεγονAαι, h. e. iam constitutus Dominus etiamnum esse caussa et dator salutis aeternae. Haes nonne sunt parallela 3 - Sumpsi hoc exemplum ex Moni Dissertati. theol. et philoc Vol. I. p. a 98. est egregia et invidendae subtilitatis plena disputatio de notione vocabuli στυγχγόνειν. E.J
160쪽
PAR Τ. I. SECΤ. IL CAP. I. IV. Consulendus etiam est hi verbIs ambiguis. TUm enim, quum Verba Occurrunt, quorum in aliquo Ioco significatio liquido perspici non potest, prOpter ambiguitatem aliquam, cuius tollendae nullam dat ansam res et conteXtus, q. so, adiuvari interpres Vult et admoneri. Quaerit itaque, an verba illa etiam
alibi occurrant et ibi facilius intelligi possint. XI.
Parallatismus verbalis ubi reperiatur.
Postquam igitur intelleximus, quibusnam in lo- eis operae pretium sit, parallelismum Consulere: dispiciendum est de variis illius classibus. Habet autem locum parallelismus, de quo loquimur, verbalis I. iis in locis, ubi occurrit verbum idem, sed cum explicatione. Idem enim verbum plurie S OCCurrere, quid attinoi, nisi eo in loco, quem tracto, interpremtandi caussa aliquid explicationis accedat 3 Apponam quaedam exempla. Christus in Novo Testamento saepius appellatur offensionis. Quaerendus igitur interpreti locus est, ubi lapidi illi offfensonis additur aliquid explicationis, quod adminiculum ei praestet ad sensum reperiendum. Est talis locus I. Ρeir. II, 8. , ubi hoc additur: qui offendantur lapide, eos πειθῶν λογ' , repudiare doctrinam Christi, ei se Opponere. Habeo hic modum, quo quis offenditur, nempe, dum obsistit doctrinae Christi. Potest hinc concludi, Christum dici eatenus lapidem offensionis, quatenus aliquis aut dubitet, aut non velit doctrinam eius i admittere. Accedit, quod sermo est de Judaeis, quos ipsa historia arguit repudiasse Christum eiusque doctrinam. -- Ps. LXXlli, 28. occurrunt verba haec: π-