장음표시 사용
111쪽
impedimenta Romani exercitus ab his qiii finiuis abditi latebant vis a sunt,qubd tempus inter eos committendi praelij conuenerat, ita, ut intra sylvas aciem orcii nesque constituerant a que ipsi sese confirmauerasi', subito omnibus copiis prouolarunt impetumque in Romanos equites fecerun t, his facile puliis ac perturbatis, incredibili celeritate ad flumen decurrerunt, ut penὸ uno tempore & ad sylvas,& in flumine & in manibus Romanis hostes viderentur. Eadem
autem celeritate, aduerso colle ad Romana castra atque eos qui in opere occupati erant, con tenderunt: Caesari omnia uno tempore erant
genda,vexillum proponendum, quod erat insigne cum ad arma concurri oporteret, signum tuba dandum, ab opere reuocandi milites, qui pauid longius aggeris petendi caussa proceli xant, accersendi, instruenda acies, milites cohortandi, signum dandum, quarum rerum magnam partem temporis breuitas & incursus hostium impediebat: His difficultatibus duae res rant subsidio scientia atque usus militum, quod superioribus trςliis exercitati,quid fieri oporteret non minus commode ipsi sibi praescribere, quam ab aliis doceri poterant, & quod ab op re sngulisque legionibus singulos legatos Caesar discedere nisi munitis castris vetuerat: hi propter celeritatem & propinquitatem hostium
nil iam Caesaris imperium expecubant, sed per
112쪽
sequae videbantur, adiministrabant: Caeserne. cenariis rebus imperatis, ad cohortados milites quam in partem fors obtulit, decurrit, & ad isgionem decimam deuenit, milites non longiore oratione est cohortatus, quam uti suae pristianae virtutis memoriam retinerent, neu pertu
barentur animo hostiumque impetum fortiter sustinerent: Et quia non lonsius hostes aberant quam quo telum adiici posset, praelij committendi signum dedit, atque in alteram partem item cohortandi caussa profectus, pugnantibus occurrit . Temporis lata fuit exiguitas hostiumque tam paratus ad dimicadum animus,ut non modb ad insignia accommodanda : sed etiam ad galeas induendas scutisque tegmenta detrahenda tempus defuerit: QRam quiscue ab ope re in partem casu deuenit, quaeque signa prima conspexit,ad haec constitit, ne in quaerendis suis pugnandi tempus dimitteret Instructo exercitu magis ut loci natura delectrisque collis & neces
sitas temporis,quam ut rei militaris ratio atque
ordo postulabat. Cum diuersis locis legiones aliae alia in parte hostibus resisterent,sepibusque densissimis,ut ante demonstrauimus,interiectis prospectus impediretur , neque certa subsidia collocari,neque quid in quaque parte opus esset prouideri, neque ab uno omnia imperia administrari poterant. Itaque in tanta rerum iniqui iste fortunς quoque euentus vatij sequebantur. Legim
113쪽
Legionum nonae & decimae milites ut in sinitistra parte aciei.constiterant, pilis emissis cursu ac lassitudine exanimatos, vulneribus confectos Atrebates nam his ea pars.obuenerat celeriter ex loco superiore in flume compulerui, & tra sire conantes insecuti, gladiis magqam partem eorum impeditam interfecerunt. Ipsi transire
flum n non dubitauerunt & in locum iniquum progressi rursus regressos ac resistentes hostes redintegrato praelio in fugam coniecerui: Itema ia in parte diuersae duae legiones undecima dc 'octav profligatis Veromanduis , quibuscum erant congressi, ex loco saperiore in ipsis suminis ripis praeliabantur, ac totis fere castris a fionte & a sinista parte nudatis, cum in dextro cornu legio duodecima non magno ab ea interuallo septima constitisset, omnes Nervij confertissimo agmine, duce Boduognato qui summam imperij tenebat. ad eum locum comtenderunt , quorum pars aperto latere legiones sircumuenire, pars summum castrorum locum ritere corpit. Eodem tempore equites Roma
ni leuisque armaturae pedites quique cum his na fuerant, quos primo hostium impetu pulsos
dixeram, cum se in castra reciperent, aduersis hostibus occurrebant: Ac rursus aliam in par
tem iugam petebant, & calones qui ab decumana porta ac siimmo iugo collis Romanos viactores flumen transire conspexerant, praedandi
114쪽
caussa egressi cum respexissent, & hostes in Res manis castris versari vidissent, praecipites,fugae sese mandabant: Simul eorum qui cum impedimentis veniebant clamor fremitusque exaudiebatur, aliique aliam in partem perterriti fer bantur. Q bus omnibus rebus permoti equites Treuiri,quorum inter Gallos virtutis opinio
est singularis, qui auxili, caussa a ciuitate missi
ad Caesarem venerant, cum multitudine hostium castra Romana compleri, legiones premi' & pene circumuentas teneri, calones, equites,
funditores Numidas diuersos dissipatosque in omnes partes fugere vidissent, desperatis romanis rebus , domum contenderunt, Romanos
pulsos superatosque, castris impedimentisque
eorum hostes potitos, ciuitati renunciauerunt.
Caesar ab decimae legionis cohortatione ad deratrum cornu prosectus,ubi suos urgeri, signisque in unum locum collatis duodecimae legionis consertos milites sibi, ipsos ad pugnam este impedimento , quartae cohortis omnibus cent tionibus occilis signiferoque interfecto, signo amisso , reliquarum cohortium omnibus ferὸ centurionibus aut vulneratis aut occisis, in his primipilo Publ. Sextio Baculo fortissimo viro multis grauibusque vulneribus confecto,ut iam se sustinere non posset, reliquos esse tardiores,& nonnullos a nouissimis desertos praelio excedere ac tela vitare, hostes neque a fronte ex inferiore
115쪽
Leriore loco subeuntes intermittere, δί ab vir que latere instare &rem esse in angusto vidit,
Deque ullum esse subsidium quod summitti pos
set, scuto a nouissimis uni militum detracto, qudd ipse ed sine scuto venerat, in prima aciem lsrocessit, centurionibusque nominatim appelatis reliquos cohortatus milites, signa inferrei
Sinai pulos laxare iussit, qud facJius gladiis
uti possent. Huius aduentus spe illata militia. bus ac redintegrato animo cum pro se quisque in conspectu imperatoris etiam extremis suis r bus operam nauare cuperet, paulum hostium impetus tardatus est. Caeta cum septimam l hionem quς iuxta constiterat item urgeri ab hoste vidisset,Tribunos militum monuit, Vt pa latim sese legiones coniungerent ac conuersa signa in hostes inferrent,quo facto cum aliis alijsubsidium ferrent, neque timerent ne aversi ab hoste circumuenirentur, Udacitas resistere ac fortius pugnare coeperunt. Interim milites legionum duarii, quae in nouissimo agminetra sidio impedimentis iuerant, praelio nuntiato, cursu incitato,in summo colle ab hostibus conspiciebantur,& T.Labienus castris hostium potitus & ex loco superiore, quae res in histrisRomanis gererentur consipicatus, decimam legio nem subsidio Romanis misit, qui cum ex equi tum & calonum fuga,quo in loco res esset,qu
loque in periculo & castra legiones dc impedi
116쪽
rator versaretur cognouissent,nil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt. Horum aduentu tanta rerum commutatio est facta, ut Romani, etiam qui vulneribus confecti procubuissent,scutis innixi praelium redintegrarent, calones, perterrutos conspicati Nervios, etiam inermes armatis occurrerent equites verb,ut turpitudinem fustae
virtute delerent, omnibus in locis pugnae se logionariis militibus praeferrent. At Nervij etiam ii extrema spe salutis tantam virtutem praestite-mt,ut cum primi eorum cecidissent,proximi ia-eentibus insisterent atque ex eorum corporibus pugnarent. His deiectis & coaces uatis cadauiribus, qui superessent, ut ex tumulo tela in Romanos coniicerent pilaque intercepta remitte
rent , ut non nequicquam tantae virtutis homines iudicari deberet, ausos esse transire utilis,mum ssumen, ascendere altissimas ripas ac subbre iniquissimum locum, quae facilia ex dissicili,
mis animi magnitudo redegerat. Hoc praelio facto,& propEad internecionem gente ac nomine Nerviorum redacto, maiores natu, quos una cum pueris mulieribusque in aestuaria ac paludes collectos dixeramus, ha pugna nuntiata, cum victoribus nihil impeditum,victis nihil tutum arbitrarentur, omnium qui supererant consensu, legatos ad Caesarem miserunt, seque ei dediderunt;Win commemoradda ciuitatis calamitate , ex sexcentis ad tres Senatores, ex ho-
117쪽
minum millibus sexaginta, vix ad quiuentos qui arma ferre possent, sese redactos esie dixerunt: inos Caelar, ut in miseros ac supplices sesus misericordia videretur, diligentissime conseruauit, suisque finibus atque oppidis uti iussita& finitimis imperauit ut ab iniuria& maleficiose suosque prohiberet. Hoc praelium uti factum,
ita narratum a Caesare confusissime est. Capita disciplinae subducamus Caesar numero superior fuit , ut iam perspectum est, cum prope centum millibus aduersus sexaginta dimicarit. Sed loci aequitas vel iniquitas hic valde animadue ei potest. Nervij equitatum Romanum leuemque armatura quae hostem prouocauerat pepulerunt ac perturbarunt. Quid itaὶ quia ex stiperiore loco dimicabat. Labienus Atrebates vicit, quid ita 'quin superiore loco pilis emissis contra exanimatos curia ac lassitudine vulneribusque ante confectos dimicabat. Undecima & octo
ualegio Veromanduos profligarunt, quid ita quia ex loco superiore in ipsis fluminis ripis
praeliabantur. Romanae legion s octo coniunctae, Nervios confecerunt, quid itaὶ quia Ner vij de superiore loco decurrerunt in vallem, latisiimum flumen transierunt, alti simas ripas ascenderiit, iniquissim uni denique locum subierunt. Ergo Caesar locum tanquam militem tum
fortem,tum liberalem nulluenim stipendium coepit) cotra Nervios eorumque socios habuit.
118쪽
At periculum tantum , ordinis inopia creauiti cuius tamen,Vt in re tam subita,sua quoque laus extitit: triplex acies e binis legionibus pro necessitate temporis est instructa, nona & decimato sinistro cornu aduersus Atrebates , undecima & octava, media acie aduersus veroniana duos: duodecima & septima dextro cornu a Luersiis Nervios steterunt. Haec triplex ut Helustico & Germanico praelio acies filii. Secudago.
neris huius commendatio fuit in cornu sinistro, ubi dextri eornu vires laeve, seu casu temporis; ut Caesar videri voluit, seu Caesaris aliqua ex iti nere ipsis prudentia, quia oppositum Nerui rum dextru cornu, esset infirmius, quod magis probo quia disciplinae conuenientius est firmio re nostra parte aduersus hostium infirmiorem partem praelium incipere. Itaque ut Boduogna tus in Romanorum,sic Labienus in Nerviorum
castris victor eodem tempore versatus est. Tertia laus ordinis deinde fuit. Duodecimae legio. nis milites conferti,sibiipsis ad pugna erant impedimeto & septima legiis urgebatur: Illius igiatur manipuli laxati sunt: haec cum illa coluncta
conuersis in hostem signis , orbis ille Helvetici belli repetitu est, ut alii aliis subsidium ferrent,
nec aversi,ab hoste circumueniri possent.Veg tius dextrum cornu,duci exercitus attribuit, Ecita Caesar contra Germanos praeliatus est: At isto
119쪽
submissio subsidiorum cohortatioque id imprimis videtur exigere . AElianus quod ad sedes
principum attinet,geometricam proportionem seruandam censet, ut mediis extrema respondeant. Tam varia igitur tamque multiplicia ordinis praesidia suerunt: attamen subsidia certa propter sepes collocari non potuisse Caesar comqueritur: Denique nullum omnino subsidiunt
fuisse quodsiimmiti posset. Hos sibi triarios Cisar queritur defuisse, non illos qui in eadem legione post hastatos & principes subsideret. Sed
haec perturbatio peccato Caesaris videtur accidisse: quia faciendis castris legionum partem a malam non habuerat, dum caeterae opus effcerent, ut lex militaris requirebat, & ut ipse Germanico bello habuit :& totius perturbationis initium hinc videtur ortum Verum cohortatio ducis eam culpam praecipue praestitit: Etenim per Deum immortalem qualis est hoc toto praelio Caesaris alacritas ad milites excitandum Z ad cohortandos milites quam in partem fors obtulit, lecurrit ad legionem decimam,cui confidebat maxime, primit m deuenit, milites pristinae virtutis admonet: a legionis hiatiis cohortatione ad dextrum cornu cohortandum prosciscitur, nec verbis tantum, sed rebus adhortatur scuto arrepto, centurionibusque nominatim appellaetis,reliquos milites cohortatus atque in primam
aciem inuectiis,praelium restituit. Ergo Caesaris
120쪽
ista locis omnibustata cohortatio quanta millim bus alacritate attulitὶQuapropter Caesar ista cohortatione culpam illam perturbati ordinis amplissime praestitit. Sed &scientia militum rem valde adiuuit: Etenim nonne me res illos ac
fossbres Caesar ipse profitetur in hac dissicultate Caesares fuisse, qui non miniis commodὸ ipsi sibi praesci ibere qua a Caesare ipse doceri post enta Itaque quam quisque ab opere in partem casu deuenit, quaeque signa prima conspexit ad haec constitit,ne in quaerendis suis pugnandi tempus dimittered Tum legiones duς illς subsidiariet &decima imprimis, cognito imperatoris peric Io, protinus aduolauere. Adiuuit etiam praese tia legatorii,qui ut Germanico,sic Nervico betalo tanquam testes virtutis cuiusque fuere: Q propter hoc praelio vires & ordo sed multd ma .gis locus: at maxime omnium cohortatio Caesiari victoria itulere. Atque ut singularis vidi ria haec fuit sic & Caelat ea singulariter est usas, reliquos Nervios, cum se dederet, ut in miseros ac supplices usus misericordia videretur, diligetissimὸ conseruauit suisque finibus atque o pidis uti iussit, & finitimis imperauit, ut a Ne uiorum iniuria se siuosque prohiberet: Comium
etiam Atrebatem, cuius eximia tum Virtus ap- .paruerat, Atrebatibus rege dedit: Sic victos p pulos retinuit cumque victoriae fructum perce