P. Rami, ... Liber de Caesaris militia, ..

91쪽

nisset o uam quid ageretur sentire possent: Sic sexto lilaro hyeme nondum consecta dc Neruq& Senones inopinantes priusquam conuenire aut profugere possent,oppressi uint:Sic Aruerni hyeme summa Gebennae altitudine & nivibus, quibus sese tutos arbitrabantur, celeritate sup ratis, parua manu latissimὶ peruagata perterriti eorumque copiς,quod usu venturum C sar opinione praeceperata e Birurigii finibus reuocatae: Eadem celeritate Bituriges cum coniuratione mmeditarentur, imparati & priusquam in oppida confugere possent, equitatu circunuenti, intereaq; vulgatae illud incursonis signum, quod incendiis aedificiorum intelligi consueuit, ii ter licto sublatum, ne aut copia pabuli mimen' lique deficeret,si longius progredi vellet,aut limstes incendiis terrerentur, tantin; celeritate oninibus locis Caesar occurrit, ut nulli ciuitati, sp tium de aliena potius quam de domestica salute cogitandi dederit, qua celeritate & fideles ami- cos retinebat, δc dubitantes, terrore ad conditiones pacis ad dueehat. Pompeiani Petreius es Afranius noctu prosciscendum non putant:At Caesar exploratis regionis, albente coelo,om nes copias castris educit, magnoque circuitu nullo certo itinere exercitu ducit: Nam quae iii nera ad Iberum pertinebant,castris hostium op-Iositis tenebantur,ipsi erant transcendenὸς vases maximi ac dissicillimet saxa multis locis prae'

92쪽

iupta iter impediebant, ut arma per manus h 'cessarili traderentur, militesque inermes suble- uatique alij ab aliis, magnam partem itineris conlicerent. Sed hunc laborem recusabat ne- mo, qubd eum omnium laborum fineni fore existimabant si hostem Ibero intercludere cistumento prohibere potuissent. Ac prim5 ADaniafir milites . iscndi caussa, laeti ex castris pro- mirrebant cbntumeliosisque ocibus prosequo ibantur Caesarianos necessar' victus inopia coa, inoffugere. Erat enim iter a prbposito diuersumcdinariamque in partem iri videbatur: Duces vero eorum,consilium situm laudibus ferebant, quδd se castris tenuissent: multumque eorum opinionem adiuvabat, quod sine iumentis impedimentisque ad iter profectos Videbat, ut non posse diutius inopiam sustinere cofiderent: Sed ubi paulatim retorqueri ameis ad dextram cta exerunt, iamque primos, superare regionem

castrorum animaduerterunt nemo erat adeb

tardus aut fugiens laboris, quin statim castris exeundum atque occurrendum putaret. Conclamatur ad arma atque omnes copiae paucis praesidio relictis cohortibus exeunt,rectbque ad Iberum itinere contendunt. Erat in celeritate, omne positum certamen viri prilis angustias montEsque occuparent. Sed exercitum Caesaris,

viatu dissicultas tardabat. Astanu copias, equi ratus Caesaris insequens morabatur: Res tamen ab

93쪽

DE C. IV L. CAE S. MILIT: A. 4

ab Afranianis huc erat necessarid deducta , ut si priores, montes quos petebant, attigissent, ipsi

periculum vitarent, impedimenta totius exercitus cohortεsque in castris relictas seruare non. possent. Quibus interclusis exercito Caesaris, auxilium ferri nulla ratione poterat: Cofecit prior iter Caesar, atque ex magnis rupibus nactus planitiem in hac contra hostem iaciem instruit, e que celeritate Pompeianos deditionem facere coegit. Simillima itineris & diligentia & astu- . tia Pompeius in Graecia circumuentus cst, C sar acie instrlicta decertandi potestatem Pompeio fecit. Vbi illum suis locis se tenere animata uertit, reducto in casti a exercitu aliud sibi consilium capiendum existimauit:.Itaque postero die Omnibus copiis magno circuitu,dissicili angustoq; itinere, Dyrrhachium profectus est,sp rans Pompeium aut Dyrrhachiu compelli, aut ab eo intercludi posse,qubd omnem comeatum totiusque belli apparatum ed contulisse, ut accidit. Pompeius enim prinab ignorans eius consilium, quΡd diuerso ab ea regione itinere Ir fectum viaebat,angustiis rei frumentariae compulsum discessisse existimabat: Postea per exploratores certior factus, postero die castra mouiti breuiore itinere se occurrere ei posse sperans: quod fore suspicatus Caesar, militesque adhortatus ut aequo animo laborem ferrent,parua parte noctis itinere intermisso mane Dyrrhachium

94쪽

venit,chim primit m agmen Pompeij proculneretur. atque ibi castra posui Hic alterum ce tamen non pugnae vel caedis, sed diligentiae &celeritatis vides, quo Pompeius 'pportunissima sibi ciuitate interclusus est.

COHORTATIO

T Rgo haec de ordine, cohortatio reliqua est,n cuius lex a Caesare Pharsalico praelio laudata& celebrata est Est quaedam ait,animi incitatio atque alacritas naturaliter innata omnibus,quae studio pugnae incenditur: hanc non reprimere, sed augere imperatores debent: Neque frustra antiquitus institutum est, ut signa undique com cinerent clamorξmqtie uniuersi tollerent: quiabus rebus & hostes terreri δί suos incitari existiam auerunt. Hanc nimirum militiet legem quarta Philippica Tullius usurpauit, cum ad Quirites ita loquitur, Faciam igitur ut imperatores instructa acie solent,quanquam paratissimos miliares ad praeliandum videant,ut eos tamen adhorrentur, sic ego vos ardentes Jc creetos ad libe tatem recuperandam adhortabor. apropter in prςliis ut vires,locus ordo,sic vel maximὸ c hortatio requiritur, quam vere cotem militaris virtutis appellare postumus : Itaque si quando alacritas animi absterritis militibus defuit, numquam praelium sibi ante committendum Caesar existimauit, quam certa cohortatione consi

95쪽

DE C. IV L. CAE S. MILITIA. ue

rnasset. Monuimus antea, quanti cura milites, Germanici belli terrore debilitatos recrearit, tu orando qua facultate plurimum valuit) tum hostem iptum non in odium modo, sud in contemptum adducendo, unde tanta praeliandi cupiditas incensa est, ut is o praelij die Romani comptisres , in hostium phalangem insilerent& scuta manibus reuellerent desuper vulnerarent. Caesar ad Dyrrhachium aduersis duobus praeliis eodem die usus est: Hic igitur eloquentia & authotitas eadem adhibita est ad pristina alacritatem recuperandum: Concionem apud milites habuit, hortatusque est ne ea quae accidissent grauiter ferrent,neue his rebus terrerentur, multisque secundis praeliis unum aduersum& id mediocre opponerent, habendam fortunet gratiam, quod Italiani sine aliquo vulnere coepissent: quod duas Hispanias bellicosissimorum

hominum peritissimis atq; exercitatissimis ducibus pacavissent,quod finitimas frumentarias. que prouincias in potestatem redegissent: denique recordari debere qua felicitate inter medias hostium classes, oppletis non solum portibus, sed etia litoribus,omnes incolumes essent trans portati: si non omnia cederent secunda, fortunam esse industria subleuandam: quod esset ac ceptum detrimenti, cuiuis potius, quam suae culpae debere tribui: Locum se tutum ad dimi candum dedisse, potitum esse hostium castris,

96쪽

, P. RAMI LIBER . . expulisse ac superasse pugnantes: sed siue ips,

rum perturbatio , siue crror aliquis, siue etiam fortuna, partam iam praesentemque Victoriam interpellauisset, dandam omnibus operam, ut acceptum. incommodum, virtute sarciretur: quod si esset factum,detrimetum in bonum ve teret, uti ad Gergouiam accidisset: arqbe ij, qui antὰ dimicare timuissent, ultrδ se praelio osse rent. Hac habita concione , nonnullos signiferos ignominia notauit ac loco mouit: Exerciatui quidem omni tantus incessit ex incommodo dolor tantumque studium infamiae sarcien- .dae, ut nemo aut Tribuni aut Centurionis ii

serium desideraret, & sibi quisque etiam poenaeoco grauiores imponeret labores , simulque omnes arderent cupiditate pugnandi. Cum su- .perioris etiam ordinis nonnulli oratione permoti , manendum eo loco & rem praelio com mittendam existimarent: contra ea Caesar noque satis militibus perterritis confidelist,spati que interponendum ad recreandos animos p tabat . Itaque sauciorum & aegrorum habita ratione . paulo phst, Gomphis in Thessalia expi

gnatis, praeda urbis, milites recreauit, nec prius

de praelio quicquam statuit, quam re fi ument ria praeparata confirmatisque militibus,& satis logo similio temporis a Dyrrhachinis praeliis intermisse fatis perspectos habere militum antimos videretur. Sic in Britannia cum Romani

97쪽

DE C. i V L. CAE S. MILITIA.

merricrentur, Caesetisque aduentu hostes constitissent: Caesar tamen perterritis militibus, ad lacessendum hostem & committendum prae-- lium alienum esse tempus arbitratus, suo se loco continuit. Atque ad hanc alacritatem fiduciamque animorum constituendam plurimum valet cum, eloquentia, tum authoritas, quae postremis praesertim bellis tanta sitit, ut milites in ipsius imperatoris vultu sait Hircius Africano bello vigore mirabilique hilaritate omne auxi lium reponerent, huic acquiescerent: In .eius scietia & consilio omnia sibi procliuia fore sperarent: Ac reuera ut est ibidem Caesaris nomen authoritasque magna ex parte hostium minuebat audaciam: Atque inde etiam illa Caesarian rum de seipsis tanta persuasio, ut Centurio cum aliquot veteranis commilitonibus suis captiauis Scipioni libertatem & stipendium promittenti si contra C sarem militare vellet, Elige respondit'ex tuis cohortem unam,quam putas csse firmissimam & constitue contra me: ego autem ex meis commilitonibus quos nunc in tua tenes potestate,non amplius X sumam: tunc ex

virtute nostra intelliges quid ex tuis copiis sperare debeas. Cohortatione verb Thapsitanum in Astica praelium pene sine praelio confectum est. Caesar pedibus circum milites consursans. virtutesque veteranorum praeli rie superiora commemorans blandeque appellans animos

98쪽

P. RAMI MBER

eorum excitabat . Tirones autem qui nunquam in acie dimicassent, hortabatur ut veteranorum virtutem aemularentur eorumque famam, nomen,locumque victoria parta cuperent possidere. Ex hac Caesaris cohortatione tantus ardor in Gesarianis ingeneratus est, tantusique terror in

hostibus, ut Caesare ipis penE inuito Caesariani

in hostes impetum fecerint ac vicerint. Caesar autem in omnes partes cursitans,colore vestitus

agnoscebatur: Id enim Caesaris insigne in prastiis eme consueuerat sui est libro septimo) ut si vox ab omnibus percipi no posset, praesentia tamen principis δc adhortatio colore ipso perciperetur: Denique tatum valet ad victoriam una militum cohortatio , ut in victoriis caeterorum, aliquid aliquado defuerit, cohortatio nuquam. Caesar enim vicit aliquando cum paruis copiis contra magnas, ut posterioribus bellis: tum iniquiore loco ut ad Mundam,tum ordine non solis instructo, ut contra Nerulos: nunquam verbullam victoria reportauit, nisi militibus collo latione animatis &accensis ad praelium. Atque

haec disciplinae capita Caesari tam proposita fu rut,ut quod initio posui) partibus infinitis pri

dentiorem fuisse quam fortiorem merito statu mus. Quinetiam quod armis assequi posset, c silio lorge maluit ut in Hispania contraPetreiu & Afranium 'Nam cum milites ardore praeli

di flagrarent signumque pugnae flagitarent,Cae sar

99쪽

sar in eam spem venerat, se sine pugna de sine vulnere suorum, rem conficere posse, qudd refrumentaria aduersarios interclusisset: Tum v se,ut ipse disputat,cur etiam secundo praelio ali- quos ex suis amitteret λ cur vulnerari pateretur optimὸ meritos de se milites Z cur denique se tunam periclitaretur 3 praesertim cum non mianus esset imperatoris, consilio superare, quam gladio. Sic Asticano bello cu lacesseretur a Scia' pionis exercitu,non egrediebatur e castris timidumque se hostium opinioni praebebat: Neque

iccirco copias,quaquam erant paucae,tironumque,non educebat in aciem,qubd victoriae siuorum dissideret, sed referre arbitrabatui cuius modi victoria esset futura: Turpe enim sibi ex stimabat tot rebus gestis tantisque exercitibus deuictis , tot tam claris victoriis partis, ab relia quis coplis aduersariorum suorum ex fuga col- lectis, se cruentam adeptum existimari victoria.

DE FORTUNA.IN bellis plurimum posse sortuna, quin i,

manarum rerum domina vulgb dicitur summisque viris ad amplitudinem & gloriam & ad res magnas bene gerendas, diuinitus adiuncta, ideoque in laudibus excellentis imperatoris, quarta ab Oratore essicitur: Fortuna etiam ait

inrugb i ciuilis plurimum potest cani

100쪽

P. RAMI LIBER

in reliquis rebus, tum praecipud in besto paniis

momentis mygnas rerum commutationes effiacit: Sed Caesar de tam multis victoriis, nullam solet fortunae tribuere: Quod vacit, scientiae δ: virtutis putat esse: quod aliqliando non victus, sed certe praeliis aduersis sit usus,id demum fortunae tribuit: totis Gallici belli c5mentariis Glunam a C sare Eburonico tantum bello appetilatam commemini, quasi fortuna de cladem illius belli Romanis intulerit & ultionem eripit rit . Sabinum & Cottam legatos ab Ambiorige

Eburonum rege cum toto exercitu caeses e posuimus. Erant numero pares Romani, sed a divi ce ait Caesar & fortuna deserebantur. Hic Crasar de sedc fortunam legionariis denisse conqueritur,tanquam Caesar alias & scientiae dc vi tutis militaris caussas adhibiturus D it ad Gliam fortunam cssiciendum. Deinde cum Ambiorigem Eburonum regem propterea ulcisci modis omnibus conaretur, eoque cum decem legionibus & equitatu toto contenderet,L.MLnutium Basilium cum omni equitatu praemittit: si quid celeritate itineris atque opportunItate temporis proficere possit, monet ut in castris ignes fieri prohibeat, nequa eius aduentus pro- ,

cui significatio fiat, sese confestim subsequi ducit. Basilius,ut imperatum est facit,celeriter c traque omnium opinionem confecto itinere

multos in agris inopinantes deprehedit, eor mindicio