장음표시 사용
81쪽
bat,veteranum militem spectatae virtutis secundum rorarios, minus roboris aetate factisq;: te tium accensos, minimae fiduciae manum, eo dein postremam aciem reiiciebantur: Vbi his o dinibus exercitus instructus esset, hastati om- .nium primi pugnam inibanti si hastati profligare hostem non possent, pede preta eos retrocedentes in interualla orainum principes recipiebant tum principum pugna erat : hastati seque- batur,triarij sub vexillis considebat sinistro crure porrecto, scuta innixa humeris, hastas sub Grecta cuspide in terra fixas , haud secus, quam vallo septa, inhorreret acies, tenentes. Si apud principes quoque haud satis prosperὰ esset pu-ynatum, a prima acie ad triarios sensim referebatur. Inde rem ad triarios redisse,cum laboratur,prouerbio increbuit.Et sic Varro triarios dictos es se ait,qubd in acie tertio ordine extremis subsidio deponebantur. Triarij cosurgentes ubi in interualla ordinu suorum principes & hastatos recepissent, extemplo compressis ordinibus velut claudebat vias, unoque continente agmine,iam nulla spe pbstrelicta, in hostem inced bant id erat formidolosissimum hosti, cum velut victos insecuti, nouam repente aciem exu gentem, auctam numero cernebant. Hactenus
Liuius de triplici Romanorum acie, ut in hastatis flos esset iuuentutis,in principibus robustior aetas,in triariis spectatior virtus,ut ordines milia
82쪽
tiae loco pariter & vixtute cresceret, robusti hablites hastati robustiores hastatis principes,robustissimi omniti triari j. Sed eode deinceps Liuij loco cpr iij administratione,res tota plenius intelligitur,cum Latini pari militiae disciplina ad
uersus Romanos praeliatur,nec vexilla cu vexil-
lis latum uniuersi hastati cum hastatis,principes cum principibus, sed Ceturio cu Centurione, si
turbati ordines non esset, concurrendii sibi essestiebati: Primb igitur utrumq; aequis viribus,e dem ardore animoru gerebatur res: deinde ab laevo cornu hastati Romani non feretes impres sonem Latinorii, se ad principes recepere, tum Decio Consule altero pro legionum, romanOrum victoria diis superis inferisque deuoto comsternatae cohortes Latinorum,fugam ac vastitatem late fecerunt. Simul & Romani exolutis r ligione animis, velut tum primum signo dato cohorti, pugnam integram ediderunt: nam δί. rorath procurrebant inter antepilanos, addid rantq; vires hastatis ac principibus. Et ille ros ubdelicet fuit,unde nomen habent i ait Varro, qui - bestum committebant ante: ideo quod ante ro- rat , qua pluit. At triarij genu dextro innixi,n tum Consillis ad consurgendum expectabant procedente deinde certamine, cum aliis partubus multitudo superaret Latinorum, Manlius Consul audito euentu Collegae, cum ut ius fas
83쪽
debitis prosecutus tam memorabilem mortem esset,paulisper addubitauit an consurgendi iam triariis tempus esset: deinde melius ratus integros eos ad ultimum discrimen seruari, acce Iosab nouissima acie, ante signa procedere iubet: Qui ubi subiere, extemplo Latini, tanquam idem aduersarij fecissent, triarios suos excitau runt qui aliquandiu pugna atroci clim & semetipsi fatigassent, & hastas aut praefregissent auth betassen pellerent vi tamen hostem, lebellatum iam rati,peruentumq; ad extremam aciem:
tum Consul triariis, Consergite nunc . inquit,
integri aduersus fessos, memores patriae parentumque & coniugum ac liberorum, memores Consulis pro vestra victoria morte occubantis. Vbi triarij consurrexerunt integri refulgentibus armis, noua ex improuiso exorta acies, receptis in interualla ordinum antepilanis, clamore sit-blato principia Latinorum perturbant: Hastis. que, ora fodientos,primo robore virorum caesio, per alios manipulos velut inermes prope intacti
euasere,tantaque caede perrupere cuneos,ut vix
quartam partem relinquerent hostium . sic igitur praelium Romuoru aduersus Latinos a s uio narratur,unde pugna hastatorum prima,s cunda principum, tertia tertiae aciei, sed ita ut rorarij inter antepilanos primd procurrant: deinde etiam accensi eodem procedant, ut tum
denique viribus hostium 'el exhaustis 'el dubia
84쪽
iitatis, interii & recentes triarij pugnam cape serent. Polybius eundem ordinem describit a-
sertius , legionem quadrifariam diuidit inpia
anos minimos natu, hastatos iis proximos vitate , principes florentissimis annis , triarios maximos natu, pilanos quidem hastatosque de principes millenos ducenos: triarios autem se centos. Si maior fiat legio, proportione partes augentur,exceptis triariis,quos semper emciunt pares.Haec Polybius paulo clarior Liuio. Sed in omnibus commentariis rerum a Caesare gest rum vix semel hastati dc principis, triarij autem, rorarij,accensi,omninbque pilani vel antepilani ne vix quidem nomen inuenies: Nec omnino
ordinis huius ulla significatio in tot Caesaris praeliis indicatur, siue id tanquam notissimum, de industria praetermissiim sit, siue aliam quandam militiae disciplinam Caesar habuerit: quod praelia ipsa magis videntur declarare, in quibus
milites veterani primos praeliotum impetus sustinent,tyrones rere collocantur in subsidiis, visuo tempore dicetur. An verb uterque ordo tam ut seruari potuit, ut in unaquaq; Caesaris acie,
imo legione, hastati & principes cum suis ant pilanis. triarij cum suis rorariis & accesis distinguerentur, & tamen prima acies veteranos, postrema tyrones tanquam rorarios vel accestos habereti Dicam quod in Caesare animaduerti. O do aciesque prius instruatur, quam hostis adu niat:
85쪽
niat : Ita tamen , ut nunquam totis viribus uno tempore dimicetur sed pars certa extra praeli timidoneo loco reseruetur,unde laborantibus subsidium summitti possit: Id enim Caesarem summo studio prouidisse eoque praecipue vicisse diligenter attendenti manifestum est alios in Caesare triarios non inuenio. Acies autem variatur
numero figura numero simplex, duplex, triplex,quadruplex appellatur. Africano bello co- tra Labienum Caesar aciem simplicem dirigit,
ut poterat, propter paucitatem Sagittarios ante aciem constituit,equites dextro sinistroque comnu opponit, & ita praecipit, ut prouiderent ne multitudine equitatus hostium circumueniren- tur. Crassus autem aduersus Aquitanos duplicem aciem instriixit, auxiliis in mediam aciem
collocatis: At Caesar fere quoties leuio e nume- ro aequas vires habuit, aciem triplicem instruit: Sic acie triplici instructa, ad Ariovistum con- tendit,& acie triplici contra eum dimicauit. Acie tiplici instructa, ad Vsipetum v Tencthero rum castra peruenit Contra Scipionem in Africa triplex acies I mane ad vesperam instructa constitit, neque tamen dimicauit: Postea verbad Thapsum ubi Scipio viistus est, Caesar aciem quadruplicem habuit. Ergo sic numero variatur
acies Figura autem cuneata, quadrata, rotunda
appellatur: Cuneus est dimidiatus rhombus & transformatus in triquetrum valetque ad pe
86쪽
rimi pendum hostiu aciem : Sic tres Caesaris co . hortes ad Varutam duo Sicambrorum equitum . millia perruperunt & incolumes in castra redimi runt: Caesar pen E quadrato agmine in conspe- etum Bellovacorum processit, ait Hircius: hac autem forma,Caesaris praelium nullum in commentariis formatu est. Sed orbis,ut inter figuras pulcherrimus,sic in usu militari pr stantissimus est.Trecentos legionario Morini solos dc a reliquis copiis seiunctos nacti, primδ non ita magno suorum numero circunstiterunt, ac si sese interfici nollent,arma ponere iusserunt,Cum l-:li orbe tasto sese defenderent, celeriter ad c . . morem hominum circiter millia sex conuene runt: a re nunciata Caesar omnem E castris j .equitatu suis auxilio misit.Interim Romani milites impatum hostium sustinuerunt, atque amplius horis quatuor fortissimὸ pugnauerunt, &paucis vulneribus acceptis,complures ex his oeciderunt. secundum exemplum nobis erit de Domitii 'ui Caesaris Legatus erat: sese exerci- . tu a Pharnace rege Ponti, Cum victrices regificopiae se conuerterent ad trigesimam sextam te gionem , ea magnis hostium copiis circundata, praesentissimo animo pugnans, in orbem se recepit ad radices montium qub Pharnaces ins
qui propter iniquitatem loci noluit. re legio vnsca, victorem totum exercitum, artificio
or s sustinuit ab eoque incolumis euasit. A
87쪽
, qui tamen quinto libro videtur a Caesare orbis 1 reprehendi,quo Cotta & Sabinus Caesaris lega. , ri,ab Eburonibus circumuenti,us essent, Cum- que . ait Caesar', propter longitudinem agminisi non facile per se omnia obire, & quid quoque . loco faciendum esset, prouidere possent, ius runt pronuntiari ut impedimenta relinquerens tur, atque in orbem consisterent: QDa consilium etsi in eiusmodi casu reprehedendum non esu tamen incommode accidit Nanam Romanis militibus spem minuit,& hostes ad pugnat dum alacriores effecit, udd non line silmmo is more desperatione ici factu videbatur. Equia
latus Labsent suorum multitudine confisus,Cγsaris paucitatem circumire conatur: Cum equi tes Caesaris pauci, multitudine hostium defessi, equis conuulneratis paulatim cederent, hostis magis magisque instabat. Ita puncto temporis omnibus in aris legionariis ab hostium equitatu circumuentis , Caesarisque copiis in orbet compulsis, intra cancellos omnes coniecti, pugnare ca bantur,omniumque animi in terro Arem coniecti,& minimὸ tironum: Circunspicere enim Caesarem,neque amplius facere,nisi h stium iacula vitare ... Caesar interim consilio hostium cognito , iubet aciem in longitudinem quammaximam porrigi, alternis conuersis cohortibus , ut uti a post alteram ante siῖna tend . . . ret. Ita corona hostium dextro sinistroque cor
88쪽
nu , mediam diuidit, & unam partem ab altera
exclusam equitibus intrinsecus adorrus,cum pe ditatu telis coniectis in iii ana vertit,neque longius progressus,veritus insidias, se ad suos recipit: Idem altera pars equitum peditumque Cae-- saris facit. Orbis igitur h.is vires habet ad resistendit m ad excedendum: At si par esse non possit,ad rectam lineam , cuius conuersione factus est, tanquam ad principiti reductus, tremam salutem ostendit. Praelium vero aduersus infirmissimam ostiu partem nostra firmissima parte inchoetur . Leuis armatura prouocet hostem victumque persequatur : Impar, ad grauem armatura sese recipiat, praelium excipiat grauis a matura : hic enim murus ab aeneus est statari
que legionis pugna, quae si vicerit, victum hoste leuis armatura persequatur. Sed tamen quod de copiis,quod de loco fecimus: sic etiam comtraria negleisti ordinis exempla proferantur: Cofusio nempe tam Frauis ad Versaria est,quam numeri paucitas, quam loci cuiusuis iniquitas: Sic Belgae dissipati caeduntur a Caesare, contra quos acie compositos, dimicare veritus est: hi ai cessu constituto, secunda vigilia magno cumstrepitu ac tumultu castris egressi nullo certo
ordine neque imperio cum sibi quis', primum itineris locu peteret & domum peruenire properaret, fecerunt urconsimilis fugae profectio videretur. Hac re statim per eculatores
89쪽
cogntia,insidias veritus, qudd qua de caussa dias cederent nondum perspexerat,exercitum equitatumque castris continuit: Prima luce onfi imata re ab exploratoribus, omnem equitatum qui nouissimum agmen moraretur, praemisit eique Pediuna &L. Aurunculeium Cottam Legatos praefecit,T. Labiennum Legatum cum Legionibus tribus subsequi iussit: Hi nouissinmos adorti de multa millia passuum persecuthmagnam multitudinem eorum fugietium conciderunt . Clim ab extremo agmine hi ad quos
ventum erat consisterent fortiterque impetum Romanorum militum sustinerent prioresquhil esse a periculo viderentur neque ulla neces state neque imperio continerentur, exaudito clamore, perturbatis ordinibus omnes in fugii ibi subsidium ponerent: ita sine ullo pericula,
tantam eorum multitudinem Romaniinterfecerunt , quantum fuit dici spatium, sub occaqsimque sblis sequi destiterunt , eque in castra uti erat imperatum xcceperunt: Sic iis praeliis Pharsalico, Pontico; Africano, Hispaniensi simulatque interruptus est ordo, nil est nisi privor,fuga,caedes. Miserum verb praeth genus est. cdm viribus δέ loco inferiores , ctiam dissipati & confusideprehendimur cuius generis exem pla duo sunt insignia , alterii primo, alterum secundo libro. Ararim ratibus ac lintribus iunistis
Helveth transibant.Vbi per exploratores Caesar
90쪽
eertior famis est tres iam copiarum patres,Heu uetios id flumen tras duxisse, quartam verb pa t circa flumen Ararim reliquam esse: de te tia vigilia cum legionibus tribus e castris profectus ad eam partem peruenit, quae nondum flumen transierat: Eos impeditos & inopinantes aggressus,magnam partem eorum concidit, reliqui sese fugae mandarunt atque in proximassyluas abdiderunt Hoc exemptim primum est, alterum secundo libro describitur. Belgae cum Caesar illis aequam pugnandi conditionem non
faceret,protinus ex eo loco ad flumen Axonam contendunt,ibi vadis repertis, partem suam copiarsi traducere conati sunt.Cςsar certior factus ά Titurio, omnem equitatum & leuis armaturae
Numidas funditores sagittaribsque pontem traducit atque 'ad eos contendit criter in eo loco pugnatu est: Hostes impeditos, Romani in sti
mine aggressi magnum eorum numerum occiderunt. Per eorum corpora reliquos audacissiamὁ transire conantes, multitudine telorum repulerunt. Primos,qui transierant, equitatu ci cumuentos interfecerunt. Sed in hoc toto inopinati & improuisi praelij genere, celeritas illa,
de qua antὸ in itinere disserui,primas partes o tinet,nec in praeliis Caesaris alias insidias aliumue dolum fere comperio. Sic Germanorum ad
Mosam quadringenta & triginta millia bppres sa sunt,am prius ad eorum castii Caesar perue