Notationes in primam et secundam decadem Psalmorum auctore Caesare Malanima ..

201쪽

rs4 PS. IX. v. s. et 6.

eum Rege Deut. 17. v. 18. seq. Et erit, quanaes s debit super throno regni sui: scribet exemplar L-gis hujus in libro, ex eo qui erit ad facies Sacerdotum Lepitarum. Et erit apud ipsum , et teget in eo omnibus dishus mitrae suae: ut discat timere Dominum Deum suum, custodiendo omnia verba Legis

hujus , et statuta haec faciendo . Iudax Iustitiae, h. e. justus; vel, reddito EB πparticipialiter cum Graecis et Vulgato, et priae ali- verbialiter , Iudicans juste . tamdem phrasim au hibet Ieremias cap. II. v. 2O. Et Dominus exercituum

Iudex iustitiae, ac deinde, rationem veluti reddens hujus attributi, prosequitur, scrutans Venes et cor, unde certissima causae cognitio, et consequenter justissima prolatio sententiae. Vide ad Ps. 7. N. Io.Quid, si dicamus, Vatem poetice personificare Iustitiam, et facere Deum veluti administrum ejus hoc perinde est, ac si dicamus Deum administrum sui ipsius in iudiciorum negotio : etenim Dei attributa sunt ipsein et Deus, et vicissim Deus est attributa sui, quemadmodum ad Ps. 5. v. II. . vidimus , Dei nomen esse ipsum met Deum . Hanc in rem D. Bernardus Sem. 8O. in Cantica S. 6. col. a 548. Vol. I. edit. Paris i 69o. a Laurentio Beria allegatus Lib. a. de Theolog. Discipi. cap. 3. inquit: Recedant a nobis, carissimi, recedant no vi, non Dialectici, sed meretici, qui magnitudinem, quomqnus est Deus, et item bonitatem, qua bonus, sed et sapientiam, qua sapiens, et justitiam, quo justus, postremo dirinitatem, qua Deus est, Deum non esse impiissime disputant. Caeterum divinorum a tributorum personificatio ictgitur citra ambages M. 89. v. 15. Iustitia et Iudicium mamentu throna tui: Misericordia et Veritas praecedunt facies tuas . V. 6. Increpasti centes, quas ex gentibus non

202쪽

PS. IX. v. 64 19Somnino dignas excidio deprehendisti, quum judicium de me faceres, has obiurgasti verbis, vel recompescuisti: Philisthaeos intelligit Caldaeus Interis pres. Modo refert acta illius judicii; vel tangit consuetudinem judicandi, et sic appellat ad exempla aliorum judiciorum . perdidisti impiam, quam vero ex eis deprehendisti ream excisionis, hanc perditioni devovisti: idem Interpres accipit vo de Goliato . In his igitur judiciariis Conventibus, pro cognitione sumini Iudicis, gentes vel objurgantur additis 'comminationibus ira. 5. v. 3. seqq. vel Coercentur, et exitio damnantur Ps. 68. m. 3 a. Tali modo Iupiter apud Poetam Iliad. 8. v. 5. seqq. increpat in concione reliquos Deos, dum his interdicit, ne deinceps auxilientur alterutri exercituum , prout ante faciebant: Κεκλυ re μευ ωαντες τε Sεcἰ, ωασω τε Sίωνα, ops ἐζωω τα με eri ubi ἐνὶ ςηΘΘεσσι κελευει. ν τε τις ουν θήλεια Sεις τογε, ει,1πε τις αρτην

Audite me omnesque Dii Omnesque Deae, Ut dicam quae me animus in praecordiis Dbet. Ae qua estur femina Dea hoc, neque aliquis mas Tentato rescindere meum Ῥerbum e sed simul omnes sentimini, ut celerrime persciam haec vera.

203쪽

Quemcumqua vero ego seorsum Deorum ultroneum intellexero

Profectum, ut vel Trojanis auxilium ferat, vel Danais, Sauciatus indecore redibit in Olampum: Aut ipsum correptum projiciam in Tartarum ima

Procul valde, ubi projundissimum sub terra est Barathrum , Ferreaeque Portae et aereum limen, Tantum infra incum, quantum a Coelo distat terrae Cognoscet deinde, quanto sum Deorum potentissia

mus omnium.

Cum his, si excipienda excipias, conserri quodammodo possunt, quae Dominus loquitur in concione Iehudaeorum: Et nunc habitator Ierusalaimae et vir Iehudae: judicate quaeso inter me et inter vineam meam. Quid facere debebam ultra vineas meae, et non feri in ea ' cur expectasei u Meret uWas et fecula incas 8 al. napellos, aconita . Et nunc scire faciam age vos, quia ego faciam vineas meaer remo- Mere sepem ejus et erit ad depascendum, diruere maineeriem ejus et erit in conculcationem. Et ponam eam desolationem, non putabitur et non sarrietur , et ascendet spina et vepres 2 et super nubibus mram dabo, ne pluant super eam imbrem. Nam vinea D mini exercituum domvis Israelis etc. Ias. est. Dc. nomen earum deletasti, nomen scilicet gentium

impiarum, et etiam objurgatarum, quae ad increpationem non resipuerunt. Populi de victi sic accedebant victori, ut unam cum hoc, omissa propria appellatione, assumptoque eius nomine , gentem Constituerent: quo respicit Iesaias, dum ait, Adae

disti genti Domine, adlatalisti genti, glorificatus eae

204쪽

pS. IX. v. 6. 197rg. nempe adjecisti genti Ebraeorum gentes alias devictas , atque ita illius terminos longe magis prolongasti, ac dilatasti, quam ante suerunt: ubi vide Vitringam, et confer Iosephum Lib. I 3. Antiq. cv. I 3. al. 23. Hoc idem passim legitur in historia Bomana : sic Camillus apud Livium Lib. 8. ev. I 3. referens ad Senatum de populis Latinis ait: Biaqua

pacem vobis, quod ad Latinos attinet, parare in PerPetuum, vel saepiendo, vel ignoscendo , potestis. Vultis erudeliter eonsulere in deditos victosquis licet delere omne Latium: vastas inde solitudines

facere, unde sociali egregis exercitu per multa heialia magnaque saepe usi estis. Vultis exemPlo sejorum augere rem Romanam , victos in cipitatem ac-eipiendo Θ materia crescendi per summam gloriams peditat: certe id imissimum longe imperium est, quo Obedientes gaudent. Et Claudius apud Tacitum Lib. II. Annal. cap. 24. haec inter Caetera

habet: Postremo ipsam Romam, vel civitatem Bomanam ad Alpes promotam, ut non modo singuli viritim, sed terrae gentesque in NOMEN nostrum

coalescererit At Conditor noster Romulus tantum sapientia valuit, ut plerosque populos eodem die hostes, dein eloes habuerit. Pariter huc respicit

Horatius, dum in laudibus Augusti canit Lib. 3.

Od. 5. Pri elo tonantem credidimus δε-m Regnare et praesens dious habebitur Augustus, adjectis Britannis Imperio, gracibusque Persis. Et d. Lib. 3. Od. 3. N. 45. Feqq. Horrenda late nomen in ultimas tendat Oras, qua medius liqvor Secernit Europen ab Uro, Qua tumidus rigam area Nilus.

205쪽

198 PS. IX. v. 6. et P. Denique Claudianus in II. Cons. Stillahonis v. 154.

Hujus pacifcιs debemus moribus Omnes, Quod Neluti patriis remonitus utitur hospes eQuod sedem mutare licet: quod cernere Thulen

Lusus, et horrendos quondam penetrare recessus et Quod bibimus passim Rhodanum, potamus Orontem: Quod cuncti pus una sumus . in saeculum et perpetuum, conjunctio duorum synonymorum magis magisque rem auget. Sublimiori sensu refertur hic versus ad Messiam, qui inter disseminandum doctrinam suam objurga vit cum gentem Iehudaeorum, Matth. 23. N. 13. seqq. turn alias plures, Matth. II. v. a I. immo integrum mundum: Matth. I 8. m. 7. item perdidit Diabolum, cujus typus erat Golhatus Ies. II. N. 4. denique nomen gentium et populorum delevit, eosque omnes de suo nomine Christianos appellatos esse Constat, Act. II. N. 26. idque in saeculum et perpetuum, quum regni ejus nullus futurus sit

finis . Luc. I. v. 33. V. 7. Inimica consummatae sum vastationes,

Ehraicam loquutionem sic resolvo, Quoad gentem tibi inimicam, consummatae sunt in ea vastationes, quas tu, Domine, immittere soles, ut apud Ieremiam , Et mittam in eos gladium famem et pestem et nec consumantur ipsi desuper terra, quam dedi eis et Patribus eorum. Cap. 24. N. Io. Hisce vasta tionibus, quas ideo pluraliter offert, ut ea dictione, pro vulgari loquendi modo, omnes denotet calamitatum species, quae memorantur in allato loco Ieremiae, innuit primo agrorum desolationem; nam de locis habitationi destinatis dicit, et urbes extirpasti, quasi plantas, vel arbores, radicitus eoulsas , quae est propria significatio verbi aeria: unde in hoc Diuiti

206쪽

PS. IX. v. q. 399 urbium excidio supponere licet cum sationem salis, ut Abimelecus secit urbi Secenio, Iud. 9. v. 45. tum inductionem aratri, ut Aemilianus Scipio iacit

Carthagini, teste Caio in L. I r. p. Quibus modis

usumi. amitt. ete. Adi Pisisserum in Antiq. selere. cap. 15. Passim occurrit apud Homerum epitheton urbium Mersor, honoris exgo tributum non solum Heroibus, ut Achilli Iliad. 8. v. 372. Iliad. 15. v. 77. Iliad. II. v. 55Ο. Iliad. 24. v. IO8. Ulyssi Iliad. a. v. 278. Iliad. Io. N. 363. et in Odyssea pluries: Oileo Iliad. a. v. 725. Otryntheo Iliad. uo. v. 384. sed etiam Diis, ut Bellonae Iliad. 5. v. 333. et Marti Iliad. 2o. ω. 352. Hoc epitheton Graeci veteres inde conflarunt, quod Orientales, ipsorum magistri, in canendis Dei laudibus Commemorarent etiam, quoties occasio dabatur, eversionem urbium, ut in hoc hymno videmus, in

quo David, quum in principio dixisset, Celebrabo

Dominum, N. u. modo ait, urbes extisPasti. periit memoria earum , Proptereaquod eversae sunt funditus, ut ait, urbes exstirpasti, nec ullum earum remansit vestigium , sicut Helenae roganti

de Troja apud Euripidem in Helen. v. xo6. Hδη γαρ ἔπτω, και κατειργμω πυρί siam ne incensa, et deleta est igniprespondet Teucrus M. seq. Io7.

Ωι κδ' γε τειχέων εlνω σαφές.Ita, ut ne vestigium quidem murorum sit manifestum. Quibus paria sunt, quae Lucanus narrat de Caesa-ro Trojam invisente s. Pharsal. v. 964. seqq. Circuit exustae nomen memorabile Trojae, Munaque Phoebaei quaerit τestigia muri. Iam siloae steriles, et putres robore trunci Assaraci pressere domos, et templa morum Iam lassa radice tenent; ac tota isuntur

207쪽

aoo PS. IX. v. 7. 8. et s. Pergama dumetis 2 etiam periere ruinae. ipsas , singularis elegantiae pleonasmus : exemplorum segetem congessit Schullensius in Animado. od h. Dc. Dictio nata, in purum putum, videlicet in aetemnum, vel Prorsus, omnino , adnectenda est praecedentibus, c summatae sunt Nastationes , quae duraturae fiunt aeternum , et sequentibus , urbes exstirpasti, in aeternum haud reaedificandas, unde omnimoda abolitio memoriae earum. De ista dictione adi laudatum Schullensium ad Iob. 4. 2O. V. 8. Et Dominus in saeculum sedebit, nexum

cum superiori versu sic statuo: vastationes agrorum et exstirpationes urbium erunt aeternae, quia Dominus , qui eas mandavit, in saeculum sedebit, qua Iudex Supremus, ut dicere pergit, si uisu ad judicium thronum suum, poetice, firmum secit, non amovi bilem, propter quotidianum judiciorum exercitium , ut vid mus supra ad Ps. 7. N. 12. Par ticula Vau, Et, habet hic vim causalis quia: adi Noldium sub num. 37.

V. 9. Et ipse judieabit orbem sineolas orbis in

justitia, neque in judicio de extirpandis urbibus et de vastandis agris fit injuria cuipiam, quum Iudex id per summam justitiam et rectitudinem faciat. Commemorat Vates has Iudicis qualitates ob hominum proclivitatem ad dubitandum de Numinis existentia, vel saltem providentia, quoties res non ductu Iustitiae, sed temere, pro sua sententia, suC- cedere vident: sic Electra apud Euripidem in Tragoedia sui nominis vers. 58 a. seq. ait: in οιθα δ' η' κρη μγνιε θ' ἡγε ἡ χι ΘΩὶς, Εἰ ταδικ' λαι τῆς δίκηι ὁπέρτερα. - quidem: aut oportet non amplius existim re esse Deos, Disit le

208쪽

ao PS. IX. v. Io. II. et II.

Si injusta erunt Iustitia superiora . V. Io. Et erit Dominus sublimitas a Zieto, haec judicia eo primum tendunt, ut sontes, ita exigente Iustitia, puniantur, deinde ut debiliores, qui potentiorum violentia affligi et alteri solent, collocentur velut in loco sublimi et inaccesso, et sic in tuto. Viceni ejusmodi loci Deus praestare dicitur piis,

quando eos contra vim impiorum et contra mala quaevis tuetur.

sublimitas ad tempora in angustia, repetitio ejusdem rei. Praepositio Beth, in , interdum notat interiorem rei aut personae conditionem , naturamVe; ita hic tempora in angustia, seri calamitate, idem

eSt, ac tempora calamitosa: quae verborum structura id sibi vult, quasi ipsa tempora in angustia , Seu calamitate esse dicantur. Adi Schroederum Gri Hebri pag. 234. et Sehullensium ad Iob. 7. ω.

V. II. Et consident in Te scientes Nomen tuum, i. e. te, quatenus diceris Sublimitas a licto, vers.

quoniam non dereliquisti vel derelinquis qua

mutes Te, quemadmodum Apollo post fatalem sententiam Iovis coactus est deserere suum Hectorem, λίπiv δἴ ἐ eis 3οι 'Aπολλων, et reliquit eum Phoebus Apollo. Iliad. aa. ω. 213. Sane Prophetis nihil magis curae est, quam Idolorum vanitati opponere infinitam veri Dei potentiam. V. I a. Psallite Domino, convctrao sermone adeontribules, hortatur laudare Dominum in canticis, quibus commemorent ejus studia pro piorum Salute. Sedenti Taionis, Virgilius I. Aeneid. v. 6 . seq.eelsa sedet Aeolus arcs, Meptra teneris. Rem vero illustrat Vitruvius I. de Architect. cap. 7.

209쪽

so a Ps. IX. v. II. Aedibus vero sacris, quorum Deorum maxime iututela clostas videtur esse, et Looi et Iunoni et Mianemae in excelsissimo loco , unde moenium m-ima pars conspiciatur, areae distribuantur. His consona Sunt quae leguntur Ps. 78. v. 68. Et elegit Tribum Iehudae: montem Trionis, quem amaseit. Redi ad Ps. a. v. 6. annunciate in populis opera ejus, ope carminum. De copia et praestantia Poetarum Tettonitarum I gitur , Et cantantes et saltantes: Omnes fontes mei in te. Ps. 87. N. 7. ubi vide notata: famam vero eorum carminum, et divulgationem ubique sere gentium , satis superque evincit assidua Babyloniorum rogatio ab exulibus Iehudaeis, Canite nobis de cantico Hionis. Ps. 137. v. 3. Hue resero, quod Pindarus hymnum appellat alatum, in Isthm. Od. 5.

Tribuit alas hymno ob celeritatem, qua famam gemstarum rerum divulgat. Idem Ost . Od. a. Priapostrophen iacit ad hymnos, tanquam una secun

canentes:

'Αναξι γ ρμιγγH ῖμνοι, Τίνα Sειν, τι, ηρωοι, Τίνα δ ανδρα κελαδ σομεν λδε-cithara-regnantes bmni, Quem Deum, quem Heroa, Quempe Virum celebrabi spideoque tanquam personificati discurrunt circum- quaque resonantes . Quod hymnis Poetae, hoc Orationibus tribuunt Oratores: Isocrates in Geomio EMGgorae Pag. 2o4. edit. I 593. ubi sculptis et pictis uili Corale

210쪽

PS. II. IX. v. I S. et I 4. Io 3 imaginibus corporis praesert oratorum eloFia, ait

at j v ταθωσι, τηι λμους ε ξενεχγῆνω ' dou τε εςivεις τ ἐν 'Ελλαδα διαδοθενται ἐν ταῖς των εἶ φρονουντων διατριβαις ἀγρισασθαι . Formas quidem simulacra et imagines ) necesse est apud eos esse solum, Penes quos positae fuerint, orationes autem essemi: Possia otia est, in Graeciam editas in eruditorum coetibus

amari.

V. 13. Denim, ratio adhortationis, ut Domino persallant. Inquisitor sanguinum, titulus Dei, qui in caedes inquirit tanquam supremus Iudex .eorum recordatus est, in judiciis, quae sacere solet , quaeque superius memorantur vers. 5. seq. non oblitus est clamoris a lictorum , ejus inquisitio non restringitur ad caedes, sed extenditur ad quascumque alias violentas vexationes et oppressiones , quae Clamorem Cient. V. I 4. Miserere mei Domine, post relatum dogma de Deo Inquisitore, formulam concipit, qua qui

vexantur opem poscant ab eo.

vide a letionem meam, quando Deus pPrmittit, justos affligi, perinde est, ac si eorum amictiones

non videat.

ab odientsius me, quae amictio mihi venit ab iis,

qui me odio prosequuntur. exaltans a portis , a potestate, Mortis, quae hic personificatur: vide notata ad Ps. 6. m. 6. De multiplici sensu vocis rixae, porto , diximus ad Genes. 22. v. 17. Iod in voce duriti, Meromemi, mihi non .st pronomen primae personae, videlicet exaltans me, sed littera paragogica, et integra phrasis, altans.a portis Nonis, est Dei titulus, ut altera, Inquisitor sanguinum, in vers. sv. quo insignitur