장음표시 사용
101쪽
partium , quae Ozio Sunt , numero verium esse noverimus; Verum quia verbum multimodis laὶ ac multifarias habet sententias , I crentium non Oportuit contraire doctoribus lias XII. partes verbo adscribentibus , quas nisi legitime adprobaverint , tunc reprehendendi sunt ac discerpendi. 5. Stalus igitur verbi hic est, quod omnis dictio atque ratio vel sentcntia usque ad verbi locutionem dissertur , et quodammodo mulis catur. Sicut usque ad rogis sententiam auctoritatumque nulla ibj populus prope uti potest. nihil loquela , nihil numerobitas consiliumque perficit; ita Di iam univcrsae Orationis partes , licet numerosae Sint et clarao , nisi tamen vor-hum adsuerit, infirmantur et nulliscantur. Unde et status verbi a nonnullis virtus nuncupatur : quod verissimum est , quia et testimonii virtus in indieativo et imperativo vel maxime traditur modo , qui duo in verbi oratione firmissimi dicuntur modi. Quidam statum verbi hunc esse dicunt, cum sol iam verbum sinc ullo alterius partis orationis adiumento e
dicitur, ut ego logo, ct dico , et dixi. Quod si ita se
est , ubi virtus apparebit , si agere verbum visum non fuerit 2 Virius enim verbi activi non in hoc lantum agnoscituri, quod ipsum verbum in omni oratione primum loquatur , Vcrum etiam cum activo haereat casui. 6. De hoc statu librum elegantissimum supra dic-
102쪽
tus Cornel iis edidit , quem si voluerilis legere , in
promptu liabetis: ex quo unum tantum Sumam Verbum , inuno ex verbo capitulum, in quo fitatus Verbi evidenter appareat. Quare , ait , Status dicatur , intellege: quia in primis , praeposterata licet inscriptione , dictionum frontibus verbum statuitur. Unde errant liti, qui statum verbi ideo appellandum putant , quia verbum per ordinem declinatur : cum enim dicis statum, non ex alio modo, praeterquam stat vel statuitur, intellegi debet. Unde et super statu hominis hoc dicimus, quod homo in co quod coeperit , perseverantur stare videatur. Sicut et Origenes alaicanus in quodam volumine super statu hominis edito , sic satus est: hominis, inquiens, status si in incoepto permaneat, nihil instabilitatis habebit, sed inmotabilis quodammodo ct aeternus aestimabitur. 7. IIunc Origenem cum Romani legerent fideles, nisi quia gentilis erat, inter fidelium libros suscipiendum decreverunt. Hune namque morem ex apostolicorum auctoritate virorum rornana tenuit ac
servavit ecclesia , ut citristianorum libri philosophorum sepositi a gentilium scriptis haberentur ii . Cum
enim necesse haberent homines in liberalibus saecularis litteraturae studiis nati educatique, ut sapientiae ipsius consuetudinem fideles adhuc retinerent , videntes ecclesiastici doctores non potuisse eos ab hac quam coeperant intentione divelli, simul etiam quia
Animadvertamus puleliram nolitiam.
103쪽
έα EPISTOLA III. maxima ex parte eloquentes viri ad conponenda omnandaque scripta essent caelestis et divinae sapientiae profuturi , si conversi ad Dominum et in sua eloquentia permanentes , prava in recta studia veriterent , hocce subtilissime statuerunt , ut duabus li
brariis sa conpositis , una fidelium philosophorum
libros , pt altera gentilium scripta contineret; ne s- delibus infidelia commiscentes, nulla discretio inter munda fieret et immunda; ut si quis vellet gentilia legere, semota haberet. Sed de hiis satis.
8. Nunc de formatione verbi, quam Secundam diximus partem , pauca latenda sunt. Formatio est qua in formas verba censemus inclinanda. Formae autem usitatae quattuor esse dicuntur: sed mihi esse videtur contrarium, si forma dicatur illa declinationis totius persectio; cum sorma non ad declinationem , sed ad quamdam similitudinis derivativae imaginationem pertinere credenda est. Formae orgo sunt evidentes atque usitatae , quarum prima Dequentativa nominatur ; quod in Galbungi schola sumi non erat solitum, sed magis adiectivam dicere consuerunt , dicentes eam modo litteris , modo rerum otiam sensibus adiciendam esse. Quidam non adiectivam sed accumulativam vocitarunt: cum enim dicis victito , hoc intellegi das , quasi id dixeris magis ac magis vinco. Quod quidam turpe putantcs ,
si utrumque verbum integrum scribant, foederamen
104쪽
scribendi hoc moderantur modo, dicentes vinclacet, et in praeterito vicici ; et sic dicito et dixixi ; lege-go et lege gi : quod etiam primae coniugationis commutativo licet modo verbis conantur adstruere , ut pro clamo et vocito habeant clamamo et voraco , et Sic sequitur praeteritum tempus clamamavi et vocacavi. Quod quia nulla veritate subnixum atque sussultum est, non ad auctoritatem sed ad ambiguitatem scribendum e St. s. Solent tamen nostri paene omnes in suis scriptis et saepe Verba conserere , quae vitioso consuetutam a veteribus quam etiam a recentioribus scriptoribus inserta sunt , multas ut reor ob causas : Sive
unim propter ipsam gli fiam sa , ut scilicet lectores impediant: sive ut verbis illis eos excutiant f bὶ propter dissicultatis pansuram c , vel certe ut hac difficultate
audientium ac legentium animos incitent. Et hoc modo cum a doctissimis nostri temporis magistris haec USUrpata sint, non solum a praesentibus scriptoribus velut ad indubitatam auctoritatem , verum etiam aposteris suscipientur. Sicut in libro phalangis cuiu dam lacedaemonici dὶ viri lectum est scripsero; quod ad primae coniugationis verbum pertinere a nonuulsis putatum est; quia scilicet temporis suturi coniunc
105쪽
DE UERBO. 4snem veram , ut ex hiis verbis quae inchoativa mae sunt , praeterita tempora nasci soleant , ut tacesco tacui. Alioquin haec verba secundae coniugationis , de qua dicturi sumus , praeteritum tempus habebunt, ut taceo marceo sarceo ferveo ualeo et cetera , quae procul dubio practeritum tempus habere necesse est. Inchoativa ergo verba haec rito dicenda Sunt , quae cum declinari praesenti tempore coeperint , praeterito tamen tempore descere nos
11. De his formis verborum inter Begulum ca' padocem saὶ et Sedulium romanum non minima quaestio habita est , quae usque ad gladiorum paene conflictum pervenit : quindecim namque noctibus , totidem simulque diebus, insomnes et indapes permansere , tribus milibus utrimque sumptis. Regulus enim has formas verborum aliis nominibus ,
aliis quoque intellectibus , aliis etiam quam nos bl in
usu habemus vocitabat rationibus debere intellegi. Formam namque frequentativam omnibus simul ve his accedere posse adfirmabat ; nec non etiam inchoativam omnibus coniugationibus temporibus verbis min latrare dicebat, ut calesco calescui, et in secunda persona caluisti ; et tali modo in plurali numero calescuimus caluistis. Dicebat enim unumquodque verbum duas habere formas frequentativas vel tres , ut lego lecto, legito lectito ; et has tres prima , coniugationis esse docebat. Formam quoque inchoa-
106쪽
tivam dualem essu dicebat , ut calesco calisco , liquesco liquisco , aceSCO aciSCO.ta. Cui Sedulius romanus, vir admodum ingenio acutus , atque eloquentia satis floridus , taliter responsum conpositissimum dedit. O vir bone ac mitissimo civis , noli turbare sedata Romanorum scripta . quas ab ipsa latinitatis constitutione inlac-sa et inconcussa nunc uSque perdurarunt. Has etenim verborum formas suis lineis suoque ordine rOInana eloquentissima conposuere Scripta, ut forma frequentativa certis verbis accedat: si enim omnibus verbis eamdem formam accedere sidentur asserueris , necesse habebis exempla proferre , quibus sententiae tuae manifestum Ostendas probamentiam.
Nulli etenim fas est, praeter usitata verba, aliquid eloqui sine exemplo. Quis enim sibi viam orationis pandat fain, quam nulli prius attrivere praecessores Ergo quod dicis tria esse frequentativae sormae incrementa , et inchoativa bina , planis maiorum ain probato exemplis , ut si approbaveris , duplicem nobis gratiam conseras : te enim veritatis adsertorem monstrabis , et nos horum , quae fortasse penitus ignoravimus , expertos facies. I 3. Cui Regulus multa ex veterum auctoritate protendens , quaedam ex iis quae dixerat verissima esse probavit : nonnulla eorum penitUs Stare nori posse , sortissima destructione convictus est. Ex iis autem, quae vera esse nulli dubitaui, exempli gra
107쪽
tia, pauca proseremus. Frequentativa, inquit, sormatres efficientias triaque habet incrementa ; primum quod duabus syllabis gaudet , ut lecto , quod quidem a simplici forma paulo obscurius cernitur discrepare : unde et a multis non tam lacile recipitur, quia formam frequentativam adserunt sicut litteris ita etiam sensu diversari debere : immo potius accrescere. Sed nos sic dicimus quod hic lectet saὶ, qui minimum saltim litteras dicere lecte, aut qui, quod legit, intellegere incipit. Legitet vero, qui quod legit intellegit, uel alios legere facit tradendo in arte scribendi, quae legendi consuetudine didicerit. Pomro lectitet, qui omnino legere non desinit. Inchoativae autem formae verba utriusque coniugationis esSe possunt , ita tamen Ut Utraque coniugatio alternum sibi vindicet verbum. Nam cum dicis florisso , primae coniugationis esse noscitur , ut sorisso florissas ; sic calisso , patiSSO. Μirantur sane doctorcs horum , in quibus adsumus , temporum quare et quomodo verbum primae coniugationis Don per omnia tempora declinabitur: Si enim declinatur , inchoativum esse non potest: nam primae Coniugationis verba per omnia tempora exire posεe , faci
I . De sorma vero meditativa multi ambigunt utrum penitus esse debeat an non , multis negantibus et aliis adfirmantibus. Duplici etiam nomine hoc verbum sorinae Ineditativae utitur : quidam enim
108쪽
meditativam vocant , quasi a meditando ; quod mihi diligenter indaganti suboscurum esse Semper videtur. Nam cum dicis victorio , nescio quomodo ad moditationem pertineat , quocumque sensu intellegatur ; sive ut nos dicimus , quandoque Vincam ; sive ut quidam , volo vincere , meditatio huc locum non mihi videtur invenire. Ergo non meditativam , licet id consuetudo nobis invexerit , sed promissivam ac voluntativam dicere debemus. Nonnulli ititer alios saὶ huius serinae verba per omnia tempora secundum primam dumtaxat personam declinare nituntur : quod milii non videtur improbandum. I 5. Nunc probandum tertiam, ut diximus, partem esse verbi ordinationem : cuius in expugnatio-no bl paulisper inutiorari neceSse habemus ; Praesertim cum de ipso opinio plurimorum tam varia et tam diversa sit , ut quid potissimum lectoribus animum appotore debeat , vel ignoretur , vel ambigue
putativum habeatur. Ordiualio urgo cSi quam coniugationem verborum consuetUdinarie nominamus :nain quod iugum in litteris sonat , ipse manifestatim ordo tenet. Unde rati sunt maiorum plurimi
non coniugationes sed ordinationes Scribendas esse. Harum autem ordinationum numerum multi tres , nonnulli quattuor, alii quinque et Sex sumentes Confudere. Nam praeter tres , Omnis eorum vacillat Opinio , licet quartam coniugationem, sive ut huic scj
109쪽
in manibus liabemus, ordinationem, non adeo resutandam esse existimemus. Porro tertiam ordinati
nem in tres plerique dividendam putarunt , ut sit prima quae Vero producta , Ut audio , dormio; quae vel maxime in his modis vel temporibus iacillim que dinoscitur, quae sumus inserius scripturi. Etenim non est, id quod in mentern modo venit lubrica inrepens raptet Oblivio I . , ,16. Memini me a quodam Lupo christiano viro atheniensi sal in ratione verborum satis experto, Cum illum do 'verborum dissicilium interrostarem ΟΠ Imatione , qualitur et quomodo et qua ratione variata sit, taliter ab eo edoctum. Variis , inquit, sili , opinationibus non satis credas , quia tam multae sunt quam ct cogitationes hominum. Lege ergo singulorum libros, et scrutare , et considera, et vide quid in eis congruatum atque unanime , ut ita dicam, quidve divisum ac dissentivum : et quicquid con- Ors et Consentivum inveneris , hoc sunge bὶ , ut in corde tuo veluti quoddam salubre ae suave vinum infundo : quicquid autem discors ac dissenti-Vum repperieris , vel ut Venenosum ae toxicum pC-Ditus evita. Undo et ego hoc inserui, ut in ratione Verborum quaecumque a maioribus ac vetoribus inserta sunt , libenter suscipiatis. Quae autem media sunt, ct quodammodo in ambiguo posita , Laoc
. in i ιγ Videtur aut uiui poetae versuo a nostro iamladus.
110쪽
SOnec resutabitis nec adfirmabitis. Et si scriptum audieritis , non contenderitis utrum ad indubitatam auctoritatem an ad ambiguum Sumatis exemplum. i . Quod autem dicturos nos fore promisimus, hoc est quod tertia coniugatio producta in specialibus intellegatur modis, hoc est quia primo indicativo modo tempore praesenti persona prima non sa Lle dinoscatur : dicis enim audio ; hoc .i. ante .O. habet sa), ut lanio : vel propter ea verba , quae nec tota
DEC Ommino correcta esse repperiantur. Recurras ad
praeteritum tempus eiusdem modi persectum, ubi nihil criposcium ibin remansurum est, quasi dicas audivi. Deliinc ad imperativum modum , Ut audi.
Deinde ad infinitivum , ut audire. Secundus autem tertiae coniugationis productae modus hic est, quem in quarta coniugatione suscipere se debere putant , ut eo is it. Tertiam autem partem eiusdem ordinationis , coniugationem Corruptam tertiam esse adfirmant, ut lego. Sextam autem quam ΠΟ- bis in numerum ordinationum adducunt , nullum Omnino sanum suscipere Oportet, eorum dumtaxat orborum, quae in .um, litteram siniuntur, ut Sum
18. Super hae re Λeneam aliquando interr gans , audivi ab ipso tale responsum : O fili , noli summis quidem auribus recipere , si quis tibi stia- serit quod ullum verbum possit , quod in .um. litteram finiatur, ullius esse coniugationis; quae res sc