장음표시 사용
131쪽
xto VALEM MAX. LIB. IV. lati suae semper infestum, duobus publicis judiciis nata, tus est, ut sine ullo crimine levitatis, ita cum aliqua lamde. Quia speciosus aliquanto injuriae beneficiis via,cuntur, quam mutui odii pertinacia pensantur. s . CICERONIS aurem factiun adeo visim est probabile, ut imitari id ne inimicissimus quidem illi P. Pulcher dubitaverit e qui incesti crimine a tribuo
Lentulis accusatus, urium ex his ambitus reum patroci nio suo protexit. Atque in animum induxit, dc ludi- hem 3c Praetorem , de vestae aedem intuens , amicum Leutulo agere , Inter quae ille salutem ejus foedo cri, mirae obruere cupiens, hostili voce peroraverat. s. CANINIUS autem GaIlus reum pariter at que accusatorem admirabilem egit. Sc C. Antonii, quem damnaverat, filiam in matrimonium ducendo,&N. Colonium a quo damnatus fuerat , reriun suari
. C m L II vero Rissi, ut vita inquinata, ita mi sericordia , quam Zompejo praestitit, probanda: cui a se publica si inustione pr prato, cum mater Cornelia fidei commilia praedia non reddeat, atque iste auxilium suum literis tinplorasset, pertinacissime absenti adfuit. Recita&it Sc ejus epistolam judicio ultimae necessitatis indicem, qua impiam Corneliae avaritiam subvertit; factum propter ex notam humanitatem , vae sub Caelio quidem auctore repudiandum.
Rom. sunt. 'r P. Seipio inelean major procoxisa Μ. cato Vticensis propra
132쪽
CAP. III. DE ABSTIN. ET CONTIN. ras
MAGNA cura, praecipuoque studio referendum
est,quantopere libi tuis Sc avaritiae furori limites impetus ab illustria virorii pectoribus,consilio ac ratione uinii noti sutit.Quia demi r il penates, ea cIvitati id regnum aeterno in gradu tacite steterit, ubi minimum virium veneris, pecturiaeq ; cupido sibi vendicauetii. Nacuo illae generis humani certissimς pestes peuetraverint, ibi tui uria dominatur, infamia tlagrat. Quibus longius relictis,contrarios tam diris vitiis inores comemoremus. i. QUARTUM & vicesimum annum agens scipio, cum in Hispavia Carthagine oppreissa, majoris Carthaginis capiendat sumpsittet auspicia, mulicique obsides, quos in ea urbe Pceni clausos habuerant m suam potestatem redegisset,eximiae inter eos formae virginem, artatis adultae, Jc jnvenis, caedebs, de victor , postultam comperit illultri loco inter Celtiberos natam, nobilissimoque gentis ejus Indibili desponsam, accerta tis parentibus, dc sponso inviolatam tradidit. Aurum quoque qliod pro redemptione puellae allatum crat, sunt nae dotis adjecit. Qua continentia ac munificentia iudibilis obligatus, celtiberorum animos Romanis aP-plicando, me mi, eius gratiam debitam retulit. . 1. v ERUM ut hujus viri abstinentiae testis Hispania, ita, M. Catonis Epirus, Achajii. Cyclades in.
sulae, niaritima pars Asiae, provincla Cypros.Unde cum pecuniae deportandae mi ullterium iustineret, tamque sunt animum ab omni Venere, quam a lucro habuit, in maxima utrius', intemperantiae versatus materia: Nam Jc regiae divitiae pote itate ipsius continebantur, dc fertilissimae delitiarum tot egregiae urbes, necellaria totius navigationis diverticula erant. Atque id Μiuatilis Rusus, Cypriacae expeditionis fidus comes, scriptis suis li- pnificat : Cujus testii noni utra non a ivplector e proprio eniin argumento laus illa nititur , quoniam ex eodem' naturae utero dc continentia uata est, δέ Cato. 3. D R V S v Μ etiam Germanicum eximiam Claudiae familiae gloriam, patriaeqtie rarum ornamen tum,3c quod super omnia est, operum mortim pro habitu, aetatis magnitudine, vitrico pariter ac si ali i Augustis duobuς reipub. divinis oculis mirifice respondentein, constititiissim Veneris i utra conjugis charitatem clausum tenuisse. Antonia quoque femina laudibus virilem familiae suae claritatem supergreda , amorem mariti egregia fide pensavit . quae Post eiu4 excessum . forma
133쪽
forma Sc aetate florens, cubiculum merus protonilitio habuit: in eodemque toro alteriit S adolescentiae vi torextinctus est, alterius viduitatis experientia consenuit. Hoc cubiculum talibus experimentis summam in pn
. DEINCEPS ex iis vocemus, quorti malit mus aliquo in momento ponendi pecuniam nunquam vacavit. Cn Narcius Patritiae gentis adolescens,Anci regis clara Progenies, cui Corioli Volscorum oppidum captum cognomen adjecit, cum editis conspicua forti,tudinis operibus a Postumo Continio consule, accurata oratione apud milites Iaudatus, omnibus donis militaribus, Sc agri C iugeribus, dc decem captivorum ele. Eticine, dc totidem ornatis equis, centenario boum g e se, argentoque, quantum susti uere valuisse donaretur: nihil ex his , praeter unius hospitis captivi salutem, equumque quo in acie uteretur accipere voluit. Qualam circumspecta animi moderatione, uescias utrum majore cum laude pi aemia meruerit, an rejecerit. s . N. V. autem Curius exactissima norma Romanae frugalitatis,idemque fortitudinis rei festissini imis)ecimen, Samnitium legaris agresti se in scainno assi dentem foco, arque ligneo catillo copirantem squales e putas, apparatus indicio eli spectandum praebuit. Ille enim Samnitium divitias contemsit, Samnites ejus sau Pertatem mirati sint. Nam cum ad eum magnum ausi Pondus publice millum attulillent, benignis vel bis invi etatus, meo uti vellet, vultum risu solvit, protiniisque, Supervacuae, tuquit, ne dicam ineptae legationis mini-sri, narrate Samnitibus N V. Curium malle locupletibus imperare,quam ipsum fieri locupletem atque istud ut preciosum, ita malo hominiim excogitatum muniis refertote, Sc mementote me nec acie vivia , nec pecunia corrumpi posse. Idem cum Italla Pyrrhum regem exestisset, nihil omnino eX Praeda regia , quae exercitum Vi heinque ditaverat, attigit. Decretis etiam a senatu septenis j spe ribus agri PopuIo, sibi autem quinquaginta, populatis assignationis modum non exces1it : paruin idoneum Deip. civem exulinians,qui eo quod reliquis Iribueretur,
s. IDEM sensit Fabricius Luscinus, honori biu Rauctoritate omni cive temporibus suis major, censu p. rvinclaique Pauperrimo: qui a daninitibus, quos univer sos in clientela habebat, decem arris, di,quitique pondo arpenti ,totidemque servos sibi mulos, in Samnium re ni 1ir, cor tinentia: sine beneficio tae pecunia pracdiveh
134쪽
iasne usu familiae abunde comitatuT: quia locupletem illum faciebat, non multa possidere, sed modica desiderare. Ergo domus ejus, quemadmodum aere dc argento & mancipiis Samnitium vacua ; ita gloria ex his contemptis parta, referta fuit. Consentanea repudiatis donis Fabricii vota extiterunt: legatus euim ad yyrrhum prosectus, cum apud eum Cyneam Thessaluin narrantem audisset, quei clam Atheuiensem clarum sapientia, suadere; ne quid aliud homines quam voluptatis catilla facere vellent: pro monitro eam vocem acce pit,comitinoque Pyrrho Sc Samnii ibus iliam sapientiam deprecatus est. Licet Athenae doctrina sua glorientur, vir tamen prudens, Fabricii detestationem , quam Epicuri maluit praecepta: quod eventus quoque indicavit.. Nam quae urbs voluptati plurimum tribuit, linperiit in maximum a sit: quae labore delectata est, occupavit: Et illa libertatem tum non valuit, haec etiam donare potuit. . curii M Fabricii Qe Elium Tuberonem cognomine Catum discipulum fuit se merito quis existimaverit: cui consulatum gerenti, cum EF tolor iliai gens omnis usus vasa argentea, magno pondere,& exquisita a Nie fabricata, per legatos missi et, qui se Deriori tempore pratulandi causa ad eum profecti retulerant, fictilia sem ejus mensa vasa vid ille e monitos ire continentia quasi paupertati succurrendum putarent, cum luis saris cinis abire j iissi. inta in bene adtolicis domestica piaria tulerat, si frugalitatis ejus exemplum posterior aetas se- qni volui lueti Nunc quo veritum est j a servis vix impetrari potest, ue eam supellectilem fastidi aut, qua
tunc cousul uti non erubuit. s. AT Perse rege devicto Paullus, cum Maced nicis opibus veterem atque hereditariam urbis nostrae paupertatem eo usque sali allet, tu illo tempore prinuina populus Rom. tributi praestandi ouere se liberarer; pe- uates suos nulla ex Parte locupletiores fecit: pra clare secum actum existimans, quod ex illa victoria alii pecuniam , ipse gloriam Occupasset.
y. AT IE'huic animi eius iudicio in Fabii usurges, Cn. Fabii Pictores, Q. O inius subscripserunt: qui linati ad Ptolemaeum regem missi, munera,quae ab ω privatim ac Perant, ita aerarium & quidem prius,qilain ad Guat uiri legali Onem referrent, detuleruiat: do publico scilicet ministerio nihil culcitiain , praeterlatidem bene adnunistrati ossicii, acce aere debere judicantes. Iam illud humanitatis senatus, & attentae majori uri disciplinae iudiciuui est: data sunt enim Iegatis,quae mH aerarium
135쪽
aera inm reposuerant, non solum pareum conlcriptonim decreto, sed etiam populi permissu , eaque legaris auae-itoses prompte unicuique distribuertitit. Ira in ii facin Ptolemaei liberalitas, legatorum abstinentia, Senatus ac
populi Romani aequitas debitam probabilis facti portionem obtinuit.
xo. FABIORUM &Ogulnii continentiae ab purnium Pisonem in consimili genere laudis aemulum fuisse res ipsa documento est. Confiit gravi flagitivorum hello a se liberata SiciIia, eos, quorum praecipua opera usus fuerat, imperatorio more donis prosequebatur:Inter quos filiuin suum locis aliquot proeliatum λrtissi
me , titulo zrium librarum aureae coronae decoravit; Praefatus non oportere a magistratu e publica pecunia erogari, quost in ipsius domum rediturum esset : tam tumque ponderis se testamento adoIestenti legaturum Promisit: ut houorem publice a duco, precium a patre privatim acciperet.
xx. A G E , si quis hoc Geuis vir illustris pelisbus haedinis pra stragulis utatur, tribusque servis. co mitatus Hispaniam regat, Sc quingeutorum assum sum ptu transmarinam provinciam petat, eodem cibo eo denaque uiuo , quo nautae, uri contentus fit, nonne miserabilis existimetur t Atqui ista patientissime sipe' ivior Cato toleravit, quia illum grata frugali ratis co siletudo, in hoc genere vitae,ciun summa dulcedine coa tinebat.
11. HV LTU M a prisca eontinentia spatio
annorum posterior Cato discedit, utpote in civitatejam diuite dc Iautitia gaudente natus. I, tamen eum bellis civilibus interesset, filium secum trahens, duodecim ses vos habuit munero plures, quam superior e temporum diversis moribu , pauciores. 3. EXULTAT animus maximorum virorum memoriam percurreris. Scipio Ismili auus post duos in clytos consulatus, totidemque sua praecipuae gloriae triqumphos, septein servis sequentibus ossicio legationis renctus est : Et puto Carthaginis ae Numantiae spoliucomparare Plures potu raro; nisi operum tuorum ad se Iaiidem,manubias ad Patriam redundare miniisset. Ita que cum per socios Sc exteras gentes iter faceret, non mancipia ejus, sed Victoriar umerabantur e nec quaa tum auri 3c argenti, sed quantiam ampritudinis pondo secum ferret, aestimabatur. Li . CONTINENTIA uero etiam in univeris plebis animis caepenumero cognita est, sed abunde erili
Ionile inter se distantisi seculorum. duo ex his exemplδ retulissi
136쪽
CAP. III. DE ABSTIN. ΕΤ CONT. os
retulisse. Pyrrhus impetus sui terrore soluto , ac iam Epiroticis armis languentibus, benevolentiam populi Romani mercari, quia virtutem debilitare uequiverat, cupiens; pene totum regiarum optim apparatum in urbem uostram transtulerat. Ceterum cum & magni pretii,& varii geueris a Iegatis ejus, tam virorum quam feminarum apta usui munera circa domos ferremur, nulla cuiquam dolio ianua patuit. Tarenti uaeque petulantiae, animosus magis quam eiscra defetisor, haud scio maiore cum gloria hujus urbis moribus, quan armis repulsus sit. In illa quoque procella , quam C. Marius& L. Cinna reipublicae innixeraur, abstinentia populi Romaui mirifica conspecta est. Nam cum a se pro scriptorum penates vulgi manibus diripiendos objecisissent; inveniri potuit nemo qui e civili jactura praedam peteret. Vn is enim quisque se ab his perinde ac a sacris aedibus abstimur. Quae quidem tam misericors contineriria plebis, tacitum crudelium victorum con-
i. A C ne ejusdem landis commemorationem molemis invideamus: Pericles Atheniensium pii uceps, cum tragoediarum scriptorem sophoclem in Praetura collegam haberet, atque is publico officio una dutrictus, praerereuntis ingenui pueri formam impensiori. bus verbis laudasset: intemperantiam ejus increpans, dixit: Praetori non solum manus a pecuniae Iucri , sed etiam oculos a libidinoso aspectu continentes esse debere.
a. s OPHOCLES autem aetate iam senior ,
iam ab eo quidam qiuereret, an etiamnum rebus Venereis uteretur: Dii meliora , inquit. Libenter enim istiue tanquam ex aliqua furiosa profugi dominatione. 3. AI Q V E abstinentis seneαae Xenocratem Rilla accepimus; cujus opinionis non parva fides erit narratio quae sequitur. Phryne nobile Athenis scortui uxta eum vino gravem in perus ilio accubuit, pignore cum quibusdam iuvenibus Polito ; an temperantiam ejus eorrumpere posset: in am nec Iactu, nec sermone aspervatus, quoad voIuerat in sinu suo morari,irrita propositi diinitu: Factum sapientia imbini animi abstinens ; sed meretriculae quoque di in perquam face. Ium: Deridenti bus enim se adolescentibus ι quia tam forinosa, tamque elegans poti senis animum illecebris pullicere non potuisset, pactumque victoria pretinna
137쪽
ι is VALER. MAX. LIB. IV. flagitanti biis;de homine te cli iis, non de statua pignus
posuit se, respondit. Poteline baec Xenocratis continentia i quoquam magis vere , magisque proprie demonistrari ; quam ab ipsa meretricula exprella est y Phryne lichiicii diue sua. nulla ex Parte constitntissimin ejus abstinentiam labefecit. Quid rex Alexandet i an d vitiis eum quatere potuit i ab illo quoque statuam Sc quidem atque fruitra tentatam putes. Legatos ad eum eum aliquot talentis miserat, quos in Academiam pem ductos, lolito tibi, id est, modico apparatu, Sc admodum parvus is copiis excepit. Postero die interrogantibus, cuinam adnumerari Pecuniam vellet: Qtii duos, inquit, hesterna coena non intellexiliis ea me non indigere t Ita rex philosophi amicitiam emere voluit: ph, losophus regi silain vendere noluit. . ALEXANDER vero cognomen invicti assecutus,continentiam Diogenis Cytiici vincere nou piniuit : Ad quem, cum in sole sedentem accessisset,liortu returque ut ii qua sibi vellet praestari, indicaret: quem admodum erat in crepidine collocatus, sordidae appellationis, sed robustae vir praestiuuiae: mox, inquit, de ceteriς: interi in a sole mihi velim non obstes. Quibus verbis illa nimirum inhaesit sententia : Alexander Diogenem gradu suo divi tiis pellere tentat;celerius Darium armi,. Idem Syracusis, cum olera ei lavanti At illippus dixisset; Si Dionysium adulare velles, ista non elises. Imo, inquir, si tu ista esse velles, nou adulares Diony
CAPUT IV. DE PAUPERTATE LAUDATA.
, valerii Poplieola. - s M. Atilii Reguli procos, la Agrippae Menenii Za- γ L. Quintii Cincinniti
MAXIMA ornamenta elle matronis libero , a amd Pomponium Rufum Collectorum libro sic
138쪽
campana matrona apud illam hospita, ornamenta sita illo seculo pulcherrima ostenderet: traxit eam termone, huousque e schola redirent liberi : Et haec, inquit, o namenta mea sunt. Omnia nimirum habet, qui nihII concupiscit: eo qnidem certius. quam qui cuncta pol-sdet: quia dominium rerum collabi solet, bonae mentis usurpatio nullii tristioris fortunae recipit incursum. Itaque quorsum attinet,aut divitias in prima felicitatis Patre, aut paupertatem in ultimo miseriaraim flatu ponere t cum & illarum frons hilaris multis intus amariis
tudinibus sit reserta : 3c hirius horridior aspectus solidia& certis bonis abunder. Quod inelius rei som3,
huam verbis sepi assentabitur' . . - . . in
1 REGIO imperio propter numam Tarquinii superbiani finito, confulatus iuriium Valerius Poplicola cum Iunio Bruto auspicatus est. Idcmque posse a tres coiisse latus acceptissimos populo Rci petiit plurimorum ac maximorum operum praetextat, titulum inum suarum amplificavit: cum inierim factorum illud columen patrimonio ne ad exequiaruin quidem impensam sustulente decessit: ideoque publica pecunia ductae sunt. Non attinui ultersore disputatione ranti viii pavpei tatem scrutari; abunde enim patet, quid vi-vns pollederit, cui inor ulo lectus funebris & rogus de-
'' i. my A N T AE amplitudinis Agrippam Muno
nium stillae arbitremur, quem se natus δέ plebs pacis inter se faciendae auctorem terit i Quantus scilicet elle debuit arbiter publicae salutis. Hic nisi a populo collatis in capita sextantibus funeratus ellet, ita pecuniae inops decessit, ut sepulturae honore cariulset. verum idcirco pes uiciosa seditione dividua civitas , Inanibus serippae in uniun contrahi voluit : quia eas pauperes quidem, sed sanctas animadverterat : Culus in stipem sitis nullum fuit, quod in censum deferretur, ita di tincti, hodieque amplissinnim est patrimonium Romana IN C. vero Fabricii, 3c Q. rema I' Papinii n. risum seculi sui domibus argenium fuisse confitear .portet uteique enim patellam deorum, dc Latinum habuit. sedeo autior Fabricius, quod patellam suam corneo pediculo sustineri voluit. Papus quoque satis animose, qui cum licet editatis non ine ea accepi lici, ae ligionis causa abalienanda non putavIt. a ILLI etiam praedivites, qui ab aratro accersebamur ut co Is fierent, voluptatis causa steri Ie atque aestuosissianun Pupiniae solum versabant: detritar Pq,
139쪽
ignari , vastissinias glebas plurimo cum sudore dissipa, hanet 1ino vero quos Pericula reipub. ii pratores asserebant, angustiae rei familiaris quid celso proprium uomen veritati redderet in bubulcos fieri cogebant. s . A TI L I v Μ autem, qui ad eum accersendum a senatu missi erant ad imperium populi Rotri. suseipiendum, semitia spargentem viderunt : sed illae mistico opere a Irritae manus, Lalutem publicam stabilierunt; ingentes holinam copias pessundederim t. Quaeque modo
arantium boum jugum rexerant, triumphalis currus h Denas retinuerunt e nee fuit iis rubori eburneo scipione cleposito, agrestem stivam aratri repetere. Potest Palmperes consolari Atilius, sed multo magis docere Ioc uoletes, quam nou sit uecellaria solidae laudis cupidini illinis anxia divitiarum comparatio. '
clim in Afra in InsOIenrIssim ae Carthaginis opes crebris victoriis contunderet; ac prorogatum sibi Oh bene ge-ED NOX unum aΠnuin linperium cognosset; cutIlibus scripsit e villicum in agello, quem septem juge N. . iii bibebar, in Ommm et se, occasionemque a o m g V Mya δ ψ O t inde irastico instrume ito discessisse. Ideoque petere ut tibi successor mitteretur, Q g Q 'In pila uide uxor ac liberi sus aIε.
rentur. Q iae postquam senatus a co T. accenit & a. prum Atilii illico coIendum locari, dc alimenta con-
mi publice Iussit. Taura aerario noltro virtutis Atio Iiam exemplum, quo Omnis artas Romana stloriabi.
AE. E magna Iatifundia L. Quintii Cincin
nati fuerunt: septem enim urgera agri possedit: ex hisq; tria, quae pro amico ad aerarium obsignaverat, inultae Domine analist. Poenam quoque pro filio Caesone, quodaci caussam dicendam non occurrilset, hujus agelli red, tu solvit,' tamen ei quatuor iugera aranti, non solum dignitas patrisfamiliae constitit,sed etiam dirutura de . lata et t. Anguste se habitare nunc putat, cujus domus tantum patet, quantum Cincinuati rura patuerunt. s. Q U I D AElia familia, qua in locuples 'seniecim eodem tempore aselu fuerunt, quibus ima domuncula erat eodem locr,quo nunc sunt Mariana monimenta: dc unus In agro Uriente fundus, minus muIro cultores de-nderans, quam dominos habebat. Inque Maximo αHaminio spectaculi locus i qiue quidem Ioca in vino rem Priblice donata Possidebant.. s, EADEM by Coom
140쪽
ue . EADEM Gensmul limante scrupulum arsenii habuit, quam Paullus Perse rege divicto in Elici
Tuberoni genero suo quinque Poudo argeuti ex praeda donaret. Taceo enim quod princeps civitatis filiam ea nuptum dedit, cuju4 penas tam Jejuuos pecuniarim dehat : Quin ipse quoque adeo.inops decessit, ut niufundus , quem unum reliquerat, ventilet; uxor eius dotian unde reciperer, non extitillet. Anum viro. rum dc feminarum vigebant in civitate: eorinm Iebo. nis,dignitatis aestimatio cunctis in rebus ponderahatui. Haec imperia conciliabant, haec iungebant a multato.
V, his in curia , hic intra Privatos ear e
res plurimum poterant. Patriae erum rem unusqiusque, non suam augere properabat:paupeique in divite,quam dives in paupere Imperio versara malebat. Atque huic tam praeclaro proposito illa merces reddebatur , quod nihil eorum qitae virtuti debemur, emere pecunia lIce--hat, iuviaeque illustrium virorum publice succurreri ITA QV E cum secundo Punico bel Io Cn. Scipio ex Hispalua senatui scripsit siet, petens ut sibi suo
cellor mitteretur, quia filiam virginem adultae sam aetatis haberet, neque ei sine se dos expediri posset : euatusve respublica bono duce careret, patris sibi partes dein sumplit consilioque uxoris, ac propinquorum Scipio- nis constituta dote filmmam ejus ex aerario er0staVIt, ac puellam nuptum dedit. Doti, modus II. millia aeris , In quo non solum humanitas Patrum conscript tum, sed etiam habitus veterum patrim morum cori. onosti potest. Namque adeo fuerunt arcta , ut Tatiacae nus filia maximam dotem ad virum Io. mIllia ae- tis attulide visa sit : dc Mesullia , quia cum quinquaginta millibus aeris marita domum intravit, UOratae coanomen inveuerit. Ideo senatus Fabi Icli Lulcini, Scipionisque filiasque ab indotatis nuptus liberalitate sua vindicavit : quoniam Paternae haereditata praetexopimam gloriam nihil erat quod acceptum refer.' 'l'i. M. autem Scaurus quantulam a Patre haere-
em acceperit, in primo libro eoruin quos de vita' sua seripsit refert: Ait enim sibi decem sola mancipia,
totimaque censum quinque atque triginta millium nummum relicturn. In hac peuuria ille futurus senatus priu-ceps nui ritus est spiritus.
Η IE C igitur exempla respicere, his acquiescere solatiis debemus, qui parvulos ceusus nostros nunquatuqlleretis vacuos esse suam M. Nullum aut admodum