장음표시 사용
81쪽
roiutinia vis Se essicacissimi Iaeerri HA ne consistunt. Nec praeterit me, conditor' urbis nostrae Romule, principatum tibi hoc in genere Iaudis assiima
82쪽
Plo,cui dc ipse aliquantum honoris debes : quia beneficio illius effectum est , ne tam praeclarum opus tuum Rouis dilaberetur. 1. ETRUSCIS in urbem ponte sublicio irrumpentibus, Horatius Cocles extremam ejus Partem occupavit : totumque hostium agmen , donec post tergum tinim pons abrumperetur, infatigabili pugna sustinuit. inique,ut Patriam periculo imminenti liberatam vidi armaius se in Tiberim inisit: cujus fortitudinem diit immortales admirati, incolumitatem sinceram ei praestiterunt. Nam neque altitudine dejectus, quassatusve, y neque pondere armorum premus , nec ullo vorticis circuitu actus; nec telis quidem, quae undique congereban-ὴ tur, laesus,tutum natandi eventum habuit. Unus itaque tot civium,tot hostium iu se oculos convertit, stupentes iIlos admiratione, hos inter laetitiam di metum haesi. tantes: unusque duos acerrima pugna consertos exeris . citus, alterum repellendo,alteriam propugna ndo,dii ra-xit. Denique unus urbi vostrae tantum scuto suo, quantum Tiberis alveo ,munimenti attulit: Quapropter dia scedentes Etrusci dicere Potnerunta Romanos vicimus ab Horatio victi sumus.
a. IMMEMOREM me propositi mei CIoelia
pene facit. eadem enim tempestate , certe adversus euu-riem hostem Sc in eodem Tiberi inclytum ausa facinus. Inter ceteras ealm virgines obses. hosti Porsenae data, nocturno tempore custodiam egressa , equum conscendit, celerique trajectu numinis, noli solum obsidione. i sed etiam metu patriam Puella solvit, viris tamen virisi tutis praeferendo . 3. REDEO nunc ad Romulum, qui ab Acrone Cerudiensium rege ad dimicandum Provocatus, qualYEuam Sc numero, di fortitudine militum superiorem se crederet,iutiusque erat toto cum eXercitu, quam solum - iii aciem descendere, sua potissim lun dextra omen victoriae rapuit: nec incepto ejus fortuna defuit. Occiso enim Acrone, fusisque bostibus, opima de eo spolia Iovi Feretrio rettulit. Hactenus istud; quia publica religione conlecrata virtus, uulla privata laudatione inridiget. . A Romulo proximus Cornelius Cossus , eidem deo spolia consecravit, cum magister equitum ducem Fidenatiuin in acie congressus interemi stet. Magnus initio hujusce generis inchoatae gloriae Romulus et Collo quoque multum acquisitum est, quod Romulum imitari valuit.
g. NE M. quidem Narcelli memoriam ab his e e-
83쪽
plis separare debemus,in quo tantus animi vigor sui,
Ut apud Padum Gallorum regem ingenti exercitu sti Patum , cum paucis equitibus invaderet: quem proti nus obtruncatis, arinis exuit, atq Iovi Feretrio dicavit. 6. EODEM virtutis& pugnae genere usi sinat T. Manlius Torquatus,& Valerius Corvus, & IEiuiliana Scipio. Hi enirn ultro provocantes hostilam duces in teremerunt: sed quia sub alienis auspiciis rem gesserant, spolia Iovi Feretrio non posuerunt consecranda. Idem
Scipio AEmilianus,cum in Hispania sub Lucullo duce
militaret, atque Intercalia praevalidum oppidum cir cunsederetur, primus moenia coulcendit: Neque erat iaeo exercitii qui siquam aut nobilitate , aut animi indoles
aut futuris actis, cujus saluti magis paret & consuli de heret: sed tunc clarissimus quisque juvenum, pro a plificanda Sc tuenda patria, plurimum laboris ac peri culi sustinebat,deforme tibi existimans, quos dignitati praestarer, ab his virtute superari. Ideoque anuli autuhanc militiam aliis propter dissicultatem vitantibus ibi depoposcit. . MAGNUM inter ha e fortitudinis exemplum
antiquitas offert. Romani a Gallorum exercitu pulsi, cum se in Capitolium 3c in arcem conferrent, inque his collibus morari omnes non possent, necessarium consiliuin plana urbis parte seniorum relinquendorum cepe runt , quo facilius iuventus reliquias imperii tueretur. Ceterum ne illo quidem tam misero , tamque luinioso tempore,civitas nostra virtut Isuae oblita eli. Defunmenim honoribus, apertis ianuis, in curulibus sellis, cum insignibus magi stratuum,quos gemeram,sacerdotioriim que, quae erant adepti, consederunt, ut Sc ipsi in occasa suo splendorem dc ornameuta vitae praeteritae retine. rent,dc plebem ad fortius sustinendos casus suo vigore provocarent. Uenerabi Iis eorum aspectus primo hosti hus fuit,& novitate rei, Sc magnificentia cultus, 3c ipso audaciae genere commotis. Sed quis dubitaret, quin x Galli dc victores,illam admirationem mox in risum, dctu omne contumeliae genus couversuri etanti Non ex- .pectavit igitur hanc injuriae maturitatem C. Atilius,ue', rum barbam main permulcenti Gallo scipionem vehe menti letu capiti iustiavi, eique propter dolorem ad se occidendum ruenti cupidius corpus obtulit. Capi ergo virtus nescit;patientia dedecus ignorat. Fortunae se cum here tristius ducit omni fato ς nova dc speciosa gesnera interitus e 1cogitat, si qui iam interir, qui sic ex
84쪽
debitus honos,& gloriae titulus,quae C.Sempronio Atinta lino consille cum Volscis apud verruginem parum Prospere dimicante, ne acies vostra jam inclinata proin elleretur, equis delapsa, seipsam centuriavit, atque ho-ium exercitum rupit. Quo dimoto, proximum tumuinium occupavit, effecitque ut omnis volscorinia in se conversus impetus , legionibus nostris ad confirmandos auimos salutare Iaxamentum dare r. Itaque cum iam de trophaeis statuendis cogitarent, proelium nocte dirimente, victoresne, ait vim abirent, incerii discesserunt.
sTRENUvS iIle quoque sos ordiuis equestris, jus mira vinule Fabius Maximus Rullianus magister equitum bello quod adversus Samnites gerebatur, nate cominissi proelii crimine levatus est. Namque Papirio Cursore propter auspicia repetenda ad urbem
oficiscente, castris praepositus, ac vetitus tu aciem exinercitum ducete; nihilominus manus cuin hoste, sed non tam feliciter,quam temere consertiuir procul enim di hio superabatur. Ceterum optiinae indolis juvemus deintractis equorum frenis, vehementer eos calcaribus stin illatos, in adversos Samnites egit,obstinataque animi praestantia extortam manibus hostium victoriam, de
cum ea mem maximi civis Rulliani patri restituit. Io. QUALIS demum roboris illi milites qui
vehementi ictu remoriam concitatam fugae Punicam classem,nantes lubrico pelagi, quasi camporum firmita- tripedites in littus retraxeruntpis. EIUSDEM temporis & notae miles,qui Cau
uensi praesioiqiio Annibal magis vires Romanorum conis tudit,quam animos fregit, cum ad retinenda arma inuistiles vulneribus mauus haberet, spoliare se conantis Nun idae cervicem compIexus, os, naribus δc auribus corrosis, deforme reddidit inque plenae ultiouis morsibus expiravit. Sepone iniquum Pugnae eventum, quam tum interfectore fori ior interfectus Poenus enim In victoria obnoxius morienti solatio fuit: Ronianus tu ipso fine vitae vindex sui extitit. ta MILITIS hujus in adverso casu tam egrω pius umque virilis animus , quam relaturus sum, imperatoris . l . enim Crassus cum Aristonico bellum in Asia gerens,a Thi cibus, quorum is magnum numerum in praesidio habebat, inter Eleam, ac Smyrnam exceptus. ne in ditionem ejus perveniret; dedecus,accersita rati inue morti,,efingit. Virgam enim .qua ad regendum equc usus fister ar, in unius balbari oculiun direxit: qui vi d oris accensus , satus Crassi fica confodit : dumque se
ulciscitur. Romanum imperatorem malost/us ainissae
85쪽
turpitudine liberavit. ostendit fortimae Crassus, qua
Indignum virum tam gravi contumelia assicere volies ei; quoniam quidem injectos ab ea libertati suae miserabiles laqueos prudenter pariter ac fortiter rupit, douatilinque se jam Aristonico dignitati suae reddidit. 13. EODEM mentis proposito usus est Scipio: namque infeliciter Cn. Pompeii generi sui defenlisia Africa partibus,cla IIe Hisp3uiain petens ; cum adimas vertisset uavem qua vehebatur, ab hostibas captam gla clio praecordia sua transverberavit: Ac dein ae prolixtus in puppi,quaerentibus Caesarianis militibus ubidari esset imperator, respondit: Imperator bene se habet: tantiamque eloqui valuit, quantum ad testandam adiri fortitudinem aeternae laudi satis erat. Τ U I quoque clarissimi excessiis Cato utica Inonimentiun est in qua ex sertissimis vulneribus teli plus gloriar quam sanguinis manavit. Siquidem colastantissime in gladium incumbendo , magnum homini hus documentum dedistisquanto potior esse debeat probis dignitas sine vita, quam vita sine dignitate. 1 f. C U I U S filia minime muliebris animi : qua cuin Bruti viri sui consilium,quod de interficiendo caesare ceperat, ea nocte, quam dies teterrimi facti sectina est,cognovisset; egressio cubiculum Bruto,cultellum tod sorium quasi unguium resecandorum causa poposcit, eoque velut forte elapso, se vulneravit: Clamore deinde ancillariun in cubiculum revocatus Brutus, objurgat: Eam coepit,quod tonsoris praeripuisset ossicium. Cui secreto Porcia, Non est, inquit, hoc temerarium factum meli in; sed tu tali statu nostro amoris mei erga te certissimum iudicium. Experiri enim volui, ii tibi propolinimex sententia parum cessallat, quam aequo animo me in
it, . FELICIOR progenie sua superior Cato, a quo Porciae familiae principia manarunt. Qui cum ab hoste in acie vehementi periculo Peteretur e vagis gladius ejus elapsus decidit: Quein subjectuin prae Iiantium globo, A undique hostilibus pedibus circlla datum, postquam abesse tibi animadvertit'; ano coa
stanti animo in suam potestatem redegit, ut illum usta Periculo opprelius rapere, sed metu vacuus sumere vide' xetur. Quo spectaculo attoniti holles , postero die ad eum Lupplices Pacem petentes venerui It.1 . TOGAE quoque fortitudo militaribus operi hus inserenda est , quia eandem laudem foro . atque ca stras edita meretur. Cum Ti. Gracchus in inb nam pro
fulis largitiovibus. favore Populi occupato rauζubli
86쪽
tam oppressam teneret; palamque dictitaret,interempto senatu,omnia per plebem agi debere; ur aedem Fidei publice convocati Patres cou scripti a consule Μucio Sca vula, qticinam in tali tempestate faciundum elisei,deliberabant. Cunctisque censentibus,ut consu l arinis rem Publicam tueretur , Scaevula negavit se quidquam vi ei Ie acturum. Tum Scipio Nasica,quoniam inquit, Cou sul Mum juris ordinem sequitur, id agit, ut cum omnibus legibus Romanum imperium corruat; egomet privatus voluntati vestrae me ducem offero: Ac deinde ladivam manum apertae togae circumdedit,sublataque de tra proclamavit: Qui rempublicam salvam elIe volunt
me sequantur: eaque voce cunctatione bonorum civium
discussia, Gracchum cinn scelerata factione, quas mere. hatur, pconas persolvere coegit. t 3. I EΜ cum tribunus pl. Saturninus, Sc praetor Glaucia, dc Equitius designatus trib. plebis, maximos in civitate nostra seditionum motus excitassient, nec qiiis quam se populo concirato opponeret et primum Μ. Isimilius Scaurus C. Marium coiisulatum lotii geren tem hortatus est, ut libertatem legesque manu defenderet : protinusque sibi arma adferri jussit: Qui bas al- .
latis, ultima senectute confectum de pene dilapsum cor, pus induit; spiculoq; innixus ante fores cliriae constitit, ac parvulis exirenti spiritus reliquis , ne respublica e piraret, effecit: Prorientia enim animi sui senatiam 3c eis questrem ordinem ad vindictam exigendam impulit. is S E D ut stiperius armorum Sc togae pia uime etiam siderum clarum decus Divum Iulium, certistinam verae virtutis estigiem repraesentemus. Cum innumerabili multitudine, Sc feroci impetu Nerviorum inclinari ciem suam videret; timidius pugnanti militi scutum detraxit, eoque tectus acerrime proeliari coepit. Quo facto fortitudinem per totum exercitum diffudit, labentemque belli fortunam divino animi ardore restituit. Idem alio proelio legionis martiae aquiliferum indiuidae fugae gratia iam conversum, faucibus comprehensum, in contrariam pariem detraxit; dexteramque ad hostem tradens,Quorsum tu,inquit, abist Illic sunt cum quibus dimicamus: Sc manibus quidem unum militem, adhortatioue vero tam acri omimun legionum trepidationem sorrexit; vincique paratas, vincere docuit.
ao. C E T E R. V Μ ut humanae virtutis actum exe- quainur: cum Annibal Capuam in qua Romanus exe citus erat, oblideret, vibius Acceus Pelignae cohortis eraefectus, vexillum trans Poenicum vallum projecit:
ibi uini suosque commilitonea si eo holies politi essient
87쪽
execratus: de ad id petendiam subsequente ectorie pri mus impetum fecit: Quod ut Va Ierius Flaccus tribunus
tertiae legionis aspexit, conversiis ad suos, Spectatores, i inquir, ut video, alienae virtutis huc venimus: sed abfit x hoc dedecus a sanguine nostro,ut Romani gloria cedere bLatinis velimus . Ego certe aut speciosam optavi morte caiit felicem andaciae exuamar Vel solus igitur praecur Tere paratus sum. His auditis, Pedanius Centurio econvulsum signum dextra retinens et Iain hoc , inquit, hintra hostile vallum mecum erit e proinde sequantur equi id capi nolunt: & eum eo tu castra Poemorum tr. FTupit, totamque secum traxit legionem. Ita trium lvi torum fortis temeritas, Annibalem paulo ante spe sua st Capuae potitorem , ne castrorum quidem suorum p tmitem esse palla est.
ai. QIORVM virtuti nihil cedit Q Cotius, i dqui propter fortitudinem Achilles cognominatus est. rdiam ut reliqua ejus opera non exequar, abunde tamen ii eduobus factis, quae relaturus sum, quantus bella Ox fu- erit cognoscetur. Q. Metello consule linatus in Hispa- fluiana priaramas , Cel liberi cum sub eo bellum gereus, ii Postquam cognovit a quodam gentis huius juvene, se i . ad dimicaudum provocari: erat autem illi forte pran- edetidi gratia mensa posita e relicta ea , arma sua extra ivallum deferri, equumque clam educi iussit,ne a Metel- ,
Io impedireturr 8c illum Celtiberum insolenissime o, , sequitantem consectatus luteremit, detractasque corporI
ejus exuvias, ovans Ianitia in castra retulit. Idem Pire fissum nobilitate ac virtute Celtiberos omnes praestante,
cum ab eo in certamen pugnae devocatus ellat, succium
here sibi coegit. Nec erubuit flagrantissimi pectoris iu- .i venis gladium ei sinim & sagulum utruque exercitu in hspectante tradere. Ille vero etiam petiit, ut hospitii ju- ixe inter se juncti ellent, quando inter Romanos 3c Cel, htiberos pax foret restituta. 2 422. NE C. Attilium quidem praeterire possumus, qui ilicum decimae legionis miles pro C. Cavaris partibus hmaritima pugna eroeliaretur,abscisa dextra,quam Nas iri siliensi uni navi in)ecerat, laeva Puppim apprehendit: nec ante dimicare destitit, quam captam profundo mergeret: Quod factum parum justa notitia eater. At Cynae- pyrum Atheniensem smili pertinacia in consecta udis hostibus ii sum, verbosa laudum suarum cantu Graecia , lomnium Camulorim memoriae literarum praeconio im a
13. CLASSICAM Atilii coriam terrestri lau- :ide M. Caesivi Icaera eiusdian imperatoria centurio sub
88쪽
secutus est. Cum enim pro castello, cui praepolirus dimicarer, C. Pompeji praefectus jussu eius, summo studio & magno sniluuin nuin ero ad id capiendum mitteretur; omnes qui propius accesserant,i uteremit: ac fine ullo regressu pedes pugnans, super ingentem stragem, quam ipse fecerat corruit.Cujus capite, humero, femore saucii, & oculo eruto caeci, scutum centum dc viginti
ictibus perfossum apparuit. Tales in caltris Divi Iulii disciplina milites aluit, qlio m alter dextera , alter o culo amilla hostibiis ictauit: ille post hanc jacturam vi
, i, stor, hic ne hac quidem jactura victus.
ita Tuum vero Scaeva inexuperabilem spiritum innim fui ne parte rerum naturae, qua admiratione prosequar , t nescio: quoniam excellenti virtute dubiuin reliquisti, ii ter uuda the pugnam fortiorem edideris, an in terra v ius, cem emiseris. Bello nainque , quo C. Caesa non coit. 1 tentus opera sua Oceani claudere littoribus,Britannicae diu insulae caelestes injecit manus , cum quatilor coi nil i-fi, touibus rate transvectus, in scopulit vicina inlitiae, qua holliti iugentes copiae obtinebant; postqua aettus regre se susuo spatium , quo scopuli is & insula dividebantur,
invaduna transtu facilem redegit, ingenti multitudine birbarorum asstuente, ceteris rate ad littus regi essis; s liis immobilem stationis gradum retinens, laudiqne ruentibus telis , dc ab otiam parte acri studio ad te invadendum nitentibus, quinque in i litiun diurno praelio sius. fectura pila, una dextra, holitum corporibus adegisti . Φί' Ad ultimum destricto gladio, audacissimum quemque modo umbonis inipulsu, modo mucronis ictu depellenust hinc Romanis, illinc Britannicis oculis incredibili, nisi
cernereris, spectaculo fuisti. Postquam deinde ira ac pudor cuncta conari fessios coegit, tragula femur trajectus. saxique pondere ora coiit ut iis, galea jam ictibus a iscubsa, dc scuto crebris foraminibus absumto , profundo te credidisti, ac duabus loricis onustus, inter undas , quas hostili cruore infeceras, enatasti: Ursoque imperatore annis non missis, sed bene impensis , cum laudem mere- Ieris, veniana petillii. Magnus proelio , sed inajor discipliuae militani memoria :itaque ab optimo virtutis aesti.
maiore, cuin facta, tum etiam verba rua, centutionatus honore donata sunt. χ . SED quod ad proeliatorum excellentem fortitudine attinet, merito L. Sicinii Dentati commemoratiol omnia Romana exempla sinierit: cuius opera honoresqῆQperum ultra fidem veri excedere iudicari pollent 3 nisi ei certi auctores, inter quos M. Varro, monimentis sitis
iuuia ella voluissent. Quem centi ea dc vige ies in acie
89쪽
. descendisse tradunr, eo robore animi, atque corporis eutem , ut majorem semper victoriae partem traxit se vuderetur. Sex & trisinta spolia ex hoste retulisse,quorum in numero octo fuisse , cum quibus inspectante utroque
exercitu ex provocatione dimicasset, 1 .cives ex media morte raptos servasse, quinque de qo.vulnera pectore excepisse,tergo cicatricibuS vacuo.Novem triumphales imperatorum currus secutum, totius civitatis oculos iu se numerosa donorum Pompa convertentem. Praesere batur enim aureae coronae octo:Civicae I . murales tres: obsidionalis una: torques 183. armillae Iso. hastae IS.
Phalerae an ornamenta etiam legioni, nedum militi satis multa.
x. ILLE quoque ex pluribus eo oribus in unum magna cum admiratione Calibus cruor confusus est et in quo oppido cum Fulvius Flaccus , propter Campanam perfidiam principes civitatis ante tribunal siniim capitali supplicio assiciendos iudicaret literisque a se. natu acceptis, finem poenae eorum statuere cogeretur , Nitro se ei T. Iubellius Taurea Cameanus obtulit , de quam potuit clara voce, Quoniam, inquit, Fulvi cupiditate tanta hauriendi languinis nostri teneris, quid cessas in me ementam securim distringere, ut gloriari possis fortiorem aliquanto virum,quam ipse es,tuo jussu esse intei enaptim t Eo deinde dicente, libenter id se esse famiru, nisi sinatus voluntate impediretur: At me, inquit, cui nihil Patres conscripti praeceperunt, aspices oculis tuis quidem grarum,animo vero tuo majus opus edentem. Protinuique interfecta conjuge ac liberis. gladio incubuit. intein illum virum Putemus fuisse, ut si oriim ac sua caede testari voluit, se Ivii cruini elir/tem sugillare,quam senatus misericordia uti ma-2. AGE, Gobriae quantus ardor animi t quia cum sordida di crudeli Magorum tyrannide Persas Iiberaret, uiatimque ex iis obscuro loco abjectiam corporis Pondere urgeret, praeciari operis socio plagam ei inse re dubitanti, ne dum Magum petit, ipsina vulneraret, Tu vero , inquit, nihil est quod respectu mei timidius pladio utaris: vel per iitramque illum agas licet, dum hic quam zelerrime pereat. a. ΗΟ C loci Leonidas Spartanus nobilis occur. rit: cujus Proposito, opere, exitu, nihil fortius. Nam cum aco civibus apud Thermopilas toti Asiae ori ctus
90쪽
stis, gravem illum, di mari dc terrae Temem,nee ho. minibus tantum terribilem, sed Neptuno quoque com Redes, de Caelo tenebras minitantem, pert Inacia virtutis ad ultimam desperationem rede t. Ceterum per dia de scelere incolarum ejus regionis, & loci opporru sitate qua pIurimum adjuvabatur, spoliatus; occidero dimicans, quam ad gnatam sibi a patria stationem deserere, maluit. Ideoque tam alacri animo suos ad iaproelium, quo perituri erant, cohortatus est, ut diceret. sic prandete commilitones tanquam apud inferos co natari. Mors erat denuntiata: Lacedemonii perinde ac
victoria esset promissa, ductori intrepide pamertiui. q. OTHRYADAE quoque pugna pariter εο morte speciosa Thyreatiuin laude , quam spatio latius solum cernitur. Qui sanguine seo scriptis literis,dir ptam hostibus victoriam . tantum non post fata sua iuriuum patriae cruento trophaei titiiIo retulit.
s. EXCELLENTISSIMOS Spartanae vi
tutis proventus miserabilis lapsus sequitur. Epaminon das maxima Thebarum felicitas, idemque Lacedaemonis prima clades, cum vetustam ejus urbis gloria invi inque ad id tempus pnblicam virtutem , apud Leu Mantineam, secundis proeliis contudisse δtrajectus hasta,sanguine 3c spiritu deficiens,recreare la sanies, primum, an clypeus suus salvus eiet, deinde ad penitus fusi ho ues forent, interrogavit : Quae post quam ex animi sententia comperit, Non finis, inquit s .mmilitones, vitae meae, sed melius de auctius initium
advenit. Nunc enim vester Epaminondas nascitur, quia ς moritur. Thebas ductu 3c auspiciis meis caput Gradi Liae Lactas video , fortis de animosa civitas Sparrana ia- t, armis nostris abjectar Amara dominatione Graeci i rata est. orbus quoque , non tamen sine liberis ra
xior : quoniam mirificas filias Leucti a. 8c Nantineam relinquo. E corpore deinde sito hastain educi ilissitamqne vulnere expiravit. Quod s enm dii immortales ino iis suis per ni passi elleur, sospes gloriosior patriae
7. A si nec Theramenis quidem Atheniensis iapsto .ca custodia mori coacti, parva memis constaurias imi igiuta tyrannorumjuisii porrectam veneni p iiduem non dubitanter hausit:Quodque ex ea superine'Rx, Iosabundus i II istim humo clarum edere sontun coe git, Reiιidensque sorvo publico, qui eam tradideraraia illae, inquit, propino : Vide igitur ut hoc poculum