장음표시 사용
131쪽
sicuti Imperatoris, Regum, Principum, Domin rum, Iustiriariorum, o O clariorum . :: Et quomodo ipsi deleant ιι tuere iersa suor siubiectos, aut ' l . subditor . . t Q
et Nulla es potastat, uel maiestas mundi quam terrara, quae non sit ὀ Deo, uel permis' μι. α Quod maiectar, ct potestas est necessaria gubernandis reb publicis. 3 Peccata populi faciunt, suod mali in gubernodis eluita libur constituuntur. Regis, O Principis, ac Magistratus in Republiea si est ,sic praeesse, quemadmodum bonus paterfamilias suis domesticis, o pastoribus, consilio O pruden tia ubique
s Sapientia, ct prudentia imperantium, dabet esse coniuncta cum constantia, ct animisertitudine. 6 Qui regunt Ressuplica prouidere debent,ut sint reia, O boni iudices. τ Iudices eum timore Domini debent iudieare: quoniam iniqui iudieet a Dis p niuntur, O populus propter eos. E Boni Reger, Principes, ctesemper a Deo auxilium,O lau
dem ae honorem obtinuerunt,contra mali.
MVndi Maiestatem a diuina maiestate constitutam & ordinata nemo ambigit Christianus , ut uniuersa Dei prouidentia regi, & gubernari creit c intelligitiquisi; Dei uerbo ut par esti suam tribuit ueritatem,& auctoritatem. Nam Proverbio. 8. Pristi sipsa sapientia diuina apertὸ clamat: Per me Reges regnan t,legu conditores uel ut alia lectio habeti Principes iusta decernunt.Quin & ipse Rex Salomon 2. H a, Para-
132쪽
Paralip I.ingenu E e 5 sitetur,se a Deo rege Israel costitutii, his uerbis utes in sua oratione ad deum. Tu secisti eum David patre meo misericordia magnam,& eonstituisti me rege pro eo : Quod si quae sint nationes, quae super se conlii tuai H rege, id absque Dei prouidentia fieri prorsus negamus: quia filiis Israel
praeceptum fuit Deutero. II. capite, ne alium Iegem super se constituerent, quam illum quem ipse elegisset, essetque de ipsorum natione. Sic enim textus habet: Eum constitues super te regem, quem Dominus Deus tuus elegerit de numero fratrum tuorum. Non poteris alterius gentis homne rege facere,quino sit frater tuus. Et no tin reges, uerum et Iudices , Magistratus, p tates,& quaecunque sunt praelaturae, a Deo sunt teste Paulo ad Rom. I s. cap. sic scriben iste: Non est potestas nisi a Deo, quae aute sunt, a Deo ordinata sunt. Propterea Christus Pilato arrogater dicenti, Nescis quia potestatem habeo crucifigere te, uel dimittere te, respondit: Non haberes aduersumme potestatem ullam, nisi tibi datum esset desuper. Quinimo in rebuspublicis,nbi nullus est Iudex, aut Magistratus, illic constitui iubet Deuteron om ij. 16- Iudices,& Magistros siue ut alia lectio habet pret&ctost constitues, in omnibus portis tuis, quas Dominus Deus dederit tibi per singulas tribus tuas, ut ita dicent populum iusto iudicio, nec in alteram parta declinent.4 Videmus igitur hanc mundi maiestatem
non tantum esse a Deo, uerum etiam reipublicae ita necessariam, ut sine ea prorsiis constare non possit Quare admodu rectὸ dixit diuus Augustinus:Quid sunt regna absque iustitia, nisi mei a latrocinia s Cia ius sententi et optime concordat sapientissimus Salomon Prouerbiorum undecimo capite. Vbi, inquit, non est gubernator, populus corruet, salus autem, ubi multa consilia: In consesso est igitur ad uti Iitatem reipublieae,& salutem populi reges, principes, magistratus, ac iudices a Deo, Deique prouidentia esse constitutos .l Quod si qui conquerantur d malis
133쪽
malis regibust, principibus, aut magistratibus, nec 'tamen ideo minus illos regnare, siue praesidere sne .ue diuina prouidentia iudicamus: Carterii id fieri pro- pter peccata populi omnino censemus: teste Iob san' etissimo propheta, qui 3 ι. capite suae prophetiae scait de Deo. Qui regnare facit homine Hypocritam p p peccata populi. Vbi alia lectio het ad affligendu' populuὶ Et hoc est, quod Dominus Deus cominaba
tur populo Israel qui fuit figura populi Christiani γ ῆmsi resipiscerent illis dare rege, qui propter populi
peccata, non quale ipsi cuperent dirὰ praeesset. Dabo, inquit, uobis rege in furore meo , & auseram in indignatione mea Duo h se minatur Dominus uidelicet dare sevissimum regem ad affligendum popu- in m propter peccata. Deinde eadem de causa auferrea populo clementissim si regem: Et haec ita uera surit, ut bla ipsa quotidiana experientia ad probationem sufficiat. Vnde per sam dialem filios Israel qui' pete- barit rege ualde radarguit, ut habetur. 1: 'te abiecerui, sed me, ne regnem super eos. Dei. de, ait,hdceritius regis, qui imperaturus est imbisse h- lios uestros tollet, es ponet in curtibus stilli, sari t-que tibi equites,& praecursores quadrigarues suam,
M. constituer tibi tribunos, I centuriones', res agrorum suorum, te messis res segetu , & sabros armoria,& currusi suo iu. Filias quoque uestras sibi faciet unguentarias,& caris, Sc panificas . Agros quo 'i uestros,&uineas & oliveta optima tollet,&
albit seruis suis. Et caetera quae sequuntur. Greges quoq; uestros addecimabit, uosq; eritis ei serui. Et clamabitis in die illa a facie regis uestri, quem legistis uobis, & non exaudiet uos in die illa. Quo ex Ioco intelligim , Deu no solii dare rege 'uissim si populo propter scelera, uel uetiam aliquando exigentibus peccatis nolle audire populi preces, ut ta iniquutege auferat. Adde qd sapientissimus Salomon dixit Prouerbioru . 2I. Cor resis in manu D fit, quocuq;
uoluerit, inclinabit illud, uel ad pace, uel ad bellu: Pro. et r.
134쪽
p ij eadem de causa etiam transferuntur regna: Siei. enim habet sapiens Ecclesiasticus cap. Io. Regnum agente in gentem transfertur,pp iniustitias,& iniurias,& contumelias,& diuersos dolos. Regnu Chananaeorum dedit Dfis filiis Israel ipsis Chananaeis partim expulsis, partim deletis. Sed & Regnum Israel diuisitdns in duas partes py peccata Salomonis, de Roboam filij eius saeuitiam & intolerabiles: exactiones: adeo ut decem tribus traderetur Hieroboa,& duae im remanerent Roboam filio Salomonis. Et quum Roboam rex collegisset exercitum octogintam illium uirorum electorum, ut pugnaret contra doti mum Israel, & reducerent regnum, prohibuit hoc
Dns per Semeiam prophetam, dicens: Non ascendetis, neq; bellabitis pῖ fratrςs vestros Istaeli leuertatur unusquisq; in domum snam, a me enim factum est verbii hoc, id est, res haec. Deinde Dns oe regnu
fabstulit a Iudaeis p p peccata ipsorum, & tradidit il- iiud Romano Imperio, visitq; Diis illis, ut Roma -
no parerent Imperio, dices: Reddite quae sunt Caesiaris Caesari. Et nuc regnum illud abstulit a Romano
Imperio,& dedit Turcis, nimi tu id exigentili s peceatis Christianorum. Mutatio aut, atq; tras latio huiusini odi regno tu ostes aest Danieli in quatuor illis bestiis ascendentibus de mari, quarum prima erat similis Leaenae, secunda similis Vrso, tertia similis Pardo,quarta terribilis, atq; mirabilis, & sortis nimis, habens dentes ferreos magnos . Prima quasi Leae nadesignat Imperium Assyriorum. Secunda similis Urso, regnum est Persarum: tertia quas Pardus, regnuest Graecorum. quarta terribilis, atq; mirabilis, imperiam est Romanorum. Haec quatuor imperia sibi inuicem successerunt Romanum Imperi u adhuc stati sed ualde debile, quod ubi Oino defecerit, tunc ut uidptur innuere Paulus Apostolus. a. Τhess. 2. ue tuet
flius perditionis,& homo peccati, qui est Antichri
135쪽
. stus: si nunc innumeros habet pcurires,& anteambulones: que Dias Iesus ut ide ait Apostolus inter- dii ficiet spu oris sui,& illustratione ad uetus siti: ppea ipsi Danieli ostensum est excidium olum illorum re .gnorum:®num Christi aeternum,qd non corrui petur in n. 7.cap. Mutationes igitur regnoru a Deo γ Iussivi expressis uerbis idem propheta cap.Σ. testat
dicens: Ipse mutat lpa,&aetates, trassert regna, atq;
'nsti tin. Maiestas ergo mundi a Deo est, de quot P m quot sunt regna a Deo iunt constituta. Porro ut Rex est uim udo,quod paterfamilias in domo: undς & pater patriae nuncupatur. Aristoteles in Ethicis dicit scpius, quod similis cst compara ν ρd subditos, patris ad filios, ut pastori ad is ques: υ ς' ergo regem pro icere commodo, paci, de utilitati subditorum suorum, & paternu in eos gererς affectum, utendo clementia,& masuetudine. . Nam ut sapientissimvs Salpmon ait Prou. zo. Mise. ricordia,& ueritas custodiunt regem, dc roboratur clementia thronus eius . siicut patet in Apibus, de quibus sic Virgilius canit Georg. . Hir quidem signis, ct Leo exempla secutii Esse Apibus partem diuinae mentis O baus3 ιι -
Ap0m exemplo docetiit principibus debere adesse, clem etiam, ut testatum .est,, hoc mimine Aleiati.
Vestarum quod nusta unquam Rex spieula figet
u que aliis duplo corpore maior eri . VArguet imperium clemens, moderataque regna a Sanctaque iudicibur credita ijιra bonis.
Sed in primis sapientia, & in agendis retum prudet . A. by tia in rege relucere debet: nee enim principe digna uox est dicere, non putabam. Nam ut Sapientia . scribitur: Melior est capietia, quam uites,& uir prudens, quam sortis: Vires enim, ac robur corpis, &opum potentia temeritate sita non unqua & ciuita
tes,& respublicas, imo de regna ipsa etia opuletissima perdiderunt: ubi sapientia,& prudentia, ibi non
136쪽
sola coseruantur, sed et acquiruntur imperia. Vnde Eeil. to sapiens Ecclesiasticus ea. io Rex, ait, insipiens pilet populum suu ,&ciuitates inhabitabutur psensum Mele. . prudentium. Et Salomon in tuo Ecesesiaste cap. . . ri Meliorem asserit puerum pauperem & sepletem, rege sene,& stulto, si nesicit praeuidere in posteru. QR& de carcere, catenisq; , interdum sua prudentia, de . . . sapientia quis ingrediatur ad regnu. ut patet in Iosephol & alius natus in regno inopia consumatur. gὸH. . Quamobrem idem Salomon in eodem libro . ea. s.' γ' dieit, uerba sapientium audiuntur in siletiosiusquam clamor principis inter stultos . Et qd melior sis,iὸ κ ust sapi cxia, quam arma bellica. Propterea ipsa Sapie. ''' tia Sapientiae s. ait, Ad vos o reges sunt sermones mei, ut discatis sapientiam,& no excedatis. Et post pauca: Multitudo sapientium,sanitas est orbis terrarum:& Rex sapiens stabili inentum populi est. ergo' accipite disciplina per sermones,& proderi r uobis.1 4 Saetas Bernardus ad Eugenium Pontificem, li. 1. sic scripsit: Simia in bancho est. Rex fatuus in solio.&a D. Greg. dicitur illa terra beata, cuius Rexti obilis, hoc est sapiens de uirtutibus praeditus est.' & uae terrae, cuius rex puer est. Sed huiusmodi regis sapientia,& prudentia cum constantia & animi fortitudies ne debet esse contumcta. Iimo et cum clementia : Naarque peccat princeps, aut iudex coniucdo flagitiis,& eorrectione dissimulando, sicut& per tyrannide,
- saeuitia exercedo: parum. n. dissert a crudelitate, sinere maleficos uiuere super terra,& innocentes opprimere: ppea in pusillanimes, & ad uitia conniventes Tecti. p. sie loquis Ecclesiasticus .ca. 7. Noli qu rere fieri iudex, nisi ualeas uirtute irrupere in iniqetates, ne sor- t Eextimescas facie potentis, & ponas scandalii in agilitate tua: Aduersos eos aut qui immemores Ois ni an sue uidinis,& clemetiae, saeuitia plus qua Scythimpho. 3 -cam exercent in populu, sic clamat Sophonias propheta c. q. Principes eius in medio eius quasi leones
rugientes: Iudices eius lupi uespere, uia Ielinquebat
137쪽
pusq; mane. Hoc est, nihil reliquu faciebant. De qui--bus apud Michetam prophetam conquerisDns, di-
cens: Comederunt carnes populi mei, & pelle eora - desuper excoriaverunt,& ossa eoru confregerunt,3c cociderunt sicut in lebete,& quasi carnem in medio tolla', ut lir Michaeq. 3 . Caeterum, sicut paterfamilias a suapsentia a domo& familia ola mala au ertit,quae Mich. a. - illam corrumpere possint: sic& Rex in suo regno. . Vnde benedixit Salomon Prouerbiorum Io. Rex .qui sedet in sqlio iudici j, dissipet oe malum intuitu Prou. io-Quod aut de regibus dicimus, idem de principibus, idnis, iudieibs V ; atq; magistratibus dici putamus:
quotu interest regere rempublica: quos passim mo-inet ucibum Dei, ut iuste iudicent, quales Iethro de pinxit genero suo Moysi Exo. I 6.ca. dicens. Provide deo 1 plebe uiros potentes,'& timentes Deu: inqui Exod. i6 bus sit ueritas,& qui oderint auaritiam& costitue ex eis tribunos,& ccturiones,& quinquagenarios,&decanos: qui iudicent populum Oi rpe: quod consilium Moyses sollicite adimpleuir, & illud appro- ibavit D5s, Et Das Leuit. I9. Non facies inquit, id . iniquum est, nec iniustὰ iudicabis. Non consideres Leui. is
personam pau peris, nec hon ores vultu in poreis lis :Justh iudica proximo tuo: Et Dente tonuitiij ii Moyses ad populi iudices, & praesectos . Quod iiistu est Deut. r.
aitὶ iudicate, siue ciuis sit ille, siue peregrinas 'Nulla erit distantia personarum in iudicio: ita parcium acidite, ut magnum, nec accipietis cuiusquam per- .sonam. Dei enim iudicium est. Et pius Rex lle Iolaphat, ut scribitur. 2. Paralip. I9. cap. In cunctis cimitatibus Iuda constituit iudices : quos his uerbis 1.Pa. tymonuit dicens: Videte quid faciatis: non enim hominis exercetis iudiciu , sed Domini,& quodcunq; iudicaueritis, in uos redundabit. Sit timor diai uobiscu,& cum diligentia cuncta facite: Non est enim apud dominum Deum nostru iniquitas, nec personar u acceptio, nec cupido munero. Cotra propheradauid iniquos iudices ex ore dcti grauiter obiurgat
138쪽
dicens et Usquequo iudicatis iniquitatem , de saeies peccatorum sumitis ZIudicate Uen ob& pupillo, humilem, & pauperem iustificate. Eripite pauperem.& egenum de manu peccatoris liberate . Et Domin is Per Eseiam prophetam uehementer conqueritur de principibus, ac iudicibus ciuitatis Ierusalem Gicens cap. I. Quomodo facta est meretrix ciuitas fidelis, plena iudicii. iustitia habitauit in ea, nunc autem homicidis. Principes tui infideles, socii surum. t. omnes diligunt munera , sequuntur retributiones. Pupillo non iudicant:&causa uiduae non ingreditur ad eos. Propter enim peccata principia,&dominorus a peplectitur populus. Culpa Principis, inq*Ambrotius, plaga populi. Et profert Dauidem rege, qui propterea,quod numerasset populu,immisit Dominus pestilentiam in tura Iuda, adeo ut innumeri morerentur peste, quod agnoscens pius rex dicebat-
Ego tum qui peccaui & ego inique egi Isti qui oues
g Τ Ex his, quae diximus, colligimus bonos esse, ac
malos reges: probos,& improbos principes:iustos& iniquos iudices, atque presectos. Boni, probi, α.r . . . ru i tum me laude digni sunt,& in sacris pariter aeque prophanis scripturis tanquam benemeriti de republica celebrantur, quibus & fausta ola pollicetur Deus. Quinimo semper illis adfuit, semper illos protexit. exemplum habemus in Dauide, Asa, Iosaph. Ezechia, Iosia,& huiusimodi. Contra mali, improbi, di iniqui maxime detestantur, quibus sacrae atq; prophanae li terat infausta omnia, diraque minantur, Hipatet in Saul, Achab, Amon, Sedechia,& aliis. Vnde bene dicebat Samuel filiis Israel petentibus rege. I. Reg. I 2. Si perseuerauerit in malitia, & uos, & rexu si r pari er peribitis . Proinde tria ex Agathonis philosophi sentetia meminisse decet Magistratum. . Primum se hominibus imperate Alterum ex legibus imperarezet
139쪽
imperare: Tertio se non semper imperaturum esse. Hac ratione fiet, ut probi perseuerent in officio, de improbi redeant ad lanam mentem. Sequuntur qmedam costea a ex doctis uiris tam sareu quitu. -. . se lanis quae poreruni suis locis aptaνL
sticum. Alter u quod creationis ratione spectat. Est enim Peus rex uniuersorum , & Graecorum, α Iudetorum,& Daemonum,& aduersariorum creationis ratione: Haec ille. Regnum Graecorii cui uoluit tradidit, regnum Iudetorum etiam cui uoluit tradidit,& sic de reliquis.Ita ut regnum t quam. a Deo consti tutum, sit legitima praesectura. IDEM. Nihil est quod se magistratum ostendat ut amor& beneuolentia erga eos, qui sunt sub eius Imperio. Nam pater non QIum pro eando, sed etiam diligedo, post creationem efficitur: quod si ubi natura est, charitate est opus: multo magis ubi gr*tia. . I DE M. Non in ueste φ zona, nec in praeconis uoce agnoscitur Princeps, sed in reficiendo fra tu, & qiis matheonstituta sunt corrigendo, ac imprq s puni edo,
nee permittendo,ut potentia ius cuiquam eripiatur& austraruri
Hoe differt tyran usa Rege: quod ille sua undecuque parat commoda, hic eorum,quibus praeest, quaeritur utilitatem. Ii DE M. Propriu est Regis, his quibus praeest, prospicere. I D E M. Si eot Regis in manu Dei est, non seruatur armorum robore, sed diuino adminiculo, & ductu. Est au
140쪽
Honestum est ut praestatior semper deteriori praesit& imperet. '2 IO ANNES DAMASCENVS. Optimum principem decet in suis quidem peccatis esse acerbum iudicem: & minim E ignoscentem: at in erratis subiecto tum placidum ad ignoscendum facilem. pHILO I UDAE US. Tyranus est princeps belli: Rex uero, pacis pses.
Quid regii beneuoletia, subiectis populis optabiliusIaut melius esse possit. ΡLvTARCHUS. Nullum firmius principis praesidium quam uera& constans beneuolentia: cum enim uulgus, &proceres, assuefacti fuerint, non principem principi timere: tum multis oculis uidet, multis auribus audie ς quae geruntnr praesentiscit. ι DEMOCRITUS.: Principe in tersi oportunitatibus uti decet ratione r aduersus hostes audacia et beneuolentia, autem erga subiectos.
CLITARCHUS. Regem prudentem diadema non essicih m ens... est,quet imperat. IDEM. Si parere non didicisti, imperare ne aggreditor. PLATO. Decet qui rebus maximis praesit, eum prudentia
praeditum esse maxima. CATO. Debent Potentes parce uti potestate. ut semper . uti possitit.
1 DE M. Magistratus aut Iudex, neque pro iustis orari, neque pio iniusti, exorari debet.