장음표시 사용
151쪽
bam,de herba autem non reuertitur ad radices, sed sursum transmittitur ad semen . Sic& amor de patentibus descendit in filios, de filiis autem non re mittitur ad parentes. Ideo parentes quid c diligunt, sed non sie diliguntur a filiis : Quia sicut herba, non deorsum, sed sursum ad semen transmittit humore: se & homo, non ad parentes, sed ad proceandos filios transmittit assectum. Procreantur aut a parentibus proles, no ut negligatur, sed ut curetur, ac educentur. Bestiis ac serpentibus crudeliores fuit l, qui proles suas non curant. Qui suoru inquit Paulus. r. .
Timo. s. ac maximὸ domesticorii cura non habet, fi 'dem negauit,& est infideli deterior: Duo aute sunt in nobis corpus,& anima: Vtrumque in suis prolibus parentes curare debent. Sed quoniam anima corpore praestanrior est, animae curam in primis habere oportet. Est aut anima pueri, tanquam tabula
rasa, in qua nihil depictum est: Sc ueluti nasces uit. gultum quod potest ad qnodlibet flecti: facile igitur
fuerit huiusmodi animat, siue uitia, sue uirtutes inserere uel depingere, quas retinebit atque sequetur ad senecta usque. Nam ut ait Salomon in nouerb. Pris etic 3r: Adolescens iuxta uiam suam gradiens , etiam quum senuerit, non recedet ab ea: Et Poeta, mos mel est imbuta recent se abit odorem testa diu. Op tima ergo fuerit a teneris annis puerum assuefacere pi tati,ac illum in timore Dei in lege, ac praeceptis diuinis educare. Ita iubet Moyses Deuteronomii. . c. patentes sacere dicens, Docebis mandata Dei fi lios,ac nepotes tuos. Sic Abraham secisse legimus
dicente Domino Genesis. cap. Scio quod pr*ceptu sine. 1 grus fit filiis suis post se ut custodiant uiam Domini de faciant iudicium,& iustitiam: Iob quoque orabat Iob 1. pro filiis suis, pro quibus etiam offerebat sacrificiu,& singulos monebat ad pietatem, ne sortὸ peccarer,& maledicerent deo in cordibus suis r Sie David moriturus filium Salomonem adhuc iuuenem mo 3. M. Iuuit, ut custodiret mandata domini dei,&ambula i. Pa.it
152쪽
Datii. i, retin viis eiuτ, sicut. 3 Reg. 2.& I. Paralip. 18.scribii. Mis., r. Sic Tobias genuit siliu,quc ut Tubiar. i A. scribitur,l ab infantia timerς Des docuit, N abstinere ab Oi peccato. Sic parentes Susannae, quia essent iusti erudierunt filia sua secundu lege Moysi: Sic Mala thias moriturus benedixit filiis suis, & adhortat0spγου. 1, cst eos ad lege Dei servada. Hoc est quod monet nee re paretes Salom 6 in Prouerbiis. e. :9. Erudi filium 1 ω. io - , α restigerabit te,& dabat deli Das animae tuae.
Na utc. Io. scribit Filius sapies laetiscat pa tre filius vero stultus stitia est matri sis. No. n. sapietes nat' - scutur filii, sed tales bona educatio efficitillos. Vn- , de&ipse Tobias suu educado filiis docet parentes, qua cura habere debet de salute probu sua tur de de quibus illo admonere habent. Nasic loquitur filio
duo.c. .Quu Deus ceperat anima mea, corpus meusepeli, & honorem habebis matri tuae omnibus diebus uitae ein s. Memor enim esse debes,quar, & quanta pericula passa sit propter te in utero suo. Deinde admonet illum, ut memor si Dei: non uno die,aut mno anno tantu, sed omnibus diebus uitae iliae. Teraio ne praetermittat aliquod praecep tum Domini, sed xx integro omnia obseruet. Quarto ad opera mis ricordiae proximo exhibenda illum admonet, iuxta suam facultatem. Quinto, ut abstineat a fornicatione, & praeter uxorem ipsius, nunquam patiatur crimen scire.Sexto ne superbiam redoleat ullam , n
. . que in sensu, Deque in uerbo : addens quod ex in perbia sumpsit initium omne peccatum . Septimo, ut operariis, ae mercenariis suis, non in cra-
.i stinum, sed statim mercedem restituat . Octauo, ne alicui faciat, quod sibi fieri nolit, id quod & ip-Maei. . se Christus docuit. Nono, ut cuin egentibus, acesi rientibus panem suum comedat, & uinum suum bibat. Decinio, ut sine consilio neqnicquam attentet, sed & consilium non stulto, sed a sapiente re- . . in quirat: Undecimo, ut Omni tempore tam aduei sita . . ias, quam Espetitati. bςnedicat Domino Deillii io
153쪽
xet, quatenus in omnibus agendis eum dirigat: nasine Deo nihil possumus . Tandem ac postremo de temporalibus loquitur, & indicat illi, quid mutuo dederit:& qua ratione mutuatam pecuniam recipere poterit. Neque satis illi fuit si e monuisse filium ouin imo iam moriturus, ipsum,& septem nepotes filios filii sui uocauit, quibus dixit: Audite filii mei patrem uestrui Primo seruite Domino in ueritate, hoc est, non in hyp 'crisi, neque fictE, Secundo. In quirite ut fasiatis quae placita sunt illi. Hoc in primis inqqirere debemus, scire uidelicet, quae placita sunt Domino,& illa operibus adimplere. Et quia id ex nobis non ualemus , ideo ab ipso postulanda est
gratia, qua hoc praestare ualeamus. Tertio admonet et illos, ut suos filios adhortentur ad pia opera: Filijs ,est inquit, uestris mandate ut faciant iustitias& eleemolynas: Et ut sint memores Dei,& benedicant eum in omni tempore. Hoc est tam aduerso, quam prospero in ueritate,id est, sine fictione:& iatota uirtute sua: quia Deus nil amplius exigit a no4 bis, quam quod possumus . t Et quamuis haec ad Tobiam,& ad proles masculas tantum spectare uidentur, reuera etiam de puellis sunt intelligenda: ut in eodem libro cap. Io. uidere licet, ubi Raguel, & An- Ἀλna uxor eius filiam suam Saram admonent quae sui sunt officii: quatenus pax siit in domo socerorum suorum. Sic enam habet textus : Et apprehendentes filiam sua parentes osculati sunt illam, & dimiter utare, monentes ea, primo, honorare soceros , secundo
diligere maritum, teitio regere familiam,quarto, gubernare domum: quinto, teipsam irreprehensibileme exhibere. Haec ideo diffusus tractaui: ut discant parentes ex his bonis uiris, ac patriarchis . qualem curam oerere debeant de salute retulium suarum, & de quibus illos admonere habeant. Ex quibus colligi potest,quod parentes cauere debent, ne uerbo aut tacto suis prolibus sint occasio peccati: Nam quod uidunt proles sacere parctes, aut dicere, audiui facile,
154쪽
ae libenter imitantur. Scripsit Iuvenalis in Satyradecima quarta pulcherrime de hac materia, ubi se incipit. . Plurima siunt, Fusicine, O fama digna sinistra,
Et nitidis maculam ac rugam figentia rebur, suae monstram 3psi pueris, tradunxque parenter. Si damnosa lienem inuat alea, ludit O haeres Bullatur,paruoque eadem mouex arma fritillo. Et quod sequitur. Maxima debetur puero reuerentia.si quid, Tur pe para 3, nec tu pueri, contempseris annos,
Sed precaturo Obsipat tibi siliui infanti Nec omittenda sunt praecepta moralia Phocylidis, quae huc faciunt optimE, ut parentes sciant, quod etiam ab qthnicis instituuntur, externis moribus pueroru suoru honestam sermam in iugere, & praestate: sic enim ait. Neque in masculo filio nutria, crinium iubam. dieque ueriicem capitis implices,neque uincula illisua
Masculum non decet coma. Mosiicier eonuenis mulie-ν bus,
Filii pulchri custodias iuuenilem forem.
Hinc Periander rectὸ inquit: Filios erudi. Et Horatius ait. Fing t equum tenera docilem ceruice Magiser, Ire uiam, quam iubet eques, uenaticus ex quo Tempore ceruinam peliam latrauit in aula, Militat institiis eatulus, nunc adhibe puro P ectore uerba puer, utinc te melioribus oster. Videmus agit colas redia formare teneram aetatε suorum equoris, bou, asinorum &c. Venaticu catulos, aucupem aues: quum filii sint log ὸ excelletiores equis, asinis. bobus catulis & auibus : Doledum est quod multi paretes no maiore adhibent diligentia in recte instituenda tenera aetate suorum filiorum. praesemtim quum adeo multum sit a tenerit, Recte assuescere.de uerum illud triuiale
155쪽
suod noua testa capit, inueterata sapis.
Seneca optime scripsit educatio, & disciplina mores fasit,& illud unusquisq; stit quod didicit. Ideo libro de Ira ait Praeceptores paedagogosq; placidos
pueris conuenit dari. Certe Chrysostomus recte dixit , quod iuuentus est sicut tetra Ductvola, quae unegligitur, multas producit spinas . Quid sibi uult illud Iob, Ab infantia circuit mecu miseratio. certe parqtes ot diligetia bene informare tenera aetate,' isoris forma & intus uires,ac aetas uirtutsi crescant. . Et uς minatur Christus Matth. i 8. his qui puni-6 los scandalizant,4 Et non solum non dabunt parentes su is prolibus occasionem male, aut loquedi, aut
agedi: uerum etia illos reprehendere debent, si quid malὸ agant,& loquantur , seueriusque obiurgare, imo & uagellare, si quid protervius loquantur, ani
saciant. Propterea Salomon in prouerbiis cap. i 3. I
Qui parcit uirgae, odit filium suum: qui autem diligit,ih stanter erudar. Et capi. 2 3. Noli sit btrahere a puero d stiplinam; si ςnim percusseris eum uirg/, .non inoxietur. Tu uirga percuties eum, & animam
eius de inferno liberabis. Sacerdos de Iudex populi Israel suit Heli, ac filios suos impie erga se gerentes re prshendit quidem, sed quia non satis uehementer obiurgauit, pater alioqui plus,poenam filiorum . temeritatis & iniquiratis luit. Debent etiam parentes filias suas bene obseruare, & diligenti custocia continere, ne confusionem suis adserant parenti b. sed principue illas quae lasciuiores sunt. Prqpterea sapiens Ecclesiasticus cap. 12. Super filia luxuriosam Ec. 22. . confirma custodiam ne quando faciat te in operobrium uenire inimicis tuis: Et cap. 7. eiusdem libri: Filii tibi sunt 3 erudi litos & curua illos a pueritia Ecc0.7 eorum, filiae tibi sunt3 serua corpus illarum, & non ostendas hilarem faciem tuam ad illas. t Caeterum
sic debent parentes suas proles obiurgare, corriperqatque castigare : ut non obliviscantur paterni affectus,& non excedant in coirectione paternum amo' iem,
156쪽
r,hὸ κ xςx',Πςs0 Ite in desperationem adigant suas proles.c.ι. , VHdς PRulus ad Ephe capite. 6. Patres nolite ad ira cundiam prouocare filios uestros', sed educate illos in disciplina,& correptione Comini': Et ad Sol. 3. Patres nolite ad indignationem prouocare filios uestros ut tibia pusillo animo standi. Multi enim hae atione suas perdiderunt proles. Oportet enim mederi malo: non perdere aegro tum. Et haec sunt quae pro salute suarum prolium facere debent parentes.s et verum & corpora ipὶrum nequaquam negligeres: debent sed illis prouideat de alimento, ac uestimento, quantum suppetit facultas, & exigit necessitas; status,& conditio : Caveant tam e sem per in huius-rnodi fastum, pompam, luxum,&excessum, quando, cibi, 'Rid ςm his Risuefacere proles suas non est bonu . - . Et quum teste Paulo. a. Cor. Q. non debeant filii parentibus thesaurizare,sed parentes filiis, perperam agunt parentes,qui a suis prςdecessoribus relicta isna ita prodigunt, ut nihil remaneat post ipsorsi obi, tum prolibus suis. ' Sed nee illis consultum est, ut suis prolibus ipsis adhuc uiuentibus, haereditatem suam,ac bona sua tradan si sub illa spe quod in sua senectute alentur a suis siliis. Nam nonnunquam se. tia cus accidi ζ, propterea bene monet sapiens. Eeel. et Filio & mulieri, fratri, & amico non des proprietatε super te in uita tua,& non dederis alii possessionem tuam, ne sorte poeniteat te: Melius est enim ut filii tui te rogent, quam te respicere in manus filiorum
1o 1 Ad haec, qui habent unde possint filios suos in studio alere, debent hos alere in studiis, duplici de
causa, Primo ut recte uiuant, tum ut rebus relictis recte norint uti. l. i
Nyn minor eri virtus quam quaerere parta tueri: easui
Sed & qui non habent opes. Ethnici eon silio tu
157쪽
bqntur filios erudere litetis, ut dicitur in illo disti
Si tibi sint nati ree Oper, tune artibus utar Inrime, quo possint tenvem defendere uitam.
Cu tali pro tradentia hoc faciat, ut ipsi cu bonis literis addiscant & pietate , ppea caueat ne filios un- qua illuc mittant ad studi υ, ubi no colitur pietas, αauita religio, sed sectar uigent,& haereses,oui autemno habet. unde suos in studio alant, sic in ipsis prouidere debet, ut opificiu aliquod perdiscat,quo abore manu u sua tu uictu, & amimi coquirete possint,
ne sorte cogatur,uel surari, uel latrocinati, uel aliquo alio scelere acquirere sibi unde uiuant. Sic Propheta, Dauid monet dicens, Labores manuum tuarum quia maducabis, beatus es se bene tibi erit. Et Paulus ad Ieiunium relegat illos qua laborare, de operari nolunt, dicens:Qui non laborat nec manducet. 2. Thessal. S. cap., ibi. Postremo parentes morituri tam prudenter, ac sapien ter condant suum testamentum, ut post ipsorum mortem nulla possit lis,& discolὸia oriri in tersuas proles, & ne u lus soliis sic abundet, ut caeteri egeant: Nam uni prouidere, alte; m relinquere Lunum curare, alterum negligere, non est hominum
ratione utentium, sed potius bestiarum, & maxime aquilarum, quae t aiunt qui de natura scripserupi auium J quum duos ediderint pullos, alterum alis impellentes in terram deiectum allidunt: .alterum retentum tantummodo pro suo,& legitimo habet. At bene monet Basilius, ut sicut parentes ex aequo singulis liberis corpori3 essentia impertiri, sunt, sic eis de aequaliter, pariq;. ditione, quae ad uita degendam pertinent, iure optimo praebere debent. Similiter parentes indicatq debent fi iis,quae,& quibus de an i, & q uae a quibus illis debetur, quemadmodumis Tobiam leniorem feci se te imus . t Quod de parentibus dictum est, re vera, & senibus aliquo mo
do conuenit. Nam debentesic hi genib*skcosilio,
158쪽
ab exemplo, a leui correctione,& obiurgatione, tuta est. n. senioru doctrina,&consiliu logae uitς & re tu usu adi uictu,& firmatu, qui ct & patres uocatur. Vnde tu Deute. c. 33. Moyses: Interroga patre tuum& an nunciabit tibi, maiores tuos, & dicet tibi. In antiquis,ait Iob c. i et .est sapientia, & in multo tempore prudentia: Bonucosiliu dederat seniores Roboa Regi, sed quia noluit ipsoru cosilio parere, pessime illi eessit.Nam dece partes regni sui perdidit, decem uidelicet tribus regni sui. Ad tii. 13 Quales porro debeant esse senes Paulus docet ad Titum scribens .e. Σ. Admone,inquit, senes ut . brii sint. pudici prudentes, sani in fide, in dilectione,in patientia. vere senex, ait Philo, non ex temporis longinquitate, sed ex laudabili, & persecta uita laudatur. Nihil interest, ait Basilius, inter aetate puer. rilem, & inentem pueros imitante . Huiusmodi s nes uocat scriptura pneros centum annorum , quibus canescit pilus, non animus, de eui usinodi rectEPlutarchus dixit: Senex stultus quemadmodum Iucerna uetusta nulli rei est aptus: Non decent ergo senes puerilia Iudicra: Et uera canicies est, non capilli albi, sed aut mi uirtus.
Liberorum modestiam, & temperantiam patres non curantes, liberorum interfectores sunt, atque grauius peccant, quam illi,quanto scit icet animi perditio & mors,grauior est quam corporis.
PHILO. Quod Deus est in mundo , hoc liberis paren tes esse albitror: Nam ut ille,quod non erat, ut exi steret: essecit: sic & hi imitantes squoad fieri potest j illius potentia genus immortale reddunt.
Ridiculu est, enim qui suis parcat,alios eastigare
Cura ut filios tuos eruditos magis, quam opulentos
159쪽
tos relinquas: prae stant enim eruditorum expectationes,quam indo elorum diuiti . Si filius tuus sapiens, ac bene educatus fuerit, sat opum habebit: si stultus nimium habet. Nam stultum non decent opes. Remispue iuxta.ordinem librorum uel ris O noui Testamenti. Genes.
160쪽
nibus. Et quomodo ipsi si is Senior ibi, si iecti nerunt, eos honorando cum timore Dei.
x Filiorum est bonorem deferre parentibur, ct iis obedire. α In quibus consistat honor, arentibus impendendus. za 3 suibus, sili, incitaripossunt, ut poentibus honorem , O obedientiam deferant. π4 Exemplo eiconiae docetur arui largin. me es pro incis
s suomodo filii pereant contra quartum Παceptum, Oi quod tyud fieri non debet praesentibus semper poenis. 6. matenus se extendas dilectioriur requiritur a miis erga
7. Si e filii, parentibus, ita iunioressenioribus debent obtein i
Commune prouerbium est, Diis, Parentibus; ρο& Magistris non est reddere ςqu iualens. Id prouerbium ita uerum est, ut nemo inficiari queat, nisi insaniat: post Deum habemus paretes, di Magistros quibus uicem parem rependere non ualemus : Pro peterea omnis lex diuina,& humana praecipit,& ma.dad, ut omnes pueri, ac iuuenes suis parentibus, S senioribus obediant, subditi sint, & honorem debi-T . 2. . tum illis impendant. Nam Exodi .i o.& Deuterono TDem. s. nati. s. lex Diuina expresse dicit: Honora patrem tuu& matrem tuam : Quam declaret, & interpretatur
be. 6. diuus Paulus Ephes. 6. cap. dicens alii obedite pareti bus uestris in Domino, hoe enim iustum est. Et colos 3. . ad Colo. 3. Filii obedita parentibus per omnia. HOC enim placitum est iii Domitio. i . Vere autem honorare parentes est obsequium pietatis, & reuerentiam illi re hibere, ac necessaria; ἀministrare.