장음표시 사용
161쪽
ministrare. Cosistit porro iste honor in quatuor ma . . . . xime, In assectu, In signo, In effectu, In subuctione. Primo in affectu quidem, ut liberi suos parentes diligant ament,bona eis optent, pro eis rogen eos timeant,& eorum caueat Offensam, propter pietatem quam a Deo in filios habent. Propterea Leuit. I9. c. Leuit. Is unusquisque, ait Dominus, patrem sulim ac matrem
suam timeat. Consistit secundo hic honor in signo exteriori, ac reuerentia, illis assurgedo, honorabilio, rem locum tribuendo, illis cedendo, benedicendo, affabiliter illis loquendo, mansuete;& humiliter illis respondendo, illos patienter audiendo. Unde Sapius Prouerbiorum. Zs. Audi patrem, qui genuit tς, prou. 23& ne contemnas cum senuerit mater tua. Et Ecclesiastici. 7. Honora patrem tuum, & gemitus matris Ecc. 7. tuae ne obliviscaris: Memento quoniam nisi per illos natus non fuisses. Hic grauiter peccant, qui pa Tentes, ac maiores suos delpiciunt e qui illos illo tuque imperfectiones, aut desectili , ident, ac subsannant: qui dure,& aspere illis loquuntur, qui responsant,qui litigant, qui suis iniuriis, & maledicentiis illos prouocant. Tertio, consistit hic honor in effectu: No enim satis est aperire caput, flectere genu, dicere, saciam: sed etiam opus est, ut in omnibus illis obediant, in his saltem, quae pertinet ad utilitatem ac necessitatem rei fami liaris,& quae ad bonos mores spectant, suntque ad salutem necessaria. Iuxta illud Apostoli ad Ephese. 6. cap. Obedite filii parenti- Ephe. c. bus uestris in Domino, id est, secundum iustitiam.& fidem Domini Dei. Et ad Colos. q. cap. Filii Obe' colos. 3.dire paretibus uestris in omnibus, subaudi quae spe .ctant ad utilitatem rei familiaris, & ad bonos mo
Quarto consistit hie honor in subuentione, siue
sustetatione parentu: quae fit tribus modis. Primo, uerbo per consolationem, dulcibus etenim uerbis
liberi parentes consolari debent, in infirmitate , &tribulatione eorum. Nam filius sapiens, ut scribi c
162쪽
Prouerbio. Io. laetificat patrem suum. Secundo, in facto per ministeria corporalia, ubi opus est, seruiendo,ac ministrando illis in omnibus. Tertio, Dono temporali, alendo ac nutriendo illos, quando laborant inopia. De hoc li berorum officio erga paretes,
multa seribit Sapiens Ecclesiastici. 3 . cap. quae per singula bene notare debent iuuenes ac pueri. Nam admonet illos : Primo, ut timentes Deum honorent eos: quia sic uult, ac praecipit Deus . Secundo ut se
uiant illis, quasi dominis. Tertio, quo pacto illos honorare oporteat' uidelicet i n opere, & sermone, Momni patientia. Quarto promittit a Deo benedictionem se facienti, ut superueniat, inquit, tibi benedictio a Deo . Quinto admonet, ne glorietur puer in
contumelia patris, quare' quia gloria hominis c aitὶ ex honore patris sui est: Sc dedecus si iij pater sine honore. Sexto,mandat, & iubet ut suscipiat filius senectam patris sui:& non contristet eum in uita illius: Et si defecerit sensu, ueniam det,& ne propterea spernat eum. Contra multos , qui cum peruenerint ad
honores,dignitates,diuitias,& ossicia, paretes suos inopes, debiles, pauperes, & infirmos despiciunt: Addit Sapiens uelut praemium , quod eleemosyna,& misericordia in patrem impensa non erit in Obliuione . Postremo, illum asserit malae famae, qui derelinquit patrem, scilicet in senectute, in infirmitate, in pati perta te, & necessitate. Et maledictus est a Deo qui exasperat matrem suam. Iste locus sufficiens est ad docendum proles, quid suis debeant parentibus t& quam accepturi fiat mercedem si sic aut secus secerint. t Veruntamen nobis uisum est motiva aliqua addere, quibus liberi prouocari & excitari poL. sint ad hete praestanda parentibus. Primo. Illos movete debet dira maledictio in eos qua secus secerint. Nam Cham deridens patris sui Noe uerenda, in posteris suis maledictus est. Cenes. 9. Ruben primogenitus Iacob, ob iniuriam irrogata patri dormiendo cuBala ipsius concubina, .a Patre audire meruit male dictionema
163쪽
ERGA SENIORES. Θ i 7 dictionem, hanc: Non crescas, quia ascendisti e ubi lepatris tui,& maculasti stratu eius . Genes. 49. Esau uenator, fornicator,& prophanus, qui utrunque parentem offenderat: quod ipsis inconsultis alienigenas uxores duxerat: primogeniturae perdidit benedictionem, qua Iacob matri obediens Obtinuit. Gene. Y-27. Hebrae. n. Propterea Deu ter. 27. cap. inter maledi Hὰ.iff. dctiones, quae imprecantur iniquis, ac sceleratis, ponitur& haee, Maladictus qui non honorat patre situ,& matrem suam,& dicet omnis populus Amen . Et prouer. 19. Qui assi igit patrem, & sugῆς matrς, igno Pres, i, miniosus erit,&inscelix. Secundo, ad hoc mouere debet iuuenes,quod qui sunt rebelles parentibus iure diuino plecti , & tollide medio debent: quodque etia si non sollantur per Magiltratum mihilo secius pleruq; male pereri, &ante matura aetate. Na lex diuina sic habet Deutero, D., itio.Si genuerit homo illiu contumace, & pro ter uti, qui non audierit patris ac matris imperiu, & coercitus obedire conlepserit, apprehendent eum , & ducent ad seniores ciuitatis illius , & ad portam iudicii: dicentque ad eos, Filius noster. iste proteruus, Meontumax est, monita nostra audire contemnit,comessationibus uacat,& luxuriς, atque conuiuiis: lapidibus eu obruet populus ciuitatis, ut auferatis malum de medio uestri: Et Exod et I. Leuit 2 o. & Prouerb. 2 o. sic scribitur, Qui maledixerit patri uel ma f., btri, morte moriatur. Sic duo filii Heli, Ophni & Phi- p .uicnees a patre correpti nec emendati, iuuenes uno die occisi sunt in bello capta arca. I. Reg. . Sic Absolon Apatri David iniurius , & contumeliosus miserabili i; ii
fato petiit:.nempe suspendio a. Regum. Ig. Proinde sapies Prou. 3o. Oculu ait, qui subsannat patre,&u despicit partu, uel ut alia lectio hetl obedietia matris suet, effodiat eu comi de torrcsib. & eomedat eufilii aquil .Id est, suspedatur: Na indigni sunt uita,urebelles sunt his, a quibus uitae munus acceperunt. Tettio. ue multiplex benedictio, quae iuuenibus
164쪽
probae idolis promittitur, ut logitudo uitae cu pro-iperitate. Propterea Paulus ad Epiri 6. c. Honora pa
ire tuu & matre tuam, quod est primu mandatu in
- promissione: ut bene sit tibi,& sis logaeuus super teria. Si e Sem filius Noe,eo φ honore patre suu4asce. rit cu fratre Iaphet, benedictione accepit, diutissimeque uixit, nempe ut erasexcentos annos . G enqs. II.
Sie Ioseph,ac multi alii. Sic Rechabitae, cum liberis, parentes praecepto patris sui lonaiab, in perpexuum
non biberunt uinum: domum non aedificauerunt, i semen rem non fecerunt uineam non plantarunt,&in tabernaculis semper diuersati sitnt: nisi bellorum iniuria aliud cogeret. Ideo prae cunctis Israelitis laudantur a Deo, ut Hieremiae cap. 3 1. Sic Ester Regi na laudatur ac benedicitur ab omnibus: quod patruo suo Mardochaeo obediebat,& quicquid ille pricipiebar,obseruabat,& ita cuncta faciebat ut eo ten pure solita erat, quo eam paruulam nutriebat. Et per hii tu simodi obedientiam,& humilitatem a Rege Assuero impetrauit Iudaeorum salutem, qui Per Aman erant ad mortem destinati. Quarto, ad idem nos mouere debet exempla piorum, qui de suis parentibus sempernet ut sol liciti, ut patet de David, qui du persequeretur a Saule, de patre,& matre sollicitus fuit, comme dando eos Re- i Moab, ut scribitur. i. Reg. 2. L. Sed praecipuc Chriai Iesu Domini nostri Deique silii exemplum Om,nes mouere debet, qui testante sacro eloquio subdi tus erat Mariae,& Ioseph & in mortis agonia de matre sollicitus, uirginem uirgini commendauit, dicens discipulo Ioanni: Ecce mater tua : erat enim tunc crux , cathedra magistri4 liberosi, ac iuuenes docentis, qui & Ioan. 6. cap. dicebat, Descendi de coelo, non ut faciam uoluntatem meam, s*d eius qui misit me. Et rursus . g. capit. Sicut docuit me
pater haec loquor. Et qui misit me, mecum est,& n Oreliquit me solum, quia quae placita sunt ei, G-cio semper. Et iterum capit. 14. Diligo pas ςm, a d sicut
165쪽
& si eut mandatu dedit mihi pater, sic facio. Sic Το-hias Iunior respondebat patri suo, omnia quaecunque dixisti pater, faciam. dii id plura etiam irrationabiles creaturae ad
idem nos prouocant. Nonne Ciconiae ut scribit. D. Ambrosius in hexarmeron, paretes senes nudatos plumis tegunt, fouent alis, & nutriunt alimentis. Vnde prouerbio locus cessit Graecis, qui Anti pelam gin dicit . Nam certe non pigebit attingere carmeelegans de hac pietate. Aerio insignis pietate ciconia nido, Invester pullos pignora grata fouet: a Talia ue expectat sibi munera mutua re di,
Auxilio hoc quoties mater egebit anus.
7 sc pia spem soboler fallit sed si saparentum,
corpora fert humeris,praestar o ore cibor. Quid dicemus de cornicum erga parcies clementia' Nam ut idem Doctor ait, quum parentes perlongaeuam senectutem plumarum tegmine, & alarum regimine minorari contingit, cornices iuniores, propriis pennis eos fouent,&collecto cibo pasciit: Quin & apes iuniores, non in opere tantum, sed et in foetu coadiuuant matres. De insensibilibus uero si cupis exemplum , audi Petrum Rauennatem, non indoctum, nec ineruditum doctorem. Tolle, inquit, radium a sole,& non lucet. Rivum a sente, &desiccatur, ramum ab arbore, & arescet, membrum a
corpore,& putrescet: Sic separa filium a deuotione paterna, & iam non est filius, sed collega eorum, de quibus dicitur Ioanis. 8. Vos ex patre diabolo estis& desideria patris uestri uultis facere.
1 Ex his facile colligi potest, quod liberi mu Itis
modis peccant contra praeceptum de honore parentum. Primo qui parentes irrident, pauperes, debiles, aut desectuosos, hos terreat maledictio Cha Genes Gen. rI I. Secundo, qui parentes duris,& asperis uerbis coii Tim.
tristant. contra Paulum. I. Timoth. s. dicentem.
Seniorem ne increpaveris , sed obsecra ut patrem.
166쪽
Tertio, qui parentibus maledicunt:contra quos intonat lex diuina Exod. 2I. Qui maledixerit patri, uel
matri, morte moriatur. Et Sapiens Prouerb. xo. Qui maledixerit patri, uel matri, extinguetur lume .elus in med ijs tenebris, hoc est, mala morte morietur,in
peccatis videlicet suis. Quarto, qui parentum optat mortem, uel ex odio, uel a petitu honoris, aut haereditatis: Adde, surantur patri, uel matri. Vnde sapiens Prouerb. 18. Qui substrahit aliquid a patre suo, uel amatre,& dicit, hoc non esse peccatum, particeps homicidae est. Quinto si paretibus, senibus, debilibus, pauperibus, ac indigentibus, non ministrat pro sua facultate necessaria, facientes contra illud: Fili, suscipe senectam patris. Eceles. 3. cap. Sexto,qui non obediunt in his,quae pertinent ad patris imperium: sed proterve recalcitrant. Et qui rates sunt Exod. G. capite, iubetur lapidari. Septimo, qui manus uiolentas in parentes in ij ciunt. Contra quos lex diuina Exod. 2I . clamat. Qui percusserit patrem, morte moriatur. Octavo. Qui parentibus defunctis per suffragia non subueniunt, nec paretuereditoribus fiatisfacere curant, quum tamen parentes, ut id faciant iniunxerint,& opes, quibus id possint,abundanter reliquerint. Caeterum hic animaduertendum , quod parentes non sunt praeserendi Deo, propterea si quid preciperent, quod ellet contra praeceptum, aut uerbum Dei, illis non est paredum. sed respondendum. Obedire magnis oportet Deo,
quam hominibus. Diligendi quidem sunt parentes, sed infra Deu . propterea Christus: Qui amat, inquit,
patrem, aut matrem plusquam me, non est me dignus. Matth. io. Et Luc. I . Si quis uenit ad me,& no odit patrem suum,& matrem,& uxorem,&filios,& fratres,& sorores, adhuc & anima suam,
non potest meus esse discipulus . De illis patetibus hic loquitur, qui filiorum uolunt impedire salutem,
aut illos in errore attrahere . Oes ergo paretes sutat
Christo postponendi, nec audire illos debemus, nec
167쪽
6sequi, quando sunt nobis scandalo, propterea Christus. Si oculus, inquit, tuus scandalizat te, Iue eum,& proiice abs te: bonum est enim tibi cum uno oculo intrare ad uitam, qu im cum duobus oculis mitti in gehenam. Idem dicit, de manu,& pede: Per quae membra intelligit parctes, amicos, notos, & qui nobis sunt necessarii: quos audire non debemus, quando nos ad malum inducere uolunt: quia melius est,sne patre, aut matre, aut amico, ingredi uita ae tet na, quam cum illis mitti in ignem aeternum. Csterum
ubi quς praecipiunt nostram non impediunt salute, sed honesta sunt, ac licita,ad bonos mores pertineutia, illis procii ldubio parere Oportet. Et quemadmodum liberi parentibus: ita& iuuenes senioribus honorem debent impendere, illis assurgendo, cedendo loco, mansuete loquendo, illos beue monen tes audiendo. Mobilissima enim est inuentus, ad uitia propensa: diuersis item perturbationum fluctibus agitatur. Eget igitur ductore, qui ad portum recta deducati Illi sunt senes, qui longo Ierum usu, longaque experientia sapientiam & prudentiam in agendis consequuti. Illos igitur audire debent illisque obedire. Imo & ab illis, non a suis coartaneis quemadmodum secit Roboam Rex concilium quaTere. Interroga, inquit Moyses, patre tus,& annuntiabit: tibi r maiores tuos , & dicent tibi. Deuter. 3Σ. Quos quia Rex Roboam audire conte-pst, pessime illi cessit. Unde Sapiens Ecclesiastici. 8. Iuvenes optime monet, dicens : Non te praetereat narratio seniorum. Ipsi enim cli dicer uti ta patribus suis: quoniam ab ipsis disces intellectum, &in tempore necessitatis dare resposum. Vtina haec bene pet penderet, qui maior ut nostror si instituta,& pati u doctrina cote nun t,qui se illis pselut in scietia, & eruditione:&nouas nescio quasi doctrinas e suo cerebro confictas, tanquam Euangelium, & Dei uerbum radi ae simplici populo proponunt, proficientes in pe
168쪽
paru attendentes,quid praecipiat Salomo in Prouer. Pro. zz. cap. 1. Ne transgrediaris terminos antiquos, quos posuerunt patres tui. Peccant igitur grauita iuuenes, qui senes, debiles, & desectuosos rident, ac sub sannant:digni ultione diuina. Quemadmodum legimus de pueris,qui Helizaeum senem , ob caluitiuarridebant: dicetes ascende calue, ascende calve: Sed mox ultio diuina irrisores comprehendit. N am ursi duo egressi sunt de saltu,& laceraverunt ex eis qua draginta duos pueIOS ; ut sc1ibitur . . Regum, T. capi . LEVIT. 19. Unusquisque patrem suum, Sc matrem suam ti-
LEVIT. 2 . Qui maledixerit patri, uel matri, morte moriatur.
Honora patrem tuum,&matrem inam . . AuguHinur in verbis Domini.
Pater Se mater si ratione sunt educantes te, si in Christo nutrientes te, audiendi sunt,& in omnibus obtemperandum est eis in omni iussione. HIERONYMUS. Super illud. Honora, Meretur caecitatis subire sup plicium,qui parentum uultus toruo uisu despexerit. & aetatis oculis laeserit pietatem. HIERONYMUS. Super illud Matth. I o. Qui amat patrem, Si neeessitas uenerit, ut amor parentum siue filiorum, amori Dei comparetur, nec possit utrumque seruari odiuin suos, pietas in Deum seruanda est. AMBROSIUS. Super illud Matth. I9. Honora parentem,Primus gradus pietatis est iste, ut quos auctores tibi uoluit esse Deus, honores obeqvijs, abstineas contumelias, nee vultu laedenda est pietas parentum. CHR I-
169쪽
7 ERGA SENIORES., CHRYSO S T O M V S.
Super illud Matth. Mulier ecce filius tuus, docet nos Christus usque ad ultimam respirationem paretum diligentiam habere., ARISTO T. g. TOPIC. Qui dubitat utrum oporteat deos uenerari, aut parentes honorare, non indiget ratione , sed poena. VALERI VS MAXIM. LIB. I. Iustissime quadam pari uindicta paretum, ac deorum uiolatio expianda est.
PITTACVS. Noli cotendere cum parentibus, etiam si iusta di
Parςntes patientia uince . Isocrates in Oratione ad Daemonicum. Talis sis erga paretes, qualis utique precatus fueris tuos fore hilos erga teipsum.
Velis parentes, ante omne in honore habere, &idem. Parentes honora,& beneficio amicos assice. Remi siue iuxta ordinem librarum ueteris o noui restamenti. Genes.
Exodi. Leuit. Deu tero. et Regum Tobiae.
170쪽
sEPTIMUM THEMA. DE MAGISTRIS, DI MIRIS, O Matribus f miliar, ct quo nam pacto ipsi sese
habebui regasior disicipulos, Gruor,tib mi, pedissequar,ac aricidas.
I Paucis desiniuntur nomina magi Porum, dominorum, O matrumfamiliar.
L Exsacra siriptura seditur esse magistror, dominor, Oci quamuis ex uerbis Christi illud uideatur prohiberi ne mi magistri. Quod sit ossicium magistrorum, ut bene se gerant,erea di scipulos. Nomina Dominom,ct Ordinatis a Deo, quod Domini sum
docetur. 33 suod officium dominorum, ut se bene gerant erga seruos. ε suod UFerum matremfamiliar. 7 De mairibus familias habentibus liberos infamiliam, Pomodo uiuant cumisis domesticis. De