장음표시 사용
691쪽
tutis, qui eduxi de terra Aegrpti, dedom eruitutis. Cum hie ait. Ego sum Dominus tuus. His uerbis suam prςceptorum mandandorum auctoritatem indicat,imo Sc potestate, dominium, ac Imperii iust quod quivis Dominus in seruos suos , in possessionem suam, inque omnia a se ereata,atque post essa habet,ostendit. Hoc itaq; Dominii iure creaturis deus suifruibus, suisq; possessis & seruis imperat, statuit, uetat struit, destruit,cauet, benefacit, molestiis assicit,& pro uoluntatis suae arbitrio in uertit quicquid ipsi collibitum fuerit. Nosque ad plenam sui obedientiam constringit,quia ipse est Dominus noster a quo sunt omnia, per quem sunt omnia, & in quo omnia consistunt. Roman. II. Et quia extra ipsum esse non possumus, profecto ab eius uoluntate,& a mandato tum ipsius obsequio nos sustrahere non debemus, sed assidue cogitare, quod ipsi liceat nobis imperare quicquid ipsi collibitum fuerit,potissimum quum ea sola nobis mandet,quae ad ipsius gloriam, &adno stram omnium nouerit pertinere salutem. Cu autem addit Deus tuus)eo uerbo suos dulcedine,ac benevolentia quadam ad obedientiam suorum mandatorii illectat. Cuenim Deus noster nobis sit unicus Deus, qui nos condidit,o ut nos liberauit, qu ique nobis salutem promisit,& a quo solo nostram salutem expectamus, merito haec vox Deus nobis adeo amabilis esse debet, ut ea audita, nos statim ad ipsius mandatorum obseruantiam non solum excitet, sed etiam so titer obstringit. Neque hic itidem sua emphasi caret pronomen tuus.) Si enim Deus ex sua gratuita beneuolentia dignatur pronunciare.Ego sum Dominus
Deus tuus , quasi scar peculialiter tuus Dominus,
692쪽
tuus Deus o Israel non aliarti notationu, aequu esse monstrat ut nos reciproce testemur nos ipsius uelle
esse populum. Sed Dei populus esse non poterimus, neq; is Deus ny esse uolet, si praeceptis ipsius obedire detrectauerimus. ia eligit nos deus in populu sibi 'pebuliare . in populti sin im, ut custodiamus praecepta sua. Dev. 7. Deinde cluis illos corporaliter ex Aegyptiaca seruitute liberauerit, per eiusde tit beneficii c5
memorationem nos posteros quoque admonitos e se uoluit, non tantum eius mirificae liberationis,quae
populo Israelitico in Aegypto tunc contigit, sed &lpiri tualis liberationis qua nos nunc morte sua, &precio sui sanguinis liberauit primo a seruitute peccati. Matth. I. Ipse liberabit populum suum a peccatis eorum. Seeudo Liberauit eos ex domo durissimi Pharaonis, nempe ex seruitute diaboli atque asseruit nos in libertatem res ni coelestis, & in haereditate filiorum Dei, adeo ut eiusde beneficii cosideratio nos omnes ex miseranda seruitute & captiuitate ad tam potentis liberatoris & ad tam clemen rissimi in aetetna beatitudine assertoris lege cognosceda, & obedidda merito accedere debeat, potissimu quu is ad suae legis obseruatione nos in populu suu delegerit, no
bisque ex uiuifiea sui fide, & legum earunde obsequio aeterna stelicitate promi sierit. Tertio, omne obiectionem reiicit qua nonnulli tergiversari possint ista praecepta non nobis, sed populo Israelitico tantum
luisse tradita. Cu. n. ipse sit etia Deus noster,& uetbu Domini maneat in aeternum, adeo ut coel um & terra prius sint interitura qua uerbu:Dei,neque praecepta Dei moralia, sed tame ceremonialia interciderint,cGsequetur haec praecepta & illis, & nobis hine tradita. Porro eu dicit, s Qui eduxi te de eterra Aegypti,de
domo seruitutisὶ tria indicat. Primo. n. hoc uerbo erica eius comonstrat se esse Den sui populi: ex eo scilicet quod eos ex ta diuturna, grauissima, ac tyranica seruitute eduxerat,inrregnum libertatis, quod nulli
aliaetu nationu unqua praestiterar, deinde comemora
693쪽
tione tanti beneficii adhuc recentis eundem suum populum ad gratitudinem non solum inuitat, sed etiam obstringit, nempe ut grati latum beneficium acceptum bene collocarent,& ut promptiores essent ad mandatorum suorum Obedien tiam, nisi ingratis simus uellent csse populus,imo nisi uellent non eis: Dei populus, Deumque nollent agnoscere esse suum
creatorem, redemptorem, liberatorem, & saluatorem , quae omnia in uerbo deus Includuntur. His.
itaque praemissis deus praecepta sua hoc ordine sic eloquitur.
Von Habebis Drar alienor coram me.
Hoc primo praecepto Deus prohibet ne in conspectu suo quem nemo unqua subterfugere potin pretter se, ullos Deos habeamus alios, uel alienos,aut salsos, aut fictilios, quos ut rerum se Deum colamus,ipse enim solus uult esse populi sui Deus, solus in suo populo eminere eupit, solus uult suo diuino potiri iure,quod ius est, ut a nobis adoretur, pure, ac pie a nobis colatur, inuocetur, utq; in se solum oem nostram spem, fiduciam, ae amorem figamus , sibique tOto corde adhaereamus , omnemq; gloriam diuinamsbi debitam ipsi tribuamus. uod aut Deus, non cu. aliis diis coli recuset,quinq; rones assignari possunta Primo, quia uerus est Deus , ideo falsos, fictiliosque Deos respuit.Secundo , quia unicus est ι parem non lici,nec ullos alios,qui dii haberi uolunt eu sui cultu recipit. Tertio, quia est omnipotes, solus sufficit nostris necessitatibus omnib.nullius auxiliis indiges:, sicut nee sol ad totius orbis illuminationem nullius alterius astri indiset auxilio, quum per se solus totiorbi illustrando sussietat, non tamen hic ministeriuAngelorum sanctoru excludimus, ut qui sine administratorii spiritus,sic Iacob inuocauit Angelum, cu
694쪽
quo luctabas Gen. 3 2 .& 48. sacrificium aut propri Esoli Deo offertur: de sanctis aut inuocandis idem est iudicium, qui certo quodammodo possunt inuocati, adorari,& nos suis precibus iuuare. Quarto, quia infinite bonus est & humanae salutis sitientissimus, omnibus presto est, solus omnibus ex sua Deitate plura impendit, quam petere possint. Quinto,Zelotypus est erga suum populum, ideoque nec ullum fert iri ualem: nullumque gloriae suae comitem permittit. Sicuti nec maritus ferret, si uxor, in conspectu suo
alium assumeret amatorem, in quem coniugale amorem, sibi uni debitum, tras sunderet, quemq; eo amore complecteretur, eo cultu dc obsequio ueneraretur ,
ea fiducia rogaret, quem denique eo mentis affectu in omnibus sperandis prosequeretur, ac si legitimus esset maritus, & potissimum quando Is amasius talis esset, qui per se huic uxori alienae, sine ope ueri mariti nihil praestare posset. Porro Dei alii, uel dii alieni aestimandi sunt, primo omnes creaturae illae, . quas infideles pro ueris diis habent, & colunt, quibusq; diuinos honores exhibct, quas ut ueros Deos
tota mente adorant, uenerantur, colunt, in necessitatibus inuocant, & in quibus suam fidutiam omne, spem, dileetionem, praesidium atq; patrocinium suu
omne collocant. Scio, nos debere amorem, bonore.& obseruantia nostris parentibus, praeceptori b. Pra:
latis, magistratibus,& coniugibus squia hic honoi
nobis a Deo praeceptus est. 9Sed illis non debemus honores religionis, sed humanitatis, imitatipnis, Mcharitatis, non honores diuinos, sed humanos , dcob beneficia ab eis accepta obsequiosos. Non daebe mus inquam creaturis eum cultum , & seruitutem religionis, quem oraeci latriam uocarunt, Hoc est, no debemus creaturis tribuere ea iura, quae soli Deo debentur, qualia sun ζ.
695쪽
: videre omnium hominum necessitate . Audire, tuo momento omnium hominum in tam uariis linguis, & locis clamores ,& inuocationes.
cogitemus , lo-l quamur, facia-Ex Coguoscet mus, nobis ac- in terra.
lo a re quid ei dat , quibus l
Omnium curam distincte gerere . Habere potestatem nos iuuandi in omniabus necessitatibus nostris. Ex sua propria bonitate nobis eonferre s
Peccata hominibus condonare. Sua propri sapientia, & bonitate moderari euncta a se ereata, illisq; indesinenter dare uitam,&esse. S his plura, infinitaque alia iura diuina, quae cum ioli Deo sint propria, merito a nobis ipsi quoq; attribuenda sunt haec. i Adoratio, qua per obseruantiam spiritualem solum Deum ueneramur, & colimus, eiusq; magnitudini, & praeceptis implendis nos totos deuotissim E subiicimus . . Fiducia, qua ex tecognitione sapientiat, bonitat tis,clementiae, iustitiae, potentiae, reliquatu- ci 5ue uirtutu eius in ipsis solo requiescimus, &in ipso solo salutis nostrae spem reponti ' 'mus, eamqι ab ipso solo expectamus. In tiocatio. qua cit m urget necessitas tota men te ad Deum eos fugimus, ipsiusq; opem, α patrociniit cum tota metis fiducia implora - mus, qui solus nos seruare uult,& potest. ut Gratiarum actio, quae per animi gratitudine Deum ob innumera beneficia nobis gratuito collata laudamus,omnςmq; tandem ipsi tribuimus, & ab ipso solo omnia nostia nor accepisse, grato animo fa
696쪽
temur. Haec itaq; diuina iura eu infinitis aliis Deus in pura erga se religione sibi uni uendicat, nullique creaturiae ea communicati permittit. Nam . 'Videt singulatim omnium hominum necessitates . Audit omnium hominum inuocationes. ili rCogitemus,
Cognoscit Faciamus: . l quid Nobis accidat. . . l
solus Quibus nobis sit opus est :& per Q omnium curam disti neu gerit.
. Nobis opem in necessitatibus praestat. Salutem donat aeternam suis electis . . Peccata condonat resipiscentibus Ad uocatum pro nobis ad patrem agit . Moderatur uniuersa. r Omnibus essedat,&uitam. A nobis est adorandus .
Fidue iam sibi attribui postulat. Inuocari cupit ab amictis. . oratiarum actionem a nobis expectat, adecini si quis unum ex istis, aut ex similibus ulli creatu .rae attribuat, is deos alienos coram uero suo Deo tabi constituit. Deumque suum uerum non amat ex toto corde,& ex tota anima , ut qui amoris sui assoctum scindat, laceret, & diuidat, unam scilicet amoris sui partem Deo relinquens, & alteram religiose
tSecundo, per Catachri sim dii alieni dictitur omanes res illae in quibus homines acquiescere solent, quasq; plus, aut ςque,quam Deum ipsum deamansit& curant, ita ut earum rerum causa Deum, diuinaq; praecepta aut obliviscantur,aut negligant, siue eae resis ni propciu corp' siue uxor, siue opera, siue honoreti.
siue ossicia, siue uoluptates, siue amici, sue res aliat: quae insta numen illud supremum cogitari possunt di in quas omnem siduciam curam,st dicto. & aD
697쪽
sectum collocant. Si e qui uentri immodico studio Inuigilant, ipsi curando se totos eo secrat, hi uentrem situm pro Deo sue se habere conuincuntur. Phili p. 3. Sic qui opibus perpetuo inhiant, quique sitis opibus tam anxie, si imiterque fidunt, ut Dei praecepta obliuiscantur,none hi opes Ras, Plutumque, pro Deo sito colunt Ad horum exemplar saei te aestimari potest sinam sint aut Martis aut cultores veneris. t Tertio per Catachri sim sacra scriptura etia diabolum ipsiam mundi Deum, hoc est, mundanorum deuregem,& principem uoeat, uide a. Corinth. . & Ioan . I 2. Caeterum hoc loco notandum est, quod huiupraecepto non aduersentur illa sacrae scripturae loca, ubi homines etiam dii appellantur, ut, Ego dixi dii estis, & filii excelsis, omnes. Ioan . Io. f.& psalm. 8 I. item sunt dii multi, dc Domini multi 1. Corinth. 8. a. item Domino Dominus applicabitur ad Deos. Exod. xi. Et diis non detrahes. Exodi. 17. item. Consi tui te Deum Pharaonis. Exodi . . His enim locis scriptura Deos appellat uerbi dei ministros, ae iudices , qui ad similitudinem ueri dei, populum uerbo Dei,erudiunt, aut qui populo dei recte iudicant, imperatae recta uitae, salutis, ac uoluntatis diuinae praecepta tradunt. Hos enim deus sitos in docendo, ma- dando,& indicando uicarios esse uult, adeo ut ipsos quodammodo tanquam deos honorari cupiati, ac deos appellari uoluerit, sed obsequio, dc charitatis, non teligionis, officio. Postremo: notandum est, quod in hoc praecepto odiosum non sit, quod dicit coram facie mea, uel in eo spectu meo, hoc etiam uerbo ostendit omnia nostra tum facta, tum cogitata i n conspectu suo fieri, Scnihil eorum ipsi posse esse occultum, ideoque a nobis requirere ut ipsum solum i miscemus, nos tu ritibus externis, sed & puritate conscientiae in ueritate,&synceris metis affectibus porro qua paenaasE- ei edi sin si qui deos adorat alienos aperte mostratur. Deu, II. x Em. 22. Concilio Toletano. x. can. I Optarem r
698쪽
optare ego omnes nos Christianos in uera Dei cognitione taeste perfectos & in Emore Dei tam incorruptos, ut in ipsum solum, iuxta ipsius uoluntatem, omnem amore nostrum ex tota anima, ex tota mente nostra,& ex omnibus uitibus nostris, citra ullam partitione trasseremus ipsum solii pure adoraremus
ip soli syncerrissime serii iremus , ipsumq; solum in
omnibus necessitatibus inuocaremus: ipsi soli confiderem us: ipsi soli gratiasque dignas ageremus uxta ipsius hoc primum praeceptum,& iuxta ipsiusmet clamorem: quo clamat. Venite ad me omnes qui laboratis, onerati estis, 3c ego reficiam uos. Mat. II. Item, Dominum Deum tuu adorabis, uel timebis,&illi soli seruies, aut coles. Mat. . b. Et Deu r. 6. IO. l. Regum. 7. Dan. 3. Luc. . Inuoea me in die tribulationis,& eripi a te,& honorificabis me. Psal so. q9. Conertimini ad me, & salvi eritis. Ioel. 2.& ita de reliquis huius scripturae locis. Nunc uideamus secundupraeceptum.
' Non facies tibi sculptile, neque omnem similitu
dinem quς est in coelo desuper,& quae in terra deo sum, nec eorum ouae sunt in aquis sub terra. Noadorabis ea, neq; coles. Ego sum Dominus Deus tuus, Fortis zelotes, uisitans iniquitatem patrum in filios in tertiam,& quartam senerationem eorum qui oderunt me, & saciens misericordiam in milia his,qui diliguntrae,& custodiunt praecepta mea. t Hoc praeceptum primo praecepto subseruit,& tria membra continet: Primum uetatne ullum sculptile aut similitudinem ullam religionis causa ut adoretur quatenus sculptile, non quatenus Hierogliphv-cu, formemus. Secundum ne eam facturam res igiose adoremus, aut colamus. Tertiu invitat ad obsequendum madatis,& minatur no obedientibus. Vndes cui primo mandato uetuit ne in cospectu suci, u flos
699쪽
alios praeter se haberemus deos , sed uoluit ipsemet esse nobis solus uerus Deus noster, a nobis adorari, coli, inuocari, fidi, sibiq; gratias a nobis haberi u luit, ita hoc secundo praecepto ne In primum Incau
ostendit quali cultu no sit honoradus: Deus. n. quusit spiritus,& in coprehensibilis, qui sensibus nostri percipi nequit,certcspirituali cultu qui ab ipso iustitutus est, delectatur. Ob quid hic etiam uetat primone seipsum. qui est incomprehensibilis ulla externa imasti ne sufficienti aut digna satis pode exprimi putemus,deinde ne ea imagi ne P se aut adoremus, aut colamus eo cultu quo olim ethnici deos suos luperstitiose in huiusmodi formis repraesentare, adorare,& colere solebant. Ideoque tum prophanai factura. in . adoratione, tum cultum earum hic populo suo prohibet. Adoratio lut ex Bibliis colligitur J fit inclina
a tione, incuruatione uel geniculatione, Cultus ut externa ueneratione, uel exercitio religionis externo. Vel iuxta Otigene: Adoratio fit ex terna ueneratiois
a. nis specie, Cultus interno metis affectu. t Atq; hieps militudine eorum quae in caelo sunt, intelligit non Angelos quorsi latriae cultus primo praecepto prohibetur sed Sola, Lunam, & astra. Penea quae sub caelo sunt, intelligit aves caeli, sicut expresse id moriatur.
Deut. q. c. Per ea quae sunt in terra, uel in aquis , uel sub terra, intellegi puto oia illa idola,& formas hua manas terrestriu, animal tu,& pisciu. quas prisca gentilitas pro formis diuinis excogitauit, & pro numI- ne coluit, quoru cultu sacrae literae passim idolatriam uocates detestatur. Quastuque. n. dei formas homo excogitat, eae profecto Dei natura in coprehensibilem haud satis exprimul,& veru .puruq; Dei cultu obicurate uidetur, qui perpetuo cu Dei timore conluctus est. Non tamen haec ita intelligi uolumus ut tollatur usus picturarum, imaginum & statuarum, quia legimus olim iussa Dei simulachra & imagines fuisse eia sectas, ta habitas in templis, sicut constat ae cheru-
700쪽
bin,& similibus .Exod. I in. 3. Reg. 6. Nume. LI. ut de serpente aeneo a Moyse erecto, Sc culto ni hi Mic mus, unde haec simulachra, sculptilia, idola,& imagines it prohibetur, ne tauq Deus colantur, uel ab iis
immediatὸ aliquid sit petendum, uel fiducia figenda, ueluti olim agentibus fiebat, quae in idolis spem suam ponebant. Item prohibetuone diuinitatis formam conetur aliquo artificio humano e iungere, quasi eorporeis oculis, uel uideri, uel coloribus, aut figuris exprimi possit. Trinitatis tamen aliqua persona
essingi pol quibusda signis qui ta in ueteri, si in no
uo Testameto apparuetur, quibus nihilominus imae diuinitatis no exprimitur sed laqua signis, & li- ,
os laicoru ut D. Grego. dicit proprietates & acti nes declarantur quae diuinitati tribuuntur, si eapud Banielem pingitur antiquus dierum in Throno sedere, ante quem libri Dei aperti sunt, &.sign ificatur e . : A Isuod Deus aeternus Oes actiones & cogitationes hominum intuetur, 3c amplissimi legutur apud Euseb. icones Christi habuisse, Sc aliis locis statuam Chri- . . sti sui se habita no sine magnis uirtutibus accrescentis herbae, Colabae uero species,& lingua: ta nil ignis spiritus sancti significantur proprietates . Angelis affiguntur alae, ut significentur parati ad ministeria Hii exequenda, sicut late declaratur in catechismo cocilii Tridentini. Porro Deum uerξ colere nihil aliud est, quam uera fide,& obedientia pendere ab illius uoluntate, uerbo,& praecepto, iuxta illud Deuterono. io. Quid Dominus Deus tuus petita te, ni- Def. Io.
si ut Dominum tuum timeas , dc ambules in viis eius Isthaec animaduertentes Patres in Concilio Elibertino. cap. 36. 3c in aliis Conciliis , tum etiam priuatis scriptis prohibuerunt nequis patre ulla humana specie exprimeret, ut qui nunquam ulla spe ei eapparuerit. Deut. Deinde ne filium in serma agni. Deo. . Aut spiritu sanctu in columbae specie effingeret. Verum notandu est hoc loco no prohiberi artem pictoxiam, aut statutariam, aut ipsum imaginu, aut statua