장음표시 사용
31쪽
genuinam aeteriaitatem, sed horrendum potius 'ternitatis monastrum majoribus hostiis procurandum amplecti atque exosculari videtur ingentium insuper difficultatum gurgites ac fluetias aperiens factum tamen est, nescio, quo fato, ut haud sane paucitam Theologorum, quam Philosophorum hanc falsam animo imbiberint opinionem non esiste de ratione creationis, ut te minus per eam productus aliquando non extiterit, sed potuis
se creaturam Deo existere coaevam, eamque etiam palam profiteri ac mordicus defendere non vereantur. Ac certe, si virorum erudicionis gloria florentium auctoritas multorumqce in idem placitum consensius dogmati cuidam commendationem parere, aliorumque pelausum provocare potest hoc sane tot titulis tantisque nominibus superbit, ut nilui causae sit, cur intra
pectoris penetralia latere publicamque lucem refugere debeat
Propugnationem enim eius susceperunt, quos Wantiquitas suspexit o recentior etiamnum admiratur orbis Thomas Aquinas, Suarerius , Auctores Collegii Conimbricensis, tares, rentibus iisdem, Durandus, Argentinus Gregorius Hisipalensis, Agidius, Hervaeus, Capreolus, Cajetanus, Scotus, aliique se elatores Thomae Agmen claudant, qui aetati nostrae propiores sunt, Scheiblerus, Martinus, Pererius, quibus alii possent ad
fungi, stupenda eruditione ac doctrina jamdudum omne lauadis praeconium supergressi, ni nomina eorum licinorificentiori
occasione appellanda supprimere maluissem, hoc excellentibus ipsorum virtutibus ac meritis in remp. literariam deberi existimans, ut naeusmodi naevus ipsis omnino sit condonandus.
Sed ne tantorum virorum splendor oculis cujuspiam caliginem ossundat, aut etiar iniqua praejudicia justam litem onerent, statim in laboris mei limine sententiam meliorem uberiori explicatione illustrandam, atque sic lectori anim una, quo incorruptius de tota controversia possit judicare, votis meis praeparandum esse intelligo. Nemo igitur in hunc errorem
lese abripi patiatur, ut putet hac thesi, qua creaturam Deo cot
vana existere posse negamus, aut libertatem Entis liberrimi vel
32쪽
toli vel imminui, aut immensam ipsius omnipotentiam ce is limitibus coerceri ita ut Deus vel necessitate quadam
ternalnato instanti adstrictus neque citius nequeardi dii
nitatem suam admirando creationis opere aperire potuisset,vel si hanc consequentiam deprecaremur, ipsis potentia tamen
cerus temporum metis esset circumscripta, a que ad a quod
non potuisset explicare, vel sit tentastet, nullus effectus stubsecu-
emin enim abest, ut haec sequela inde os it
lJii, stridu praescribantur leges vel omnipotentiae
Pangantur termini, ut utraque potius cum ipsa aeternisat vindicetur in summo atque augustissimo dominationis throno collocetur, everso nimirum periculoso dissentientium dogmate atque placito, qui etsi optima intentione ad eundem finem eandemque metam non tamen eadem, sed diversa imo contraria vias postero impetu atque inconsulta ratione tendunt non animaavertentes se hoc modo in istud extremum, a quo tantopere abhorrent,incurrere,ac dum Deum sic potuisse creare, ut non antea atque adeo,prius quam creasset creare potuisset,asserunt, libertatem dc Omnipotentiam circumscribere.&quod magis mireris,aeternitatem ipsam, quam de alieno liberales creaturae altera manu dederunt, altera huic illi eripere. Iam quaeso ciuilibet animi sivi intret abyssum, ac secum ipse deliberet,quis contrario dignior mlibertate homnipotentia isternitate Ue possit assignari conceptus, quam si oppositam amplectamur lententiam contendentes, si quis iter aliquod ingenii remigiosusciperet, ac a puncto creationis versius omnem aeternitatem a parte ante progrediens in infinitum cursum suum persaequeretur ves quoIibet gradu aut momento tot mis
honum myriades,quot, si numerum hunc in infinitum augeres, unquam elient emerserae Maomentorum emetiretur,nunqriam tamen posse perveniri ad tale imaginarium momentum, quod non Lanctissimum Numen creandia creatura existentiam accipiendo tot imaginariis momentis, quot,si quae peragrasset,in
vinnitum ratione numeri&durationis multiplicarenti , prodPrent,
33쪽
rent , ita porro in infinitum, antevertere potuissent, ac ut uno verbo in expediam, nec ipsum Deum intueri aut designare posse in omni aeternitate a parte ante tale instans, quo ita potuistet creaturam producere, quin istud punctum in infinitum infinita momenta imaginaria antecessissent, tot vero ealia, quot ipse Deus numero definire ac comprehendere nequeat, antecedere potuissent, atque adeo tale instans, quod nullum punctum imaginarium prius agnoscat, si merum e spe edi Aa , Chimaerana ac contradictionis involvere repugnantiam. Cui conclusioni, quae laic tantum proponitur insta si id fiasse probanda, non languidam facem accendit perpetua ista selicitas ac miseria hanc vitam eXceptura, quarum alteram Spiritus S. veris Christi sectatoribus ac discipulis in fide in salvatorem animam exspirantibus pollicetur, alteram autem e contrario in incredulitate atque reatu de statione vitae decedentibus minatur , utramque nulla annorum fuga nullo labentium seculorum decursu terminandam. Quemadmodum enim hic nullum nascetur momentum, cui non aliud statim in infinitum succedat , sic etiam in aeternitate a parte ante nullum imaginarium potest concipi momentum, quod non a termino infinitis distet passibus. Nec minus hanc nostram sententiam doctrina de omnipotentia divina illustrat, quae quamvis sit infinita, ad infinita ratione numeri ac perfectionis sese extendat object a, nihilominus tamen repugnat, ut vel multitudo creaturarum actu infinita, vel tantae periectionis producatur creatura, 'Ua non
alia nobilior ac perfectior possit produci. Ut adeo, qui hic a
nobis divortium faciunt,inter infinitum actu vel Categorematiram,in potestate vel Syncategorematicum distinguere non potuisse videantUr. S. . Postquam sic Rubiconem trajeci, cominus nunc cum patronis adversae sententiae congrediendum erit, qui licet tantum afferant dignitatis, ut non debeant contemni,minu tamen rationis nobis possunt opponere, quam ut ma opere sint peremesemdie Fundamentum enim ac praesidium malae suae causae collo-
34쪽
collocaverunt in vana atque inani persuasione,qua putant,creaturae a ternitatem neque a parte Dei, neque a parte creationis, neque a parte creaturae involvere contradietionem, atque adeo, cum nihil omnipotentiam divinam possit effugere, nisi quod rationem Enus non laabeat injurios esse in eminentiam summi Nuntinis, quotquot aeternitatem creaturae in dubium vocantes Ter optimo Maximo hanc gloriam irent detractum.
Verum antequam nodum hunc,ut nimis creduli existimant Gordium, solvere ipsorumq; oculis hanc repugnantiam ex parte effectus , cui aeternum esse repugnat, subjicere aggrediar, operae pretium erit sub examinis incudem vocare rationes, quibus alii mota dissicultati occurrerint,atque thesin hanc impugnarint. Cum enim veritas semper mi soleat praebere vestigia, nec unquam errorum tenebris ac ignorantia nebulis sic possit imvolvi , quin fialgore suo ac radiis saltem quorundam feriat
oculos, ita etiam contraria sententia etsi a multis magno cum fastu rejecta atque exilio mulctata in tanta tamen temporum iniquitate non pauciores semper sui invenit cuItores, qui aestu communis opinionis non abrepti eam quam honorificentissime exceperunt, ac ut a contemptu vindicarent, cum adversa parte arma conferre non dubitarunt etsi non est dissimulandum, quorum libros inspiciendi mihi fuit copia, omnes causam suam
sic egisse, ut adversarii non tam victi, quam triumphati est via
Argumentum autem palmarium, quod ipsi ac, iis se antesignanumac Coryphaeum praebet Adrianus Heerbord duabus disputationibus eum in finem concinnatis rationes uas complexus,in aciem educunt, desumptum est a sublimitate creationis, cuius objectum tale est, ut a non esse simpliciter ad esse orogrediatur, Omnemque Entis rationem a sua causa accipiat. Unde porro hanc inferre volunt conclufionem, cum per creationem res ex abysso nullitatis sit protracta, eam antea nihilum sive novitas fuisse cubus autem essentiam nomesse antecesserit,
35쪽
sole meridiano clarius esse,illius auratione non aeteriratis temporum metis esse inclusam modenim ab alio existentiam
accipiat, ante eam non habuisse, sed nihil uisse , cum autem rapugnet, rem aliquam esse simul mille aliquid nocesse esse, ut ni u Fabquidis seruo consequantur. Verum cum ii, qui affrmativae subscripserunt, hanc phrastin ex nihilo produci ita interpretentur,ut non successionem unius post aliud hic velint intellectam, sed vel negative inferri independentiam a Subjecto silve causia materiali, vel habitudinem ad terminum a quo, qui debet este
simpliciter non-Ens, sic tantiam Ordinem naturae. Non vero
temporis denotari contendant, ut creatura, nisi existentiam a causa superiori accepisset, revera nihil fuisset supra memoratus autem Heerbord, qui cum ipso faciunt, medio suo termino non novum submittant substidium , plane n agnis ausis excidisse, imo extra teli actum pugnasse censendi sunt.
Nec enim Suaregii sociorumque ipsitus exceptio omni verisimilitudinis umbra destituitur: amplissimum enim Physiice latifundium exempla oculis nostris subjicit, quae ut abunde docent, non esse necenarium, ut absentia formae in Subjectum introducendae actualem unionem requisitam vel uno momento antecedat, cum nullum sit dubium, quin si materia omniso in posset destitui, hagens actum suum suspendissset, privatio locum fuisset habitura, quae tamen per ingressum formae eo pellitur, non quod subjectum, postquam contrariam formam dimisit, vel momento saltem altera luccedente caruerit sedc ruisset, ni privatio, quae subsequi debebat,occupata fuisset ita etiam, si propter immensum saltum, quo extrema comparationis a se invicem sunt divise evincere non possint , non esse de
ratione creationis essendi novitatem, certe tamen conceptum iuvare, habitudinem creaturae ad creatorem declarare, ac veri speciem conciliare videntur. Sed multo majorem sententiae suae lucem assundere putem,qui non tam longe a praesenti materia digressi conservationem divinam in absidium advocant; nam
quemadmodum haec omitum Phisophorum judicio non re edi
36쪽
ratione tantii a creatione differens, quapropter etiam continuata dicitur creatio, non postulat, ut id,quod peream actuatur antea non merit, sic, iam videri posset, non esse de ratione creatio nis in sua latitudine, ut terminus per eam productus sub nihilo
latitarit, sed tantum comitari illam, quae in tempore sit, temporalitate autem ab aeterna creatione exclusa etiam hanc essendi novitatem debere exulare.
Fortassis etiam Adrianus Herbord, qua fuisse ingenii sagacitatem his rebus versiatissimum credi fas est, hanc assertioni siuae formidandam procellam animo prosipexit, ideoque aliam rationem, quae alteriviam muniret, praecedere jussit, egenerali natura effectus argumentans, cuius ea sit ratio, ut non possit esse aeternus quod alio loco in eadem disp. sic effert, impol res,ut Ufectis ab aliquo extra, uentem causam p oductici neodem momentis mulsit cum causa. Hic autem, ubi totis viribus
oppositam sententiam sibi suscepit opugnandam,talem adornat
Soriten quo saetam est, fieri desiit,quo eri desiit, aliquandosuit in
fleri,quodi eri est nono estE quod a re est, aliquando non fuit; quod aliquando nonfuit, on est aternia. eatura est facta,En on est aeterna.Sed
milii oppido facile videtur hanc virtualita Syllogisinoru conpage
luxare negando tantii tertia praemissum: Sio insteri est,non si est, quae falsaeHeerbordi persuasioni innititur imperitu vulgus in philosophando imitantis, a quam in naturae artiumque flectis, ubi operationi artuacis materia substernenda est, successionem, antequam resuliinam, ad quam tendit perfectionem, acquirat, deprehendimus , eam ad entinentissimum creationis actum, cuius terminus Am simpliciter non-Ens est, transferentis. Quemadmodum enim semina agro concredita non statim naturam . . hordei, tritici duunt, sed certum aliquod temporis ab Auctore hujus universi praefinitum requirunt sipatium, quo priori forma, quae novam excludit, abolita atque expulsa postmodum per innumeras fere alteratione certisque gradibus in tritici vel hordei naturam immigrent , donec tandem ad maturitatem pervenerint cum tamen interea recte hordeum
37쪽
I1ordeum g triti inieri dicantur, quoniam singulis momeniati aliquam , etsi minorem, quam ut sensibus pcm detegi, mutationem suscipientes propius ad ingenium similitudinemque frumenti accedunt quanquam etiam incomi nisi vita os, pius ad has subtilitates examinandas nos non demittenteSpa tem temporis re vera latitudinem habentem instantis fiditivo nomine in signire conssuevimus, sic etiam Heerbord creationem modulo successiivarum actionum metiens in primo nac mento, quod rei creanda existentiam nunediate antecedit, quando m ad existendum praeparationem fingit, e qua deinde creaturainse cundo ad veri hiatis rationem ascendat Sed quam abfiurdam hic foveat de creatione Ideam, nemo non intelligit. Cum enim fieri nihil aliud designet quam actu existentiae attici extra nihilum constitui,impossibile plane est, ut ab existentia vel uno in .stanti disjungatur, cum hoc modo eadem res simul extitisset non extitisset, extitisset, quoniam actu existentiae fuisset asseeta, non extitisset ex falsi ipsius hypothesi illud quod infra est,non- - esse. Porro, si haec actio non uno perficeretur momento, Sed iis in alio heret, in alio demum Vere existeret , in priori aut aliter se laberet, ac tota aeternitate habuisset, atque ade, Ens reale . actu essi: inter nihil enim Ctas actu existens nullum datur medium aut non. Si in priori puncto aliam indueret faciem, ac tota aeternitate ostendisset ac adeo Ens reale, actu esset, jam esset creatum hin secundo momento non crearetur, sed conservaretur Si autem Enchii
hilo producendum in momento (imaginario istud momentum, quo primum existit, immediate contingente, plane nihil esse
possit, nemo dubitare debet, uin subsequenti momento&litate existat, ac fieri atque existere tantum ratione distinguanmr. Nec minus etiamtutjam tacitus praetermitam,omnem mutationem successivam ita esse comparatam, ut qui eam in suas, e quibus conflata est, partes dividere atque resolvere Pgreditur , illum tandem ad momentaneas ac divisionem ultra non admittentes deducat mutationes, quibus non possit non constare hoc uisucare salva Heerbordi opinione locum esse
38쪽
inventurum, omne, quod factum esset, nondum extitisse cinsecundo enim puncto. quod momentum istud, quo Ens fit subsequitur, re vera sectum esset,nondum tamen extitisset, quoniam e bella hac hypothesi in secundo momento demum existit. q. e. absurdum. Sed major Heerbordi absurdarum conci sionum foecunda aliud adhuc alit monstrum accedit enim printerea, se quod in fera est, nondum esset, causam sine essectu possedari, quoniam Deum in priori momento revera egisse,nisi in aliud barathrum se praecipitare velit , ne ipse quidem poterit negare, effectus tamen in instanti adfuisse, ac revera extitisse ii quit, quoniam e falsi imius hypotlaesi, ad quam iterum lectorem remittendi mihi imponitur necessitas secundo momento, postquam productum est, Ens demum existit quod tamen a sana ratione quam maxime est alienum. Cum igitur certum exploratumque sit, v fieri&existere increatur e nihilo emeria
gente non posse ullo momento disjungi, sed duos hos actus non reapse, sed tantum in signo rationis disserentes intra unuus instantis acpuncti individbilis angustiam esse redigendos, scire
debet saepius memoratus Auctor, ei interdum a Philosophis ita accipi, Ut rem, quae facta, non tantum dependere a causa quadam , sed ita dependere, ut existentiam acceptam antea non possederit , innuat, interdum autem meram tantum rei factae in ferre dependentiam Priorem si intendit sensium Suarerius ipsius assecla creaturam aeternam negabunt, fieri, factam esse repetentes ea, quae superioris fuse exposuimus; sinposteriorem , creaturam ieri iactam esse utraque manu largi entura sed Heerbordus hoc in casu semet ipsum plane debellaret. Nupta utem alio loco urget nullum effectum posse causae esse coaevum , sed esse ea posteriorem, si de causa relativeae formaliter speelata loquitur, iterum a veritatis tramite longissime aberrat, cum hoc sit relatorumietiam transcendentalbum xae OA avum ut simul sint, ac inter haec tantum prioritas naturae non temporis intercedere possit. Si autem sermo est de causa solute considerata ratione suae existentiae, ego quidem nullam ipsi movebo controversiam, sed tantummodo requiram
39쪽
probationem majoris Ladversarii autem eam tantummodo ad mittent de causis hujusmodi , quae ad agendum praevia mutatione debent disponi in quibus a Si us primus cum secundo non conjungitur, quam proinde rationem conditione intermedia cessante Deo male utpote actui puro applicari contendent.Etiam aliud nexuit ratiocinium AdrianusHeerborde inde, quo creatura non est necessaria ducens conclusionem, cum omne aeternum fit necefarium: Verum, quem aliquoties desideravi, iterum hic nempe novum aliquem medium terminum, qui praedicatum cum subiecto majoris copulet, deesse dolendum est . Sed nusquam pejus rem gessit, nusquam minus votis eventus respondit, quam ubi ad libertatem creatoris per electionem
semetipsum ad agendum determinantis delatus hoc velut ariete
aeternitatem creaturarum possibilem labefactare atque evertere conatur. Destinaverat sibi adverserium Pererium, quem dum in curriculo disputationum suarum undique iniquus interdum judex exagitat, vehementissimo contention aestu eo prove
hitur, ut in scopulum Scyllai Charybdi prius evitandum gra
viter tandem impinsat. Verum ne quis me hic errore aliquo labi, aut mentem iosius minus feliciter assecutum arbitretur , juvat ipsius verba sudicere: Sipe electioni actu sit simplex ae o
mentaneuis, ac totu simul, pitie sit fu essetius, nihilominus inter eum e efectum ad ext imor intercedit, nam omne agres perisActionem e voluntato Abertatem, qualitcunque tandem sit electio, essectu Does priuis e nam si Deus ex elemone eae libere mundum produxit ergo nunduae potuit non produci: Si potuit non produci vel in eo No inflanti, in quo productis est, vel ante pel post non in eo ipso instantibquia omne, quod est, eo ipso quo est, non potes non esse, nonpost, quias me productum necessario est prodactum E antes si ante ergo priu fuerit Deuc, qui elegit isto momento mundum producere, quo pro 'daxi non ante e nam si ante voluisset, potuisset ante produxisse: at nee velle nee producere ante potuisse , nisi ante extitisset. reo inter Deum eligentem producere mundum isto momento e ipsum
40쪽
electio mundi nodurenaei 'Deo extitit ab aeterra, productio e eis in tem pore. Etiamsi in omnes partes cogitationes meas versem.
non tamen exquirere possum, quae amentia virum hune se egerit ut it c non sene honorifica persona indutus in publia cum literarii Orbis laeatrum prodire, seque omnium risui exponere non dubitarit Quid enim,si inter essent paria,ne aliunde oriretur impedimentum, electio obstaret, quo minus supremum unaen suae aeternitati aeternam ream in unile re potuisset, nisi voluntatem divinam ad simulacrum latis creatae velit revocare, quae etsi a facultate intelligendi reapse non differt, per aettim tamen ab intellectae voluntated stinctum perficitur, postquam tanquam potentia coeca ab illa vitelligendi facultate diverso itidem , ouem recipit actu
operante prius est illustrata atque ad finem muri suu
cum menti humanae tantum per media confiise cognita lonsequendus proponatur, novam statim ipse intellectu imperata monem, quam consultationis vocabulo salutant Ethici oua praecedente ad electionem certi medii, cujus beneficio homirum morum apicem se attingere posse siperat, tandem d e
t natur. Verum longe litet re i De eom altae et
affectiones etsi imbecillitas humani intellectus nisi distincti tionibus formalidus essentiam divinam inadaequat reor sen tantibus concipere non potest, re ipse tamen neque iter aliter neque formaliter ab ea differunt, ac cum omnia attributa
diurna in summo per ectionis fastigio sint collo da bi,
essentia sit actus purus ab omnipotentialitate liberatqueZxim in scientia etiam ut te essentia ipsa cum Objecto, quod copia ses considerata, non in primo sed secun im stituenda , Etiam voluntas, qua nilii aliud est,quam perfecta scientia,non ab rebus esticacem finis intentionem consequentibus expectatio plementuina, sed est mera elec tu reli ais a stibus: qui len qui proinde illam tantum in igno rationis, ut raro ubv matur imperfecto cognoscendi modo, antevertunt qu b c tam illud constare a 'bitror , cujus ignorantia Adriani Met