De rerum natura, libri sex ad optimas editiones collati praemittitur notitia literaria ..

71쪽

Et mulare locum, quamvis Sint omnia plena. Scilicet id salsa totum ratione receptum rat. Nam quo squamigeri poterunt Procedere tandem, Ni spatium dederint latices concedere Porro Uuo pol erunt undae , cum pisces ire nequibunt 3 Aut igitur motu privandum est cormra quaeque , Aut esse admixtum dicundum est rebus inane; Unde tuitum primum capiat res quaeque movendi. Postremo, duo de concurso corpora lata Si cita dissiliant, nempe aer omne neCESSE ESs, Inter corpora quod fiat, possidat inane. Is Porro quamVis, circum celerantibus auris, Confluat, haud poterit tamen uno tempore totum Compleri spatium: nam primum quemque nece erat

occupet ille locum, deinde omnia pomideantur. Quod si sorte aliquis, quom corpora dissiluere, 39a Tum putat id fieri, quia se Condenseat aer,

Errat: nam vaeuum tum fit, quod non suit ante, Et repletur item, Vacuum quod constitit ante; Nee tali ratione Potest denserier aer, Nec, si iam Posset, sine inani posset, opinor, Ipse in se trahere, et Parteis conducere in unum. Quapropter, quamviS causando mulla morpris, Esse in rebus inane tamen lateare necesse est. Multaque praeterea tibi Possum commemorando Argumenta fidem dictis conradere nostris: Verum animo satis haec Vestigia parva sagaci Sunt, Per quae possis cognoscere cetera tute. Namque canes ut montivagae persaepe serat Naribus inveniunt intectas frunde quietes, Quom semel institerunt vestigia certa viai:

Sic alid ex alio per te tute ipse videre

72쪽

17 LIBER 1. V. 4US. Talibus in rctus Poteris, caecasque latebraAInsinuare omnela, et verum protrahere inde. Quod si pigraris, paullumve rescesseris abs re,

Hoc tibi cle plano possum promittere, Μemmi: Usque acleo Iargos haustus de sontibu) magnis Ungua meo suavis diti de pectore laniel,

Ut verear, ne tarda Prius Per membra senectus Serpat, et in nobis vitaI Claustra resolvat, uuam tibi de quavis una re Versibus omnis Argumentorum sit copia missa per aureis. Sed nunc, ut repeiam coeptum Pertexere dictis. Omnis, ut est, igitur, per se, natura, cluatius Consistit rebus: nam Corpora Sunt, et inane, Haec in quo sita sunt, et qua diu in moventur. Corpus enim Per se communis dedicat esse

Sensus; quoi nisi prima fides landata valebit,

Haud erit, Oecultis de rebus quo reserentes Confirmare animos quidquam ratione queamus. Tum porro Ioeus, ac spatium, quod inane Vocamus. Si nullum soret, haud quaquam sita corpora Possent Esse, neque omnino quoquam divorsa meare: Id quod iam supra tibi paullo ostendimus ante. Praeterea nihiΙ est, quod possis dicere ab omni Corpore seiunctum, Secretumque esse ah inani; Quod quasi tertia sit numero natura reperta. Nam quodcunque erit, esse aliquid debebit id ipsum Augmine veI grandi, vel parvo denique, dum sit; Quom si tactus erit quamvis levis, exiguuSque, Corporis augebit numerum, summamque sequetur: Sin intactile erit, nulla de Parie quod ullam Rem prohibere queat per se transire meantem Scilicet hoc id erit vacuum, quod inane Vocamus.

agentius. E

73쪽

Praeferea per se quodcunque erit, aut iaciei quid, Aut aliis sungi debebit agentibus ipsum;

Aut erit, ut possunt in eo res rase, gerique: At sacere, et langi, sine corpore nulla potest res; Νec praebere locum Porro, nisi inane VRCansque. Ergo praeter inane, et corpora, tertia per Se Nulla potest rerum in numero natura relinqui; Nec, quae sub sensus cadat ullo tempore nostros, Noc ratione animi quam quisquam Possit apisci. Nam quaecunque cluent, aut his coniuncta duabus Rebus ea invenies, aut horum eventa videbis.

Coniunctum est id, quod nunquam sine perniciali Discidio potis est seiungi, seque gregari, Pondus uti saxi, calor ignis, liquor aquai, 45

Tactus corporibus cunctis, intactus inani. Servitium contra, paupertas, divitiaeque, Libertas, bellum, concordia, Cetera, quorum Adventu manet incolumis natura, abituque; Haec soliti sumus, ut par est, EVenta Vocare. Tempus item Per se non est, sed rebus ab ipsis Consequitur sensus, transactum quid sit in aevo, Tum, quae res instet; quid porro deinde sequatur: Nec Perse quemquam tempus Sentire latendum est Semotum ab rerum motu, placidaque quiete. Denique, Tyndaridem raptam, belloque subactas Troiugenas genteis quom dicunt esse, Videndum est, Ne sorte haec per se cogant nos esse fateri;

Quando ea secta hominum, quorum haec evenia fuerunt, Irrevocabilis abstuIerit iam praelerita aetas.

Namque aliud terris, aliud legionibus ipsis, Evenium dici poterit, quodcunque erit actum.

74쪽

Denique, materies si rerum nulla suisset, Nec locus, ac Spatium, res in quo quaeque geruntur; Nunquam Tyndaridis formae eonnatus amore

Ignis, Alexandri Phrygio sub pectore gliscens,

Clara accendisset saevi certamina belli; Nec clam durateus Troianis Pergama pariti

Inflammasset equus nocturno Graiugenarum e Perspicere ut possis, res graias funditus omnela, Non ita, uti corpus, Per Se Constare, neque ESSE INec ratione cluere eadem, qua Constat inaue: Sed magis ut merito Possis eventa vocare

Corporis, atque Ioci, res in quo quaeque gerantur. Corpora sunt porro partim primordia rerum, Partim concilio quae constant principiorum. 485Sed, quae sunt rerum primordia, nulla potest vis Stringere; nam solido vincunt ea corpore demum; Etsi dissicile esse videtur credere, quidquam In rebus solido reperiri corpore posse: Transit enim fulmen coeli per saepta domorum, Clamor ut, ac Voces: serrum candescit in igni; Dissiliuntque sere serventi saxa Vapore: Conlahelactatus rigor auri solvitur aestu: Tum glacies aeris, flamma devicta, Iiquescit rPermanat calor argentum, penetraleque frigus Ouando utrumque manu, relinentes Pocula rite, Sensimus, infuso lympharum rore superne: Usque adeo in' rebus solidi nihiI esse videtur. Sed quia Vera tamen ratio, naturaquE rerum Cogit, ades, paucis dum versibus expediamus,

Esse ea, quae solido atque aeterno corpore constent; Semina quae rerum, primordiaque, esse docemus ἔUnde omnis rerum nunc constet summa creata

75쪽

Principio, quoniam duplex natura duarum Dissimilis rerum lange Constare reperia est, Corporis, atque Ioci, res in quo quaeque geruntur; Esse utramque Sibi Perse, Puramque, neceMe est: Nam quacunque Vacat spatium, quod inane Vocamus; Corpus ea non est: qua Porro Cunque tenet se Corpus, ea Vacuum nequaquam constat inane. Sunt igitur solida, ac sine inani, corpora Prima. Praeterea, quoniam genitis in rebus inane est, Materiem circum solidam constare necesse eSt. Nec res ulla potest vera ratione probari Corpore inane suo celare atque intus habere, Si non, quod cohibet, solidum constare relinquas. Id porro nihil esse potest, nisi materiai Concilium, quod inane queat tectum cohibere. Materies igitur, solido quae corpore constat, bis se aeterna Potest, quom cetera dissolvantur. Tum porro, si nil esset, quod inane vacaret, omne laret solidum e nisi Contra corpora certa Essent, quae loca complerent, quaecunque tenerent; omne, quod est, SPatium, Vacuum Constaret inane. Alternis igitur nimirum corpus inani Distinctum; quoniam nec plenum gnaviter exstat; Nec porro vacuum: Sunt ergo eOrpora certa, Quae spatium pleno possint distinguere inane. Haec neque dissolvi plagis, extrinsecus icia, Possunt; nec porro, Penitus Peneirata, retexi; Nec ratione queunt alia tentata labaret

Id quod iam supra tibi paulIo ostendimus ante. Nam neque conlidi sine inani posse videtur Quidquam, nec frangi, nec findi in bina secando: Nec capere humorem, neque item manabile frigus,

76쪽

LIBER X. v. 536.

Me penetralem ignem; quibus omnia conficiuntur. Et quo quaeque magis cohibet res intus inane, Tam magis his rebus penitus tentata labascit. Ergo, si solida, ac sine inani, corpora prima

Sunt, ita uti domi, sint haec aeterna ne Me est. Praeterea, nisi materies aeterna suisset, Antehac ad nihilum penitus res quaeque redissent; De nihiloque renata forent, quaecunque videmus.

At quoniam supra docui, nil posse creari De nihilo, neque, quod genitum est, ad nil revocari; Esse immortali primordia corpore debent, Dissolvi quo quaeque supremo tempore Possint, Materies ut suppeditet rebus reparandis. Sunt igitur solida primordia simplicitate,

Nec ratione queunt alia, servata per aevom, Ex infinito iam tempore res reparare. 55 Denique, si nussam finem natura parasset Frangundis rebus, iam corpora materiai Usque redacta forent, aevo frangente Priore

Ut nihil ex iliis a certo tempore Povet, neeptum, summum aetatis pervadere finem; Nam quidvis citius dissolvi posse videmus, Quam rursus refiete quapropter longa diei Infinita aetas anteacti temporis omnis, Quod fregisset adhuc, disturhares dissolvensque, Nunquam id reliquo reparari tempore Pomete At nunc nimirum frangiandi reddita finis Certa manet, quoniam refici rem quamque Videmus, Et finita simul generatim tempora rebus Stare, quibus possint aevi contingere florem. Huc accedit, uti solidissima maioriai CONOra quom constant, Possint tamen omesa reddi

77쪽

αα DE RERUM NATUR A v. 568.

Mollia, quae fiunt, aer, aqua, terra, Vamres, Quo pacto fiant, et qua vi cunque gerantur: Admixtum quoniam simul est in rebus inane. At contra, si mollia sint primordia rerum, Unde queant vasisti silices serrumque Creari, Non poterit ratio reddi: nam landitus Omuis Principio fundamenti natura carebit.

Sunt igitur solida pollentia simplicitate;

Quorum condenso magis omnia conciliatu Ariari possunt, validasque ostendere vireis.

Porro , si nulla est frangundis reddita finis

Corporibus, tamen ex aeterno tempore quaeque Nunc etiam Superare necesse est corpora rebus,

Quae nondum clueant ullo tentata Periclo. At, quoniam fragili natura praedita constant, Discrepat, aeternum tempus potuisse mancre 583 Innumerabilihus plagis vexata Per aeVom. Denique, iam quoniam generatim reddita finis Crescetidi rebus constat, vitamque tenendi, Et quid quaeque queant per laedera naturai, Quid porro nequeant, sancitum quandoquidem exstat; Nec commutatur quidquam; quin omnia Constant Usque adeo, Variae Volucres ut, in ordine cunctae, ostendant maculas generaleis corpore inesse: Immutabile materiae quoque corpus habere Debent nimirum. Nam, si primordia rerum Commutari aliqua possent ratione revicta, Incertum quoque iam constet, quid possit oriri,

Quid nequeat; finita potestas denique quoique

Quanam sit ratione, atque alte terminus haerens; Nec tollens possent generatim secIa reserre Naturam, moius, Victum, moreSque Parentum.

78쪽

M LIBER I. V. tam Tum porro, quoniRm extremum quoiusque cacumen corporis est illud, quod nostri cernere sensus Iam nequeunt; id nimirum sine partibus exstat , Et minuma constat natura: nee suit unquam Per Se Secretum, neque Posthac esse valebis; Alterius quoniam est ipsum Para Primaque, et ima et Inde aliae, atque aliae, simileis ex ordine parteis Agmine condenso inturam corporis oplent. Quae, quoniam Per Se nequeunt conStare, necesse esι Haerere; unde queant nulla ratione revelli. Sunt igitur solida primordia simplicitate, Quae minumis stipata cohaerent partibus arto; Non in ullorum conventu conciliata, Sed magis aeterna pollenita simplicitate diuncte neque iuveni quidquam, neque diminui iam Concedit natura, rhservaens semina rebus. 6 Is Praeterea, nisi erit minmmim, Parvissima quaequo Corpora constabunt ex partibus infinitis diuuippe ubi dimidiae partis pars semper habebit

Dimidiam partem, nec res Praefiniet ulla. Ergo rerum inter Summam minumamque quid escit PNiI erit, ut distent: nam quamvis landitus omitis Summa sit infinita, tamen, Parvissima quae Sunt, Ex infinitis constabunt partibus aeque Quod, quoniam ratio reclamat veris, negatque Credere posse animum, victus lateare neceSSe est, Esse ea, quae nullis iam praedita partibus exstent, Et minuma constent natura: quae quoniam sunt, IlIa quoque esse tibi solida, atque aeterna, latendum: Denique, ni minumas in parteis cuncta resolvi gere consuesset rerum natura creatrix , Iam nihil ex illis eadem reparare Valeret: Diuili od by Cooste

79쪽

DE RERUM NATUR A v. 632. M

Propterea, quia, quae nullis sunt partibus aucta, Non possunt ea, quae debet genitalis habere Materies, Varios connexus, Pondera, Plagas, Concursus, motus, Per quM res quaeque geruntur. Quapropter, qui materiem rerum esse putarunt Ignem, atque ex igni summam consistere solo, Magnopere a Vera lapsi ratione Videntur. Heracli ius init quorutii dux proelia primus, Clarus Ob obscuram linguam magis inter inaneis, Qvaimie graveis inter Graios, qui vera requirunt. Omnia enim stolidi magis admirantur amantque, Invorsis quae sub verbis latitantia cernunt; Veraque constituunt, quae helle tangere Possunt Aureis, et lepido quae sunt fucata sonore. Nam quur tam Variae res PoMent mSe, requiro,

Ex uno si sunt igni, Puroque, creatae 2 6 7 . Nil prodesset enim calidum denserier ignem, Nec raresieri, si partes ignis eandem Naturam, quam totus habet super ignis, haberent. Acrior ardor enim conduciis partibus esset tranguidior porro disiectis, disque supatis. Amplius hoc fieri nihil est quod posse rearis Talibus in causis; nedum variantia rerum Tanta queat densis rarisque ex ignibus esse. Id quoque, si iaciant admixtum robus inane, Denseri poterunt ignes, rarique relinqui: Sed, quia multa sibi cernunt contraria inesse, Et fugitant in rebus inane relinquere Purum δArdua dum metuunt. amittunt vora, ViaI: Nec rursum cernunt exemtum rebus inane, omnia denseri, fierique ex omnibus unum

Corpus, nil ab se quod po sit mittere raptim,

80쪽

25 LIBER I. v. 664. Aestifer Ignis uti lumen iacit, atque Vaporem;

Ut videas non e stipatis Partibus esse. Quod si sorte ulla credunt ratione P tesse Igneis in coetu stingui, mutareque corpus; Sellicet ex nulla sacere id si Parie reparcent, occidet ad nihilum nimirum funditus ardor Omnis, et ex nihilo fient quaecunque creantur. Nam quodcunque suis mutatum finibus exst, Continuo hoc mors est illius, quod suit ante; Proinde aliquid superare necesse est incolume ollis, Ne tibi res redeant ad nilum landitus omnes,

De nihiloque renata virescat copia rerum. Nunc igitur, quoniam certissima corpora quaedam

Sunt, quae conservant naturam semper eandem,

Quorum abitu, aut aditu, mutatoque ordine, mutant.Naturam res, et convoriunt Corpora sese; 67s Scire licet, non esse haec ignea corpora rerum. Nil referret enim, quaedam decedere, abire, Atque alio attribui, mutarique ordine, quaedam, Si tamen ardoris naturam cuncta lenerent: Ignis enim foret omnimodis, quodcunque Crearet. exum, ut opinor, ita est: Sunt quaedam Corpora,

quorum εCongursus, motus, Ordo, Positura, figurae, Effciunt igneis, mula loque ordine mutant Naturam; neque sunt igni simulata, neque uIIae Praetorca rei, quae corpora mittere possit Sensibus, et nostros adiectu tangere tactus. Dicere porro ignem res omneis esse, neque ullam Rem veram in numero rerum constare, nisi ignem,

Quod iacit hie idem, perdelirum esse videtur. Nam contra sensus ab sensibus ipse repugnat,