장음표시 사용
51쪽
Ant. Massae Gallesiquinquaginta iudice alius plus,alius minus, aut alius quid in totum,alius in nihilum condemnet quis crit modus aiebant sententiarum concordadaru Romani.x. uiri,partim Hyppodami, partim ab ipso dissentietium opinioncm sunt amplexati:Nam quatcnus ad iudices attinebat, ppodami lex non placuit, in arbitris autem illam
quasi ncccssariam existimaueruntiquia si coram eis incatu pctebatur,non crat coetum in quo ab solucre,us condenare deberent.Ncc crat ipsoru sententia litigiosa,quoniam ex compromisso pas
stum crat,ne reclamaretur.finem aut concor
dandi sentciitias plurium diuersimode arbitran tium,secerunt,dcccrnentcs ut ei staretur in quod maior ipsorum pars consentiret . ital ex tribus puta arbitris,unus quindecim,alius decem, aer rius quinq; condemnet, quinq; praestari debent,.quia in cam summam omncs cosenti t. Qilodsimiliter ec in sentetiis iudicum,primum in bonae fidei iudiciis,deinde in omnibus his iudiciis in quibus in certas pctitioncs tolerari diximus, summa aequitate rcceptum cst.rciccta,uidelicet, ratio ne qua ucrendum csse diccbant, ne sententia da ret noui litigii occasionem,quia non potest iuste conqueri acto qui pctendo incertum,de summae soluendae dcfinitione iudici potestatem iacit.Hac eadcin ratione receptum est a postcrioribus ut etiam si certum potatur,corrigatur tamen petitio
per consectam clausulam, plus minus i saluo
52쪽
Deiudiciis Bonae fides. 13 iure calculi . 6c in processu plus minus ire pr bctur,dc illo quod probatum lacrit,possit serti
inod autem attinet ad certitudinem sentenstiae, nihil est immutatum,sed rcmanet adhuc, ut quamuis inccrtum petatur,curare tamcn dcbeat iudex,quoad possit,ex probatis , coetus resdie de sentetiam proserre coeta,tum ratione summae, uel rei,de qua cx increta petitione sibi liquci, tum ut conformis petitioni, prima illa spccic rtitudis nis,de qua diximus nihil esse immutatum . DObet nant omnis petitio, si non numero de indiuiduo atrum specic certam, ac agendi exprinam causam continoee.atq; in his dcbet omnino senistentia csse conformis .ita ut si petitum sit c uerbi causa ) frumentum ex causa mutui,noti pronuno cietur sentciitia,sue condenatoria stuc absoluto ria,de re alia,ut puta de pecuniis:nel ex alia causa,veluti depositi. .
at CtEx dictis resolui potest nodus,qui hactenus
adco torsi Doctores nostros,ut picrit tande incluserint, nihil aliud qua uoluntatem antiquorufuisse pro ratione. Cur scilicet no ita dicta laestini bonae fi. iudicia alia praeter superius cnumerata,& praesertim cx mutuo . de stipulatu . Erroris natim huiusmodi causa fuit falsa suppositio, qua Doctorcs ipsi crediderunt datum fuisse bonae Ddci priuilcgitura,solummodo ad ampliada frequetiorum contractuum commercia et qua propter
53쪽
ς Ant. Massae Gallesii non ulli ueluti Petrus BollapIo. Fab. dc ipsorurn
imitatores,coacti fucrunt diccrc, non ita exube rantcm in his quae rolicta sun tacin rcquiri. dc praeterca mutui contractum insecquontiorem csse,quam depositum, commodatum, permutatione, dc alia eiusmodi.qui dum hoc dicunt,indicat non solum ius in quo ucrsantur ignorare.sed planc comuni sensu carcrc. Nain cisi ncsciant, quod . κ ll. xii. tab.tants fuit curae contractus mutui, dc ne circa illum fides falloectur , ut cum atrocissima pana metuendum reddidcrint.dum non solum
uinciri,atqr addici obaeratos creditoribus t sed si plures forcnt quibus rcus cssct adiudicatus, secare si uellen ait partiri corpus adiudicati sibi hominis pcrmiserint.idi non ob aliud,quam ob net cessariam ciuili socictati cius contractus secquc tiam:saltem id non dcbuissent non cognoscere, quod ii o tam rudis est qui nesciat, omnium aliorum sicquetitissimum, S magis nec Marium esse,pecuni frugum,uini,olci,& similitaui rorum usum atq; commcrcium mutuaticu, ad subsidia inopiae temporari quo communis hominum uita quotidic indigct , & amittoectur, si debitorum perfidia laxius possct cludoc. immanis crat profecto poena illa,nisi eo consilio dcnunciata fulsest ne ad cam unquam deuenirctur, prout nemi nem unquam legitur fuisse dissectum, tanti fasciunt improbi conremncrc leges atroci poena munitas. at posteriorum benignitas co peruenit,
54쪽
ut etiam nequissimos Odoardos c cimcriis leo nebris caecitaucrint, ad dciandidum improbis praedaim,ac tuendum pcrfidiae impunitarem. Sed de his alibi dicendum. Stipulatio uero quomodo non cst frequcns,cum omnibus foec aliis contra/ctibus adiiciatur Rci crgo ucritas cst,quod usus ilic nuncupationis bonae fidei,fuit quid ad faruorcm Dcquctiti um,& magis ncccssariorum contractuum introductus,non tamcn absolute, cum contra lcgcm scriptam introduccrctur . sed tan tummodo ubi ex natura iudicii necessitas ad id cogebat,non ualcnte actore certum exprimere. quae ncccssitas non erat in stipulatione, cuiusucrba uel ex seipsis:uci ex inici pretationcsiuris oportet csse clara. similiter& in aliis scriptis,aut allicr cxprcssis obligationibus quod nificat Cicoeo dum pro RoscioCam .dicit. Adulterasse ta' bulasse nega expensum tulissc non dici cum tabulaS no rccitat, reliquum cst, ut stipulatu se esse
dicat:praetcrca cnim quemadmodum ccrtam pelcuniam maere possit non rcpcrio .In mutuo uero propter naturalem ciuS contractus cortitudin priuilcgio non erat opuS. Oportet nant certam esse quantitatem rcrum,sive ponderosue numc'ro,suc mcnsura mutuatarum. Et cum illarum do' minium transferatur, quapropter Omne quoq;
pcriculum est accipicntis. E dc rinitvcndum in idem genere,quod perirc non potest, uix contingit ut non certum sit,id quod peti debct. quod si
55쪽
interdum contingat,dc illo,quoniam est perrarii, non curat lcgislator. Sed disitellor est quaestio. Cur damnati iU2.2. isdictis tutela pro socio,mandati,dc dcposti,notcn' tur infamia:non autem ita damnati iudiciis mus tui dc aliorum contractuum , cum in Omnibus aeque graue sit fidem fallcre,ec in omnibus aeque bona fides exigatur κ& ilcm altera quaestio, quaa nemine adhuc propositam uidi.Cur scilicci si agatur iudicio depositi co nomine, quod tumulintus, incendit,ruinar, naufragii uc causa depositum sit propicr inficiationcm crescat actio in duplum quod secus cst in dcposito in alia causa,& in coism dato, precario, mutuo, ac caeteris similibus Huic quaestioni respondct Arist. proposito pro blcmate.Cur depositu denegare, iniquius sit qua mutuum in post alias complures ultimam & ac commodatistimam riadit rationem quam coprobat Vlpianus. Quod qui suum d cponunt, ho minum uitanaes perfidiam, fortunal laborantes aduersa,plerunt id. faciunt: qui uero mutuant, pecuniis abundant, fortunatem degunt . ini' quius autem cst, iniuriam infortunato, quam
fortunato intulisse, ea ratio cum aeque ac in mutuo dantqualeat cliam in commodante, precario concedente, ac ex alia quam infortunii causa deponentc,quod scilicc non re necessita'
te, sed cx copia dc uoluntate procedit. . Vidcturabunde satisfaccre qua boni.quod magis confir
56쪽
De iudiciis Bonae fidei. zomatur ex alia lege qua habemus. Quod si qui relicta sacrosanctis ccclesiis,uel piis locis,legati, uel fidei commissi nomine, iquo in iudiciu uocitur,dare distulerint,pariter, in duplum eius quod resicinam est condemnetur. Placuit igitur Maioribus nostris expedioes esse Mip. ut maior in quitas,atq; insignior perfidia inuae prope furtum est coherceretur metu dani maioris: dupli, uidelicc rei deposits soluendi,quod diuitius Mosesin quinta solumodo parte amplius reddi κ uolucrat. 23 Ci Prioris autem dubitationis,de infamiae nota, resoluti nisi ego fallor, alia ratione pedet, nec ei convcniunt dictae Aristotclis resp6siones:quae
si bone considcrentur,non magis procedunt inde posito,qua in commodato, & precario concino, nec idco carpcndus est Arist.non enim ipse prooposuit problema, de infamia insequentc damnatum iudicio depositi. Sed de iniquitate, quae mainior est dencgantis dFesitum,quam mutuum. a cedit quod si usi us rationes Arist. intelligere de nota infamiae oporteret ponac quaestionem
non in solo deposito sed etiam in tutela, mandarato,& socictate.in quibus itidem sequitur infamiaec in ipsis nulla ex Arist.rationibus potest accommodari r ncc alius est qui tcntavcrit nodum hunc distatuere. Videamus igitur,an quae mihi occurriat,probabiles sint rationes. Vt scilicet illud movcrit Maiores nostros:quia in toris ivindiciis danatus praeledae potest inopiam uel alia
57쪽
quampiam neccssitatem .in tutelae uero, depositi, ec socictatis iudiciis,ut quis damnetur, uix aliud potcst,quam fraus & culpa inter derc. quando κdcpositarius caeco solo tenetur,si quid dolo commiserit,& si quid citra dolum contingat, non ci, sed sue facilitati,id imputare debet,qui negligcnti amico rcm custodicndam tradidit. Et tutor nomaiorcm quam rcbus suis diligoetiam dcbcire, bus pupilli .Et socio similiter sufficit si talem dilibycntiam communibus robuS adhibucri quat suis robus adhibcrcsolci: dc qui alias parii dili gcntem socium sibi adsumit:dc se queri,sibit hoc imputarc dcbct.Mandatum aut suscipiciis, de si ad exaetiorcin diligcntiam teneatur,cum id Ascicndum ultro rccipiat,non potest uideri no dolio uersatus esse,si quod sponae faciendum recc ques non fecerit,uel pcrperam Nerit, cum iuuari amicos officio,non decipi oporteat merito igitur nihil in eius administrasiotic dcclinatum, aut ne glcetum,culpa uacuum inc potest.An ucro, dc illud,quia quatuor haec infamatoria iudicia , non mouentur nisi contra illos,qui ab initio ultro placuerinq& cxhibucrint se,ut maximc amici,& probi uiri .nc enim alioqui ullus adco dcincias cxi ostimandus cst,ut uel liberos suos mcndos, uel recharam custodiendam uci negotia gercnda mandct cuiquam, aut cum eo societatem inca qu credat uel improbum esse hominem, uel parum sibi amicum. Nonne igitur insigniaer pci fidus μ
58쪽
De iudiciis Bonae fidei. aluere proditor c qui fraudat hominem a quo ipsse bonus,& amicus fuit existimatus,cuit ipse se
talem exhibuit At qui mutuo dat, qui commos dat,qui precario conccdit,bcneficium quidcm confert sed interpellatus. uulgatum est autem proiici Mum. Non dari pratis. uod datur petenti. Oviainobrem Isocratcs,ita commodissimc inqui uae' mur amicis, si non ut ab cis rogcmur expcci mus:sed polliccntcs ultro ipsis in icmpore succur iramus. Praeterca mutuum dc alia ciusmodi,pcrsequidcm dc absolute,nclut amicis, neq; ut uiris bonis fieri consucucrunt:alioqui non haec Grct, sed donatio,quae teste Aristoconvcntcntior est erga indiscntem amicum. Quo circa dc seruator nostcr Iesus. Modica anquio est gratia his qui 'Lucae e.,Lmutuo dant sperantcs aequalia rcciperc. dc Pr plicta. Foenerat impius,ec non donat:iustus austcm cum bcnignitate donat. Non multum est au viii. lcm,ut intcrpellantiquis no audeat sorte dcnegare,quanqua eius fidem no adco probct.Ad haec, nemo nisi indigcns atq; salte pro temporc inops, mutuo,comodato,aut precario petitata quanquagrauatus rerum angustia despcrct poste rcddcre, attamen ob cginalcm instantcm,compcllitur essse audax ad accipiodum. Qid quod ueluti natura inest rcccptorii bcntactorii obliuio,dc sine uoluptate recordatio, qua propicr dc Tlictis apud Homerii, non enumerat bcncficia Ioui. dc ut alio
loco inquit Arist. humanu in ut debitorcs quide
59쪽
nolint suos crcdi tores .inc:& oec litorum,non sit erga dcbitores amatio,sed uelint cos salvos essi; ut ab eis recipiant quod debent.Itaq; non ab re diuus Basilius, Sumcrc inquio mutuo . initiuanendacii occasio ingratitudinis,periurii materia. atq; hoc puto mouisse.X. uiros .llacrinci . assita tuendum tam atrocem,quam diximus,panam cotra debitorcs:difficilius nanq; abstcrrcmur ab co ad quod tum natura inclinati sumus,tum neccssitate interdum compellimur . Quia ratione etiam autum est,ut mutui consessio, nisi post bienium non obliget. quia scilicet faciles sunt homincs ad confitcndum propter necessitates . . Possumus igitur dc his talem conclusionem sacere. Quod cui in omnibus commorciis bona fides exigitur, ita quod dum ad iudicium uenitur,& dc facto contenditur,necesse si alterum litigatorum,si non id faciat obliuione montiri,atq; improbum hinc.conuenienS tamen cst,ut magis atq; inexcusabilit improbus,dcterioris si notae . Qgod siquis non de facto,sed de iure,uci de calculo:aut si de facto non tame suo,uel de suo probabilitcr oblitus,aut orans ad iudicium vcnia etiam aliquo ex dictis quatuor iudiciis damnatus,non incurrit infamiae notam .hinc est,quod contrariis iudiciis damnati, non sunt infames, quia non dc perfidia agitur, sed de calculo,qui fere iudicio dirimi solet.& conuenti,non actione,sed condictione tam etsi tutelae societatis,depositi,aut mandati causa convcnianin
60쪽
De iudiciis Bonae fidei. 22tur,non suntinfames, quia dc pccunia,no de frau 'L regat de de agitur. N similiter si cx compromisso discepte g t QMi. tur, Haec habui quae dicerem dc principiis ius 'l ex eoproridiciorum bonae fidei. misso de his σε Ex quibus ec illud alterum quod intelligere 'desideras qualia nam ea sint principia legum , de quibus tractare constitui: tu quid & tui simi/lcs facile pcrpcndcris. Sed ucrcor fore,qui non ita ut tute dicis,collecturi sint ex ungue, iconis ma gnitudinem:& multos fortassisqui neq; ex tota pelle ualeret id aestimare.praesertim cum gencraolia quaedam praeinonita,& praecepta , quae conue nientia suissent,ut horum animi ad faciliorem inrelligentiam praepararentur,non apposuerim , eo quod diffuse diceta sint in ipso quod itistituimus opcre:haec aulcm in tui potissimum gratiam seriis psi,qui talibus non indiges,ab illis ergo interim dum integrii opus ciuittamus, satis habebimus si saltcm persuaderi moerunt,ut credant,quem uiderint ungu Leoninum esse.
Reliquum quod postulauisti, ut dicerem , ad
quem finem tendat labor hic mcus,tradcndorum
legalium principiorum,quani ue utilitatem ex illo prouenturam spere:haud difficilius utputo)eκ dietis intelliges.Nepe ut saltem indicata per me uia,doctior aliquis perficiat arrem,qua possit mus aliquando esse,non Romani tantum iuris, sed boni εἰ equi,& iustitiae consulti,& sicuti Gcos metrae, ubiq; sunt Geometrae: Mediciqi ubi