장음표시 사용
71쪽
nibus,omnia quaecunqr accedant, ad propria ca pila referri possint, & sub suum coetum locum
reponi,non est cur amplius nos confusio dctoe reat, aut perplexitas, tantum opera danda cst,ut rationem, modum i artis icnentcs suo ordine prOccdamus,ec ne qui artcm doccnt, cam obscus
rent, dum seu inscitia, seu forsan ambitionc ut inquit Fabius) quo difficilius appareat quod pollicentur: dc nc ipsi parum multa scirc uideantur, a re dc loco aliena miscent: & nulla modi, anoti SQ ratione habita, confuse omnia pcrtractant, ne uc qui discoec cupiunt, intempestiue propcinrcnt,cxtra restam uiam palantcs crrabudi .crrcnt nant necessc cst,qui uiam ignorantes, nihilomis nus pergunt, atq; hoc maxime in ipsis institutionum clementis caucndum cst et quandoquidem uera discendi ratio cst, si omnia cx quibus con stant principiis cognoscantur,tanquam penetraolia ex foribus:ad forcs aulcm principiorum ora re incipientes,quo pacto credendum est in ipsus
scientiae penetralia subituros Et haec hactinus de intcntionc auctoris,& operis fine, nimium fortasse multis dicta sint.
72쪽
perspicuitatem,ostendcre totius opcris ordine, α dispo/sitioncm . cst hoc pcculiare nostris doctoribus, ut no solum in initio libri, sed etiam
dum lcgcm quampiam exoanare aggrediutur,antc omnia ipsius legis summam breuiter exponant.scilicct,ut re ipsa paucis uniuersa prius cognita,deinde ad singula intelli, genda defccndatur . Sed antcquam ego id fasciam,congruere vidctur ut admoneam. Titulos,
qui diuci sis harum institutionum locis intcrpositi sunt, non osse ullo modo attendondo cd pcσrinde habcndos,ac si scripti non essent, quandonem ab ipso Iustiniano,nc ab alio rccstcsen tionte sic dispositos fuisse uerisimilc est sed potius asciolo quopiam, qui pandectarum 6 Codicis titulos imitari sibi persuaserit, harum intcrca instiis
tutionum ductu dc ordinc, uci non intcllecto, uel ncglecto . Potuissct a me hoc tanquam scio uolum praetermiti, praesertim cum iidem tituli, ad citius inuentcndos citatos locoS, non parum conserant, nisi cognouissem non modicos inde prouenire errores, atq; obscuritatis iciacbras ἀσfundi incntibus illorum , qui titulos ipsos non sine superstitionc aitcndunt,oc maximo cum myostcrio cx ordine collocatos:& proximos quOSq; inter se cognatos, connexosi esse credunt, non
73쪽
perpendcntes interdum dictorum seriem altius xcpctcndam,dc multorum locorum sensum, non ex proximis tantum,sed ex supcrioribus,& lon ge anica dictis penderc. Huius rci sit cxcmplum
titulus, qui est libro tortio . J c obligationibus.
qucm non ualentes proximo. De successionibus, absoluto tractatui,continuare, Stamen aliquam eiusmodi collocationis rationem tradere: & illum saltem proxime seqvcntibus connectere uolcnstes,plerit omnes dixerunt. Quod expedito per sonarum & rerum tractatu:dicturus Impcrator . de actionibus,quae tcrtia pars supererat tractan dorum,antequam de actionibus ipsis , quae filiae sunt,tractarc uoluit praemittere quae dicenda crat de ipsarum actionum matribus,tdest, obligatio nibus, argumcntum fortasse noti minus imper fectum,quam in partc falsum . falsum inquam, quia supponit expeditum esse tractatum rerum, quasi obligationcs,inter rcs non sint connumeraridae. impcrscctum, quia cis obligationes pariant actiones aliquo utpote personales,reales certe craex his matribus non nascantur,ab illis erat semis randae. At si non proximis animo infixi,altior Imperatoris dispositioncm obseruassen facile uiAEdissent,quod cum in secundo libro , posuisset .
Rcrum alias esse corporales, alias incorporales, quae in iure consistunt, sicut haereditas , ususseu eius,usus praediorum struitutes, & obligationes quoquomodo cotractae:& expositis caeteris,solae restabant
74쪽
restabant obligationes,idco de illis tra etat, sicuti etiam prope fincm tituli de usu &habi. pollicitus fucrat. Item tituli,qui est libro Secundo. Quibus alienare licet uci non,sane quam frigi damnonui si faciunt continuationcm,diccntcs. Superius dictum est de alienationc faeta per usucapioncm uel per donationem,nunc dicit per quos alienaintio fieri possit,& pcr quos non :cum nihil minus uolucrit Imp.quam enumcrare ibi, qui alienare possint, & qui non possint. Sed quia circa clusedem libri principium. q.per traditioncm .diXcrat.
Nihil esse tam convcnicns naturali mi uitati quam uoluntatcm Domini uolcntis rcm suam in alium transferri, ratam habori. ad id dcclarandum,post marratas traditionum de alimationum uarias formas:quas an rediime naturalis aequitastis modorationcm dc temperamentum ponens,dixit: Accidcrc aliquando,ut quis dominus res,ali nare tamen eam non possit, ueluti exempli gra/tia b maritus dotalc praedium,& pupillus sine tuo
toris auctoritate res suas, d econtrario , qui do minus non sit, alienandae res potestarem habeatrueluti oecditor, qui pactus es licere sbi pignus
uendere,si pecuniae non soluantur.possem & alia multa similia profarc, quae praetereo breuitatis causa,& quoniam abiecta religione continuatios nis titulorum ad proxima,quilibet ca porerit ani maduertere praedicta autem posuisse uolui,nc alioqui uidcrer,in nullius momenti re impugnanda
75쪽
tempus tererc. mod aut dixi ne a Iustinia no, neq; alias rect stitulos illos csse dispositos,ap paret primum ex ipsius Imp. uerbis, qui in prinincipio dicit tantum. In quatuor libros easdem in stitutioncs partiri iussisse,nulla de titulis facta metione.Deinde ex crebris transitionibus quas iii locis capitalibus faci implicans rcrum tractada arum,cum tractatis continuationcm,ut sequitur de
iure pcrsonarum alia diuisio. Post haec uideamus de legatis.Nunc transeamus ad obligationes dcc. quae superfluae fuissent, si apponendi erant tituli capitibus singulis. Quid c quod si tandcm poneo di crant, multis in locis supcruacui quidam posithmulti uero si ad Pandectarum dc Codicis titillos respicias nccessario poncndi, omissi sunt. Nam quid opus erat distincte ponere.de lcge suo ita can. tol. dc de successionibus bonorii sublatis,qus fiebant per bonoru uenditorii dccsau his positis, cur non similiter positi sunt tituli. De iure accresccndi per manumissionem sublato. qui dimissiis est indistincta sub titulo donationum cta delatina,&de dedititia liboetate sublata,dc quibus tractatur in titulo dc libertinis , 8 in titulo de succcs. liberi Quid opus erat post generales titulos.Dc tutelis,& dc haereditatibus quae ab in testato dcfertitur ponere,ibi de lcgitima agnato'
vum,patronorum,parentum,& de fiduciaria tuae la,N Attiliano tutor hic de lcgitima agnatorum
successione: dc alios qui sequuntur . Cum sub
76쪽
aliis quibusdam generalibus titulis,singularcs tiali distincti similiter non sint.ut exempli gratia sub titulo de legatis .In quo nullo alio adposito titulo, tractatur, Dc liberatione, Dote, fundo instructo, peculio, optione, ec aliis similibus robus legatis,dc quibus in Padectis distincti sunt
tituli s Praetcrca,si bene positus crat titulus. Dclasgitima agnatorum tutela. dc illi proximus, dc minpitis diminutionc. ccric conueniebat Omnia,qus de lcgitima illa tureia dicenda crant,absoluta cso se,prius quam de capitis diminutionc,dioerctur.5c 'tamcn post tractatum. Dc capitis diminution resumit legitimam tutelam in. q.cum aute ad agnatos tulcia poetineat 6 c. Simili aer si bene positus inci titulus . Dc legitima agnatorum succcsssione . dc qui illum subsequuntur . Dc senatus cos. Tortui. dc dc sen. cosorphit. Vidcrctur Imis pcrator dcclarauisse in duobus illis sequentibus titulis non amplius de legitimis haredibus tras ctari: quapropter conueniebat paritoe absoluta inc quaecunq; de legitimis haeresibus erant dice da,prius qua ad alia transircturi& tamcn clarii est quod etiam in illis Scnatus consultis comprehensi sunt legitimi licereses,ut desin. forphi.*.sciedum autem .dc post tractatum senatuscos orphi. gmeralitcr loquendo resit ad haeredes legitimos in .f.s cx pluribus logitimis haeredibus d c. Suntdc alia his similia, quae adducere possem, arguomcnta multa .qus breuitati studens:omitto:ratus,
77쪽
ex iam dietis unicuiq; probatum iri quod dico. Titulos illos excepto quod eis,postqua ita uulsgo rcccpti sunt,facilioris diuersorum locorum at lcgationis gratia,uti possumus nequaquam esse attendendos,maxime ad cffectum ambitiose italius continuationis:quandoquidem ita sunt stu diosorum intellectui plurimum obfuturi. Ait ut hinc ad propositum rcdeam. Totius operis huius,hic est ordo, haec dispositio.. Quia Imperator absoluto prologo.dissectos iu/re in publicum de priuatum:& rcsumpto priuat quod ad singulorum pertinet utilitatem:illud trio partitum cste docci,coscctum scilicet) cx natu 'ralibus praec tis,aut gentium,aut ciuilibus. Quibus singulis,corumq; partibus dcclaratis,dc pro posito quod omne ius quo utimur,uel ad perso'nas pertinet,uci ad ros,uci ad actiones . Summa diuisionem dc ivrc pcrsonarum facit:quod omnes hominos,aut liberi sint,aut serui,liberorum autem aliqui ingenui,aliqui libertini .doceti quibus ex causis,& quibus modis,hi e seruitute manumissi, libertini efficiantur. Dcinde ponit diuisionem ais teram dicens quasdam Wrsonas sui iuris csse, quasdam alicno iuri subicctas:rursus carum quae alieno iuri subice sunt, alias esse in potestare dominorum,ueluti seruos:alias in potestate pa/rcntum,ueluti liberos cx iustis nuptiis procrcaφtos,ic adoptatos:quam obrcm dc de nuptiis, ecdc adoptionibus tractatus interponit: docetq;
78쪽
subinde quibus modis liboei a parentum potestas
te libercntur . Ex his uero poesonis quae in po' testatae non sun cum quaedam in tutela sint,vel in curatione: ponit tureiarum dc curationum foromas, dc tempora: in quibus quia prima causa in agnatorum ecius agnationis omnibus modis capitis diminutionc pictunq; pcrimitur: idco intorponit tractatum dc capi .dimin. dc subinde prosequitur ipsorum tutorum lc curatorum auctorita rem:ac quomodo illi satisdare rencantur. quibus ex causis ab his muneribus cxcusatio compriat. ec quemadmodum suspitionis causa interdum remoueantur,& cx his primus libre absoluitur. SccunduS autem cum tortio.& quarti parte, continciat tractatum d c robus,5c quibus modis illae singulis acquiratur. Sciunetis nant primum iis quae sunt adco cxtra commacium , ut in cuius' quam patrimonio inc nullo modo possint:d occiquam multis modis tum naturali, siue gentium, cum ciuili iure,singulorum fiant rcs aliae: siue itinis corporalcs sint,siue incorporalcs: ucluti prςdioarum seruitutes,uiusfructus,usus,habitatio, haererditas,dc obligatio . Et postquam exposuit res ipssas iure gentium per inuentionem, per alluvione, per uenationem , per traditioncm,causa contra'
cisum ex illo iure dc cndcntium, ec aliis qui busdam modis acquiri,addit quibus modis legi timo& ciuili iure acquirantur, tum res singula- ueluti per usucapionem,pcr donationem , per leo
79쪽
gatum,& particulare taci commissum:tum re
rum univcrsitates quaHam,ucluti per limedita/riam succcssionem,dirces am,aut flaci commisiain riam:stuc de iure ciuili haereditatis nominet siunde ivrc praetorio. per bonorum posscssionem: dc siue cx testamcnto cius cui testari iuro licvcrit, Hintc ordinato,suc ab intestat secundum praerogaσtiuam graduum propinquitatis delatai nccnon per adrogationem patrisfamilias et dc per bonos . rum,causa conseruandarum libcrtatum, addictionem.ati in parte hac ut suo quaeq; occurrunt looco,doca quicquid iuris sit, D c tcstamentis, siue
per milites,siue per alios ordinandis,d quibus noliccat lcstamcntum secre dci liberorum institutioriquet exl mcdatione,& aliis haeredibus insti incudis,dc substituendis,& quibus de causis iam faeta restamenta inflamcntur: dc quae inossiciosa dicantur: de p ipsorum hanedum qualitate aedisserentia, & dc lcgatis, ta quatenus legatis per legem Falcidiam,& fidei commissis,pre senatus'
cos. Trebcilianu,modus imponatur.&dc codicillis . Domum quia cx antedietis incorporalibus rebus, expositis iam carteris, restabat obligatio, qua quis ad dandum,facicndum ue aliquid aliis cui adstringitur : ut inclius quomodo unaquael acquiratur obligatio dcclaret, diuidit obligatio' nos in cas quae ex contra stibus,uel quasi contra' cotibus : dc eas quae caedes Itis,uel quasi delictas proueniunt.rursus harum quae sinit cx cotracti'
80쪽
bus,alias acquiri dicit, roum dc quibus contra
tum, into denae stipulationc, qua dari flari uealiquid stipulemur: alias solis litoris: alias solo
consensu,ueluti ptione,vcnditione,locatio ne, conductione, mandato. masi contractibus prouenire ait obligationcs,ueluti inter negocio rum gestorcm, & illum cuius nNocia gessit: in ter tutorem dc pupillum et inter cos quibus sinccontractu societatis incidit communio et interleum qui per errorem, indebitum soluit, dc illum cui soluitur. Quibus cxpositis ubi paritor explicauit eas obligationcs quae ex delictis uoluti furto: rapina,iniuriis , dano iniuria dato:& eas qus quasi ex delictis proficiscuntur : dcinum subiungit quibus modis acquisita obligatio tollatur,uclusti solutione,acceptilation nouatione,& contrario consensu. Tertiam totius operis partem quam ad actiones pertinere propolacra coete aliquanto conscisus tracta quam supcriores:eius tamcn haec cst sum ma .Id scilicco agerc Imperatorem , ut declarato prius,quae nam actionum in pasonam,quae in rucompetant:atq; intcr cas omnes,quae ex iure praetorio,quaelae ex aliis iuris ciuilis partibus proue niantiquael bonae fidei sint,quae stricti iuris: de quae liberorum, seruorum, aliorum ue, aut quasdrupedum nomine,in parcntcs,uel dominos: ec