장음표시 사용
61쪽
Medici,nos quoq; non tantum apud nostratos sed apud Onanc hominum genus sciamus dc i ure
respondere.Tantum enim inrerest, ex indicibus, ropcrtoriis,formulariis,ec centonibuS:atq; ex ueraris principiis scirc. legcs.
buniani de quo supcrius cst factamcntio Instit.dc actio.f. A Ctionum autem quaedam bonae fidei sunt, quaedam stricti iuris.bonae fidei sunt limeκrmpto,uendito,iocato,conducto,negociorum gestorum, mandati,dcpositi,pro socio, tutelae, com modati pignoratilia,familiae Hociscundae, communi diuidund praescriptis vcrbis,quae dc aestiis matoproponitur,ec ea quae ex permutatione competit, haereditatis petitio. Quanuis enim usq; adhuc incoetum crat,inrer bonae fidei iudicia,connumcranda haeresitatis pctitio inc an nonmoinstra tanam constitutio apcne cam esse bonae fidei disposuit. Fuerat anica & rei uxoriae actio una ex bonae fidei iudiciis:sed cum picniorem inc Mitipulatu actioncin inuenientes,omne iuS, quod res uxoria antea habcbat cum multis diuisionisbus in actionein ex stipulatu,quae dc dotibus cxigendis proponatur,trastulcrimus:mcrito res uxoriae actione sublata,ex stipulatu acti quae pro caintroducta cst,naturam bonae fides iudicii,tantum
62쪽
in actionc dotis meruit,ut bonae fidei sit.sed ectacitam ci dcdimus hypothccam .praeserri aulcmaliis croditoribus in hypothecis tunc ccnsuimus, cum ipsa mulicr dc dore sua cxpcriatur,cuius solius prouidcntia hoc induximus.In bo .fides iudiciis libaa potcstas permitti uidetur iudici bo no S aequo aestimandi,quantum actori rostitui descat.In quo dc illud continetur, ut si quid inui'
in reliquum is,cum quo aetiam cst,dcbcat condes nari. sed& in stricti iuris iudiciis ex rescripto disui Marci,opposita doli mali cxccptione,copcnsastio induccbatur. sed nostra costitutio easdecoria sationcS,quae iure a rto nnitutu latius introdus xit,ut a stioncs ipso itarc minuant,siuc in rcm,siue in personam,sive alias quascunt,cxccpta sola dc politi a stione,cui aliquid componsationis nomisne opponi,sanciniquia esse credimusme sub praet tu compensationis, depositarum rerum quis actione dcfravdct .Praetcrca quasdam acti nes arbitrarias,id in ex arbitrio iudicis pcndcntes appcllamus:in quibus,nisi arbitrio iudicis is, cum quo agitur, actori satisfacianucluti rem restituat,us cxhibeat,uci soluat, uci ex noxali causa seruum desai,condemnari dcbcat.
64쪽
Contcndcrunt a me,oc tu adreas,altcro sere abhinc mense,communes illi tutac inci amici,ut forensibus his quas uicinas uidebant seriis,iuris es. uilis institutioncs me sibi expositurum promitte rem.Cui muncri cisi me imparatum, ca potissimude causa,vidcbam,quod in dosendcndis amicorucausis aliquot iam annis recum uolatus, ad scholastica haec iuris quasi rudimcnta desuetum ani mum reuocare,ac demittere,haud facile mihi posse vidcrctatam arcte tamen necessitudinis uincula,tatum apud mc potuerunt:ut id mc facturum receperim,quod inae praestare possc confidoecm: dceram,cum promiSsi lcmpus aducnissc ut p sta xcm conaturus. Cum ccce intcrimi Giberto Veronensium Praesule,cui non poteram sine piaculo non parere,uoratus, Urbe discesere,& his ipsis iam incuntibus seriis abesse cogor: Rid facere culti a uno temporc satisfaccre non poteram,re tametsi huic omni laudis gcncrccumulatissimo Antistiri cra ut erat,parcndum:illi non erat omninoncgligcndi. Cum igitur me tandem collegisscm,ec proficisci statui,& quantum angustia temporis conccdorc aliquid super ca re commetari: quod amicis ipsis ad iuris institutiones sine me, alio ueullo doctore pcrcipiendas,non mcdiocrito com
serre possset . At quonia re peracta,uidebar mihi
65쪽
nonnulla & noua dc ab aliorum opinione diuersa posuisscmercbarqr propicrca,nc noua haec coramentandi ratio,aut inuidiam mihi aut contempta conflarc si quando in aliorum quam nostrorum amicorum manus pervcnire ne,c ego me foriniaste,dc sine riuali amar ,Bononiae dics aliquot eo sum consilio commoratus , ut uiro clarissimo And. Alciat rcccntcs has lucubrationes ostcnder :quas si is probarct, cuius iudicium noram summum,ac candidistimum,quil iam omne inuidiam supcraucriticgo quoq; tanti uiri iudicio cofirmatus,non improbandas putarem. Quod cum fecerim,iSi non solum probaucri sed mihi ctiam suasor,dc auctor lacri ut illas audactor ciniit
rei cas tibi qui promissitcstis fuisti, quamprimumittendas censui. ut tu tua ipsis amicis manu insperatum munusculum tradas,illi uero laquam ctuo depromptum penu,tibi magis quam mihi acceptum serant. an non serant qui sciant mc,qui cunq; sim,ex ic esse:quicquid habeam ex te habere. Illud aurem uestin non ignores, me neq; tam conflacnter,nem tam celeriter fuisse missurum,nisi putassem hanc illis lucubratiunculam tanto scituram gratiorem, quanto minus speraucrant se eius nouum libellum lecturos absentis:cuius promistam iam intcrpretationem,dcsperauerant praesentis. Vale.
66쪽
ciuilis institutiones. Per Antonium Massam Gallaeum.
affectantes amici fidissimi, omnium primum scire oportet:quod leges, ad commus
ne iacietatis humanae qui tem conditaemon solum ips
plices,sed re quae per eas facienda, tanda uc tuisbentur,talia esse dcbent,ut ab omnibus facile fieri,uitatiqr possint.Quod ita esse,cum ex commuis ni lcgumlatorum consuetudinc,qui descriptas nouas leges populo primum cuulgari,dcinde custodiri atq; obseruari iubcntrati ita tamen iubent, ut permittant in ambiguitatibus,si quae ex ipsis legibus oriantur potiorcm hinc consuetudinis interprotationem, oc ut ipsae etiam leges tacito populi consensu per dcsuetudinem abrogentur . tu uero praecipue id animaduertcre poteritis ex oratione sapientissimi diuinae linis interpretis M sis,ita populo praecipientis. Cumq; transieris Iors dan in toeram quam dominus Deus tuus da
bit tibi,eriges ingentes lapidos,& calce levigabis eos, ut possis in eis scribere omnia uerba legis huius. N paulo inserius . Et scribes super lapi/des omnia vcrba lcgis huius plane de lucide. Et
67쪽
dcmum. Mandatum hoc, quod No praecipio tiIbi hodie,non supra iccst, neq; procul positum,
ncc in callo situm , ut possis diccre,quis nostrum ualet in coelum adscedoec, ut dclarat illud ad nos, ut audiamus atq; opac copleamus r Neq; transmare positum,ut causeris, ec dicas, quis e nobis poterit mare transfretare,ec illud ad nos usq; de iferre,ut possimus audire dc faccre quod prae plumae cd iuxta iccst sermo ualde in orc tuo, dc in corde tuo,ut facias illum . Quibus ex cauosis fit, ut plauni ignorantia iuris in radicio excusationem non habcat: punianturq; nihilomionus, qui eorum aliquid ignorant quae lcgibus continenturiquandoquidcin ca scire oportet,n sunt difficilia cognit atq; ctiam ut nemo sit, uellegitimae scicntiae imperitissimus,qui in ciuilibus consultationibus non erubesca si haec nescirc ui σdcatur et aut si dcceptus crrore iuris in damnum aliquod incurrerincum ob aliarum artium,scien tiarum ue impcritiam,nemo sibi crubcscendum puret. Romanis aulcm legumlatoribus magnae curae suisic, ut omnis facilitatis modus legibus suis inaec praetcr ea quae dicta sunt,d ostratur ipsis otiam nominibus,& lcgum,quas ideo,quod in tabulis cburncis poscriptae publice leaereno turileges appellauerunt,& iuris, quod tali cu catum c quasi non paucorum proprium, sed pu'blicum dc commune ciuium univcrsorum. Ariucro id quod uolebant sint adsecuti, uel ex illo
68쪽
affirmari potcst,quod communi omnium natios num consensu rcccptum cst,has leges prae cael ris humanitatis picnas ta naturae sentancas esse:adco ut a natura discodcrc uideantur,qui a Romanis legibus dissident . Vnde consecutum cst etiam ut cxlcrae genaes plerael a Senatu,POpuI lol Romano acceptis lcgibus immanitatem,barbaricml cxucrint,ec Romani Impcrii iugo iamdudum cxcusso, illa , tamcn adhuc lcgibus uis uant. atq; ut gentes nonnullae, quae noti cx Rosmanis. sed ex ucrnaculis suis lepibus lites diiu.
dicant: cos qui ibi Resp.gcstuxi sunt, ad pcrdi'sccndas apud cxlcros Romanas lcgcs mittant.ut hinc gerendae Reip. rationcm, Naequitatis uim ac naturam accipientes, dc patriis legibus re/ctius iudicent.
Sed quoniam,ut plerunt multa cx bonis initiis nata,hominum assectibus in immcnsum prou huntur: ita post lcgcs.xii. tab .aliis multiplicatis legibus,ta prudentium rcsponsis,& intcrpretationibus:ati illis nullo ordine dissolutis Sc sparsis noquidcm rei natura,sed ipsa confusione id efficiente uisa est quandoq; scientia haec di cognitu, ecintellectu difficilis, adeo ut a paucis tantummoodo toncrctur,qui longo usu eam sibi peritiam co parauissent: huic malo rcmesium adlaturus L. ille Crassius Iurisconsultus, dc orator eximius,
coacturum se si pre ocium licuisset omne ius ciuilc in artis praecepta et indri; poscistam tuo
69쪽
ris ciuilis artem, magis magnam atq; uberem quam dissicilem 6c obscuram cssccturum,pollici tus esse fertur,docuissct modum,quo id erueretur. Scilicet ut indicato iuris fine. primum illiust genera notarentur ad certum numerum,paucit latomi redigerentur:deinde eorudem generum,l quasi quaeda membra diuidcrentur,omniat qua forent generum uel partium nomina, definitionibus,quam uim habcret, primerctur. moniami autem Crasso,ut id faceret,non contigit , succcs serunt eiusdem mcntis boni uiri nonnulli, qui id efficere conati sinat. quorum princeps Saluius Iulianus perpetuum composuit edictium,Squaene ordine sparsa erant, ad certos redegit icrmiis nos. Verum quia dc illud satis immensum erat opusmon defuerunt qui tale aliquid traderent,
quale Graeci isagogicon appellant, idest quasi in utroductorium,ad euidentiam quandam huius disciplinae inter quos fuerunt praecipui,Tl. Martianus.Callistratus. Dom. Vlpianus,Florentinus,5 T. Caius, Iurisconsulti:demumq; Diuus Iustinia. nus Imp. qui ex antiquorum libris,has sine qui bustus ciuile nemo aggresitur elegantissimas omnium,quae de quacunq; alia sint arte , institu'tioncs colligi,dc componi curauit. Per quas non soluin illa ex multarum lcgum confusione proueniens dissicultas sublata,& pristina facilitas resodita,sed in commune omnibus consultu, dataluta est. it quoad fieri potera semper deinde sis
70쪽
cillima esset iuris ciuilis intestigentia, εἰ eius pcr discetidi labor citius absolucretur. Quandoquis d pcr L. Crassi monita,ccrtissimum nobis in/dicatum cst iter & rati quibus non in uestibulumodo ipsum sed oc in secretiora & abditissima iuris pcnetralia poeuadamus .his,uidclicci,nobis institutionibus traditis: in quibus Zc mira clegantia totius iuris summa continctur,dc omnia quae in pandoctis oc Iustinianeo Codice latissimis titu' lis explicantur,brcuibus uersiculis per certa capi
I cnemus ital quod in librorum initio quaeri sol ct praecipuam auctoris intentionem,& operis finem : hoc est plane quae utilitas ex ipso prouentura sit: Atm perspicimus salsi eos, qui discis plinam hanc in cundem difficultatis ec confusionis statum,qui a L. Crasso damnatus cst, recidisse credunt: dc existimant facultatem hanc omnibus communem,omnibus necessariam,non nisi ad paucis tantummodo iuris doctoribus intelligi posse: ideo quod multo plurcsexrent nunc responsoria, 8c commentariorum libri a iuris prudentibus, qui post Iustinianum scripserunt, editi,quam utilo unquam temporc cxtitcrint . Nam libros quidcm multiplicari ncccssc est, natura nouas semo per negociorum formas produccnte, 6c hominiinbus nouas simpcr fraudos, nouas fallacias caeco gitantibus. Sed multipliccntur licci infinite, cum constituta iam arte, ec artis ipsius institutiou