장음표시 사용
71쪽
68 commentaria in Tobiam. cap. XI.
Ria phael roliam domum ad parentes μυ- reducis, qui fella pistis liniens oculos patris, ei visum νει
I. Umque reverterentur, Urvenerunt ad Charan, quae est in medio itinere contra Ninium, undeeimo die. Σ. Dixitque Angelus: Tobia frater, scis quemadmodum reliquisti patrem tuum. 3. Si placet itaque tibi, priueedainus, & lento gradu sequantur iter nostrum fundiae, simul cum conjuge tua, ricum antiaralibus. ψ. Cumque hoc Eacuisset ut irent, dixit Raphael ad Tobiam: Tolle tecum ex felle piscis, erit enitam cessarium. Tulit itaque Tobias ex sella illo, &abierunt. s. Anna autem sedebat secus viam, quotidie in supercilio montis, unde respicere poterat de longinquo. 6. Et dum ex eodem loco specularetur adventum ejus, vidit a longe, de illico aga vit venientem filium suum, currensque nunciavit viro suo, dicens: Ecce venit filius tuus. 7. Dixitque Raphael ad Tobiam: At ubi introieris domum tuam, statim adora Dominum Deum
tuum: & gratias agens es, accede ad Patrem tuum, & osculare eum. 8. Statimque lini super oculos nus ex felle isto pilicis, quod portas tecuin: scias enim quoniam mox aperientur oculi eius, videbit pater tuus lumen coeli, & in aspectu tuo gaudebit. p. Tune praecucurrit canis, qui simul fuerat in via: &quest nuncius adveniens, blandini nato suae caudae gaudebat. Ioe Et consurgens caecus pater ejus, coepit offendens pedibus cumere: de data manu puero, occurrit obviam filio suo ri. Et suscipiem osculatus et eum cum uxore sua, &ceperunt ambo stere prae gaudio. I 2 Cumque adorassent Deum, di gratias egissent, coniederuiit. 13. Tunc sumens Talas de felle piscis, linivit oculos patris siti. a . Et sustinuit quasi dimidiam fere horam: de coepit albugo ex oculis Mus, quasi membrana Ovi, egr*i. a s. -n apprehendens Tobias traxit ab oculis eius, statimque visum recepit. IS Et glorificabant Deum, ipse videlicet, di uxor ejus, de omnes qui scie- nt eum. I . Micebatque Tobias: Benedico te Domine Deus Israel, quia tu calligasti me, & tu salvasti me: & ecce ego video Tobiam filium meum. 18. Ingresia est etiam postieptem di Sara uxor filii ejus, do omnis familia sana, it pecora, de cameli, de pecuitia multa uxoris: sed & il pecunia i quam receperat a Gabeto: I9. & inrravit parentibus suis omnia beneficia Dei, quae feci 1set circa eum per hominem qui eum duxerat. χα Venerumque Achior de Nabath conto ni Tobiae gaudentes ad Tobiam, & congratulantes ei de omnibus bonis, quae circa illum ostenderat Deus. zi. Et per septem dies epulantes, omnes cum gaudio magno gavisi sint.
Dia J Chaiau est Haran, cquae vocatus est Abranam a Deo in Chanaan, Getici. ix. 3 r. Δ seqq. quae pot: ea Cta ita dicta est, ubi cum exerestu Romano a Parthis caesus est M. Classus. Sita erat iura , id eli, versus Λ κι:em i. -ἀo umero, a Rages usque ad Ninivea. Rages enim erat in Media, Ninive in Assyria, inter utramque media erat Charan, site Haran urbs sita in Mesopotauria. Hinc pr habiliter Serarius p. . collisit, Tobiam in totum hoc iter - eundo, scilicti in Rares, indeque redeundo in Ninivenad patrem, insumpsiticia citer sex septinianas, sive dies 47. Tomiellus Hrod::s 38. Salianus dies 34. Ust L. T. Dixi TusE RA PRAEL AD Tolli aut Ara significat haec verba neetenda est e prioribus Angeli verbis. . . ac versu s. m. per parenthcunquasi interjici Oxi
xvis. J Disce hic cum peregrinaris, vel proficisceris quopiam, primis adire templum, amque invocare, ut viam tuam prosperet, rediretat ad suam gloriam &tuam, aliorumque salutem. Deinde rediens, primo ad templum Inriter redi, Deoque gratias age; ita iaciunt viri Religi de trchi. Λudi Pacatum in Panegy. Magnas .ias
Ita fecit S.Amonius vitans S. Paulum primum Eremitam , tesse s Hieron. in eius vita, ceterique Monacti dc Anacto. Iriae, ulte Cassano.
Gmera addunt dixisse matrem: Vidi ro, fila, astilicet contenta& laeta. Sic Simeon vilis Chtilio ait: δε-
RAM, J donec fel sensim in acrimonia albuginem, de
72쪽
Porro Tobiu lauemus per .annos , scilicet ab anno ae iis σε usque ad 6o. quo visum recepit, ut Patere. I 3μ3. tibi tamen Graeca habent, eum octo annos vixisse taecum, di, annm es. usque66. quo illuminatus est. Invitas. Greg. Turon. ArcYi . narratur, quod pater eius Norentilissimili modo fuerit curatus, is enim ait auctor
Haec omnia pene ad verbum repetit ipse S. Gregor.
Turon. lux de gloria fessorum c. o.
Mystice Beda: Album, inquit, signistrat itultitiam
placendi tibi ipsi, ovum spem&fiduciam, Iubias populum Iudaicum: Imbet ergo in ocWlis luis clbuginem . qui in oculis suis magnus, candidus & 1 astu apparet, sibi aue nimis placet Ze rogat: sed habet eam instar membranae ovi quia caecitatem mentis sustinet sub spe stultissima naicituri Christi, hunc enim non natum credunt, sed nasciturum speram, & vane expectant Iudaei: Uerum quibus a R stacte mcdico, id eli. ab Angelo magni conii lii Christo omino ablata suerit haec omnis caligo, agnoicunt Mes.sam um venisse&redemisse mundum, eumque esse Iesum risium. Alleg. Piscis est Christiis, uti tam dixi ex S. Augustino . Prolpero, &aliis. Caro hujus saeratissimi piscis, chari. tas huius eli, tot operibus in nolirum bonum lactis testa-xa, ac passion bus&doloribus ostensa. Fumus autem cor dis ejus, elioratio nol ra meritorum ejus νalori subnixa. Ideo enim haec alia uid potest apud Patrem, non quia n stra tantum est, sed quia a membro Oirini filii naturalis iura, & in ipsius uiatilis &charitate fundata. Haec extria .cat omne genas remoniorum, quia diabolum vincit, rem illius tentationes&dolos irridet. Ae proinde Ch soli re mussapientercisum noltrum absentinoratii mis, & victintiam ipsus praesentiae tribuit.
Commentamia in Tobiam. Cap. XIL
TOblasma Mare magna beneficia a Ranhaese luce a patri eminerat: Quare uterque offert ei bonorum Elatorum. Mox Ramari se non bominem , sed Angelum esse manifestat, ae datis caelestis υμ
ea docaementis evanescis ιn coriam redat,
i. Unc vocavit ad se Tobias filium suum, dixitque ei: in id possumus dare viro isti sancto, qui
1 veniti eum λ x. Respondens Tobias, dixit patri suo: Pater, quam mercedem dabimus ei aut quid dignutu terit esse b neuz. Mejq, 3. me duxit'reduxit sanum, pecuniam , Gabrio ipse recepit, uxo in ip . a me ura re L cit, oc daemonium ab ea ipse compescuit, gaudium parentibus ejus fecit, caespitu a devoriti Oiri pacta eripuit, te quoiue videre tecit lumen coeli, & bonis omnibus per eum repleti sumus. Q ii dii ii ad n ecpiaterimus dignum dire . sed peto te, pater mi, ut roges eum, si orthdianabitur in alera deinde omiribus, qu.e allata sunt, sibi assusu dire. Et vocances eum, pater stilicet alius, tui eruat eum in partem: & rogare coeperunt, ut dignaretur dimidi impartem Omnium, quae attulerant, acceptam habere. 6. I une dixit eis occulte. Benedicite Deum coeli, & coram omninus viventibus ς litemini ei, quia fecit vobiscum misericordiam suam . 7. Etenim sacramentum regas abscondere, bonum est: opera autem Dei revelare & confiteri, honori- Mum est. 8. Bona eii oratio cum jesani O, & eleemosyna, nugis quam thesauros auri recondere: s. quoniam eleemosyna a morte liberat, &ipsa est, quae purgat peccata, & facit invenire misericordiam di vitam aeternam. Io. Qui autem faciunt peccatum, & iniquitatem, hostes ian: aniauae suae. II. Manifesto ergo vobis veri catein, Sc non abscondam a vobis occultum sermonem . IL ndo orabas cum lachrymis, de sepeliebas mortuos, & derelinquebas prandium tuum, mur- tuos abscondebas per diem in domo tua, & n te sepeliebas eos, ego obtuli orationem tuam Damiam. II. Et quia acceptus eras Deo, necesse fuit ut tentatio probaret te. I . Et nunc misit me Dominus ut curarem te, &Saram uxorem filii tui a daemonio liberarem. is. Egi ea m sum Raphael Angel , unus ex septem, qui astamus ante Dominum. I s. Cumque hana uiane, turbati sunt,& trementes ceciderunt super terram in faciem suam. i . Dixisque eis Angelus: Rix vobis, nolite timere. I 8. Etenim cum ei lem vobiscum, per voluntatem Dei eram: ipsit in benedicite, & cantat illi. I p. Videbar quidem vobiscum manducare, de bioere : sed ego cibo inviuuiu scpMu, qui ab hominibus videri non potest, utor. Q. Te Mest ergo ut reverta, ad eum, qui me missit: vos aurem benedicite Deum, dei arrate omnia mirabilia eiu ,. xi. Et cum haec dixisset, ab atmetu eorum ablatus est, & ultra eum videre non potuerunt. Tunc peostrati per horas presia faciem, benedixe runt Deum, & exurgentes narraverunt omnia mirabilla ejus. 'ME Dux T ET Ra ou κιτ a Auuae . I Serran hac ingrum Raphaeli, beneficia recenset Tobias. Primum est, quod . iam in Mediam dux it de reduxerat inco. Finem . Setandum, quod uxorem prorum de diὐitem, scilicet Sanun ei procurarat. Tmium, quod Atacdaeum a se de Sara expulerit. Raattani, quod gaudium parent stam Tobiae, quam tiarae attulerit. Quintum, quod se a devorationet piscis eripuerit. Sextum, quia patri caeco vilum restituerit. Septimum, quod nis omnibus co
hie in se luscepit&reerqsentavit Raphael, uti ex Μzdit. . . P. Vincentii Brunt talion costetulit Servius, quaes To Lx uiar i, ν ARTEM J id eri, revocatum eum seorsim i a lacretiorem domus partem, ut secretilis libet tri& contulantius cum eo agemit: ita Lyran. Unde Rap'Miu vocatus dixit mi Meuhὸ, utaequitur: volebat enim se in Uras. r.eari, ut seorsim se, <aret a Dei eis pande π. Si metus
73쪽
Commentaria in Tobiam. Cap. XII.
QON ixia a laudare, celebrare de gratias agere H - Ω - - νωsir maharier Exi ei itin, industis, skilum No KIFICδM Eri J Sacramentum, Graece id est, arran. m, sive secretum regis celare honum est,quia
a secreto pendet felix rei executio, juxta illud Gellii, l. io.
Emmea 6' υ-- rassare sileauia rebM . Tiberius Caesar rogatus, cur sua consilia cum amicis non communicaret te pondit: Principis animum, aut inini, aut paucis cognitum esse oportere ι quia multi rimarum pleni sunt, α secreta quae audierunt, effutiunt, ut Principem periclitari, aut prodi ne se sit. Ita Dim in Tiberio. Antigonus Rex Macedoniae Philipp. .ilio roganti a ista, inqvit, x-m-r-,m fiam pulam Mnaud πιὸ Ita Plutarch. in Amph.Regum. Metellus Macedonicus amico cuidam roganti: a
si ea e δι- meam scima Ita Plinius cier. de vitis illustribus.
RI , HONO a 3 ICυM EsT J ut eaeram audientes Dei clementiam, sapientiam de magnificentiam agnoicant
vereantur , colant & adorent. Unde S. M verus, D B -Haaversa massuma ' statim arma μι-ran. Io pii p. Minorica Epist. de Iudaeorum conversione: Ciam rara, inquit , opera revelara π eoi ν. λει- -- es Raphael Anselus momat a prosa. IPere , vel ea lara opera Christi, Wrientifum ess . Stephanus Pontifex apud Rhegi. nouem, anno Domini S esit, ait, nemo se orit 3a-εμε δε suis mollis 1 sien eis ut opera Dei, q/- in illo νεν
D sta. 3 Graeca etiam addunt: Basem ess partim eum νη ria quam mirum cum inIustitia . Hinc Patres&Ineologidocmi, tria esse noriam operum genera, scilicet, orati nzm, Ieiunium, Sc eleemosynam , ad quae quasi capita cetera Omnia reducantur. oratio cuim solvit debitum Deo, ieiunium sbi, et emosina proximo. Rursum oratio rans alam invalidam esse, ted validam & ciscatam fieri, si duabus alis, quibus in coelum ad Deum evolet, scilicet jejunio, di eleemosyna armetur. Audi sanctum Cyprianum tractatu de opere , de eleemosyna. Apud Salomonem lo
patet Raptaclem eti) unum e primis Angelis, qui quas V 31-priitcipes aulae coelestis ino proxime assiliunt, de quibus
s Mem sanctι. Hisce septemerso incumbit cura generisiuimani. Alii exponunt uaus e septem, id ei , utius Emultis. Astare ante Dominum multa mincat, ut meta -n advenit Andreas victotellus Iidio custodia Angei. P. 43. a Primo antiam Angeli, qι dolo luun urcum in postin Visse, lantes divinum Iamen, ut crano cant, quaesit in aliqua re agenda ejus voluntas. secundo, astant Angeli, dum 'pia opera, bc cia, eleemosynas, preces humanas offerunt Dω. Tertio, altant, cum parati lunt ad obieque dum divinae voluntati, quasi milites prompti paratique ad bellum, si bellam ex divino natastamdum sit, & quasi servi parati ad munera obeunda ad quodcumque imperium EbrisIM Arietara σ maridisca, o *-- , .le mos is ρ-- D Quarto, asta imo iudici, inum caulas com
de tribulatio patientiam Se virtutem probat, conseratat , auget, Perficit. Dei enim Matia&amicula indamus est, sua Pro eo pati adversi recusat, ibiamque in proli s ei servit. Hine aeterna Dei lege sancitum est illud Apostoli:
Et Ecclas. 3. Vidit i ier umbram Seneca Lbr. de provis dentia, ubi causas an gnat v/rias & aves , cur Drus, viris probis asstictiones immittat, ac inter Cetara aurcastata dat munus, quasi Sem s Gpitet D LMAMI-tra daemonum accusati ines agentra, sententiamque evoctantes. Quinto, inaiit, dum Deum laudant : uti Isaias αε seraphim stantes astinxit,inum miris iis vocibus laudantes. Sanctus,runctiv c. Sext baltare, est divinum vultum intueri, & incla lamnae felicitatis Iarices haurire, quod vesia Enpi reo accidit coelo,ubi peculiati, singularique modo throaus fulget divinus,vel in aliis quibuscumque locis , iaribus omnibus Deus et Zeta ubicumqy sint boni Ani , semper astant Deo, quia semper Deo fiuuntur. H G m, ut dicantur recederere redire, quia ad ministeriam bili temdunt quidem abem teis sedimu,sed sumniam selicitatem non amittunt, &illuc ad minutam revertunω. Septi mo, altare, stricte&presse ad eos Anselos attinet, qui administeria externa mitti non solenti sediationes rarum laclanis
74쪽
nera executuros docent atque illuminant; unde distinxaunis tur Anseli in Mitentes re mini lirantes. Assistunt Sera. in, Cherii bin , Tnroni , in irrationes et ministrant quinque alii ordines ι α de his alibi agentes probavimas et laru aliquando mitti . Huie lita phael ait se altare Deo. Na n aliare rate Deum non tantum signifitat esse in coelis. quod commune est omnibus Angelis, sed indieat in minia firmo qua iam principalitatem, ait Tolet tum c. ι. Lucae.
xx xxv xxx j Hinc Patres docent Angelicae apparitionis signum esse, D primo horror iacutiatur , deinde consol tio & laetitia ingeratur, nam contrarium facit daemon.
ve vera nim Raphaelii man locabat: quia manducatio est actio vitalis, qua anima cibum in ore vitaliter masticat,ac ex ore inliomachum, ut ab eo concoquatur, vitaliter traiicit. Raphael autem eum non insorinaret corpus assumptum, vitaliter in illud non traiiciebat clinim , sed in illua, perinde ac in saecum quendam cibum injiciebat ,
rum Deus , Deique visio & fruitio est cibus Angelorum,
cus habet Scrib t -- aqua Nasuatis ιι se unde liquet Tobiam Raphaeli obedientem hunc historiam conscripuis achuaiis libri esse auctorem, Maiiabent Graeca seq. U. I.
A LAT a T, J corpus a se assisnptum dimittendo, ac in aerem, vel vaporem, ex quo condentato illud efforaim rat, per Grςfac nem resolvendo, uti docent Scholaitici cum D. Thoma I. Patae q. I.
Tobias laudat Dei , μυ. Ita de Drusatim felicitarere laria praecla cisa r. I. A Periens aurem Tobias senior os suum, benedixit Dominum, de dixit: Magnus m Domi iamia in aeternum, & in Omnia s ula regnum tuum: Σ. quoniam tu flagellas de salvas c deducis ad inseros, ta reducis: & non est qui effugiat manum tuam. 3. Confitemini Domino filii Isnael, Se in conspectu gentium laudate eum: q. quoniam ideo dispersit vos inter gentes, quae ignorant eum, ut vos enarretis mirabilia ejus, di faciatis scire eos, quia non est alius Deus omnipotens praeter eum. s. Ipse castigavit nos propter iniquitates nostrast , ipse salvabit nos propter miteri ordiain suam. 6. Aipicite ergo quae secit nobiscum, & cum timore & tremore confit 'mina illi: regemque saecul .uum exaltate in oriribus vestris. 7. Ego autem in terra captivitatis meae ceunte, : illi. quoinaim olt 'ndit ma elutem Maain in gentem peccatricem. 8. Convertimini itaque precator , &stata iuuitiam coram Deo, credent quod tici et vobiscum misericordiam suam . p. Ego autem, dc anima mea, in eo laetaoimur. Io. Ben cite Dominum omnes electi ejus: agite dies laetitiae, te constemini illi. II. Ierusalem civitas Dei, castigavit te Dominus in operibus manuum tuarum. zz. Const. - D mino In bonis tuu , de benedic Deum saeculorum, ut reaedifice a te tabernaculum suum, tare voces ad te omnes captivos, &gaudeas in omnia saxula saxulorum. Luce splei,dida fulgzbita: oc -n terrae adOnabunt te. IAE. Nattames ex longinquo ad te venient: & munera defer nt , ad rabunt in te 'Ouunum, & terram tuam in sanctificationem habebunt. Is . No uia cnim magnum invocabunt in te. I 6. Μaledicti erunt qui contompserint te: de condemnati erunt 3mnes qui blasph Iraverinῆ te: benedictique erunt qui edulsaverim te . i7. Tu autem laetaberis in n. iis tuis, quoniam Omnta benedicentur, oc congregabunι ut ad Dinninum. i8. Beati omnes qui diligunt te, & qui gaudent super pace tua. Iv. Anima mea benedic Dominum, quoniam liberavit Ieru alma civicat tuam a cunctis tribui .Hionibus ejus Dominus Deus noster. 2o. Beatus ero, si fuerint reliquiae semini mei ad Vuendam claritatem Ierusalem. El. Portae Ierusalem ex sappium de smaragdo aedilicabuntur. dc ex lapiae pretioso omnis circuitus murorum ejus. xx. Ex lapide candido & mundo omne mi tea 6 st nentur, & per vicos e)us altaria cantabitur. 13. Bentactus Dominus, qui ex it Vipeam, sic sit regnum eius in saecula inculorum super eam. Amen.
75쪽
7 2 Commentaria m Totium . Cap. XIV.
eum veritatem ciuilitiam, id est, opera iuria & 1ancta) tune
riCCATRICεM,3 q. d. ostendit Deus au 'stam&divi- i. an potentiam, ivit itiam de vindictam ingentem Ii a lit cam; callirando eius idololatriani per excitatum&captivitatem Assyriacam, ae rursiis magnificam suam iaeum ci meritiam ollendre esus miterendo, e titue ex captivitate in patriani reducemis. V ιιι .ia. I BRUs L 1H Cavim Aa DEI CA TIGAνIT T Dorittios: J tum itura multos Iudaeos iam Oxm Manasse impio rcge e captivos abduxit inllabulonem; tiim quia paulo poli cum Iliachim dos decia reliqum ea.ddet abduciat per Nabuchodonosor: loquitur enim de luturo, quasi de praeterito, ob propirutrae certitudii cm . Nota T ,hias ab hoc virtutuque ad finem capitis, cap.
st q. verset. S. &s. prophetat de excidio Ierusalem lacii a-I εφε e do per Nabuchodonosor, &Mesus, templiquc retiaura' Ie 'r tione postro capi vitatis annos facienda per Cyrum: scd or ' π ita ut more prophetico a ferulalem ut be Iudaeae, assurgat alligori ad Ecclesiam Christiali in I rusalem a .itatiocri trusam, S ab ea anagogice avolci ad Ecclesiam trum Pliantuni in C xlis , cu us Jeritialem erat ii ura-t, pus. Idem facit Isaras cap. co. ε s.&66. Itaque hoc .ri. εἰ lGq. sub typo Ierulalem, partim iam desolatae ob idola Mauas. sis, ut colligitur ex 4. Regum 3 . vers. o.& L .Pari in lane desolandae&euerteiadae sub Sedecia, iterutri ' ιζ rc. aurandae&ad maiorem gloriam evehendae per ι:ldram , dichemiam, Zorotabel & Cyrum, prophetat Ecclisae veteris innovationem & restaurationem per Christum, rω-xime quia Ecclesia Chiistiana coepit Iei Molumis in Sinno de quia una omnium aetatu:u luit Eceletia . l: t vario, hub iis status: unde ver. 34 praedicit vocationem gemiu:nS durationem Ecclosiae per totum orbem: sed vers. xi. A a- s. g. pe ranitur ad Ecclesiam coelestem, sive aditatum, qui in Ecdlesia militaristia bit in eoelis, uia erit tri ut phans. Unde huc allud: t Ioannes Ap . 1 I. uoi Ecclesiam triumphali: eruper Sellem Ierusalem floricae depin git, ut ibidem fuse explicui . IN oi ER laos,lideit,propter c r pura propter tua UER s. r. idola & i celera abduxit, id eis, abducet te in Babylonem. LMca spLENDIDA Evangelii&praedrcationa Chriulli, eiusque Apostolorum FULGEa Is, ET OHuhs F is v κ . II.
nem omnium gentili n ad Chri Ilum, quae Ecclesiam, quasi mihi sponiam adorarunt, id cii , humillime onerati siuit ex coluerunt,ac venerantur & colluit. Idem praedixit Isaias
Maac puta nepotes&poli crimet) AD vi DENDAMκiTA 1M IERONALEM, tum quam erui Lict rus ad literam, tum quam ei myilice atteret Chiiltu, in hac vitata magi, in tui . ia.
Po TR I inissa Lau. J Hre omnia a vers. ist. de deiticeps si tuaiit proprie ad Ecclesiam glorioiam in coelis; liaue enim ibidem dic.t labiicaudam ex Sapphiro, linara&do, omitique layide pretioso, mr quaensurate non aliud signa ficatur, quam pulchrituti , liravitas, maiestas, claria
Tobias moriturus praedicit excidium Ninives aquὶ ara Ierusalam , eiusque restaurationem, M gloriam ner vocationem gentium ad chris ' caelasim felicitatem. Tobias ergo i ior ἡ-ab:t Ecbat na, inique moritur γ sepelitur. I. Τ consummati sunt sermones Tobiae. Et postquam illuminatus est Tobias, vixit annis quac draginta duobus, & vidit filios nepotum suorum. Σ. Completis itaque annis centum duobus, sepultus est nonorifice in Ninive . r. Quinquaginmiamque& sex annorum lumen oculorum amisit, sexagenarius vero recepit. q. Reliquum vero vitae suae inpudio fuit, & cum bono profectu timoris Dei perrexit in pace. s. In hora autem mortis suae vocavit ad se Tobiam filium suum, & septem juvenes filios ejus nepotes suos, dixteque eis: 6. Prope erit interitus Ninivet non enim excidit verbum Domini: & fratres nostri, qui dispersi sunt a terra Israel, revertentur ad cam. T. Omnis autem deserta terra ejus replebitur, & domus Des, quae in ea incensa est, iterum reaedificabitur: ibique re, Vertentur omnes timentes Deum, 8. & relinquent gentes idola sua, & venient in Ierusalem, &inhabitabunt in ea, p. & gaudebunt in ea omnes reges terrae, adorantes regem Israel. Io. Audite Ggo filii mei patrem vestrum: Servite Domino in veritate & inquirite ut faciatis quae placita sunt illi: II. & filiis vestris mandate ut faciant , iistitias& eleemosynas, ut sint memores Dei, &benedicant cum in omni tempore in veritate, & in tota virtute sua. Ιχ. Nunc ergo filii audite me, &noliae manere hic: sed quacumque die sepelieritis intrem vestram circa me in uno sepulchro, ex eo dirigite gressus vestros ut exeam hinc: I3. video enim quia iniquitas ejus finim dabit ei. I . Faltum est at tem post obitum matris suae, Tobias abscessit ex Ninive cum uxore sua, & filiis, & filiorum filis S reversus est ad soceros suos, Is . invenitque eos incolumes in senectute sinae & curam eorum gessit, Sipse clausit oculos eorum, & omnem hereditatem domus Raguesis ipse percepit: viditque quintam generationem, filios filiorum suorum. I S. Et completis annis nonagintanovem in timore Domini, cum gaudio sepelierunt eum. I . Omnis autem cognatio ejus, & omnis generatio ejus, in hona viata, Sin sancia conversavone permansit, ita ut accepti essent tam Deo, quam hominibus, occvnctis habitantibus in terra. .r
76쪽
Commentaria in Tobiam. Cap. X IV.
ὐν, J icilicet in loco exilii. Huc citim tran latus erat a silman t ar rege Assyri mni , quorim metropolis erat Ninive. hic Sancti lem mi mdo tan tuam in exilio v vere Semori, ac ἔπι inde non curent in ratria apitii suos mori& lepeliti. Nam: Cmue s Itim forti patri res , eeretistibus :& ut ait Thomas Morus in Ut opia: Und quem 'peros
νυ M L. M M ocutio κυM AMIst T in Ninive s ν-XAC ENARtus v liis nνc vix J Tobias , ut dixi mrio xmra, anno sexto traechiae, quo cuin rei uis Ismaelitis du bH cst in Alluertam, erat annorum: erisso amis r s . FI chlae a Lens annum aetatis 36. excaecatus est, ira vero T. Erxhiae, agens annum 61. vistim recepit, ac pollea duo uri adhuc anrus sub Erechia hic enim re- C lava 19. annis, vixit, deinde sub Matiasse annis 5. aeqziadragestino Lanali 1 anno obiit, ante xodiuin Ierolo. L ni . per Ch Maem an no m. 1'orro G xca plum annos rabiae tribuunt. Astcrunt enim eum excaecat ura anno aetatis 8. Uerum ex decreto Conc. Trid. m. scis. q. vulgata latina, ut canonica Script. nobis sequ:nda est, non ca .
Atax ETon IAM Lx Ms o M. I nt ei ultim d rei monita, qu a de oracula de excidio Ninives & gloria Ieru item . Idem tecis Iliac patriarcha moriturus G me s. 17. II. Iacob Genes. 9. α Moles inueter. cap. Plato cemuit animam in morte , u corpore elevari ad divina, ut tiatura subiniae pra lentiat de praenuntiet occulto quodam naIarae inlinicia designis pro-gnollicis; sicut aves, oves & boves ex sigrin aeris immuttiri praelia litant pluvias dc temper lates . Unde Cicero lib. i. de divinat. x aere, ais, mis. ess
Porro certum est, Tobiam hic vi non naturali, sed divina afflatum prirdixisse' excidium Ninives, aeque ac Ier lolvmae, cauique de templi rei mirationeni & gloriam, nulla enim signa progno hi habebat, ex quibus idiplum colligere, vel conjicere posset: unde a S Ambr. lib. de Tobia, ipse Proplieta nuncupatur. Vide tata prooemio
in Prophetas minores cap. LI. PE OPE FRtT INTER trux Nικtτε. J Ninive saevius capta de vallata eth. Primo ae, Arbace Medo, rim,ardanapalum in Nanive regnantem obsedit, de adsul, it isque inemdiam adegit. Id factum est ante Tobiamlhb oria rege uia, avo Ezechiae, teste Eusebio&aliis.
Secunω, lissem re i Erecluae, nam submaum Ereca aer . ab Angi lo 1n udra caliis ellSznnacherib, cui mox sueerstit filius Asarhaddon, qui decem Murist a- at, incoque desiere ron: Ninives. Nam luccessita Matrii lacii Raladan, quiuii iacta Ninive ut videtur impe . itum in Babylon in tranitulit, tilique iii ripi. post Asarhaddon nulli reges Asrimorinn, lea tantum Babylon:orum nominamur. linc quoque Ninivcs excidiam antocessit mortem Tobiae, reconsequen or hoc iptim dee- veitione Ninives oraculum, quod iri emoriens edidit anno . Mi. assis, qui Erechiae patri in regno succcnit.
Α Tertio, multi putant Ninivra reflorescentem rursum, versam esse a Cyaxare Medo S Nabuchoid olbr seniore, ut tuit pater Nilnachodono bris magni, sub annum i 9. os: e regis suda: S de hoc excidio hic loqui Tobiam: Ita S. Hier. Eutela &alii. Verum Nallum . i. veri olicii dit. Ninivm eversam esse a Nabuchodonosor juniore quinto anno post excusii in Ierosolymae . Imrro Gra ea hie addivit: Vaue in Mediinis, M. , θωia
tum a Iona lYopheta , ut talem Graeca de excidio Ninive ilicet enim Ninivitae ad pnaedicationem Ionae poenitciues excidium sibi ab eo comminatum evaleriat, ramen mox inprillina celera rela cites, idem incurrerunt , uti post I nam eudem praedixit Nesium c. r. l d de oraculo Nahum hic non agit Tooras , quia dia atrie eum vita functus est .
T RRA Is RAEL, κεν ERTENTO AD EAM J Multi enim ex decem tribubus praevidentes, vcliam lentientes excidium Ninives, ex ea proiugeruiu, 5 non Pauci ex eis redierunt tirierram Iiratia. Alii veri Dei cultus itues
m si junxerunt se tribui Judae, &cum cata unum Iuda re-V m n coaluerunt, ut dixi in Eidra&Paralip.
ι- es, id est, incendet i a Chaldaeis: loquitur prophetice defuturo, quasi de praeterito ob filium certit adiu
ADORAN Tas αι GEM ISRAEL, I id est, adorantes o Chtallum, nec enim post reditum e captivitate tuit aliusia rex Israel, quem adorarim omnes reges terrae. Cisito autcm omne, frute, & regcs ierularunt. S Rut TE Do Mitio 1M νε RITATE. 2 id est, ve ore, sincere, scilicet vero, sincero, reeto, integro, to. V in loque corde non ficio, non talici, non dimidiato, non
divito , ut dimidiam cordis animique partem Deo detis, alteram diabeso, pura idolis S cupiditatibus. Veritas e go hic opponitur mendacio , luperi titioni, hypocrisi, fictioni &nmtilationi. Ita Seraritis. Uxν Aci AMT 3ox TtT 1 Ast id est, opera justa, p U. ...11 &ssancta. In Graeco ad litur insigne exemplum Achoena 'ti, qui Tobiae ex fratre fuit nepos, ut dixi cap. I. ac Maianasiis cus ustam, quod sci lacet ambo ab impio & ingrato Aman in timae&vitae discrimen fuerim couaecti, sed sua pietate & eleemosynis evaserint, Aman vero altus ab Aeli iactam in idem inciderit: sic enim habet: σ nuue, sti ,
: Quis fuerit hic Aman, incertum est, certum est non sutile Aman hollem Mardochaei & Esilier: hic enam Tob . - longo tempore fuit pollerior. Quis et iam fuerit hie Mana uos ignoratur: Aliqui putant tuissemaratum Iudith: nam tempus contemit, is locus dissetitit, ait Salianus; vixit enim Iudith tempore Tobiae, inquit ipse, ted in Bethulia Iudaeae, non in Ninire & Adl, tu, ubi vixit hic M invites, de quo agit Tobias. Tolli As x xcvssi et Ex Niuio, d iusici scias ea- Vt t iaci cidium.
77쪽
ciuilini, ex Nini et prosectus est in Mediam ad socerum suum Oguel liabitanum in Ecbatanis . Ubi nota miram Dei erga Provi ientiam, quη primo sub annum Erechiae 27. Tobiam per Raphactim direxit in Mediam de Ecbatatum, ut inde educeret Saram, & pccuniam a cu-
lo rcciperet, antς iram Ecbatana vastaretur, itaque utrumque pericula e reinum in tuto poneret. Nam Diabit vastata est i covina sub Manasse filio Laechiae, stllami. M tali us , de quo plura in prooemio I illi .
Secundo, cum pollea Ecbatana reflorescente cuidium immineret Ninive , 3c Assyriae, iussit Diniam inde excedere, & in Ecbatiam ad socerum teli re, utilliini. nio addisci, momcnti oculos clavdcmet, de hereditatem totam adiret. Si tanta cura Deus providit amicis iuri de bonis corporalibus , quanta provi ait det spiritalibus,c et stibus & aeternis ν
Dto enim Hiicius de nepotes dolerent de eius morte, u-derunt tamen , quod tam longam , ibrtunatam, lanciamae vitam simili procius morte m.ieluderet, cam deinceps ii iam prope centenario nil allia. in hac uua ex stactandam esset, quam labor de dolor. Mori enim in lenectute Plena, honorata , pacifica de prospera ae lue ac pia de san-
ingens, imo extremim est huius vitae bonum Mo
tuus est ergo Tobias iunior ι Gannum i 6. Iosiae regis I da, in bunc enim milium incidit sy. vitae eius annus , &sea ultus est in Ecbatana Medorum urbe. G Ha addunta
Assii rus hie a multis ren et esse Marares, pater Asty sis, qua fuit avus materia us Cyri primi Periarum monarchae. Qui carim Hebr. vel Chald. vocatur Assuerus , Graece vocatur Muares, in re, di Axam , cui praeponitur, Cν, vel Cu , quod Perfice principem significat. Sasianus veris per Assuerum accipit Phraonem patrem Cyaxaris, qui Ira i in rmo Medorum successit. Assuerus enim eommune scit regum Medorum nomen. Dices, quomodo Tobias iunior ante mortem potuit videre excidium Ninives, cGiple juxta Latinum textura obierit anno aetatis νς. qai incidit in annum i 6. Iosiae, iuxta Graecumvcr. obicritanno aetatis it r. qui incidis in annum secundum , cujus undecimo postea anno vallata est a Chaldaeis Ierusalem, ac inii quinque annos, Ninives tu dixi Nanam x. . Resp. primo haec verba , quod Tobias, ut erit excidium Ninives , non esse in vulgata Latina , quam pro vit Cone. Tri t. sed in textu dico, in quo plura addita sunt , quae discrepant, imo contrariantur L
tine vulsatae, ac proinde aviduntur ceria, sedabat,
quo inserta, ut quod v, & 8. est Tobiam seniorem Goannosiiuste caecum, & vixisDanaos HS. cum vulgata alia ierat eum quat uor dumtaxat almio, iuisic caecum , di: viris. se annos ro I. Tobiae auniori hic dat annos xi I. cam vuI. sata tantum cut 93. Quare nobis sequendacit vulgu, non Graeca. Ac proinci verius videtur Moiam non vidis se excidium Ninives , praesertim cum Graeca hic varient omplut . enim Tobiae dant 127. annos ι S. Allianas vero in Synopsi ror. duntaxat: juxta vultuam mors Tobie antecessit excidium Ninives 47. annis, 1 in Graecum vero
Secundis, &Hieron. Euseb. Scalii censent Nini venex. clamanno i 3. Iosiae, ac sic Tobias id videre potui: .moris tuus est enim anno 16. Iqsiae. Tertio, licet verius sit Niniven excisis anno quinto
pii excisis a Chaldaeis Ieru alim , tamen urbannum is .
siae coepit obsideri & vallari. Nam , ut ait Herodotus r. a. Cy aresccaepit sulere Nini ven is Iosa sed invadunt unas Mediam Scythis . obsidionem intermisit
per 18. annos , post quos cum Nabuchodonosor iuniore obsidionem res umens, & ini auraris , Ninivm cepit Mvallavit anno quinto poti excidium Ierusalem, tumqueo Nabuchodonosor te iecit monarcham: quare hic fuit uri- mas annus motrarchiae eius. Unde Hict r. ia S r Osam dicent id contigisse anno primo non regni, sed mona chiae Nabuchodonosolis, qui regni esuidem fuit annust . coepit enim ipse regnare atino quario Ioahim resis I da. Et evidentur voluisse Hieronym. Be ita. -- cit quod Cyarares cum Nabuchodonosor seniore coeperit obsidere, &vastare uros Ninivi x sub annum 3 3. I si, idque audierit Tobias ante moriem, sed post 13. annos cum Nabuchodonosor Iuniore vi sidionem resummis Ninivm expugnarit. Unde Graeca habent Tobiam audiι-
te, non excidium, sia1-, id est, Uditio.iem Ninives: quia Icilicet auisivit ipse ita eam Di& vallari , ira evadere non posci, is necessa io perdenda , id
ur, idcmesi, quod capere coepit: unificitur enim actus inchoatus non perdictus, Quarto Serarius , Salianus&sii respondem saepitae piam est iboliatam esse Niliaven , dum ipsa certans cum B by loniis N Medis de imperio sani vincebat , iam ad eis vinc batur. Qiare incertum cile de qua Ninives perditionem io' latur hic Tobias. Deriique rara 99. Tobiae junioris annos computat morte patris , scilicet imitu Tobiae , quibus atldens a nos 63. qu bia cum patre Tobias in captivitate vixit , ac iens eum duorum annorum, quando in captivitatem venit, conficit eum universm vixisse 164. annos, sta ut pertimit ad annum x. Nabuchodonosoris , qao vera
est Ninive, itaque eam eversam esse audire potucrit ι sed haec aetas illi, Monin &puae madoravid M.
78쪽
IC Liber apud Hebraeos non extat in A Erechiae regis nominatur Eliacim c qui idem est cum Ioa 1 1 cim filius Helciae praepositus domus, & ii ter praecipuo
Canone iure rapturae, scii apud Christianos. Concilium Niemum Leum inter Canonicos sacrae Solpta rae Libros recenset,lati reseri sanctus Hieronymus in prologo. Ide in fixit Concilium Carinas. I II.c. 7. nc. t Florent. & Trident. vide Bellam. Ii, i de verbo mi, cxx. Hinc IO2phiis,quia Hebraeus,non meminit Iudith, sicut nec T ae. Extat Graece aequet ac Latine. An graecus textus hic quei ac in Tobia, sit ex tramlatione S ptuag. interpretum 2CM P. bigitur. Certes. Hieri nec ejus, nec illorum meminit. Vi
detur primitiis Chaldaeo sermone cons imus ber Tobiae.
numeratur sacerdotes. Resp. Eliaeita hic non filii summis Ponti sex, uti nec Helcias pater eius, sed fuit aliquis e pri nuriis sacerdotibus, sive e principibus sacerdoturn, Lux templi&portarum ei cura coinmissa fuit , ut Patet exscript.&exJosepho, exqustras liquet unum duintam Hώlciam suille Pontificem , non tum re Ezechiae, sed multo post tempore Iosiae , de quo . Reg. L Secunda , quia tempori is xerxi optimc conventuut ea , quae cap. s. d:cuntur de nupero Iudaeorum e captivitate reditu. Item quod αε. Iudaei non dicimtur risest abere, sed duces populi oriam & C arm , si enim sub Manassellaec conti se ut, utique Iudis hoc suuiii facinus cum rege MatuIse, non cum Potit. Ioacim talia ta Cha mi tractasset, nee Ioacim misistet milites, qui occuρο-rent fauces in tium , sed Manalias. Rursum iub Manaste Bethulia erat deserta ab Ilraelitis abductis in Rilyriam, habitabatur a Cuthaeis. Adhuc aevo Xcrxis congruit quin cap. -m: . maginates Holofern is dicunt de filiis Irrael , eos jam esse mermes, imbelles, & besti inexpertes, idcinque se montibus 8 cmmipuus defendere, ut dicitur cap- Π γ.8. quod&c aut auditur de drutumia pace poli hanc Iu aeth victoriamconlecuta: ita centet Sancher hic, I o niellus&Ribera in cap. I. Nahum, Lurali. Dinu. Humhic, imo S. guae lib. 18 de civit. c. z6. Luic in Chrem. Mantum mundi 574. Beda de sex aetat. manssi, Berosus Annianas , &communiter Hebraei, ut rei si Chron Alaxand. item Suidas vel Holoscines, de Austi laus aptad
Post quim enim Xerxes saepe 1 Graecis victus fuir ac fraesertim turpissimam illam cladem a rud Thetinopylas a Leonida & trecentis sociis accepit anno imperii tui quinto, coepit suis esse contemptui, mi Iuliiii. Iib. I. Quare A Phaxad rex Mudo um, qui hucusque Xerxi defuerat vectigalis , di tributarius, hac occasione Xerx , NPer rum iugum excivisit, ac fines regni sui propagavat. Fecit idem Nabuchodonosor, cui vel iple X. xca, vel xi magis reor, Darius Hui talpis pater Xerxis rcSmun Ninives & Assyriorum oediderat, qui proinde coiianis gens cum Arpliaxad , eumque superans c pit Monarchiam ambire. Quare Nabuchodonosor hie non eltille magnus Chaldaeorum Monarcha, auctor captivitatis M. astro in Osee x. v. xo. Nabuchodonosor ergo D Miunieae, sed longe posterior eo. Assyrius solicet vel Holofernem quem occidit Iudith, fuit cogita. Balbionius, uiuis e principibus Xoxis ι cnod min nomen est Babylonium sive Mal um , ac sorte a Nabuchodonosor Magno noster hic nomen hoc suum, sorte etiam genus & stirpem accepit. Hinc coniectura est,eausam car Xerxes Iudaeis tam-re fuerit benevolus, uti scribit Ioli 'hus lib. I adeo ut filius eius Artaxerxes anno semimo regni sui miserit
Unde tinctus illar. in prologo asserit se eum e Chai laeo transtuli ste, additque: Meipit Iuuis,
peria Iem huρον-er. Auctor videtur filisse Ioacim Pontii ex coaevus Iudith , imo eius director: uti censem Hebraea, Mox eis Sixtus Senensis lib. 8. Haeresi ii . t icet nil certi hac dare alseverari possit, ut ait S.Isid.li μνααx. Argumentum Libri est victoria Iudith de Holoferne &Assyriis, per quam Allegorice repraesentatur victoria Ruirginis de diabolo, ait ex Falberio Camot. noster Canis. lib. I.Mariatis zi.Tropol.triumphus animae fidelis de rat. &vitias, ait Rabanus . Denique tres libri sunt partes. IVima describitur Iudaeorum periculum a c. i. vlqae ad g. Secunda eorum per Iudith liberatio a cap. s. ad caput M. versst. Tertia quae deinde securassint a capit. is. inque ad
Quaeres , quando contigetit historia Iudith multi pro-e ruit ho Qiter athitrantur eam contigisse aute captivitateni B storia Iu- byloni in sub Manasse rege Iuda,nimirum Postquam Ma- Auis . nanes cum suis Itidaeis e carcere Babylonio limulus in I
rulalem& regnum rediit, tune enim apud Medos potentis lanus filii Dei es, uui Ecbatana aedificavit. Ninive nondum erat diruta, nondum etiam ierosolymas atqM a te pore blati allis per priua fuit pax Iudaeis utque ad finem tmgni Iosiae: haceii lent Belum loco citatO,Scrari , Sali nus, Gene . Perer. in e. 1.Dan et a gn. lib. I i. de locis c. ε. Christ. a Castro
tus, vel iurus, ut vult crarius, vel gener Alarhaddonis silii Sennacherib, qui proinde Asarhaddoni in regno Nisi ive luci 'essit, aut certe suit Merodach Baladan rex Babylonis , ait Bellum. & saliamis, qui deVicto Asarhaddone regnavit in Ninive, ac cum Arphaxad , id est. Dei ocere se Medorum confligens, eum superavit, indeque ad Monarchiam orbis aspiram misit Holofernem, qui cetera sontes sibi subiugatet. Alii exadverto censent historiam Iudith contigisse post reditum Iudaeorum e captivitate Babylonica, tiat aueae inlidas pro hac sement 4 afferunt rationes. Pri Muia in hac hilior asseritur Pontifex tunc suisse Daci minullus autem hoc nomine fuit Pontifex, nisi Ioacim fili in Iesu .lii Iosite post reditum ex Babylone, eius enim fuit Pontifex sub Cyro, Cambyse, & Dario , Ioacim sub Xerae,
Eliasib sub Artaxerxe,ut patet Nehem. I. Wrs. 4 6. . MEccles. I. M. iuncto cum Aggaei r. I. & seq. ex Iosepho Iib. io Antiqc. I a. ubi ex tabulis public is catalogum Pontificum texuit. Dices, lib. 4. .is. vers. II. 8d Isaiae x . tempore commι λα-m Esdram o c.
lem eum liberalissima&lissima potestate, causam inquam hujus benevolantiae fuisse, quod videret Xerxes hunc Nabochodonosor hostem suum &aemulum imperii, jam retenter a Iudaeis fulta profligatum . Dices, tempore Xerxis desolata erat Niniver iam enima magno Nabuchodonosor excisa fuerat quinto anno post extam Ierusa , uti Ari Tobiae ult. Resp. Ninivra rela post e tum reaedificatam fuisse , quia antiquissima Oenobilissim erat civitas, idque permura regum M 1 niorum vel Persarum, uti ex nutoriis factum consul de Babylone, Ierusalem , Antiochia , Roma,
sectiones solvam c. v. s.& c.8. v. I. vel cy. vers.
79쪽
dicitur sub hoc tempus desertam fuisse Ierusalem , aetem Ilum eversum de solorauatum. Hoc enim mo conlisit ab Manas te, s d sub Sedecia in captivitate Babylonica. Exd: iis constat, quod Nabuchodonosor, qui misit Holofern 2m, non fuerit Darius Hyllaipis, ut vult
rardus N rcator in sua chronologia, nec Artax xes Ochus, ut vult Scurrus Salpitius, nec Cambruies filius Cyri qai inchoatani sub Cyro fabricam templi impedivK a. Esarae 4. eo quod Iudaei tuum ducem Holofernem occidi Dsent, ait Berosus Annianus, idque innuit s. Augult. 8. civit. 16. de tale as: nam in es septem annis dum, xat regnavit: Nabuchodociosior autem anno ix regni mi. sit Holoternem ; sed vel fuit Xerxes, ut opitiatiar Sancher, qui dictas fuit Nabuchodonosor ob similam illi iuper. uiam & fallum; unde Iudith eius victrica occirruerunt Iu
polluc furi praelaetus IVincipibus xe xis, qui eius urce Au 3 rnarit inivcn, ut dixi. vid tur .... enim fuisse origine Babylonius: hoc mim inusit nomen eius Nabuchodonolor, quod est Babylonium. Arphaxad utro fuit praefectus, vel rex M taliae Xerxi voci:gas 1; sed victo a Graecis xerxe, uterque xerxi rebellavit, re provinciae tuae se rescin ablolutum iccit . Sic enim eidem Mrxi rebellavit Attabanus, ac forte ipse est Arphaxad . Audi Iuli ilium libro tertio in principio: xerxes, inquit, Rox
Simili modo Arbaces constitutus a Sardanapalo Mediae. Praelectus, illic stemmatorc bellavit, dicem se non polle parere illi, qui se feminam mallet esse quam vitum: qua. re tuum obledit, &ad sui incenduim cocxu, ut iuperius dix a
Λ Porro Iudith fuit xx tribu Simeon, uti ipsa asserite. x. habitavit in Betiuilia,qua est in tribu Zabulon. Vixit Ios. annis, ut patet ex fine libri. Fuit ipsa matrona Se enere deforma nobilis, statu vidua, aetate florens, opibus locupleε, pietate praeItans, cuius eximia forma cum pari virtute certabat, quam proinde Deus ad hoe heroicum facinus, &Israesis liberati utem et dixit. 24 IIarminas censet eam cum occidit Holose mera fuisse Q. annorum, Serar.Α .τ .s 2. Getierus o. salian.33. Audi S Hier. EpitLio. ad Fui iam: Ozamas Iaedit, υι Mam cons. π- rha uium
IPorro Patres Iudithae ex unia dant elogia. Clemeas Al
ADMaad aedificat Ecbatana: vincit m a Nabuchodonos, Ninives , qui vim superbiens Orantigentes ad derasonem siluitat, sed iis reprinantibus ipse omnes debellare destinas. I. A Rphaxad itaque rex Medorina, labiugaverat multas gentes imperio suo, & ipse aedifica- a X. vii civitatem potentissimam, quam appellavit Ecbatanis, x ex lapidibus quadrat hoc
sectis : Iecit muros ejus in latitudi in cubitorum septuaginta, &in altituditaein cubitorum trigi ta, turres vero ejus posuit in altitudinem cubitorum centum. Per quadrum vero earum, latus utrumque vicenorum pedum ibatio tendebatur, posuitque P. Me in in altitudinem turrium: .&gloriabatur quasi potens inpotentia exercitus sui, & in gloria quadrigarum suarum. 3. Anno igitur duodecimo regni sui: Nabuchodonosor Fx Assyriorum, qui regnabat in Ninive civitate magna, pugnavit contra Arphaxad, & obtinuit eum, c. in campo niagno, qui appellMur Ragau, circa Euphraten, & 1igrin, &Jadaibn, in campo Erioch regis Elicorum. 7. I unc ex linium est regnum Nabuchodonosor, & cor ejus elevatum est: & misit ad oenites, qui habitabant in Cilicia, &Damasco, di Libano, 8. &ad gentes quae sunt in Carmelo, & inhabitantes Galilaeam in campo magno Et dron, p. ad omnes qui erant in Samaria, & trans flumen Iordanem usque ad Ierusalem, & omnem terram Ieile, quousque perveniatur ad terminos AEthio. piae. Io. Ad hos omnes misit nulKios Nabuchodonosor rex Aisyrioruui, II. qui omnes uno animo contradixerunt, &remiserunt cos vacuos, oc sine honore ab eceruui. I 2. Tunc indignarus Nabuchodonosor rex adversus omnem terram illam, juravit per thronum& remum suum, quod defenderet se de omnibus regionibus his .
V as. I. Λ RPNAx AD ITA OE, R x Madox M. Io. it - pare est nota exordii hiltoriae, sive liberi cenim denotat Hebr. - , id est, σ uaqua, ut dixi Ezechiel. I. i. Sic Cicero stras epistolas subinde orditur ita: TME - , iis vero, Coveis: pari im significat hanc hiii. riam acceptam & te lectam este ex Hileis Diariis, sive chronicis Hebraeorum, in quibus haec ni:ioria tubaeet: tur historiis prioruin temporum, ac per ρ uarue iis comne ciebatur. Ita Serarius.
ωρ υκ Arphaxad hic, sive Areapia, idem est, quod Arba mi ces. Unde Serarius Nalii per Arphaxad intelligunt Arba-R p. I. cem, qui occiso Sarcia palorebra te Mediae lacit, iamo plura v. a
Alit eum Iam Be Saliano censent Λrphaxadesse o. clem, sive Delocem, qui impore Manassis rogis Iuda Medis imperavit. De loci enim successit Phraortes, inquit Heroavius, Phra Cyaxares, Cyaxarx Rityages avus Cyri: licet Clelias apud Diodorum, alim, Pluretque Medorum regus alitigi Ct. Porro Dei es aedificavit Ecbatanam, teste Herodoto, Eusebio, eualiis, icci ci. .ic M. per Arphaxad hic accupiat Cyaxarum , Salianus '. .raortem. Tertio, alii quis Xerxe com isse hanc historiama bierantur, parant Ai tace. a fuisse praelacium Mediae, quia Ninive vel Dat o Hyi talpis nomen &titulum regiae d aeni tu istumat: Giazo eat rcges Medo a primo Rege Aibacc
80쪽
Arbace nomen receperunt, &eognomi irati sinit Arbaces ,
Arbacidae, licat Romani Imperatores Iulio Caesare dicti sunt Caesares: AEgi ptii a primo Rolemaeo Ptolemaei a Giaeci a primo rege seleuco dicti .ie Seleucidae , Parilii i primo Arsace dicti sunt Arsacidae ,
Porro Arphaxad, Hebr. idem ei demulationem, ait Iunii . silaue apte. Ipse enim suris
p rrais ieis Si quadriga de litavit , exhausiit quasi depopulatus est populum a ideo que spoliatus & lubiugatus fuit i Nabuc via nolor.
patur labinde nomen Ecbatanis vel Ecbatana q fi in-d inabile. Hanc urbom iam ante fuisse constat. Unde Dii lorus libro saeundo asserit eam ante Semiramidem extitille, dum ait post aedifieatain Baulonem huc illam urnisse, magnifica ibi palatia excitaue, At cum etiam aquarum inopia laboraret urbs, in eam , in te monte, qui duodecim stadiis abest, prososta , aquae abundantiam derivasse. Diei rur tamen hic Arphaxad eam aedificasse , quia eam
novis palatiis, turribus, muris auxit, &oriavit. Un-ue Gima habent: in Ecb--ιs muros orcnmς rea ex Iapidabur fectis. Sic Nabuchodoliolbr ait se B, bylonem condi lisse , id eli , ornasse Se amplificasse , Dari. 4. x . Nam primus turrim Babel & Babylonem condidit N-mini eum sectis, lanes. 1 o. Sic Romulus dicitur condidisse Romam, cum tamen Viri ius dicat,
at ToR M o. JImnianis fuit haec murorum latitudo , in qua proinde mestae quadrigae simu incedere & decur
rere poterant. ET IN ALII Tu i NEM CURITORUM
T MDan Ax l id est , quodlibet latus turrium cum altero sibi foveri. de opposito , hoc est , singula quatuor latera turrium erant viginti pedam. Erat enim quadrarum G, maricum, cujus omnia latera iunt squalia. Pro vicenoram Hvirari, Graeca habent , sexaginta cubis
fuit causa belli, nimirum superbia, & dominandi libi- eo , qualis fuit priscorum monasciarum Assyriorum , Babuloniorum, Persarum, Graecorum,&Rumanorum: unde bellum civile inter Pompejum, & Iulium Caesarem exortum eii , Quia Pompesus nollet Caesarem sibi parem , Caesar nollet Pompeium se superiorem . similis est Θotiatio Thrasonis illius apud Senecam ita 31-iantis:
se quatis astrix grandiis , Ur es Mur δερον Altum fustobo vertio attingos potans: Dimitto sudieros: summa votinum attig .
ANNO IG Tisa Dison Cirio Coepit hoc IIum , sed finitum anno i . si eredimus textui braeco, qui ait 1κllum hoc sex annos durasse allo Mi sis i N. BUCH DONO oη, JQuaeres, quis fuit hic Nisuesiodonosor γPtimo. aras, & Genet, M. censent fuisseniamum il- Ium Nabuchodonosor, qui Ierusalem cum templo eversetit ,&Iudaeos in Balbylonem abduxit. Verum hic regnavit in Babylone, non in Ninive, ut hic dicitur , vicitque judaem, cum hic aberi per Iudith victus sit. secundo, Bellar. S Salim. centent esse Merodach M- Iait in quem Ptolemaeas in Almagesto vocat Mardo-c md qui regnavit quidem in ilone , sed vitaci
Asarhaddone rege Ninives , regni sui sedem in eadem Ninive fixit , uti fecit Turca Constantinopoli , pol - qtiam eam cepit . Nabuchodonoser enim nomen fuit commune regibus Chaldaeorum . Unde Naborassar in tabulis Alphonfinis , &ab Albit egenio sime r vocatur Nabuchodonoles: vide Serariumnac, qu. idem enim,ves fere idem est utrumque nomen: uniae nonnulli D tant hunc Nabuchodonosorem patrem suisse Nabusi
donosoris illius , qui pater suis Nabuchodonosoris magni, qui Iudaeos in Ribylonem abduxit.
Tertio , serarius ibidem crates Nabuchodonosorem hune fuisse hilum Asarhaddonis, qui patri vita sancto inrmnum Ninives, & Assyriorum successerit . A idit Serarius , cui astipulantur Genebr. Pererius , & alii, At,rhaddon , sive Sarphedon , ut habent Sept esse sardanapalum: quare hune N ut dono r fuisse filium Sardanapali, uilistris necem ulcisci volens , Arbacem Mediae praefectum, qui patrem ad necem & incendium coegerat , bello lube. fert , regnoque&vita privarit. Quare Arbacem hic vocari Arpluxad , a Diodoroe vero α Ctesia vocari Di
et n. Favet Diodor. lib. 3 cap. i. dicens Sardanapalum, cum
videret imminere sibi, Ninivaeque excidium ab Ar- , suos filios ex Ninive emisisse in Paphlagoniam ad eius praesectum Cottum , ut Arbacis manus evaderent. Audi Di dorum: bs sinum Ninive raso Sardanapalo mu
ra nationes, libertaris evrdino ad Arbacem defecerunt. Rex magno an duimmane regnum versari videns , flos tras , duasque eum marna aurε , arsentiqua ema in Paphlagoniam ad Corrum Prasidem misit. Inter nos tres mlios fuit hic Nabuchodono:br , qui adjutus a praesecto
PapMagoniae muta manu Nimum, resnumque pate num recepit, ac Arbacem vicit &occidit . Sane sinis mriam Iudith ante rapti, itatem Babylonicam sub Manasse contigisse dicamus, haec sententia valde videtur verisimilis: tunc enim regnavit Asarhaddon, qui si fuit Sard napalus , utique tunc quoque in Media riravit Arbaces: hic enim victo , caesaque Sardanapalo regem se Mediae effecit. Veri unsi dicamus historiam Iudith ut dixi in prooemio) post captivitatem Babuloniram contigisse , consequenter asserendum est Nabuchodonosor hunc vel suisse Cambysen Cyri filium , ut opinatur curctus Α sustinus, Eusebius, Beda de alta: unde chronicon Alexandrinum, aiunt, inquit , Cambyssiem apud NHraor δε- eiandiam Nabiathiaonas rem nunctipaνι , quia ab utroque
afficii fuere, vel Darium Hystalpis, ut vult sancter . Xerxes enim adeo suta copiis Δ: viribus intumuit , ut put rei se non tantum terrae, sed&aquis, marique imperare posse. Audi Herodotum libro septimo. De ex ALM ad
cap. 1.&addit adium minatum esse corio tenebras , o sibi inimicum fuisset, &iniurium. .id stultius , in1 I tius, & arro lius Uerum quia Xerxes regnavit inllarside, non in Ninive, ac Iudaeis flat amicus & ben volus, teste Iosepho , adeo ut filius ejus Artaxerxes Esdram & Nehemiam in Iudaeam remiserit, ut Prutalem reaedificarent , quod utique non fecisset , si pater ejus Xerxes, tam turpiter in siis duce IIoloferne a Iudaeis suisset caesus: Saul: verius videtur Nabuchodonosor hunc isse aliquem e principibus & praesectis Xeratis, eui ob merita, robur At potentiam Xerxes, vel potius pater Xerxis Darius Hystaspis regnum Ninives & Assyriae concesserit, sed sub vectigalidi tributo: qui vidia Xerxem caesum a Graecis, tributum hoc negavit , seque regem abiblutum effecit , ac sesim crescens armis , viribus , de gentibus, Arphaxad regem Mediae invaderu&superarit. origine & genere uidetur fuisse Babylonius hoc' enim indicat nomen ejus Nabuchodonosor , quia est Chaldaeum ) ac Hrte fuit nepos , vel potius a epos ,
aut cosnatus Nabuchodonosoris magnis ideoque nomenes inurpavit. Porro NMvel donase Hebr. idem est , quod eoarctans sine δι am a gustia, ait I agninus in nomin. Hedi id. que apte. Ipse enim coarctavit Iudaeos, ceterasque gentes, α ad extrema redegit, ut patet ex seq.
REGMA AT 1N Ni Niva. J Additur hoc, ut distinguatur a Nabuchodonosor magno qui regnavit in Babylone, ideoque Monarchiam a Ninive&Assvriis ad Babilonem &cialdaeos transtulit:quanquam vie; na erat Ninive Babyloni, & Assyrii Chaldaeis , ideoque ex Ashetiis orta eli monarchia C ldaeorum : quare cum ea quasi una a radiamque censetur . Hinc & Nabuchodonosor noma est partita Chaldeum , partim Assyrium . Nabo