장음표시 사용
21쪽
ΑAT. III. De modis syllogistic s. ART. IV. De MDariis speciebus filogi licis. ART. V. De reductionibus Bllogisticis.
est de scientia in communi, & complectitur articulos quatuor. ART. I. E natura ae multiplicitate scientiae in I communi. ART. I I. De productione scientiae. ART. III. De unitate ae subalternatione scientiarum. ART. IV. De contubernis scientiae cum opinione in fide.
Deinde Metaphysica complectitur quatuor disputationes in suos articulos subdivisas juxta seriem sequentem.
est de ente in communi , ic dividitur
in articulos quatuor. ΑAT. I. E conceptu entis. ART. II. LAE De univocatione entis. Astr. III. De praecisionibus entis. Allet. IV. De distinctionibus entis.
22쪽
est de proprietatibus emis, dc complectitur quatuor articulos. A R T. I. E meritate in falsitate entium. Ast T. II. De meritate silpitate propositionum
ART. III. De bonitate oe matitia entium transcen dentati. ART. IV. De unitate in multitudine entium.
est de essentia , &c. entis in communi, dc habet quatuor articulos. ART. I. E essentia , seu pusibilitate entis in eommuni.
ART. II. De existentia entis in communι.Aκτ. III. De subsistentia entis in communi. ART. IV. De accidentalitate entis in communi.
est de praedicamentis, cic complectitur
. sex articulos. ART. I. E praedicamento substantia. ART. II. O De praedicamento quattitatis.
23쪽
ART. III. De praedicamento qualitatis. ART. IV. De praedicamento relatιonrs. ART. V. De praedicamento utroque actionis o passionis. RT. VI. me caeteris quatuor praedicamentis.
24쪽
L U RIM A sint , quae ex vulgari Logica Mῶν
nanus resecuit , tanquam parum utilia & aptiora, ut puto, ast mentein Sophistarum acuendam , quam ad ingenia Philosophoriun , uti par est, excolenda. . Nihilominus ut consuetudini morem gzram , nec tam longe abscedam a trito tramite caeter runt, ea non negligain, sic tamen ut in iis tractandis futurus sim multo compendiosior. Atque ut illico compareat velut in tabula series corum, quae ad Logicam attinent edisserenda, dico illam in primis iatagere , ut operationes mentis dirigat adhibitis tu hunc finem instrumentis sciendi , definitione scilicet , divisione , & argumentatione e tum vero proinde tractat de entibus rationis , de naturis uraversalibus , dc terminis , de propositionibus , &c. Quatenus ista cum illis necessario corinectuntiir. Unde intelligis Iosic in con- siderandam ess veluti ianuam scientiarum i & haec haud dubie ratio e i , ob quam solent Scholastiei nonnulla sub Logicae finem dispi tate circa scientiam in communi. Igitur hare: crit partitio Logicae in octo disputationes. Pruna erit de operationibus mentis i secunda
25쪽
et Art. I. de Origine Logicae.
de ente rationis ἱ tertia de naturis universalibus ; quarta de terminis; quinta de modis sciendi ; scxta de propositionibus; septima de variis argumentandi speciebus a & octava de scientia in communi. Verum his omnibus praemittam quosdam articulos , ut vocant prooemiales celogica secundum se sip. mea, quam in hunc modum uno filo conteram. k sine habita ratione inutilis illius divisionis , quae solet fieri in logicam parvam & magnam ; quasi vero parvitas , aut masnitudo alicujus scientiae militeat ex arbitraria divisione materiarum ad illius pertiaetitionem spei lantum.
o T A N D U M Frimo. Ulgicam, ut ex nominis etymologia satis notum est iis, qui non sunt prorsiis gr-- ci sermonis imperiti, esse nihil aliud. quam distiplinam humani ratiocinii directricem sive magistram, cujus proinde magisterii subsidio juvamur , ac voluti manu lucimur , ne inter discurrendum aberremus in iis, quae ad utilitatem aut secietatem nostram utcunque attinent. Quamvis enim , ut postmodum quoque notabitur , trii siderit Deus homini animam ratiocinii capacem a cam tamen noluit incapacem esse erroris, cui tanto periculosius alias subjacet , quanto in plerisque suis operationibus magis pendet a temperamento exercitioque sensuum corporeorum et Abutroque enim ianquam ab origine tumultuantium passionum , quae animam praeveniunt , turbant , molinant , derivantur errores permulti , neque pauci suboriuntur ex praejudiciis , quibus absque eonsilio sinit se homo abripi sive in legendis libris , sive in audien iis magistris , sive in frequentandis parentibus , amicis , sociis, lienigerus , &c. At undecunque provenire soleant aut possint , ad Disiligod by Corale
26쪽
eos vitandos , vel postquam irrepserint cinendandos , plurimum prosunt praecepta recte dii curceudi Omnia , quae tradentur in Logica , quam ad discrimen a Naιurali vocamus Artificialem. Notandum Secund.. Homini insitum csse quoddam naturale ii men , a quo velut irradiante clirigitur in rebus ad vitae rationalis decentiam de utilitatem spectantibus et Signasti enim Fuper nos lumen vutim tui Domine , ut ait Vates Regius. Hinc accidit ut in iis , quae vis scientias & artes humanas attincnt , unusquisque per se ipsum parumper discurrat ; pauloque filicius in iis , quae speetant ad res familiares domesticas & rurales. Isito non raro accidit ut Ob c perientiam & assicivilinein , de istis sapicntius judicent illiterati homines , quain pluros alii, qui in evolvendis & evulgandis libris exesecitantur. Lux itaque illa sive notitia consenita, quae hominem juvat
a s cli l currendum uiuilibet de rebus omnibus , vocatur Logica Naturatu : at naturam ars perficit ; & ut Optica perspicilia oculorum
vina au ni ad percipienda objceta procul posita , & ad ea , quae prope adjacent, distinctius pervia la ; ita certae quaretam ratiocinii ι ges , quales in logica scholastica sive artificiali traduntur, naturalem montis humanae liuolligentiam adaugent , firmant , & cfficiunt ut rorum quarumcunquc propositarum VCritatem promptius ac tutius asst quatur : sicque jam intelligis logicam artificialem nihil aliud esse , quam congeriem scientificam legum ad humani ratiocinii rectitudinem obtinendam spestantium. Quapropter non dubitatur quin i gica haec artificialis infusa Adamo ti:erit , propterea quo i merito reputatur incepisse a Deo mentem imbutam legibus ac praeceptis ad tute raciocinandum desidoratis e nihilominus in gratiam consuetudinis tu exercitatio nis cujus lam Scholasticae id a nobis probabitur paulo fidius in assertione 1cquente.
Logica artificialis a Deo infuse fuit Adamo.
P Ros Aru R Primo. Constans in omnium opinio Adamum
accepisse a Dco , ut vires corporis perse id sani ac robusti . ita & vim mentis plane integram : sed haec plane intcgra esse non potuit . nisi per infusioncin Logicae artificialis r ergo &c. Major est corta , quandoquidem Deus censcndus est Adamo non minus providi sic ad perfractio in mentis , quain corporis e quini opere utique abloluto per se ipsum plasinare , ac contemperare dignatus
Deva Adam providit ad pers ctionem
27쪽
Infus isnem to gicae probant eae. erae praerogativae status innocentis.
est. Minor autem sie probatur. Ad vim mentis plane integram requiritur , ut mens sit libera ab omni debilitate seu dubietate judicii& discursus e sed sic libera esse non potuit mens Adama , nisi puinfiisionem Logicae artificialis : quatenus haec una est, quae judicandi& discurrendi leges tradit firmas, ac infallibiles r ergo , &c. Tum vero mentem Adami non potuisse imbui logica artificiali, nisi perinfiisionem , hinc evincitur ; quia tres tantum ad aliquid sciendum viae occurrunt scilicet traditio , inventio , infusio : N traditio quid
est a magistro, quem Adainus non habuit; inventio autem sumin Pere pendet a praeviis experientiis , quas nunquam alle praestiterat rergo superest , ut non aliter logicam obtinere potuerit , quam perinfiasionem , quae est communicatio quaedam supernaturalis speci rum , talium scilicet , quae attinent ad scientiam, quae infundi supponitur. Probatur Secundo. Adamus non excepit a Deo animam omni
plane scientia denudatam : sed si ita est , instratisius fuit & imbutus
logica sibi per infiisionem communicata : ergo, &c. Major satis constat : neque enim decebat ut rector orbis ac magister versaretiir inpudenda omnium scientiarum ignorantia. Minor autem probatur ;quia omnis scientia suam omnem tum certitudinem , tum evidentiam
desumit ex demonstrationibus syllosisticis : at hujusmodi demonstrationum vis ac veritas uon innotescit nisi lκr Logicam : Tum etiam quia non est censendus obtinere scientiam alicujus objceti quicunque non potest de illo ac secundum omnem illius latitudinem discurrere absque periculo & occasione crroris : quomodo aurem potest ρο- riculi hujus & occasionis instantia declinari sine subsidio logicae , quae sola tradit regulas Binas & infallibiles discurrendi Z ergo , dic.
De caetero mistas facio rationes paulo sublimiores, quibus The logi probant extiti sic in Adamo omnes sciencias , & maxime prop- ter excellentissimum Originalis innocentiae statum , cujus praerogativae ac dotes insigniores erant , quam ut cuin ignorantia jungorciatur :praeter vim incluctabilcm , quain ponunt in illis paucis verbis Sacrae Scripturae , fecit Dem hominem rectum , scilicct rcistitudine non minus mentis , quam corporis : at alia rectitudo importat in- relligentiani ab omni deitatione scu obliquitate crroris liboam , sciit ista involvit , ultra robur Prtatae contemperationis , saturam absque ullo claudicationis . aut cujusvis alictius corporeae irregularitatis desectu. Has inquam & similes rationes millas facto , quarum utique prolixior consideratio ad Theologos , Se ad sacros inrerpretes
magis pertinor, quam ad Logicos; quibus satis est , si cbiter il Diqiligod by Cooste
28쪽
erantur , quae sit Logicae tum praestantia : tum antiquitas , ut hine tanto magis ipsos praeoccupet ui silan addistendae arisor gencrosus &constans. Sed jam videamus quid contra positam assationem possit
objici. Objicies Frimo. Logica Dicti inutilis Adamo et Ergo non siit ut illi a Deo infitia. Consequentia recte deducitur ; antecedens vero sic infusio probatur. Non potuit esse illi utilis , nisi ad perficiendum illius ii 'F3ς
tellectum. Sed ad hoc crat inutilis et ergo , &c. Maior conceditur; Aminor autem probatur in hunc modum; ideo enim in nobis inuti- inutilis. Iis aut etiam necessaria ad intellectus persectionem, quia ex quo fui inmus obnoxii peccato originali , fuimus & errori ; eademque labes. quae maculavit animam, Obscuravit etiam intellectum. At Adamus . qualis supponitur in statu innocentiae, obscuratum non habebat intel- leetum. et ergo non indigebat luce aliena Logicae artificialis. Adde quod rationes supra allatae . quae probant Deum Adamo VII. contulisse mentem persectam, probant proinde cam non potuisse ul- Meus Α.tra perfici : Nam quod dicitur art perficere naturam , id intelia d3 3 siligitur de natura impersecta. Aut reso mens Adami persecta non tά P fuit, si perfici potuit : aut persecta fuit , & sic perfici non potuit ν, ui ''
per Logicam artificialem: ergo, &c. perfici. Rωρ. Duplicem esse intellceius perseetionem potentialem , scili- v l I r.eci de actualem : illa in essentialis intellectui , ac proinde non maia Mens A.
gis augeri potest , quam propria ipsius substantia . hae vero est illi po
accidentatis , tantoque magis augetur , quanto plura sunt objecta, quae per actualem intest tionem attinguntur. Itaque ut in forma te, fietε- respotuitas , nega antecedens , ad cujus probationem solvendam distin- ei. gue sic majorem. Non potuit esse illi utilis nisi ad perficiendum illius intellectum per Letione adluali conmile majorem , potastionc potentiali , rosa majorem & clistincta similiter minori nega cons quentiam. Cuius distinctionis ratio jam satis intciligitur ; quis claini neget intellectum adtualiter perfici per traditionem aut qualemcunque communicationem cujusvis scientiae , quamvis connaturalis staconsubstantialis Husicin intollectus potentia non PTficiatur. Quare hoc
pacto potuit persci intellectus Adami pa infusioncm Logicae, & sie
di mite alia solutione opus est pro instantia addita: quatenus si Adam obtinivi a Deo mentem perfidiam podestione nimirum actuali , non Persecti, utique sic perfectam obtinuit , nisi propter scientias , quae illam mentis iusiinui atque infiicae sunt , perfecerunt. Quare cum incritur incntcm 84-mo Adanu creatam suisse a Deo prestetam: iclon est ac si incruretur Dcum
29쪽
alendi i gicama xl . Adamus non fulsiret de teptus si ad Logi
simul mentem illius creasse & exornasse omnibus scientiis ; & sieprave inferunt A lversarii superfluum fuisse ut imbi irretur Logica, propterea quod creata fierit in statu persectionis ; cum potius oppositum inferri debeat ex ipso codem statu , qui ncccssario supponitium Logicae , tum caetcratum scientiarum atque artium infusi
Objicies Secundo. Rationes quae probant Logicam infusam suisse Adamo , simul probant insulam fuisse in statu persecto; at hoc est
falsiun : ergo & illud. Major vulgo conceditur, minor vcro probatur : quatenus si Logica Adamo filisset infusa in statu perseeto , non potuisset Adamus unquam decipi : Decipi enim nihil aliud est, quam labi in errorem alicujus judicii uri discursis : at id plane omnino cavet Logica perseete comprehensa ; N nihilominus quis nescit Adamum pariter cum Eva , vel potius ab Eva dcceptum fuisse . quando pro tau pomi vetiti se s. ad preces Uus composui purgo , &c. Adde quod infiisso alicujus scientiae tum adimit intclicebit , cui scientia infunditur, voluptatem eximiam, quae in ea adipiscenda percipitur , tum suspicionein ingerit ineptitudinis , ob quam intellcctus
non possi omnino , aut certe non ita facile scientiam illain quae infusa sipponitur , adipisci. At neque adimenda crat Adamo voluptas illa eximia , quam procreat acquisitio scientiarum ; neque reputandus est intellectum habuisse sic obtusim, ut non facillime ac ceseriartimῆ possce comparare sibi quascunque mentias. Aeque ita patet quam siperfluum sit silpponere sipradidiam illam scientiarum infusionem et & in primis Logicae , quam si potuit, ut rcscrtur, , Α istotcles invenire, cur non Adamus potuisset adinvenire sitialiter, quin etiam multo promptius, faciliusque λResp. Adamum si verὲ deceptus fuit ct non potius decipi voluit,hu c deceptioni locum dedisse per internam praeciinptionem , quasilit ad inobedientiam inclinatus : at interna illa praesumptio coepit
Obsturare ejus intollectum ς atque ita tum Logicae , tum scientiarum caeterarum ruinas moliri. Unde contigit, ut Adamus inter nascentes illas mentis tenebras constitutus non advertorii hau scin sive
daemonis, sive mulieris, quod perinde est , ipsum urgentis ad saporem pomi vetiti degustarulum , & sic deccptus suit. Dim tamen or non potius decipi voluit, quia ut sacris scriptoribus placci , Adam non filii deceptus; sed noluit caram conjugem contrituri. Nunc itaque ut respondeam in forma syllogistica, concesta majori nego minorem, pro cujus probatione, concessi iterum maiori neso rursus
30쪽
minorem; vel distinguo in hunc modum ; deceptus fuit post coep-
eas Logicae ruinas concedo minorem; ante captas , nego minorem:
jamque hujus disti inctionis ratio satis patet in supradictis. Ad id vero quod Miditur dico voluptatem illam eximiam , quae inscientiis acquiretulis percipitur , abunde suppleri per sublevation
laboris, qui in iistem acquirendis impenditur: earum autem infusio laborem istum omnino sublevat. De caetero quamvis potuisset Ad, mus lapsu temporis quasi bet scientias & artes sibi comparare , non sic tamen prompte & facile, ut Adversarius reputat et quia pleraeque pendent a plurimis N iteratis experimentis, quae proinde non medi crem dierum, quin & annorum seriem exigunt utra operam industriamque in illis faciendis desideratam. Praeterea tandem quamvis scientia quaedam insendatur , nihilominus potest eadem deinceps experimentaliter addisci conjungendo cognationem praeticam cum speculativa ; & sie Adamus tum obtinere potuit voluptatem comparandae eruditionis, tum potuit in ea comparanda sui vim ingenii demonstrare, itaque siesatis patet solutio omnium objectorum. At solutioni isti obiter subrueto circa id , quod in o celione tangitur Logicam fuisse ab Aristotele adinventam , supponitur enim eam aut in toto, aut magna ex parte deperiisse post peccatum, ac praest tim in quo tempore Omnis caro corruperat viam suam, veluti meim te ipsa, aliquatenus in carnem degenerante : subjungo , inquam, non mihi videri, eus Aristotelici suo Magistro tantum gloriae tribuant, quasi vero Plato, Socrates, aliique antiquiores Philosophi potuerint Logicam ignorare. Quare multo verius est plures esse, qui in Logica restauranda citaudaverint, nec otiosum fuisse Aristotelem , cui non, dissiteor referendas esse acceptas regulas Logicales in methodum meliorem digestas.