장음표시 사용
111쪽
eloquentiae allegoria persequitur v. 175 - 220. Satis notus est liber, ex quo haec imago hausta est, Martiani Capellae, inquam, Satyricon, cuius libri duo priores de nuptiis Philologiae et Mercurii, ceteri de septem artibus liberalibus singuli agunt. Ipsa Vero allegorica methodus e Stoica sabularum explanatione cum Graeca philosophia ad Judaeos Alexandrinos pervenit, qui in libris Veteris Testamenti interpretandis ea utebantur. Inde in Novum Testamentum et ad patre ecclesiae transiit utquo cum his ipsis a scholasticis recepta ab his adeo ad Romanos scriptores adhibita est. Quibus legibus haec ratio in Bibliis legendis adstricta sit, docet Hugo a Sancto Victore Didasc. VI, 4; quo modo ad gentiles eliam scriptores accommodetur, quid discriminis ohservandum in saeris atque prosanis scriptoribus legendis, quid denique allegorica haec ratio conserat ad philosophiam, accuratius exposuit Johannes in Policratico VII, 10-12. Exemplum allegoriae ad philosophiam relatae praebet liber ille Martiani capellae, quocum qui a Johanne nostro conjungitur Furvus, nobis omnino est ignotus. Tum demum videtur repertum esse eius opus, siquidem vV. 200-210 sere enumerantur, qui possidebant illud et legerant. Ratio et dicendi saeuitas, siculi omnia naturalia bona, debentur gratiae Divinae, quae et ipsa sua sponte homines recipit atque mentem purgat a vitiis, quare animi non dotes genius) modo, sed etiam ad virtutem et scientiam consormatio gratiae Divinae tribuuntur uv. 221-244. Thomsenius meus, Professor giliensis, agnoscit doctrinam de imagine Dei innata, ad quam, gratia interVeniente, accedit similitudo Dei. Hanc doctrinam, qua primus virtutis motus a Deo repelitur, ut hic v. 230, et gratia mentem humanam praevenire dicitur, esse Augustini, salis est notum. CL August. de Gratia Dei et Libero Arbitrio. illi do imagine Dei hominibus innata doctrinae opinionem gentilium vel Romanorum de Genio comparatu. 239-42, sed caducum esse Genium non concedit, utpote eo consilio natum, ut hominis sata subeat, sed verius dici vult innatum honum, quod subesse l. e. sundamento esse bonorum possit, siquidem subdita l. e. inferiora bona virtute essecla gratuitis i. e. gratia datis accommodet vel inserat. Itaque Genius comprehendit dotes illas Diuiti red by Cooste
112쪽
innumeras, quibus gratia hominem ditat vel instruit, quae ab eadem gratia consormantur ad vitam coelestem vel sortem angelicam. ceterum de Geniis vide J. n. Hartiing. Die Beligion der Romer, i, p. 32. Inter dona illa gratiae Divinae, quae hominem beatum faciunt, vel ad vitam illam coclestem provehunt, primum locum
tenet philosophia, cuius laudes uv. 245-2b0 expositae interprete non indigent, nisi quod mentio erroris, quem a philosophia tolli
praedicat, auctorem ad gravissimum hominum errorem ducit, qui mundum casu regi opinetur. Tum res hominum, sive secundae sive adversae sunt, ludi videntur Fortis Fortunae, quae Etrusco nomine Nursia vel Nortia nuncupatur. Nursia, apud Tertullianum Apol. c. 24. Vulsiniensium, Nortia Sutrinorum Dea fuisse dicitur, eadem fortasse, quae apud Asculanos Ancaria, apud Ocrinulanos Valentia nuncupatur. Cf. Juv. Sat. X, 74, interpp. Auctori nostro haec Nursiae notio innotuit etiam e Martiano capella, qui Deorum comitia describens lib. I, p. 21: ἡTunc etiam, inquit, omnium garrula puellarum et contrario semper nuthunda luxu, levitate pernix desultoria gestiebat, quam alii Sortem asserunt, Nemesimque nonnulli, Trchenque quam plures aut Nortiam. Haec autem quoniam gremio largiore totius orbis ornamenta portabat et aliis impartiens repentinis motibus conserebat, rapiens his comas puellariter, caput illis virga comminuens, eisdemque, quibus fuerat eblandita, ictibus crebris verticem coinplicatisque in condylos digitis vulnerabat. Haec mox ut Fata conspexit omnia, quae gerebantur in Jovis consistorio sub- nolare, ad eorum libros et pugillarem paginam cucurrit et licentiore quadam fiducia, quae facta conspexerat, inopinata deseriptione corripuit,
ut quaedam repente prorumpentia Velut rerum seriem perturbarent, alia vero, quae causarum ratione prospecta Vulgaverat, quoniam sacere improvisa non poterat, suis tamen operibus arrogabat.' Sen
tentiam debet Chalcidio p. 100 ad Plat. Tim. p. 41 D. de lato et
casu disserenti: . Breviter ergo cum duae causae initium habentes ex proposito nostro ita concurrunt, ut non quod propositum est et longe secus praeterque Opinionem accidat, fortunae ludus est ut si quis occulte thesaurum terrae mandet, dehinc agricola propositum habens vitem aliamve quamlibet stirpem propagare, the-
113쪽
saurum illum, dum sero bem molitur, iuveuiat.' Si haec rerum perturbatio mentem sallit, eam arbitrio i. e. voluntate servat philosophia. Sed arbitrium indiget libertate, quae'inde pendet, quod gratia praestat, ut.ratio vera discernat et asseclus i. e. appetilus vel studia bonum diligant et expetant. 0vibus haec perspicientia veri, amor boni et voluntatis libertas concessi sunt, eos gratia Divina ad philosophiam consecrat v. 264-276. CL Beuter g 9, p. 63. Philosophia animum illustrans, corrigens et ad vitam beatam perdueens, animi perturbationes et aspectus non omnino tollere potest, sed tantum regere et domare. Quo perniciosior ei est superbia, eom Or, ea superata, victoriae laus. Quam si reportavit philosophia, nihil majus est, neque quisquam est, qui satis eam laudare possit. Etenim philosophia est amor sapientiae, sapientia vero Deus, illa igitur Dei amor, qui cum a fide pendeat, philosophia sine si de Christiana esse non potest. Fides vero cum operibus conspiciatur, neque virtus ab ea disjungi potest. Itaque fides sundamentum Philosophiae, v. 277-324. Thomsenius agnoscit illam Augustini et Anselmi doctrinam: ἡlides praecedit intellectum: qui non crediderit, non experietur, et qui expertus non suerit, non intelliget.' Celerum de providentiae Divinae et arbitrii humani consensu vide Policrat. II,
22, de Divina philosophiae vi et natura VII, 11, de utraque re Augustin. de Civiti Dei lib. XIV. Johannis copiosam brevitatem
eum larga eruditione, quam hoc quidem loco delegere eoni git, comparantem minus me subit admirari doctrinam quam mentis acumen, quod, quae in scriptoribus tam diversis cognata apparebant, ea non reperit modo, sed etiam splissime composuit. Quo modo haec philosophandi ratio sit reeoncilianda cum dubitalione, quam alibi probat, Academica, et II. Reuter docere studuit
v. 14, 15 et equidem intra quaesivi ad v. 726 et 111 9.
dam longius repetit argumentum, quo demonstret, fidem a philosophia non diversam esse. Incipit ab ordine, quem praecipit philosophia, sine quo veram laudem nemo consequi possit. Obversatur ei ob mentem naturae et animi humani in Ordine consensus,
de quo chalcidius in Tim. Plal. p. 115: . Quia imitantur naturam ars et disciplina, etiam haec, quae artihus emi eiuntur, sunt Deiluentia Diuiti rod by Cooste
114쪽
proveniusque crebri. Quae vero reguntur, hoc sicl) Iesse, ratione. ordine ae sine vi reguntur.' ordo illo conspicitur in agendo et loquendo, Praecipuo vero in discendo. Hoc ordine observando veteres, inquit, magna praestiterunt, qui ab adversariis tunc spernebantur, sicuti illi, qui eos commendabant, quia nimia stagitare videbantur. Iste diseendi ordo, quem laudat, postulabat, ut a gram mali ea principium caperetur, eam exciperet dialectice, deinde sequeretur rhetorice, post eam legendo et scribendo pereeptam coleretur philosophia naturalis et moralis, tum denique quae postea sucultates sunt nuncupatae, jurisprudentia, medicina et ineologia v. 325 -374. Ilaeo in litteras ineumbendi ratio et via ab adversariis coulempis, uniea consueta, postea est restituta. Ordinem repeli a philosophia vel praecipuum huius ossicium agnosci in ordine cO stituendo, minime est mirum perpendenti, philosophiam tum potissimum in dividendo et desiliendo fuisse versatam. Si v. 327 non modo ordine docere dieitur, sed etiam, quid et cur quidque legendum sit, teneamus oportet, artium liberalium vulgo in philosophia comprehensarum certam et constantem fuisse seriem in earumque compendiis, e. g. in eo, quod reliquit Boethius, opera ampliora, unde singulae disciplinae discerentur, solita esse commendari. ordo ille disceudi eunt ab adversariis sperueretur, v. 349 - 350, eorum unum, quem delicatulum pusionem, sive agnomi uu e Graeculingua deprompto Ttaphonem uomiuat, ludibundus v. 3b0 libere respondentem inducit, veterum seripta, majoribus diligenter cultu, nulla alia de causa negligi, nisi quod studium eorum operosius esset. Itaque patrum Iaude praemissa trivii rationem exponit, in qua hoc animadvertendum, quod dialecticam nominat diasirticam, cuius voeabuli origo obscuriu est, et rhetoricen dividit in synthesin i. e. scribendi exercitationem, lexin, scriptorum veterum lcetionem, et rhesin i. e. dicendi vel docendi lacullatein. Trivium hoc ubi philosophia nasuralis et moraIis excipere dieitur, sane observandum, Aristotelis libros naturales et morales illa aetate in Gallia et Anglia nondum lectos esse dies. dourd. Geschichio der Arist. Schristen im Mittet alter. Deutsch von StaM, p. 238. duod etsi verum esset, tamen moralem philosophiam jam uildeberius Turo Diuiti rod by Cooste
115쪽
nensis constituerat Ciceronis de 0ssiciis libros cum praeeeptis reli gionis christianae componeus. Physices subolasticae pute Albertum Magnum opusculum quidem observatum es, nussum, quamquam non modo e Ciceronis, Senecao eι Plinii scriptis illa innotuerat, sed jam pluribus seeuIis ante, ne de Gerberto dicam, Parisiis doceri soleret Ilist. liti. de Ia Fr. IX, p. 189. . Johannis vero tempore a medicis, qui et ipsi vulgo physici nuncupabantur, inprimis culta est, atque ex eorum scholis jam in vulgus eminerat; erant enim qui medicinae studiis operam darent, etiamsi artem medicam exercere nollent, unde Policr. II. c. 29. Phrsici theoreliei et praetici distinguuntur. Eliam apud Hugonem de S. Victore quadrivium excipit haee phrsius seu philosophia naturalis, lino eiu dem peculiare de animalibus et lapidibus exstat scriptum Opp. Vol. II, p. 177. Erud. didas. II, 17. Videsis quae do Aristotelia Physicis et Ethicis non omnino ignotis disputavimus ad v. 451 sqq. Johannes hoc loco postulat, ub qui ad theologiae lanigium adscendere eu-piant, antea et artis medieao et juris studia absolverint. Illa aetate eiusmodi eruditionem, quam encrclopaedicani nos vocamus, nou inauditam fuisse et ipsius do ianuis nostri et Petri Blaesensis et postea Vincentii Bellovacensis exonii in docent. Ceterum de studiorum ratione, quae illa uolate in usu erat, oonseras Hugopia de Sancto Victore totum, quod dixi, opusculum eruditionis diduacalicae ed. Hothomag. Vol. III. luit. et Vincentii Bellovacensis Iland- und Lehr-buch sur Roniel. Pringen und thro Lehrer, ubers. v. Fr. chrpb.
Schlosser, Franks. a. M. 18 9, inprimis Vol. I, c. 11 et Vol. II,
Abui. I., atque eiusdem Specula illa ingentia. . t neglectum videtur ab auctore nostro quadrivium, tenendiun, hoc ex eius sententia jam a pueris esse colendum, siculii ipse tu eo verratus erat, priusquam
Parisios venisset, Melal. II, 10. Si iam a v. 375 inde laudem ei rebus Lantum Divinis quaerendam ducit, laudem hanc a vera virtute et fide non diversam videri, Observes oportet. Calegoriae, secundum quas hane laudem persequitur, quamquam Sinicae dispositionis, quam ist libro : Philosophiae Chrysippeae similamenta P. IV, p. 216sqq. exposui, similitudinem quandam prae se serunt, non tamen eaedem sunt, sed in Aristotelis Me-Diuiti reo by Cooste
116쪽
taphysicis latent l. II, p. 171, I. 10, ed. Brandis, ubi haec exstant: Oταν δri τις τί το αιτιον, ἐπεὶ πλεοναχως τα αλια λέγεται, πιέως δεῖ λέγειν τας ἐνδεχομένας αἰ ως' οἷον ἀνθρ-
τις αἰτία ως υλη; αρα τα καταμηνια; τί yῶς κινουν; αέ Mτο σπερμας τί σως το εἶδος; et o τί-εDaιε τι δ'ως, ου ἐνεκα; TO τελος. Eaedem sunt causarum rationes, quae apud nostrum leguntur, sed non eodem ordine prolatae. Apud Aristotelem species seu sorma tertium locum occupat, apud nostram vero secundum. ArtifeX Vero, quem Johannes nuncupat, ab Aristotele movens dieitur, sed hoc movens ab ipso Aristotele pro arte agnoscitur; praeeedunt
enim hunc ipsum locum haeo verba: δil λον ὀτι η ηυπη κινουσα - αυτή. Quod ad ordinem attinet, hae quatuor
causarum categoriae saepius eaeque non eadem semper serie reseruntur e. g. Metaph. I, p. 9, t. 17. Cum Metaphysica nondum in Johannis manus pervenissent, e Logicorum quodam loco Vel commentario ei haec disponendi ratio innotuerit oportet, nisi jam pater aliquis ecclesiae vel scholasticus prior ad res divinas accommodaverit,qusmquam Hrm. Beuter, g 16, p. 83, contra Jordanum aliis rationibus molus tenere studet, Aristotelis melaphysica Johanni nostro jam innotuisse. Ipsa saltem doctrina cuidam ' platoniganli debetur, qui quis suerit, indagare non conligit. cum materies ad Deum, artifex ad Spiritum Sanctum reseratur, sere miramur, speciem et sormam, quari in luce et veritate agnoscitur, ad Cliristum pertinere non diserte dici. In veritate illustranda distinguuntur res, intelleelus et sermones, quam distinctionem utpote Stoicum exposui Philos. Chrrs. Fund. p. 30. Videmus patrem illum, quem Johannes sequitur, ad Philonis et Porphyrii exempla non Aristotelis modo, sed etiam Stoicorum doctrinas admiscuisse. Stoicae doctrinae vestigia, quae medio aevo rarissima sunt, eum apud Hugonem a S. Victore reperiantur, fortasse tota haec expositio ei debetur. Ei saltem consentit etiam philosophiae divisio, quae v. 445 sequitur. Erud. didascal. l. II, o. 2. .Philosophia dividitur in theoricam, practicam, mechanicam et logicam.' Hanc divisionem, quam persequitur c. 19-3l, etiam Biehardus de Sto Victore recepit Excerptionum libro I, e. 5. Diuiti reo by Cooste
117쪽
l Ioe Excerptionum opus cuin saepius uligotii et Johanni nostro assentiali ir, ut diximus, dubitare potes, utrum Johannes Hugonem, an Bichardum secutus sit. Richordus quoque ei aequalis erat; et
nim teste Vincentio Bellovacensi in speculo hist. lib. 27, jam si Miloruit, ut etiam prius eum scripsisse suspicoris. De philosophiae dis visione cf. neuter g 6, p. 30. Singula, ' quae interpretatione indigere videbamur a Versu 165 usque ad 450, haec sere sunt:
V. 177. Maurus i. e. Terentianus Maurus, qui metrice de Metris scripsit. Ille cum vocem Philologia ita metiatur v v - v v,
se excusat auctor, quod ipse etiam - v v - τ inclitur. CL Gramm.
Lat. Ed. Pulsch. p. 240 5 sqq. 3
ii V. 198 etc. Mirum est scriptorem Furrum omnino incognitum esse: neque enim apud Johannis nostri aequales ullum eius vestirgium reperire potui. Idcirco neque, qui pagus significetur Ligurinus i. e. in Liguria silus, liquet, nam de Ligere numine intelligi non potest, de quo si quid denominatur, Ligericum est,) neque cur ibi de storum germine nomen habere dicatur, neque quis Pontilianus sit, utrum ad Pagum Pontivum Ponthieu perlineat, qui vulgo Ponticus appellabalur, an ad similitudinem Pontiliani, qui apud Martialem Epigr. V, 67. et XII, 40. personam poetae mali, hominis inurbani et avari agit, neque utrum in Belgica prima auctor ille ignotus sit natus, an liber eius primum rursus in lucem tractus. Pontiliani nomino significari Adamum de Parvo ponte suspicantibus Herbstio et Bernarsio, non est, quod contradicam. V. 205. Willelmus a Conehis Johannis in. grammatice praeceptor idemque philosophus praecipuo physicis excellens. Praeter Bulaeum II, p. 742 et II isti lili. de la France XII, p. 454, conserenda sunt eius fragmenta in Vincentii Bellovacensis Speculo naturali, praecipue lib. II et III servata. V. 211. Stilbontis i. e. Mercurii, cuius stesta a Graeeis ita cognominatur. cf. Cic. Nati Deor. II, 20. Mart. cap. VIII,
p. 287. iV. 241. Adaptans verbum adaptare' legitur in Modestini
118쪽
isae mento Dig. 27. 1, 10 et 13, partieipium adaptatua jam apud Suetonium Claud. 33. Otho 12.
V. 348. Tryphonis nomen neque a grammatim, neque ubi bliopola Nut. IV, 72), sed a luxu et mollitie petendum, unde etiam Ptolemaeorum unus ita eo ominatus est. Aelian V. H.
V. 412. Papina sacra i. e. scriptura saera seu hiblia hoc sensu apud auctorem nostrum saepe legitur; cs. v. 439. Pagina pro scripto jam apud Mart. Capellam lib. I. init. .epich vulgo lyricaque paginae.' V. 435. Calculus i. e. meditatio, judicium, dijudicatio, a bitrium, quo animus se ad Deum convertiti Fortasse a judicio hievocabuli usus est profectus. Ita apud Iustinianum in codice: .calculus judicialis.' Vide Brisson. de Veis. Sign. et Dirrien Manuale Lai. et Du caue s. h. V. V. 449. Theoricus pro Theoreti eo etiam Pol ierat. II, 29. CL Ilugo a St. Victi Erud. didasc. lib. I. 6.
Priusquam in diseeptationem vocemus, quae de singulis veterum philosophorum institutis et praeceptis tradit, in genere quaerendum videtur, quae antiquitatis monumenta habuerit, e quibus huius rei notitiam haurireti ceteris enim scholasti eis magistris excellit Iohannes noster, quod reconditiorem habuit veteris philosophiae scientiam. omnino supersedere potuissemus hae quaestione,
si fides habenda Birgero Thorlacio, qui in tribus Prolusionibus a. 1819 ei 1820 editis repetitis in Prolus. et opusculorum co laeti Havniae 1822. Vol. V, p. 67 sqq. susius inquisivit, Diuiti red by Cooste
119쪽
-Qualem ιitterarum classiearum cognitionem sec. XII Johannes Sarisb. habuerit.' Sed non salis accurate egit. Platonis de Republica et de Legibus libros tam saepe laudat Johannes, totque ex
iis assert loeos Poliorat. V, 7. VI, 21. VIII, 10 Metal. IV, 183,
ut dubitare non possis, quin eos legerit, etsi non Graece scriptos, sed tamen Latine versos. s. aece doctum fuisse doliannem eique libros Graecos non omnino defuisse constat inter omnes litterarum, quales eo tempore suerint, perilos, cavendum vero, ne nimiam ei linguae Graecae peritiam tribuamus. cI. Reuter P. 83. n. . Platonis quidem apud illius aetatis scriptores reperimus notitiam accuratiorem, quam quae ex Cicerone, Augustino alii que scriptoribus tum in vulgus notis parari potuerit. Instar omnium nominare satis est Hugonem a Sancto Victore; Graecorum vero librorum non major videtur fuisse copia quam Iingvae seientia. Operum Platonis Graece . scriptorum ea aetate in regione occidentali nullum est vestigium, Latine autem versorum exstat testimonium Obscurum quidem, sed satis certum. Plurimos quidem fugit haec notitia, et qui habent , Tennemann Gesch. der Philos. OVIII , 1, p. 96. et M achIer Literaturgesch. II, p. 51, sontem non indicarunt. Contigit mihi eum detegere apud Benedictinos Hist. liti. de la France, Th. IV. p 225 et 246 qui de Mannone vel Nannone
quodam lectores ad Valerii Andreae Bibliothecam Belgicam deserunt, ubi s. v. Nannus haec leguntur: ἡ Nanno Stauriensis Friso Philosophus in septem artibus excellenter imbutus, praeceptor Badbodi, scripsit: Commentarios in Aristotelem de coelo et de mundo, In Ethicam unirersam, In Platonem de Legibus et de Rembliea, quae aliquando in Bibliothecis Hollandicis ac Frisiis lecta suerunt. Floruit circa annum Dom. DCCCLXXX.' Tempus, patria, discipulus, doctrina et nominis similitudo dubitare non sinunt, quin universitatis Parisiensis ille fuerit rector, quem Bulaeus Ilist. univ. Par. I, p. 191 et 261 Mannonem vocat. Huius versione vel commentariis usum esse Johannem veri eo similius est, quia praeter illa Platonis opera horum ipsorum Aristotelis librorum apud eum vestigia exstant, . de quibus idem commentalus est Manno. Ethica ad Nicomachum Jo
120쪽
p. 454, e. 8, p. 486, amrmant versus nostri 874 sq. , qui ad librum IV, 4 τῆς τιμων ἐπιθυμίαν ανωνυμον αρετῆς et 93i xq., qui ad IV, 5, περὶ πραοτητος και οργιλο ὶτος'
respiciunt. Dubitationem quidem movero potest v. 935. - es et AristoιeIes fertur domisse loquendo. Illud fertur indicare quidem potest, non ex ipso Aristotele haec esse deprompta, sed ex alio quodam auctore, verum referri etiam potest ad sermonem 0 quendo , vel eo, quod e commentariis nolitiam hauserit, non ex ipso textu, quem vocant. Ethieos hos libros tum ac ratius innotuisse, pro certo sere habendum, quia etiam Scotus Erigena .NOVem in Moralia Aristotelis libros' seripserat teste Iohanne Pilaeo de rebus Angi. ad annum 884, p. 169. Sed Mannonis commentarios ei ad manum suisse suspicor, propter librorum etiam de coelo vestigia, quae in ipso nostro carmine v. 831 sq. et Polior. II, 19, exstant. Quae enim apud Cicer. de Nat. Deor. II, 15, 16 et Tusc. I, 10, leguntur, non ea sunt, ex quibus haec deprompta esse possint. Confitendum quidem rem esse dissiciliorem, quam quae paucis Bb- solvi possit, sed quae disputavi, nunc eo minus praetermittere Volui, cum eum, qui novissimus hanc rem tractavit, hae notitiae fugerint, Jordanum dico eiusque interpretem . Grach. der Arist. Selirinen im Millelalter' von Iourdain, Deutseli von A. Stabr), qui p. 283 contendit, Johanni nostro nullos alios Aristotclis libros esseleelos, quam qui a Boethio Latine versi medio aevo omnium mansebus triti essent. Timaeum a Chalcidio versum et commenlariis instructum ei suisse notum, pro certo habemus o loeis in Metalogieo I, 8 et IV, 9 allatis, quibus eonserendus Augustinus de civ. Dei VIII, c. 11. Sed non satis accurate distinxit, quos veterum libros ipse legerit, quos ex solis aliorum testimoniis attulerit. Sicuti
Aristotelis Problemata non ipsa legit, id quod Thorlaetus salso credidit, sed totum locum, quem ex hoc opere Polior. V, 6 assert, ad verbum e Gellii Noctibus Atticis III, 6 exseripsit, ita neque quae Polior. VIII, 2, e Rhetoricis asseruntur, probant, ipsos Rhetoricorum libros ei ob oculos suisse. Neque ullum Theophrasti opus legit, liber enilii De Divitiis ei non nisi e cieerone Diuiti red by Cooste