Elementa juris criminalis liber primus libri quarti pars quarta De judiciis criminalibus

151쪽

15o VIII. in occultis, grauissimisqtie criminibus imperfectae Probationes sussciant ΤSod in delictis, quas vulgo occulta appellantur,

satis De erunt imperseetae et semiplenae probationes,

eaeque vim probandi oblinebunt 3 Quaestionem hanc maximi momenti jam pridem moveramus Lih. I. Cap. XIV. I. I , se .l liuo loco Ieservavimus opportune di seu tiendam, ubi simul quaerendam, an eadem res gravissimis quoque in criminibus, ac, ut aiunt, exceptis procedere possit. Si gregariam turmam go sulas criminalium Doctorum , V. Farinac. quaest. 62 num. 18 intrepide omne , atque unanimi semconsensu responclent, ad utrumque probantum memoratum delictorum genus imperfectas, et semiplenas recipi- probationes , atque pro persectis plenisque habeudas esse. Et in delictis quidem occultis id propterea obServandiim iubent, quia cum clam Tenio tisque arbitris commitiantur, difficilissimo po sunt probari. Sio vero sagiendum volant in gravissimis quibusdam criminibus ob rei atrocitatem, i inminensque publicae saluti periculum. V. Alohan. J. C. Lib. III cap. 4 ἶ- IS. Verum tanton hae communis doctrinae 1 rationes , ut quod sentio lia

des Loiae CrontacI. omiua sic miscet confuditque ; ut juxta ejuadi,cti illas jana Hulla ii uiua n haberetur oppi rtuna certaque ratio a Iudice sequeuda iii discer tendis pundendi silue criminum I robatio, ib-

152쪽

- 151 here dicam, mihi semper visae sunt speciosae magis; quam solidae, et verae. Ciuri enim Coustet, ut

jam de monstravi in as ῆ. VIII. , semiplenas, imperfectasque probationes sua natura Vi carere Pro-handi; nequeunt sane illae vim hujusmodi idcircoiblinere, quia ad occulta, vel ad gravissima delicta probanda adhibentur. . Quid ne Τ Juxta diversa crimina. quibus probandis admoventur, imperfectae

et semiplenae probationes naturam suam mutant,

quaeque propria sua indole probandi vi carent ῆ. V ,

hane nancisci poterunt, cum de occultis, vel de gravissimis criminibus agitur 3 Immo vero sunt qui contendunt eo luculentioribus , atque uberioribus probationibus esse opus, quo atrociora sunt Sceltira,

quae probari debent. V. Lib. dei Delisti e delle Pene j. XXXI. Quippe homines difficilius, rariusque immanissima flagitia aggredi audent, a qui

hus admittendis non solum metu suppliciorum; sed etiam ipsius naturae vocibus deterrentur. Ad eXperientia certoe compertum est, quod nemo repente fit pessimus. 2. Neque vero qαisquam obiiciat probandi sa- cultatem intercidendam propterea esse in occultis,

et praesertim in gravissimis delictis, quia ducimus

ea non Semiplenae, sed Undique et Omnino, ut e tera crimina , probari oportere. Nam postulat necessitas in occultis, exigit in gravissima flagitii vigor publicae disciplinae, ut in iis probandis aliquid Αρ-cusatori, vel Fisco indulgeatur. Itaque Nos quoquo largimur utrique , ut quoquo modo possunt , Pro-vationes eruant, et diversas colligam, et simul co

153쪽

iuuet.is praesertim si probanti dissidal

X. Probati es pol artificiales sunt vel inartificiales. Tempus iam est, ut de aliora 'illa antiqui sima, atque celeberrima probationum divisione in artificialex, et inartificiales verba faciamus. Eam enim non solum Rhetoribus valda placuissa video; sed etiam a Jurispo ritis invenio magnopere laudatam, uesine piaculo heic praeteriri non possit. Quamquam secunt ipsi it Rhetores et Iurisconsulti, vitio utriq-uue familiari, dissentiant in harum probatio nam natura, et discrimine statuendis; V. Quintilian. Inst. Orat. Lib. 5 ca'. 1 Donet. Comment. Iur. Cio. Lib. α 5 cap. 5 et 6 vulgo tamen inartificiales existimanis

tur probationes, quae nolo non insunt, sed extra causam quaeruntur ; in quibus eruendis colligendisque. millis neeesse est uti artis atque ingenii pra6siilii a Ccntra vero artificiales probationes communiter e se dicuntur, quae eX re ipsa, seu laeto, de quo γα itur, eductae, ingenio stu lio lite comparantur: illae quidem, ut tradunt Rhetorices IIagistri, a locis extrinsecis petuntur, hae autem ab intri socis locis. s. Et utrasque huiusm0di probationses indis riminci lim adhibendas esso in probandis deIictis, causis pio criminalibus disceptandis noς docuit Antiquitas. rium, ut aliarum vetustiorum gentium instituta praeteream, nemo sane ignorat apud GraeCOS ae- .

que ac Romanos promise uum in criminalibus exe

154쪽

cthdis Iu liolis suisse usum utrarii mane probatio- 'num. Quamvis vero inartificiales Probationes natur sua fidem faciant; tamen gravissima quo Ius, immo par et in AreορVs , et in Foro auctoritas erat artificialium probationum, in quibus eruendis, illustrandis , atque proponendis tanta cam l lude ingenii atque eloquentiae Oratorem ars triumphabat ; V. Cic. de Orat. Lib. II. adeo ut artificialium prohationum vi commoti Iulleos sadpa non dabitarent

earum pondere oppresSO' reos condemnare.

3. Se 1 recentiori aevo cum forensis eloquantiae gloria sero etiam ititoriit vis , usus iae artificialium Probationum. Quod Inqhiisitorio Processui qui veteris Accusatorii locis ubique demum a 'scitas est Cap. IV. IUI. , nonnulli Seriptores tribueti dum esse contendunt. Thomas. Dissert. de Orig. Process. Di q. Nam vulgo affirmatur luxta illius indoLm artificiat s probationes, si non penitus eXLI lare a Criminali Judieio; vi tamen carere, Ut eis innixi Iudices at Deos in ordinarias poenas conde-3malit ilos adducantur; de qua quidem re paulo infra Cap. XIV. opportuitior disserendi occasio redibit, X. Qimenain legitimae sint Probationum specias. S., d tandem singulas probationum species, quRη

ut logitim ne hi hcndae sunt, recenseamus. Probantursu leni cleIicia Testibus, Tabulis seu Instrinnoniis,

et Indiciis vel argumentis. i Testes, ac Tabulae

155쪽

4γertinent ad probationes inartificiaIeq; et Indicia vel orgumenta ad at lificiales probationes reseruntur ἶ- IX. . I ursus quae per Testes, et Tabulas habetur proh tio ; ca a Forensibus rerum criminalium Scriptoribus plena ae per tecta dicitur; Probutio vero quae I uiliciis vel argumentis fit imperiac ιa et semiplenaal, iis existimatur O. V. ; ita ut ad condemnau- dum non sussulat, sed iuxta reeeptam hodierni Criatii Dulis Processus praxim indicendis tormentis ad

extorque udam a Reis confessionem viam aperiat .vtit ad summum extraordinariae poenae irrogandas locum Praebeat. V. Thomas. ad Lancellot. dist. Iur.

2. Interea singulas persequi Nos oportet enumeratas probationum speetes , in qui imis eXponendis No- Stro more operam dabimus; in praejudicatas Criminalium Scriptotrum expendamus , refellamusque opi ni onus. Ac primo quidem de Testibus, tum de I bulis , postremo de Indiciis et argumentis agemus o

De Testibus. I. De nasura, asque νι probationis Per Testes. II. Quinam Testes esse possint '

156쪽

2V. An pauperes, pilesque Personae ΤV. Aa eiusdem eriminis socii 3 I. An inimicus , et quid jam testimonium dixit 'VII. Ortim Parentes, consanguinei, Amnes ZVIII. An minores uiginti annis. et an Meminae IX. Utrum audiri aliquando possint Testes ini-donei, et an eo casu interrogandi per tormenta ΤΣ. De numero Testium , atque an uni Idendum Z XI. Testes injurati nequaquam audiendi. XII. Ortet, ut Teties praesentes sint in Criminali Iudicio. XIII. Quemadmodum interrogandi Testes. XIV. De quibus interrogari possint.

V. Et quomodo res 'ondere debeant, suaeque Sciem riae caussam reddere.

I. De natura, atque si probationis per Testes.

uamquam mores is certitudo soIa sit, quam spectata hutilaaae naturae conditione, in quaestionibus rebusque facti, et obtinere homines possint. et so

qui dUbeant Cap. XI. I VI. γ, cum tamen ea hominum auctoritati praeci pae inuitatar, errori obuo- Aia eSse potest. Ν.un quilibet homo , aut salii potest,

aut sallere salii quidam ex imbecillitato intellectus, et se aquai 11 deceptione; sallere vero ex ue Iaitia, aut Pravo voluntatis asseetu. Ηiue probatio, quae ex Te tium affirmatione habetur, omnibus sane aliis probatiouibuq cauti br, ac tutior esse vitetur; sua ne ea quulein latissima est, quoniam et fraudi, et er-

157쪽

roii aliqi ianito obnoxia osse potest. i Quam ob rem multa Legibus sapientissime, multa prudentissimo a Iurisconsultis de Testibus tradita , atque Praescripta; ut, fluatenus humani ingenii tenuis patitur acies vera testimonia a salsis secornantur, et quo fieri magis potest, a Testibus Prodiens probatio ah omni errore , fraudisque periculo absit: Quae quidem eo tandem spe tant, ut Testium Probitas, ao seientia

sedulo exa nentur , atque cognoscantur. Humana nim auctoritas tota a probiti ite , - scientia narram

tis , testantisque pendet; V. Malabranch. de inqiair. νer. Lib. I. γ aulue ia r.itione utriusque majorem minoremque fidem purit. S. Instituentibus vero Nobis de criminum probatione , quae ex Testibus habetur, nune agere. Donomnia persequemur, quae vulgo de his, aut diei solent, aut quaeri. Est haec ab aliis non tantum Iate , verum etiam nexuose ut plurimus peragrota pro- viticia. Sed Nos in suscipientia traetatione solum ea breviter, diligenterque atti*gem is, quae sella neces- Suria , usuque utilia, atque opportuna esse videntur.

II. Quinam Testes Esse possint. Cum igitur de Testium, personarum scilicet, quae ad alicujus laeti dubii filem adstruendam a thiben-

aeωDr. λ not. ad sinoe. Lib. II. cap. 2o. de iur. N II. at Pac. - Μoralis certitudo et ovidentia est vertian essu, ' iisdis vir bonus et gravia jurejurando stilemniter confirmat. Qua ta- meu evidentia non absolute talis, sed aee,induin quid ἔ quia

158쪽

videamus Statim quinam ob eam causam Testes esse possint in Criminali Jadiuio : Ao Possunt quidem esse omnes qui Legibus, usu, prudentia, aequitatoenon prohibentur. V. Dilaren. de Testib. Cay. I. Sunt enim nonnulli, quibus idcirco testimonii dictio interdicitur; quia non probi iure censetur ; rei quia

merito verendum, ne aetatis imprudentia, vel asse-atum aestu illecebrisque abrepti probitatem cIuant. Tum vero et illorum, qui prohibiti non sunt , eOuditio , fortuna , vita , moresque sedulo inspicieudi; ut ad istes omnibus hisce rebus rite pensatis aestimare possint quod majus. mi ulisque fidei pondus cunctorum testimoniis sit tribuendum. Dig. lib. 22 tit. ά Leg. a Neque enim sine delectu admittendi T sles , eisque indiscri ininatim acquiescendum. Prosecto unusquisqtie intelligit illorum , qui prohibiti haud

synt testimonium dicere, non parem omnium esse auctoritatem , neque eamdem singulos fidem mereri.

Quid no Τ Ex vulgi laece educti Testeq, aut rudes, aut aliqua macula conspersi tantam sibi fidem via- dictibunt ; quantam obtinere debent qMi honestae sunt condiliotiis , aut non ignari , aut Prorsus inculpatae vitae 3 Atqui non stin illi in totum repεllendi , sed quia minorem faciunt fidem ; major quo-

,, uoti Simpliciter impossibile est homiuem instum et gi avem peierat e, se cum possit virtute sua descere. M a) Hujusmodi personae Tesstes dictae per apheresim qnusi Antestes, quae nempe negisciis inter alios gestis prae*Drates supersunt filei faciendae caussa : Legit,us XII, Tabularum S Hr-atites vocantur. F. Oscae. ad Mabr. Decreta l. de I est.

159쪽

lque eorum nomerus requiritur. Ut enim prudentet 'monet J. Callistratus Dig. loc. est. L g. S alias inumerus Testium, alias dignitas et auctarit is confirmat rei, de qua quaeritur fidem : unde receptum est inumero suppleri quod deest Testiam dignitati, et auctoritati. II. An Infames 31. Atque illos intor, qui Testes esse prohibe tur , principem proculdubio locum obtinent personae , quae laborant insamia , quaeque ex turpi caussa ut ignominiosae Legibus notantur. Quam enim fidem sacere, aut mereri poterunt huiusmodi per-Sonae , quae Sive Ob sordidum quaestum , aut ministe-Tiuin , sive oh improbos mores flagitiosamque viam , sive demum propter Coininissa crimina, Passasqus meritas poenas publica nitet Oritate tu fames sunt renunciatae , indignae sollicet aliorum Civium fiducia atque existimatione, h neStuu m virorum namero exemptae, ignominia obrutae , de legoreque asefectae 3 itaque in totum repelluntur a testimonio serendo , ac propterea nec auditi in Iudicio de-hent. Dig. lib. 22. tit. 5. Leg . IS et 2I γ

160쪽

. At cI horum eXistimatio , bomimque nomen rioata QQo Sora ; neque publica auctoritate inficitur; Aioris xxx hominum opinione oneratur, quae ini faciti vulgo dicitur c Lib. II. Cap. Xl I. g. II. .: ioAi quoque a testificando rejicientur 3 Ser,s πετum criminalium sero omnes docent V. g. in . quaest. 24. num. 13. eos a tegit inΟ-clicitione omnino arcendos esse : Quod nec Con t Tritionibus Iuris Roma ui, ad quod' appelIan I, Te CSSet ex usu Fori. Et Iure quidem Romano idi cilicubi innuitur, nimirum mavula aIiqua ad Ais Hon tantam habendam esse fidem; quanta Et lac integris vitae scelerisque puris : quae res Ple DTo lentiae, et aequitatis Paulo supra c*. lI. nais animadversa est, atque tradita velut firmissico gula. Sed nullo Romani duris Ioco cau tum inito Dullatenus admittendos esse in Testes , qui non xuria auetor tate, se i opinione hominum infamiat orant. Si hujasmodi disgiplina vigeret ; nimis cet- praecluderetur aditus probandis delictis magno uum

Iblicae salutis detritia ento. Non Enim seu Pgr aut rite praesto sunt Testes , viri moram vitaeque ia-gritate spectati; et aliquando ipsi etiam probi ho- .icies malo audiunt apud vulgum , qui fallit saepe, tediusque fallitur.

proximum est, ut modo dis eramus de paupe-tihus , viliorisilus conditionis homin Ibus . quos etiam plerique inter rerum criminaliam Scriptores a testimo aio ferendo repellunt propter sti Pleionem impro-