Elementa juris criminalis liber primus libri quarti pars quarta De judiciis criminalibus

171쪽

productus, cum id respondisset quod salutem periclitantis magnopere laesurus videbatur; diseedens adiecit , Valer. lib. cap. L ita sibi credi oporte

re , si et alii idem asseverassent, quoniam unius te Stimonio credore res esset pessimi exempli. a. Sed cum unus Testis ad fidem faciendam non sufficiat, quo tuam requiretur 3 Si Jas Romanum consulas, nulla Jege de numero Testium quidquam camtum reperitur: eo tamen Iure innuitur, quod ubi nulneruS Testium expressus non est, duo sufficiant; quia pluralis elocutio contenta sit duorum numero. Hinc Prosecta universalis regula, quam late eXPO- Dunt , atque exornant Criminales Suriptores , nimirum

in Iudiciis satis esse duos Testes , 1 qui idem nar

Ient atque affirment. Nam si tu ro, de qua testantur , discrepent, nec mutuo consentiant; tune huius

i) Erit fortasse, aliquis , qui numerum hinc Testium exiguum reputabit , si eum conserat eum illo longe maiori , qui ipso Iure Romano, et municipalibus leg;bus in Testamentis requiritur atque in contractibus. An gravius de haereditate , dehonis tractare, ac de fuma de capite decernere , ut in Testa- mestis ac in contractibus ad fidem facieiidam mnitis testibus opus sit; in CriminaΙibus vero Iudieiis ad condemnaudum Reum , hominemque extermὶnandum duo solum Testes sufficiant 7 Saepe mihi hac de re cogitanti non parum ab aequitate, atque n

recta ratione tacitum discrimen alienum esse visum est. neque

aliter id potest defendi, qnod tamen vix fieri posse arbitrantur nonnulli ; quam si dicamus maiorem tu Iudiciis quam in Te

stamentis nique contractibus Testium. penuriam esse: desectum vero vel inopia . probationum in criminibus persequendi. Rei publicae nimis nos,e.

172쪽

modi singulares , xit ocant. Testes Iicet numero multi , eamdem ac unus dumtaxat Testis fidem facient ;nisi agatur de criminibus , quae per plures arariS a missa fuerint. MOrnac. in Leg. 2 Dig. de . st Dummodo siquidem 'actus isti temporum intervallis non disparentur , sed serie quadam connexi, et Co haerentes unum idemque crimen efficiant, audiri poterunt Testes qui unum , quique alterum ex illis, Connexis actibus reserunt, eorumque testimonia recte conjungi. Ac duos saltem Testes simul undique oonsentientes necessarios esse in probandis deIictis ipsa Daturalis ratio suadere videtur. Si enim hinc Tostis ait, illino Reus negat ; duas ambo partes efficiunt, quarum neutra alteri praevalebit, nisi tertia ad a terutram accedat, quemadmo litin a Praeside de Mon

tesquieu gravissime observatum ci est. Esprit. des Loiae Liu. XII. Chap. 2 3. Coeterum superior illa regula Iuris Romani,

quod numero non expresso duo Testes sufficiant, mota est adeo stricte accipienda; quin possit Judex desiderare , et eXigere Plures. Quid enim si Testos a xiii Producant rer, non oculari 2 Plures utiquo Judex requiret, quoniam ut Comicus ait e . .

FIuris est Oculatus Testis unus . quam aurisi decem: ita audiunt audata dicunt; qui xtaret Planes sciunt

ci) Quid ergo eensendum erit de iis municipalibus atque edi

.halibus Legibus , quibus expresse cavetur atque declaratur Huius testis testim tum satis futurum ad probandum crimen, quod itaphohibetur 7 Per Se manifesta est, si certissima exposita princ pia Prum Osriis habeantnx,

173쪽

Quid autem si viles, et obseuri sint, qui producuntur 3 Et haec quoque justa caussa erit plures regub vendi , ut supra cy. IX. jam adnotavimus . XI. Testes iniurati nequaquam audiendi. 1. Quid quod3 etsi plures numero Tostes sint, alque

omni cxceptione majores, qui uuantini consensu idem testuntur c j. X. γ ; semper tamen aliqua de eorum Probitate suspicio oriri idcirco posset, quia homines sunt. Ac ea quidem deploranda est hominum conditio, ut qui hactenus gravitatis integritatisquo Iaude viri excellerunt, possint ii virtute sua defieere, et eXemplo pravis cupiditatihus corrumpi. Cui periculo ut quantum humana Providentia caveri potest , Occurreretur, opportune SanXerunt iampridem

Leges Romanae, Cod. lib. 4 tit. ao Leg. 9 γinoribusque receptum est, ut Testes antequam testimonium dicant , iurare debeant de veritate dicenda. Non enim talia certior iureiurando, atque expeditior ratio esse videtur homines adigendi a i veritatem discendam, idque ideo, quod ut apte serit, it Hetneccius De lubric. iurisjur. supρL Exerc. 37ὸ . 2 , sempite mae beatitudinis , cuius desiderio omnes trahis

inur , neminem tam negligentem futurum existima- Te oportet; ut Dei, severissimi Iudicis, vindictam 4n se verbis conceptissimis Provocare, quam verita tem profiteri malit. Itaque Testibus injuralis non creditur: Et si vel Xenocrates resurgeret, a quo ari

thinienses quondam jusjurandum exigere non Susib

174쪽

nuerunt; nihilominus ei iuramenti religio injieienda foret. Rine fit, ut nulla neque Jiulieis auctoritate, neque litigantium conventione Testibus remitti possit iurisiurandi necessita .. Quod enim expres- Sa Legum censura praescrihitur, quodque indicitur Publicae salutis caussa ; id nequit arbitrio Iudicum svel privatorum pactionibus tolli. 2. Sed non omnibus promiscue , ae sine delecta iusiurandum deserri oportet. V. Plat. de Leg. lib. S. Dial. xa Si cuius enim de religione prudenter me tui potest, ne sanctissimis erga Deum olficiis se sua- quo anteponat, flagitio jurejurando non est ad periurium incitandus. Neque tam hae in parte Iudici rum consuetudini standum , qua cuilibet indistincto iusiurandum desertur; quam rationi obsequendum est, quae vult periurii periculum omnino cavendum, atque declinandum esse.

XII. Opertet, ut Testes 'raesentes sint in Criminali Iudicio. . Quandoquidem Testium fides et eorum probitati, quam huc usque prae Ocalis habuimus , innititur , et pendet a scientia , qua calleat rei, de qua quaeritur c j. I. ; perspiciamus jam quomodo de hae constare debeat, id est quemadmodum Testes Prod cendi , atque examinandi sint. a. Ac primo velut in limine heio animadvertere oportet in criminalibus causis, secus ae fit in eivilibus , Testes ipsos Producendos omnino PMu , nou

175쪽

eorum testimonia proserenda. Quod eum olim Romae in publicis dumtaxat Iudiciis ci obtineret; postea novissima Imρeratoris Iustiniani constitutione Vovet. 9o cap. 5 ad crimina extraordinaria protractum est. Profecto plurimum interest praesentes esse Testes non solum, ne stipps sititii ad cireum veniem dum Reum inducantur; sed etiam ut commodius , atque opportu uius interrogari possint. Multa si quidem scripto committuntur, an procul affirmantur, quae coram , Suoque ore testari quis minime sustineret; cum scilicet vox. vultus, color, Pedes ipsi dolum Testis prodant, salsique suspieionem injiciunt. 3. nine porro sequitur. ut Testes etiam inviti evocari et possint, et debeant. V. Alyhan. lib. S. tit. 7 I. OS Nemini enim licet Testis munus a

nuere , neque legitime vocato fas est non venire inju lic um . Id cederet in perniciem publiae salutis pro qua conservanda oportet , ut criminum probati nes necessiigi aut . neo Pereant; 'ne delicta probationum inopia abeant impunita. Verum captis pignoribus , aut severiore etiam adhibita animadversiona cogi quisque poterit; ut sui Copiam faciat, atque proprium testimonium edat. Iure autem Romano AIlli res, senes, valetudinarii, qui Magistratum gerunt, quique Reipublicae caussa absunt, quibus vcnire noulicet, qui non ob detrectandum testimonium alibi mo

176쪽

rantur, publieani, et qui exercitui aliquid praebe

dum conduxerint, inviti non coguntur ad Iadidit Ioeum accedere; atque ad Tribunal venire. Sie quoque moribus ob Servatur cum personis, quae hone stioris sunt conditionis; praesertim vero cum ingenuis mulieribus, quas vetat sexus pudor vagari, et virorum coetibus immisceri. Cuρ. a de Iudic. in 6 assilii enim soIet ad huiusmodi personas qui earum

testimonia suscipias. XIII. Quemadmodum interrogandi Testes. 1. Praesentes autem Testes, postquam iuraverint l. ΑΙ. γ, interrogantur. Vetere quidem Romanorum eo suetudine loqui Testi, nisi interrogato, non ligebat: V. Aseon. in III. Verr. atque etiam nune si non Yogatus ultro surgat Testis vehuae utem insensi in Reum animi suspicionem ingerit, propter quam fides dediscit eius testimonii f. VI. not. I. . 2. Neqne ambigi potest, quia olim Romae pa-Iam , et praesentibus litigatoribus Testium fieret interrogatio. I Multa enim veterrim Suriptorum lo- ea frudite congessit Matthaeus, ex quibus id aperto oolligitur. Sere ceteris praestat Plinius c Lib. III. lat. 9. , qui ad Amicum conc*ere, scribit, ani

mo potest ; quam simus fatigati , quibus toties Meu-

a Petebatur autem et venia interrogandi a Iudice , ut tolligitur ex Ioeo Ciceron. H. da Orator. is licet. imrmit , rogara Philippirur 7 Tum Quaesitor monerans, modo brevit r.

177쪽

dum , tolῖes alaereandum , tam multi Testes Inter rogandi , subleuandi, refutandi. Quid porro in errorem induxerit interpretes fere omnes, rerumque Criminali iura Scriptores contendentes Romano Iure Ca- veri; ut Testium interrogatio fieri debeat segreto, a Fque absentibas litigatoribus , iampridem a laudato Nabethaeo probe expositam est: Scilicet illi quod inqait Imperator Zeno Cod. lib. 4 tit. 2o Leg. T stes intrare Iudicii secretum , id ita acceperunt , tam quam in secreto , et remotis arhi tris interrogarentur: Sed perperam : Secretam enim, de quo memoratus loquitur Imperator, nihil aliud est, quam Secretarium , id est Iudicii locus. Hic locus quamquam litigantibus , Advocatis , atque audire volentibus Pa

teret; tamen quoniam tecto ae parietibus concludere tur , Paudique circumstarent, cum contra olim Romae Priscaque aetate in Foro, et magna adstante Populi corona causae disceptarentur; non inepte seque ti aevo Secretum et Secretorium appellatus est . V. y IIair Com. stir le Liςr. des Deliis I. 22 3. Verum pDim vero hodiernis audi piorum moribuq superior Criminalium Iurisprudentium doctrina invaluit, reeeplumque est Testes Secreto, atque a

sentibus litigatoribus interrogari. i Quod apprimo

Qtiae iii exeIpienti Testium examine Invaluerat repria nosce, i suetudo , a Tecto tram; te inteIeiπimaqtie sile criminalium Iu-dieiorum normis ἰ ea sapienter imp bata sublataque est reta tis- .im, Ponti sie; a Cotistitutione, alibi memorata, clijas heic verba reseremus. n. 23. : Per traicere ι'abuso , per eui c

178쪽

eonvenit cum in toto et seopo Prodessi a3 Inquisitorii, qui nanse sero solas in Foro adhibet ne , in in Ligandispersequendisque delictis. Non aliter siqui lem lato

institui, atque fieri inquisitio potest, quam si s creto peragatur Cap. III. I. XVI. XIV. De quibus interrogari possint.

. Sed multa sunt in Testibus interrogandis cavenda, pluraque observanda, quae sigillatim nunc por- sequi oportet. I. Principio poterit quidem Testis generatim rogari cujus aetatis , conditionis , atque vitae sit, acceperit no aliquid pro testimonio dicendo, an aede piarum se speret: Verumtamen praeter hasce interrogationes , quae sunt ut Testis responso Iugulentius innotegeat, utrum testimonii dictionem habeat neo ne,

AIphan. loc. est. O. 3. , Don licet extra gausam vagari; sed strictim de crimine Rei, deque iis ta itum, quae ad illius delictum pertinent, Testis de-het interrogari.

179쪽

3. Quod si nulla, quae in causa non sit , in qua quis Testis producitur et accitur, tuterrogatio est laetenda; multo minus de suo crimine interrogari Testis poterit; idque etiamsi particeps dicatur ejusdem

delicti, cujus Reus accusatur, atque sine aecusatore Iudex ex officio inquitat, et interroget. Non enim tenetur interrogatus propriam pro tero turpitudinem ;quoniam non ut correus de suo, sed ut Testis de alieno crimine interrogatur. Farinac. quaest. 7o n. 5S 4. Tum v ro nude requirendus est Testis , usu quid respondeat a Judice , vel ab altero quoquam ei suggerendum: alioqui vis omnis , fidusque prolati testimonii penitus intercidet. Etenim quae suggestivae

interrogationi a Teste datur responsio, eam non j xta animi sui sententiam dat, Sed ex mente suggeremtis. Itaque nulla a re in Testium examine magis ca-' vendum est quam a suggestivis hujusmodi interrogationibus , quae sive aperte Sive Obscure, et per occultas ambages fiant; semper dolum, versutiamque

arguunt interrogantis c Cap. IV. S. VLI. ; prolatique testimonii auctori vatem conterunt. XV. Et quomodo respondere debeant, suaeque scientiae causam reddere. a Rosiat tandem ut videamus quid, et quomodo Testes interrogationibus Tespondere debeant. Ac nemo

180쪽

non intelligit Tostium responsa nuta, clara, iuculenta esse oportere; non obscura, ambigua, incertar neque ratiocinabitur Testis, aut extra oleas vagab tur ; sed striolum , atque ad rem respondehit. V. Carauit. Inst. Crim. Lib. II. l. I cap. 2 n. 1 et 2

Si contra fiat, vitiabitur testimonium, ejusque fides in discrimen adducetur. a Eorum quoque qui respondendo dubitant, quique dicunt credere se, integrum non orit testimonium e scire enim Testis, certus esge debet; non ambigere , neque arbitrari. Et quamquam is fuerit veterum Romanorum pudor, ut cum certo se irent ita se rem habere, atque eκ animi sententia loquerentur , iuratique etiam testimonium suum in Iudiciis ederent , modestis illis formulis uterentur arbitrari se, co uideri sibi etc., C ac. lib. 3 Obsero. cap. 26. tamen Legibus moribusque nostris iuvaluit, ut a Testibus ea omnino verba adhibeantur; quae certum mentis iudicium, firmamque animi sententiam demonstrant. Quod longe expeditius , tutiasque esse videtur

in tanta ambiguitate communis sermonis. S. Sed satis non est, ut Testis scire se dicat, nissi caussam reddat, atque eXplacet quamobrem sciat.

Caussae autem, licet infinitae esse videantur ; ad dao tamen capita referri possunt: Iridi, Au&ςi: alteris. train qui expresSit, officio suo stinctus est.

ιγ cie. M. IV. I, cad. guaess. - Veterum In testim M hiis dicendis ea fuit dilige aia ac religio ; quod inscintia mulia , versaretitu iti vita; ut arbitrari se testes dicereat, etiam quod lysi vidi ..inu. -