Dissertationes Homericæ habitæ in Florentino lyceo ab Angelo Maria Riccio ... quibus accedunt eiusdem Orationes pro solenni instauratione studiorum. Volumen primum tertium

351쪽

moriri x identur, solo uastata devions hinc atque,

illinc attractae eruditionia: imbres. t Nobm vost tamquam literarum quaedam i monstra: surfuracea, statim imi stere iiij marmoreasi , firmissimasque,do-ictrinae istatuas ad : immortalitate mi longo opere laboratas volos. Praesertim cum: . nihilbi sit . teste

Quintiliano peius , atque intolerabilius liis qui parum aliquid mitra primas literas progressi ob. hanc a sei titiam , sive fassuta mi , neque uadicit usu infixam animo eruditionem i falsam sibi scientiae, persuasionem induerunt. am se iactant quam se tollunt 3 quam se solos circumspiciunt 8 quam

alios aspernantur dip An' vero doctrinae glorium vos fore consecuturos stulta hac elatione A put iis p Ex altitudine supra alios assurgere praeclarum maest , non ex arrogantia fucataeque erudiationi; et insolenti fastu . Ac sicut in corporibus aliud est ea esse bonae habitudinis , vegetaque,& succulenta ; aliud autem pituita sinflata , ac turgentia iii . sic etiam aliud, est vanas scientiae opinione mentem inflati v aliud robusta doctricaeomplexi . Ne fumi igitur umbram consectamini , adolescentes, sed solidiam eruditionis corpus

utraque manu apprehendite . Decurtatos: istos.

novosque calles qui ad eruditionis merami breu curii culo vos perducere promittunt , usu spectos, ac dolosos habetote . . Regiam antiquam viam arduam licet , & longiusculam es multoque lab re superandam constanter insistite. Ne permittite mentes vestras ceu Mitides , laetosique agros, a quibus uberrima optim e doctrinael segps eX-

352쪽

pectatur huius desidiae quasi uredine exsiccari. Quod si iudicii aetas vestra imperita facultatem vobis cognoscendi non suppeditat quantum qmplisilini antiquitatis scriptores fortes omnes atque alacres plenique sanguinis , & coloris plerisque recentiorum praestent cortice is , ac sine medulla( quemadmodum Clitarchum vocavit Longinus ) at saltem iis fidem habete, qui graviori aetate, longo

studio, canaque prudentia de utrorumque pretio, atque utilitate aequo valent iudicio discernere . Ne autem videar hac me vobis commendatione ambitiosus venditare , meumque unius iudicium amplectendum proponere , amplissimos hosce patres , collegasque meos sapientissimos , ceterosque hic assidentes lectissimos viros , meque dicentem praeclarissima corona stipantes consulatis volo, ipsorumque sententiam exquiratis . Ubi vero eorum auctoritas , optimi iuvenes , id quod , vobis oratione mea demonstrare contendi , veritati consonum esse testabitur , ne praefracte vestro in errore ( turpe enim esset , ac damn sum obfirmate animum ; sed bonae ac laude dignae argumentum indolis vestrae praebentes tantorum virorum suffragium , sapientiae suffragium existimate.

353쪽

. ORATIO VI.

HABITA FLORENTIAE PRO SOL ENNI STUDIORUM INSTAURATIONE ANNO MDCCXXXIX. Conducatne , an ossiciat doctrinarim adeptioni Latinae linguae studium , quomodo nunc inplerisiue Vmnasiorum pertractatur.

Uod hominis ingenium ineunte aetate instar cerae molle sit , & tractabile, memoriae vis quam maxime vigeat, nec rarum ac negociolum turba in dive fas partes animum agat , distrahat , ac divellat, iure optimo sapientibus viris statuere visum est, nullum vitae tempus ad discendum pueritia , atque adolestentia esse opportunius . Et si enim ad optime cognoscendas res , intimeque PerUM dendas potiora facultate aetas ad ultior , quar sincipiens praedita esse videatur; id tamen verum censeo , siquis doctrinae initia ac veluti fundamenta rite in adolescentia posuerit, rerumque deinde plene cumulateque audiscendarum rudimenta ac semina prius admiserit. Quamobrem bene ac sapienter eos , qui in arte aliqua insigniter eminuerint, eamque perfecte calluerint, mora oeli, a pue-

354쪽

a pueritia scilicet edoctos appellare consueverunt Graeci. Ad quod magis adhuc illustrandum &confirmandum , multa sane mihi praesto essent, ruae possem in medium afferre , ornatissimi albitores , Sed quia argumentum istud maxima cum laude iamdudum occupavit eloquentissimus vir Benediastus Averanius , actum agere videar , si rem tam claris rationibus expositam , tanto eloquentiae flumine demonstratam amplius velim illustrare dicendo . Quoniam vero opportunitam

tem discendi in adolescentia sitam esse non satis est animadvertere , nisi deinde sedulam dent

operam praeceptores , iat adolescentes sibi commissos laudabiliter instituant , non abs re esse

putavi , si ad literarum bonum provehendum atque amplificandum ( hoc enim signums, quod spectare debet haec solennis doctrinae studiis praeludendi ratio ) argumentum alterum en illo priore profluens ad dicendum hoc anno seligam,& proponam . Cum enim adolescentes in uno Latinae linguae studio multos annos detineantur, libet disquirere , utrum tale studium domina.rum adeptioni conducat , an ossiciat . Fortas videamur nonnullis eadem iterum obtrudere ,s quae aliquot ab hinc annis Etrusca oratiose in Florentina Academia habita docuimus , atque in vulgus typis edidimus . Nihilominus nova imulta hodie nos allatui os confidimus longe meliora atque utiliora , quae si benignis accipietis, auribus auditores hinnanissimi , satis amplum a horis mei praemium me restitisse existimabo . sint a Duae

355쪽

go S ORATIO CL

Duae videntur esse rationes , ob quas improbanda sit vulgaris , quam plerique tenent sin erudiendis Latino sermone pueris consuetudo ; plerique inquam , non omnes ; nam reliquos optimos & laude dignos exceptos volo . Prima est , quod taedio assicit animos , mireque eruciat , &bab amore doctrinae retrahit ; altera , quod mentem non praeparat ad maiora & graviora studia literarum , & sapientiae multo cum fructu exequenda . Haec duo ubi breviter demonstraverimus , suffragia vestra . eruditissimi auditores , sententiae nostrae accessura fore minime dubitamus . Sine praesenti voluptate , qua deliniantur , vix quidquam ultro ac lubenti animo agendum suscipiunt homines, at multo minus eo adducuntur pueri , qui per aetatem imprudentes

sunt , &.futuram utilitatem non norunt. Q Uamis obrem ea , quae nulla tracti voluptate facere

Compelluntur , aegre ac dolenter faciunt , dumque faciunt oderunt , & nisi poenae metus urgeret omnino non facerent. Hoc igitur ferme vitio laborare videtur puerorum institutio , dum Latinae linguae praeceptis a magistris informantur . Studium illud summam creat misellis molestiam , atque incredibilem acerbitatem quod nulla iucunditate edulcatum quasi merum absinthii calicem sorbere immisericorditer compelluntur . Liceret sane praeceptoribus per amoena prata elegantibus variisque flosculis ornata illos ducere , utque in eis iucunde expatiarentur permittere , sed nescio quo malo fato per dumeta

356쪽

trahere malunt , ut illic correpentes acutis vepribus misere dilanientur Quid mirum igitur, si complures adolescentium diem illum execrentur , dirisque omnibus devoveant , quo Latini sermonis studio se addixerunt , & conditionem

suam , quam putant miserrimam ., conquerantur cum alia vel sordidiore atque obscuriore commutare cupientes S Quid vero aliud sunt infinitum illud praeceptorum grammaticoriam agmen , quid vernacula themata Latine convertenda, quae in exemplis, traditarum regularum commonstrandis isolummodo versantur , quid auctores aetati ii perdissiciles es insuaves , quos minime capiunt ip . Quid aliud , inquam , sunt , quam pungentes spinarum manipuli J Festivus quidam puer neque contemnendo ingenio, dum in celebri Italiaet collegio inon multis ab hinc annis studiorum caulsa educaretur , secumque in cubiculo clausus recogitaret propositas in gymnasio nestio quarumlgrammaticas regulas, quae sibi erant e Latino tin patrium sermonem vertendae, & memoriter ediscendae nec post longum studium , ac meditationem aut intellectu assequi , aut memoria

infigere posset , ira atque odio percitus librum humi deposuit, arreptoque insigni baculo, qui sibi forte erat ad manus, gravissimis ictibus contundebat , inquiens, vapules tu, & qui te scripsit, atque ipse quoque praeceptor , qui duriter illum adolescentulum impellebat in studium eius auctoris sibi dissicilis , atque iniucundi , forsitan vapulasset , ni sic repente plagarum strepitu evocatus

357쪽

adfuisset . Ac sane huiusmodi praeceptores sinu.Ies esse mihi videntur Aegyptiis , qui ad ferenda onera vires superantia infelices Hebraeos adi. gebant . Aequam debent magistri excogitare doctrinam puerorum viribus , ac versitae diu, quid ferre recusent , quid valeant humeri , uno verbo eorum captum , indolem , animi propensi nem probe ac diligenter expendere , eaque prinponere , ac docere , quae illis apta sint ad pe cipiendum , habeantque utilitatem voluptati adiumctam . Nuda enim sive grammatices, sive Latini sermonis praecepta , in quibus ferme toti sunt magistrorum complures , minime pascuntianimum , doctrinae amorem non inducunt, neque ad literarum studium alliciunt , Quantum vero

valere putemus , si quis forte respondeat vi , ac poenae formidine progressum . in , studiis vel ab invitis extorqueri uidem fateor non nihil progredi adolescentes praeceptoris i compia, sos vi . Quid tum J Nil coactum diuturnum. Solet enim id , cui vis adhibita est , non secus ac planta per vim manibus inflexa , simul ut

dimissum fuerit , ad se redire ;/.quod . autem a libera voluntate proficiscitur, aequissimum ac si missimum esse solet . Profecto magnus ille A gustinus disertissime exemplo suo testatur mai rem ad discendum habere vim liberalem curi

statem , quam meticulosam necessitatem . Curanis

dum igitur ( quemadmodum a praestantioribus 'fieri praeceptoribus probe novi ) ut sponte sua in studium propendeant adolescentes s quod cer

te Disitiet Coosl

358쪽

te non fiet, nisi taedium a studio , in quo exercentur , repellatur , vel saltem bonis atque utilibus lenociniis emolliarur . Illud etiam accedit, quod tristi cura , acerboque fastidio pressum non sese effert puerorum ingenium , neque lacertos

exerit suos , sed intra illiberalis studii angustos

Cancellos misere torpet se Itaque adiuvetur , leum tur elligatur a doctis praeceptoribus amoeniori

quapiam se liberiorique institutione , neque solis grammaticis regulis, gravi ueluti compede commingatur . Quid autem p inquiet aliquis , reginta me ac praecepta parvipendis , quibus ici Latina grammatica instituantur pue ii p Nequaquam, o bone - Memoriae illud Taciti succurrit , -- milles Romani neque totam servitutem pati possunt , ne ae totam Iibertatem . Id ipsum de pueris iudi- eo . Nec totam pati possunt regularum grammaticarum servitutem , nec totam laxioris itudii libertatem . Aeque enim vitiosum est sive nullis , sue supervacaneis uti regulis . Volumus igitur, ab arte grammatica veluti a docta nutricula inis stitutionis quasi lacte educentur pueri, numquam

eni in certo ac stabili gradu in scribendo aut loquendo consistent, sed frequenter labentur &concident , nisi ars grammatica praeceptionibus suis hene illos firmauerit, ac munierit. Sed odiolam , ac nom ferendum dicimus a prima luce ad vesperam in solis illis regulis nullo melioris atque amabilioris studii levamento a plerisque magistris detineri pueros . Nocere siquidem p

tamus grammaticas regulas, in animadvertit Fabius

359쪽

3 ir ORATI O UI.hius, circa illas haerentibus, non per illas euntibus. Neque patiar in suspicionem venire quem, quam a me aliquam culpari grammaticen ex iis, quae in gymnasiis a magistris usurpantur , alia ab aliis ; unam quamque in tuo genere collaudo, approboque . liberumque omnibus facio, ut quam unusquisque malit ad pueros instituendos assu mat . Sed prudentiam praeceptoris desidero. tria tot congestis regulis explanandis , ut scilicet norit , quae magis sint necessariae , quaeque mi- 'nus , ut has gravius inculcet , illas levius attingat , & tradita ab auctoribus praecepta intemperantius aliquando ac prolixius, ubi opus sit, decurtet . Quod siquis credit a nobis haec dispitari , ut nostram grammaticen, quam compe

diaria ratione olim scripsimus , typisque consignavimus , commendatam velimus eo consilio ut Ceteris Commodior habeatur , vehementer errat . Non vanus huiusmodi gloriolae fumus , auditores , sed gravissima Novem virum Urbis huius auctoritas , ut eam scriberem , adduxit . Putavit enim sapiens ille longeque inclytus Magistratus oportere praesto esse discipulis oppidanarum

scholarum administrationi suae a Regio Etruriae Domino commissarum brevem grammaticen &vernaculo sermone compositam , tum ut discipulis facilior intellectu , tum praeceptoribus ipsis

pro locorum qui eos conduxerunt exiguitate non raro exiguis ad docendum esset accommodatior .

Qui idem Magistratus ad Plautinam quoque &Terentianam Calligraphiam elucubrandam in eorumdem Disit Esed by Coosiu

360쪽

rumdem gymnasiorum,usum egregius auctor mihi fuit , cumque eius . nutibus obsequi honorificum mihi ducerem , nihilque esset a me ultra expetendum , non tamen praetermisit ille , quin

utriusque libelli laborem liberali praemio mune,

raretur . Parcite, auditores si haec coram vinhis obiter expono ac narro ms enim ipsae , quasi oratione mea evolvo , huc me compulerunt , tum ut omnem ambitionis suspicionem a me repellerem , tum ut nonnullis occurrerem,

qui non decorum muneri , quod gerimus, putant libellos istos nos scripsiste , aiuntque non

odio aliquo permoti . sed honori meo, ut arbitror , consulentes a publico Graecarum Literarum Professore grandidia voliamina, atque erudistiora se desideraret. , Verum,praeterquamquod non

potui optimi Magistratus, cui multis nominibus obstrictus sum vi iustaei petitioni nonsobsecundare, cum praesertim ad Lu signatos Latinae. linguae

praeceptores , approbRndos et me Censoxe utatur ,

nequaquam ratus i sum dedecere grammaticos lubros in lucum Uesarempraeclaris exemplis mihi praeeuntibusb ossiorum , Scioppiorum , Mannuc. ciorum , aliarumque hominum doctissimorum, ne aptas', summosusapie otiae, principes Platonem a que Aristotelem dei Graecis , vatronem & Caesarem de Latinis nominem , qui a i grammaticis Praeceptionibus, atque animadum onibus conscii, bendis non abhorruerunt, Quorum, praeclara secutu' vestigia,magnus illeisAugustinuis ingenio Mdoctrina neminii veterum i secundus v libellum: s&- Tom. II. Rr. ipse