Dissertationes Homericæ habitæ in Florentino lyceo ab Angelo Maria Riccio ... quibus accedunt eiusdem Orationes pro solenni instauratione studiorum. Volumen primum tertium

321쪽

& uel ipsas dissicultates , si Diis placet , amam

das , quarum tolerantia, contemptio, vi storia inaestimabilem bonorum Tthesaurum in literis abditum in sinum eorum effundat , veramque animi beatitatem uberrime largiatur. Nostis igitur se Pum , optimi iuvenes , quo omnis mea. collima-hit oratio . Conabor alacritatem vobis addere, ut frigido excusso timore , sapientiae amore iu- flammemini , literasque quomodocumque dissiciles& operosas vehementi studio concupiscatis . Reputanti voro mihi quibus incitamentis ad vos

permovendos uterer . duQ maxime succurrerunt,

ingenii vestri acumen ad dissiciliora , & abstrus ora quaeque penetranda accommodatum , &maiorum exempla , qui ex eadem gente nati, in eadem urbe educati , sub eodem coelo comm rati, maximos in literis , ac sapientia se praestiterunt . Non enim validiora aliunde argumenta petere me possie existimavi , quibus pro iniuncto mihi munere ad literas consectandas hac solenis ni vertentis anni studiorum instauratione vos impellerem. Nullis namque & vividiora ingenia,& illustriora maiorum exempla praesto sunt , quam in litet urbe natis, ut nisi in literis nocivulgares fecerint progressiones ineupiabile in se flagitium admittere putent. A quo certe flagiatici vos liberaturus oratione mea breviter . deis monstrandum suscipio maximam subire turpitudinis notam , numquamque eluendam Florentinos adolescentes , nisi ad literarum fastigium pleno gradu contendant, tum propter ingenii, qua

322쪽

qua praediti funt , dexteritatem , rum ob pra

clarissima , quae illos urgent , maiorum exempla. Adeste auribus , adeste animis , adolescentes, meamque amicam cohortationem libenter excipite ; non enim huiuscemodi a me orationem vobis afferri existimate , ut contumeliose vos haheam , vel dedecore assiciam , sed ut contumelias , ac dedecus , quod vobis impendet , si literas aut negligitis , aut aversamini , a vobis depellam a Quibuscumque profecto hominibus, auditores, turpe dixerim, ac probrosum, si ceteras animantes, quav quibusdam sibi a natura praestitis adiumentis nog superare videntur , ingenio ipsi , ac mente vicissim superare non studeant. Quis enim non videat animantium brutorum, & stolidorum pleraque melius a natura quam homines sive armis instructa , sive viribus communita , quibus se defendanti , ac tueantur Alia siquidem rostro , alia unguibus , alia dentibus terrori sunt,& formidini : alia durissimo circumvestiuntur C rio , alia invicto pollent robore , cum contra nos homines nudi in hunc mundum ingredi mur , atque imbecilli. Anne igitur novercantem naturam in genus humanum incusabimus p Minime vero , auditores . Si enim subsidia huiuscemodi , cum nasceremur , nobis non suppeditavit , at 'ingenium indidit , quo & animantium

vires eludimus , & eorum arma non metuimus,

quandoquidem ingenii artibus , atque inventis ea omnia facile superamus . Siqui igitur homi-Mm a num

323쪽

num sint , qui ingenio minime utantur ad ea sibi conquirenda , quae hominem condecent , &a pecudibus secernunt . sed cure bene curata potiorem partem sui negligant desidia atque otio hebescentes . nonne humanam gloriam evertere isempiternamque sibi infamiae notam inurere videantur p Cum autem multa sint, in quibus humanum ingenium exerceri valeat , & gloriam homini conciliare , quis eruditionem, doctrinamque , quae literarum nomine Comorehenditur , primas in iis tenere sedes inficiabitur p Etsi vero

quascumque gentes Per hianc terrarum oIbem

dispellas necessitas excolendarum literarum uigere videatur , tamen si non prorsus extra culpam ponendos , mitius saltem criminandos nonnullos populos censeam , qui cum non adeo vivax ,

subtile , perspicax ingenium acceperint , literis ahltinent . & doctrina . Equidem novi ex quovis ligno , ut in vetere proverbio est , Mercurium fieri , attamen ut quis literarum laude floreat , ingenii praestantiam paene necessariam duxerim. Quod enim de eo , cui poetae nomen sit attribuendum , verissime dixit Horatius , id quoque de eo , qui literati hominis laudem mereatur, affrmare posse mihi videor .

Deevium eui sit , eui. meus divinior , atque Ori Magna sonatarum , des nominit huius bonorem.

Iam vero complures populi sunt , qui quod hebeti , inertique utantur ingenio , nullis literis,

324쪽

nullaeue eruditione sunt perpoliti ; quales Boe iii , Abderitae , aliique , ut prodigii loco habeatur , D digito commonstretur , siquis . inter eos magnum quid in literis praestiteriti. Vates t men Democritum Abderitanum commendans apud tales quoque populos nidulari literas posse affirmavit . Ait enim

- iut prudentia movistrat Magnos posse miror , y ma rva exempla daturostc Vermeeum in patria , erassoque sub aere nasci.

Ex quo inferas , ne populos quidem huiusmodi omnino a culpa absolvi , si nativum stuporem labore ac studio depellere , ingeniique tarditatem diligentia excitare non conentur . Age Uero . si populi,ipsi rudes . hebetesque veniam vix mereantur , dum gloriam homini propriam sibi non comparant eruditione , quid dicendum , auditores . si quis populus divini Numinis beneficio

ingeniorum excellat acumine , & ad rerum qua- mmcumque cognitionem arripiendam videatur esse natus R. Nonne qui ex eo populo ortum habuerint, probrum longe maius, turpiusque dea decus incurrant necesse est s. nisi quae humani tatem perficiant , imoensus excolant disciplinas p estra aliquorum ad murmuratio facit . audit res, ut probe sentiam vos iam intellexisse . quam gentem- popuIumque mea designet oratio ; gentem videlicet nostram , Florenti numi populum, Florentinam civitatem ingeniorum acerrimorum

325쪽

matrem heatissmami. i Ingeni hi namque demut eximii di peracuti etsi q*ubusdauiti aliis populis obtigerit , nulli tamen genti uberius datum, , concessum esse videtur , quam nostrae , ita iat Florentini & subtilissimi , &Nad praeclara, quaet libet nati toto fere injorbe habeantuu iri quod vel invidi gloriae nostrae homines eorum fiteri compelluntur. Multae profecto Florentiae laudes in promptu sunt , urbis nitor , aedifici

rum magnificentia , urbanitas civium , copia rerum, amoenitas agri, quibus advenati omnes adeo in eius admirationem , amoremque pertrahuntur,

ut pWuci sint , qui , si daretur, optio , in tam beato solo sedem figrae non mallent , Tamem

parum fuerat rebus hisce omnibus , quae tam tum illi decus se tantainque venustatem Concilianti, si dare Florentiam, nisi etiam ingeni rum praestantissimorum foetu censeretur , ita ut latas laudatissimae urbis huius praecipua sit , quod nullo non, tempore excellentibus apprime ingeniis abundaverit . Neque vero huiusce laudis, quo urbis nostrast nomen adeo crevit caussam impraesenti dispicere vacat , aut curiosus expiscara , aiaditorea ; sive coelum purum ac tenue sit,

quod quemadmodum in aliis regionibus nonnullis , ita & ire hac nostra acutiora ingenia , &sublimiora gignat , cum contra in aliis sub crasso ac pingui coelo iacentibus retusa & hebeti ra progenerentur ; sive sicciori cuidam tempera

mentorum naturae ingeniorum hoc acumen I

ferre debeamus cum Heraclitus lucem siccam ,

326쪽

ORATIO IT a s

animam dixerit sapientissimam . De re hac philosophi videant , differant , iudicem . Mihi tantummodo ingeniorum hanc praestantiam a bono Numine nobis tributam animadvertenti illud quod proponebam , ratiocinari liceat , probrosum ma xime esse . ac turpissimum Florentinos adolescenistra nativo ingeniorum acumi et ad literarum cingnitionem comparandam i Ierrissime non uti. Magnus ille orator Isocrates felici ingenio natos iv may, deorum scilicet filiot bene ac sa- teneteri appellavit , eo quod hominis mens cum ivinae sit originis, qui ea praecellat, deos habere parentes potiori iure censeatur. Qualem igituri, quantamque affigi turpitudinem dixerimus iis Moui. tantae nobilitatis, qua supra ceteros imsigniuntur . . immemores , vim exerere mentis

suam negligunt , literasque sibi diligenti studioeotiquis, sech quarum maximo cognitione dignosset praebe nr , qui divini Numinis soboles , cuius praecipuae laus in sapientia est , appellentur pComu Athenis agerentur Quinquatria , pueri Mimnerram. orare consueverunt . ut sibi ingenii silaresam memoriae tenacitatem , & progressum in itii di illi tribueret . At Florentini adolescentes cum priora ustu dimi ultrojsibi tradita a natura

habeant bruttium tantummodo me auctore

Minerva postulent . Postulent sane , nequaquam tamen ' pinent sibi tantum donum divinitul illapsurum ,sa mandamque, sapientiam otiose desidentibus sed laboranti hus ac desudandibus opem tant unodosia sapientiam consequendam imperis

327쪽

titurum divinum Numen i ab eo siquidem in cel sistimo uertice sapientiam positam esse quis ignoret Quod si facere pigeat , non gloriam , non famam , sed dedecus , atque ignominiam ingenii sublimitatem sibi fore allaturam sciant . Turpe enim est , te ad gloriae fastigium ascendendi virtute praeditum esse , & per ignaviam nolle . Laudo lapiens verbum tuum , doctissime Sallusti cum Artemidorum illum Stoicum Augusti lambliarem igni similem appellasti ; is enim tamquam ignis vivido , ardentique , quo rcalebat , ingenio

propinqua. omnia corripere atque ad se transmovere videbatur. Igni similes quoque vos, Florentini adolescentes , mn immerito nuncupabo;

sed quae nominis vestri labes , si ignem hunc, cuius :semina in vestris mentibus latent in m gnum incendium , dummodo excitetis , evasura , pigritia , ac veterno suffocetis p Plaudo tibi, Pindare vatum sublimissime , qui ingenii promptitudinem , & velocitatem, aquilae aptissime comparasti . Regia enim avis praedam procul stantem mira pernicitate nanciscitur , visuque ita pollet acuto , ut Profunda quaeque prospectet Si vos etiam , Florentini adolescentes s ingeniorum quasi

aquilas vocem , non mentiar , non adulabor .

Sed quae vestra ignominia sit , si Iiteras procul stantes , in arduo scilicet , ut aiebamus , sitas otio impliciti , inanibusque voluptatibus praepe diti non assequimini ; si ad doctrinarum . profunditatem acribus mentium vestrarum oculis : per

vadendam non accingimini M., si ad hane

328쪽

ORATIO IT a STingeniorum promptitudinem , quae vos redar. guit . nisi seriam literis detis operam , maiorum accesserint exempla praeclarissima ; nonne duplici calculo inertia vestra damnabitur p Natura comparatum est , ut maiorum exempla acribus stimulis eorum qui postea nati sunt , animos pungant , & ad sui imitationem pertrahant . Cum enim una patria utrosque genuerit rum naturalis quaedam caritatis & observantiae lex facit , ud superiorum exempla animo reputantes posteros& voluptas simul assiciat , & aemulatio perminveat . Hinc apud Romanos laudabilis extitit mos

ut in conviviis ad tibias maiorum opera Carmine comprehensa grandiores natu pangerent , quo id ea imitanda iuventutem alacriorem effeterentis

Quas autem Athenas , quam scholam , quae alie nigena studia ( Valerius Maximus morem illum perpendens, & collaudans exclamabat ) huic dinimesticae disciplinae praetulerim p Inde orieban tur Camilli , Scipiones , Fabricii , per quosnres,

Romana ita aucta fuit , ut universo orbi imperaret . Hanc vero disciplinam e Graecis Romanos accepisse liquet , penes quos Platone , aC Plutar cho testibus Musices quaedam species erati ad formandos adolescentes instituta , qua laudes Demrum, maiorumque canebantur, ut propositis virtutis exemplis tum ad sapientiam , tum ad illustria facinora pueri inflammarentur . HUC quoque respiciunt & imagines'maiorum in atriis nobilium dispositae & apud cultas civitates quaslibet cla- Iorum virorum monumenta publicitata immorta, ..HmI II. Nn litati

329쪽

r et o RATIO IR

Iitati consecrata . signa dedicata, pictae tabulae,

solennesque laudationes . Haec enim non tam

praemia sunt super torum virtutis , quam ad eos aemulandos stimuli posteris admoti . Quae si v

sa sunt , quomodo vos non extimulem , Florentini iuvenes , maiorum vobis exempla obiiciendo , qui tot tantique singulis aetatibus extite. Tunt . & tum se , tum patriam , tum disciplinas tantopere decorarunt , illustrarunt , eItulerunt pQuomodo vobis ignaviam non exprobrem , si ab ea , quam ipsi institerunt , doctinae semita deflectatis p Quomodo non criminandos putem , si eos aemulari toto pectore non contendatis p Si Thucydides cum adhuc adolescens Herodoti historiam audiret, illacrymasse perhibetur , eo quod ad eam gloriam , quo ille pervenerat, vehemen ter cuperet & ipsemet pervenire , quomodo Non plumbeos , non saxeos vos appellem , si a doctissimis maioribus comparatam sibi gloriam, quae nullo umquam squalentis aevi senio det hitur , intuentes ad literarum studium nullis a mulationis stimulis extitemini , atque accendamini p Quia iam Deus in huius pertractatione loci mihi donee divinam vestram oris vim , gemini facundiae sive patres , sive Dii Demosthenes , &Marce Tulli , qua tam saepe Graecos alter , ab

ter Romanos ad maiorum aemulationem , exebtabatis , & quod non eoium gloriam aemularentur . pudore suffundebatis p Quamvis autem non eamdem mihi dicendi copiam . non eosdem ne vos adesse doleo , spero tamen tam bonam rhtionem

330쪽

ORATIO IT aggtionem nudam licet , & eloquentiae robore deis stitutam apud vos, o iuvenes, valituram , suumque fore pondus obtenturam . Quid vero nomisnem Aloysium Marsilium , Leonardum Datum, Torrigia num , valorium, Dinum de Garbo , Nucolaum Falcucium , Innocentium Manettium . Baptistam Albertum , sexcentosque alios non vulgari doctrina , ut temporibus illis, insigniter eruis dilos 3 Quid Boccacios , Dantes , Petrarchas , Casas , Victorios , Galilaeos , Oricellarios , M galottios , Vivianios , Bellinios , Averanios , Mais gliabechios , Salvinios , quorum singuli nobilissismarum disciplinarum cognitione consummatissiliet ad singulis civitatibus famam immortalem concioliandam stissicerent 8 Quid alios paene innume ros, quorum nomina prudens Praetereo, ne pu tidam quamdam recensionem potius recitare , quam orationem habere vobis videar p Quenia etenim vel levissima rerum scientia imbutum latet nullo non seculo non solum eloquentiae , eseos , omniumque gravissimarum doctrinarum auctores maximos Florentiae non defuisse, sed &muscen , sculptu tam , picturam , ceterasque Universas artes ingenuas a Florentinis hominibus perfectissime fuiste excultas , ut vere dici possit per Florentinos vel revixisse literas , artesque tiaberales , vel a ruditate ad maximum perfecti nis apicem fuisse provectas p Quod sane argumentum dante Deo aliam nacti occasionem ad patriae nostrae decus , & adolescentium utilitaviem seorsum exequi meditamur . Unum autem,

N n et quod